Цагаан хоолны ач тус

1. Х нийг хэлд х ргэх орчинү ү ү еийн нийтлэг 3 вчинү ө Хорт хавдар З рх судасны вчинү ө Бодисын солилцооны алдагдлын вчн дө үү 1

2. хлийн шалтгааныг харьцуулсан 10Ү з лэлтү үү Бохирдлын буюу ядуурлаас үүдэлтэй 1950-1980 Эдийн засгийн өөрчлөлтүү д -Хоол хүнс -Эмнэлэг, эрүүл ахуйд гарсан дэвшил Ужиг өвчлөл (Баялгийн өвчлөл) 1950-1980 1997 2008 Ходоод, гэдэсний өвчин 1 Хорт хавдар Хорт Хавдар Уушигны өвчин /сүрьеэ/ 2 Тархи судасны өвчин Зүрх судасны өвчин 3 Гэнэтийн осол Тархи судасны өвчин Бөөрний өвчин 4 Зурх судасны өвчин Чихрийн шижин 5 Чихрийн шижин Гэнэтийн осол Гэнэтийн осол 6 Элэгний архаг үрэвсэл Уушигны өвчин Хорт хавдар 7 Бөөрний өвчин Амьсгалын замын архаг өвчин Амиа хорлох 8 Уушгины өвчин Элэгний архаг өвчнүүд 9 Цусны даралт ихсэх өвчин Амиа хорлох 10 Уушигны архаг өвчин. Бөөрний өвчнүүд 2

3. Орчин едү Хорт хавдар нь дундаж насныханд хамгийн их тохиолдож байна. Д рв н хлийн нэг нь хорт хавдраас шалтгаалдагө ө ү . 3

4. Хорт хавдар сэх йл явц:үү ү 1. д х еӨ өө ү : - Хорт хавдрыг д гч х чин з йл нь генийг гэмтээж , ердийн бус эсийгө өө ү ү бий болгодог. 2. Хорт хавдарын урьтал еү : - Хорт хавдарын урьтал еийн х чин з йл ргэлжлэн н л лсн р хортү ү ү ү ө өө өө хавдрын мн х еийн эс болдог байна.ө ө ү - Бие махбодын хорт хавдрын эсрэг х чин з йлс хорт хавдрын мн хү ү ө ө еийн эсийн рчл лтийг зогсоох буюу сааруулдаг байна.ү өө ө - Иймд бие махбодод хорт хавдрын эсрэг х чин з йлсийн н л хортү ү ө өө хавдрын мн х еийн эсийн с лтийн йл явц харилцан явагдана.ө ө ү ө ө ү 3. Хорт хавдар сэх х гжлийн еүү ө ү : - Хорт хавдрын урьтал еийн х чин з йлс ргэлжлэн н л лсн рү ү ү ү ө өө өө жинхэнэ хорт хавдрын эс сэн х гжих йл явц явагдана.үү ө ү - Эсрэг х чин з йлс хорт хавдрын эсийн х гжлийг зогсоохоор тэмцдэг.ү ү ө Шийдвэрлэх е нь 2 болон 3-р е шатууд юмү ү . .х. Хорт хавдрын урьтал е болон хорт хавдрын эс сэн х гжихӨ ү үү ө еийн йл явцыг зогсоох явдал.ү ү 4

5. Хорт хавдрын д х х чинө өө ү з йлс гэж юу вэ?ү Т р лхийнө ө буюу удамшлын генууд: - Х хний хорт хавдрын генө : /BRCA-1 BRCA-2/, Б рнийөө хорт хавдрын ген: /VHL-ген/ Удамшлын бус буюу амьдралын явцад сч бийүү болсон (acquired) ген: - Хоол х нс болон бие махбодид хортой н л л хү ө өө ө зуршлууд, - Х рээлэн буй орчин, сэтгэл з йн тогтворг йү ү ү байдал /стресс/ 5

6. Хорт хавдрын урьтал еийнү х чин з йлс гэж юу вэү ү ？ Судалгаанаас зэхэд хорт хавдрын урьтал еийнү ү х чин з йлс гэдэгтү ү : амьтны уураг болон амьтны х тосөө ( нд: махҮү , загас, нд гө ө , сүү) С р г сэтгэл х дл л /стресс/ө ө ө ө Хэт таргалалт Х д лг ний хомсдолө ө өө  J Natl Cancer Inst 1987;78:365–9.  Lancet Oncol, 2002. 3(9): p. 565-74  Diet, Nutrition, and the Prevention of Chronic Disease: 2002, WHO  Int J Cancer, 2001. 91: p. 421-430  Cancer Epidemiol Biomarkers Prev, 2006. 15(12): p. 2398-407 6

7. Хорт хавдрын эсрэг х чин з йлс гэж юу вэ?ү ү 1. Ургамлын уураг (тариа, шош, х нсний ногооү , самар, рү …..) 2. Х нснийү ширхэглэг б тээгдэх н буюу файберү үү : ( тариа, шош буурцаг, х нсний ногооү , жимс….) 3. Анти-оксидант буюу л исэлд лэгчү үү - V– Вит-C ，Ｅ， бусад т рлийн витаминө 4. Зохимжтой нарны гэрэл （ амьд витамин D ） 5. Биеийн идэвхтэй х д лг нө ө өө 6. Хэт таргалахг й байхү  World Cancer Research Fund / American Institute for Cancer Research.  Food, Nutrition, Physical Activity, and the Prevention of Cancer: a Global Perspective.  Washington DC: AICR, 2007 7

8. Веган хоол хорт хавдрын д хө өө х чин з йлийн эрсдлийг бууруулнаү ү Зайлсхийх боломжг й х чин з йлсү ү ү :  Амьтны гаралтай эмийн бэлдмэл дүү (гормон), дам тамхинд хордох, Радиацын хор, машины хорт утаа, Бодисын солилцооны р д нд ссэн ч л т радикалууд буюуү ү үү ө өө хорт бодисууд - Махан б тээгдэх ний пестицидны н л х н амынү үү ө өө ү 55%-д н л лд г.ө өө ө - Жимс х нсний ногооны пестицидны н л х н амын 1ү ө өө ү 0%-д н л лд г.ө өө ө Х нс болон хорт хавдрын д гч х чин з йлсийн харилцанү ө өө ү ү хамаарал: - 2006 онд 1700 х нд хийсэн судалгаагаар цусанд диоксинү хэмээх хорт бодис мах иддэг х м сийг бодвол х нснийү үү ү ногоогоор хооллогсдод бага байгааг тогтоожээ.  Env Intern 2006 32:650-55 8

9. Хорт хавдрын урьтал е баү х гжлийн еө ү : Хорт хавдрын урьтал эс сч х гжихийн эсрэг биеүү ө махбодод хорт хавдрын эсийн х гжлийг зогсоож,ө сааруулах йл явц явагддагү : Веган хоол х нс хорт хавдрын эсрэг сайн н лү ө өө з лдэг.ү үү 9

10. Хорт хавдарын судалгаа нэг л д гнэлтэд х рч байнаү ү : Ургамлын гаралтай х нс хэрэглэдэг х м ст хортү ү үү хавдар тусах магадлал махан х нс хэрэглэгчдээсү хавьг й бага байдаг.ү 10

11.  1983 оны Хятадын судалгаа нь  2005 онд хэвлэгдсэн б г д 10ө өө гаруй хэл дээр орчуулагджээ. Уг судалгааны д гнэлтэнд:ү “Х н т р лхт нд амьтны гаралтайү ө ө ө уураг хамгийн хортой б г д...ө өө х нс тэжээлд амьтны уураг ч хэнү ө үү т дийг нэмэхэд л вчин тусахө ө эрсдэл огцом сд г гэдгийг ирэхө ө арван жилд зайлшг й олж сонсохү болно" гэжээ 11

12. Хорт хавдрын урьтал еийн х чинү ү з йлс нь хорт хавдрын д гчү ө өө х чин з йлсээс ил аюултай:ү ү үү  12 Амьтны гаралтай уураг болон вчл лийн т вшний харьцуулалтө ө ү : Шар буурцагны уургийн агуулах хэмжээ Махны уургийн агуулах хэмжээ ө в ч л ө л

13. Хорт хавдрын урьтал еийн х чин з йлс болохү ү ү амьтны уураг нь хорт хавдрын эсийн х гжилд голө рэг г йцэтгэдэгүү ү . амьтны уураг хэрэглэхээ зогсооход хорт хавдрын урьтал еийн х чин з йлс байхг й болдог байнаү ү ү ү ! 13 Ургамлын уураг ба өвчний голомтын үзүүлэлтийн харьцаа Өвчнийголомтынөсөлт 20% уураг Ургамлын уургийн хэмжээ (mcg/кг бүрт ноогдох жин/хугацаа) 5% уураг

14. Ургамлын гаралтай уургийг хичнээн ч их хэмжээгээр хэрэглэхэд энэ нь хорт хавдрын урьтал еийн х чин з йлс болдогг й.ү ү ү ү 14 20% сүү, бяслагны уураг 20% тарианы уураг 5% с ний уурагүү Уургийн төрөл зүйл ба өвчний харьцаа 20%-ийн сүүний уураг 20% -ийн урга млы н уура г 5 %- ийн сүүн ий уура г Өвчниөсөлтийнүзүүлэлт Уургийн төрөл

15. Хорт хавдрын с лийн е шатанд хортүү ү хавдрын урьтал х чин з йлсийг бууруулахү ү цаг хугацаа байх уу Дэлхийн элэг судлалын нэр х ндтэй сэтг лд гарсанү үү 1997 оны тайланд,  Элэгний В т рлийн вчн р вчилс н хулгануудыг 6%, 14% ба 22%-ийн амьтныө ө өө ө ө гаралтай уургаар тэжээжээ.  – 8 сарын дараа: 22% уурагтай х нсээр тэжээсэн б лгийн вчл лү ү ө ө 6%-уурагтай х нсээр тэжээсэн б лгээсээ 4 дахин ихэссэн байнаү ү (64% v.s. 16%)  – 6% амьтны уурагаар тэжээсэн б лгийг 22%-ийн амьтны уургаар тэжээж эхлэхэдү хорт хавдрын тохиолдол 1.73 дахин нэмэгджээ.  – харин анхны 22% амьтны уурагаар тэжээсэн б лгийгү 6%-ийн амьтны уурагаар тэжээхэд хорт хавдрын тохиолдол 99%-иар буурчээ.  – 22% амьтны уурагаар тэжээсэн б лгийг элэгний вчл лийн с лийн е шатны 7ү ө ө үү ү сарын хугацаанд 6% амьтны уургаар тэжээж эхлэхэд хорт хавдрын тохиолдол 75%- иар буурчээ. нээс зэхэд:Үү ү Hepatology 1997;26:1351– 4. Веган хоол х нсэнд шилжихэд хэзээ чү оройтдогг йү 15

16. Амьтны гаралтай илчлэгт хоол х нс хэр ихү хэрэглэнэ, т дий чинээ х хний хорт хавдарө ө тусах магадлал их 16

17. Мах ихээр хэрэглэх нь х хний хортө хавдраар вчл х магадлалыг ихэсгэнэө ө 2008 онд Данийн эрдэмтэд 24697 эмэгтэйд 7 жилийн турш хийсэн судалгааны тайланг гаргажээ. ндҮү х хний хорт хавдар махны хэрэглээ хоёрын хамаарлыгө судалсан байна: Махны хэрэглээн дотроо малын мах ний дотор утсанүү хиам х хний хорт хавдар сэхэд гарцааг йө үү ү н л лд гө өө ө : Малын мах: 1.15 дахин, утсан хиам: 1.23 дахин махыг д рт 25гр-аар ихэсгэхэдө ө Х хний хорт хавдраар вд х магадлалө ө ө : 1.08 дахин – 1.08 x 1.08 x 1.08 x 1.08 ．．．．． European Journal of Cancer Prevention 2008, 17:39–47 17

18. Амьтны гаралтай х тос х хний хортөө ө хавдрын вчл лийг ихэсгэнэ:ө ө 18 Амьтны гаралтай өөх тос/хөхний хорт хавдрын хамаамарал Жилбүрийннасбаралтынтоо/10000хүнтутамд Амьтны гаралтай өөх тосны хүнсэнд байх хэмжээ g/D

19. 19 Амьтны гаралтай өөх тосны хэмжээ ба хөхний хорт хавдар Жилбүрийннасбаралт/10000хүнтутам Хоол хүнсэн дэх амьтны гаралтай өөх тос/өдөр бүрээр/

20. Ургамлын гаралтай уураг хэр их хэрэглэнэ т дий чинээ х хний хорт хавдраар вчл хө ө ө ө магадлал бага 20

21. Амьтны гаралтай х тос хэдий ихөө хэрэглэнэ т дий чинээ уушгины вчл лө ө ө ихэснэ. 21

22. Амьтны гаралтай кальци ихээр хэрэглэх нь ндг вчний хорт хавдраар вчл хө ө ө ө магадлалыг сг нө ө ө 22

23. С болон малын мах ихээр хэрэглэх тусамүү булчирхайн тунгалаг эсийн хорт хавдраар вчл хө ө эрсдэл их байна.. 23

24. Амьтны гаралтай кальци хэр их хэрэглэнэ, т дий чинээө т р булчирхайн хорт хавдраар вчл х магадлал ихү үү ө ө 24

25. Мах хэр их хэрэглэнэ т дий чинээ гэдэснийө хорт хавдар тусах магадлал их 25

26. Амьтны гаралтай уургийн хэрэглээний т вшин нь хортү хавдрын “ дийг нээх” ба “ дийг хаах” т лх р болдог.үү үү ү үү 26 амьтны уураг ба өвчлөлийн түвшин

27. Веган хоол х нс генийн хувирлыгү рчл х чадвартайөө ө   Америкийн ШУ-ы сэтг лийнүү  2008 оны 4 сарын тайлангаар:  Т р булчирхай хорт хавдартайү үү 30 вчт нд 3 сарын хугацаанд цэвэр ургамлынө ө гаралтай хоол х нс+биеийн дасгал+сэтгэл з йнү ү эмчилгээ хийжээ. ний дарааҮү Хорт хавдрын эсийг шинжлэхэд: 48 хорт хавдрын эсрэг йлчлэх эс шинээр нээгдэж,ү 453 хорт хавдрыг д гч эс д устгагджээ.ө өө үү 27

28. Цэвэр ургамлын гаралтай хоол х нсү хорт хавдраас урьдчилан сэргийлэх шилдэг арга Веган хоол х нс хорт хавдрын д гч х чинү ө өө ү з йлсийг бууруулна.ү Хэзээ хэрэгж лж байгаагаас л хамааран веганүү ү хоол х нс хорт хавдрын е шатан дахь хэвийн бусү ү эсийн х гжлийг удаашруулах эсвэл зогсоохө чадвартай Веган хоол х нс генийн рчл лтийг хийж,ү өө ө дархлааны системээс хорт хавдрын эсийг устгах чадвартай 28

29. З рх судасны вчл лү ө ө Судасны ханын хатуурал буюу бит рэлүү Судасны дотор хананд холестерол бий болж бэхлэгдсэнээс т гээрүү урсах цусны урсгал саарч эд , эсд х рэхү цусан хангамж мууддаг. 29

30. З рх судасү - Мах бага хэрэглэдэг ндэстн д барууны орондү үү удаан хугацаагаар суурьшиж амьдарснаас , урьд мн ньө ө байгааг й з рх судасныү ү вчн р вд х нь ихэссэн аж.ө өө ө ө  Цусан дахь холестеролын т вшинү 150mg/dL –аас бага едү х м с з рх судасны вчн рү үү ү ө өө вдд гг й.ө ө ү  Холестеролын т вшин 240ү mg/dL-аас их байгаа х м сү үү 210mg/dL т вшинтэй х м сээсү ү үү 3 дахин их з рх судасныү вчн р вдд г.ө өө ө ө  нээс зэхэд цусан дахьҮү ү холестерол их байх тусам з рхү судасны вчн р вд хө өө ө ө магадлал нд р байдаг.ө ө  Factors of risk in the development of  coronary heart disease-- six year  follow-up experience; the Framingham  Study. Ann.Intern.Med. 1961;55:33-50. 30

31. Веган хоол х нс ба з рх судасны вчинү ү ө  Клевеландын Клиникийн профессор  Доктор Калдвел Б. Эсселстин бол:  - АНУ-ын топ 10 мэс засалчдын нэг  - 1989-1990 АНУ-ын Хорт хавдрын эсрэг нийгэмлэгийн дэд тэрг нүү  - Клевеландын Клиникийн х хний хортө хавдраас сэргийлэх т вийн захирал,ө  - 1990-91 Ер нхий мэс заслын нийгэмлэгийнө захирал  - 1991: З рх судасны вчнийг анагаах /семинар/ү ө сургалтын тэрг нүү  - 1994-95 АНУ-ын шилдэг эмч.  http://www.heartattackproof.com/ 31

32. З рх судасны вчнийг ургамлын гаралтайү ө х нсээр эдгээсэн гайхамшигтай баримтү 1983 онд З рх судасны вчтэй 24 вчт н с ургамлын гаралтай хоолү ө ө ө өө ргэлжл лэн хэрэглэж чадааг й 6 вчт н 7 жилийн дараа насү үү ү ө ө баржээ!  лдсэнҮ 18 вчт н сө ө өө :  - 11 нь вчл лө ө өө 100% бууруулсан байна.  - 7 х ний вчл лийн цар хэмжээү ө ө 75%-иар буурчээ.  нээс 1 вчт н жилийн дараа з рхний хэм алдалтаас нас баржээ.Үү ө ө ү Гэвч задлан шинжилгээгээр уг вчтний з рх судасны вчл лө ү ө ө сайжирсан байсан .  лдсэн 17 вчт н одоог х ртэл /2003 оны байдлаар/ эр л ажҮ ө ө ү үү т рж байгаагаас гадна тэдэнд ижил т рлийн вчин дахинө ө ө сээг й байна.үү ү  Esselstyn CB Jr. 1999 August 1; 84:339-341 32

33.  энэ бол венийн судас  Зураг 3– З н ховдлын венийн судасүү 10% 60 сар ургамлын гаралтай х нс хэрэглэжээ /баруун талд/ү 33 Зураг-4 баруун ховдлын артерийн судас /зүүн талд/ 30% 60 сар ургамлын гаралтай хүнс хэрэглэжээ /баруун талд/ Esselstyn CB Jr: Preventive Cardiology 2001;4: 171-177 А- ургамлын гаралтай х нсү хэрэглэхээс мн х еийнө ө ү з рхний баруунү ховдлын венийн судас 30% нарийсчээ. В-60 сар буюу 5 жил ургамлын гаралтай х нсү хэрэглэсний дараа венийн судасны нарийсалт /б гл р лт/ө ө ө багассан

34. Бусад судалгаа ч м н адил з рх судасныө ү гаралтай вчнийг ургамлын гаралтай хоол х нсээрө ү эдгээж болохыг баталж байна. 1996 онд Британийн эр л мэндийн сэтг лдүү үү 11,000 х ндү 17 жилийн турш хоол х нснийх нь талаар судалгааү хийсэн тайланг гаргажээ:  - Ургамлын х нс хэрэглэгчид з рхний вчл л р насү ү ө ө өө барах тохиолдол мах идэгсдээс бага байдаг байна. 1999 оны Америкийн х нс тэжээлийн сэтг лдү үү 76172 х нд хийсэн судалгааг тавьжээү : - Цэвэр ургамлын гаралтай х нс з рхний вчл лийнү ү ө ө нас баралтыг 24%-иар бууруулж чаджээ. 34 BMJ 1996;313:775-779 (28 September) Am J Clin Nutr 1999;70(suppl):516S–24S.

35. З рхний вчн с урьдчиланү ө өө сэргийлж болно! Гол шалтгаан нь “Холестерол” Холестеролыг бууруулах хамгийн шилдэг арга бол ургамлын гаралтай хоол х нсү ! 35

36. Бодисын солилцооны хямрал 1. Хэвлийн таргалалт: (бэлх сүү : эр 90cm/35.5≧ inch 、 эм 80cm/31.5 in.≧ 2. Цусны даралтын с лт:ө ө （ SBP ）≧ 130mmHg/ (агшилтын буюу дээд даралт), （ DBP ）≧ 85mmHg (сулралтын буюу доод даралт) 3. Цусан дахь сахрын хэмжээ ：（ FG ）≧ 100m g/dl 4. Липо уургийн хэт нягтрал （ HDL-C ）： эр< 40 mg/dl 、 эм< 50m g/dl 5. Триглицерид （ TG ）≧ 150mg/dl  According to 2007 Jan diagnosis principle by Health Dep. Of Taiwan: anay three of the above will diagnosized as metaolism syndrome. 36

37. Ямар хамаарал байна вэ? 10 нас баралтын 5 нь бодисын солилцооны хямралтай холбоотой: тархи судасны вчинө , з рхний вчинү ө , сахрын вчинө , б рний вчинөө ө , цусны даралт ихсэх. Америкийн эр л мэндийн ндэсний товчооныүү ү судалгаагаар х н амын 15ү % бодисын солилцооны алдагдалтай болжээ. ( нд: хэт таргалалт,Үү х д лг ний хомсдол, буруу хооллолт болон хортө ө өө зуршлууд) 37

38. Хэвлий орчмоороо таргалах ба ургамлын гаралтай хоолны хамаарал Махан хоолтнууд цагаан хоолтнуудыг бодвол таргалах магадлал ес дахин их байдаг байна. 1996 оны сэтг лдүү 21000 х нд 17 жилийн туршү судалгаа хийжээ: – Биеийн жингийн индекс: мах иддэг х м сү үү ＞ загас иддэг ＞ нд г ба сө ө үү ＞ веган х нстэнү Амьтны гаралтай х нс болох х тосыгү өө шингээхэд ил их эрчим х ч шаардагддагүү ү BMJ 1996;313:816-817 (28 September) 38

39. Цусны даралт ихсэх вчин баө ургамлын гаралтай хоолны дэглэм Европт хамгийн рг н х рээтэй хоол х нсний судалгаа 2002 ондө ө ү ү хийгджээ. Судалгаагаар: 11 004 Британийн иргэдийг хэрэглэдэг хоол х нсний т рл р ньү ө өө ангилсан б г д цусны даралт ба хоолны т рлийн хамаарлаар ньө өө ө судалжээ: High blood pressure prevailing rate: meat & fish takers ＞ fish takers ＞ egg & milk takers ＞ pure vegans  Public Health Nutrition: 2002,5(5), 645–654 39

40. БУСАД СУДАЛГААГААР:  2001 онд Чехийн эрдэмтэд цагаан хоол ба цусны даралтын хамаарлын судалгааг хийжээ:  - судалгаанд сайн дураараа оролцсон 106 вчт н дийг нд гг йө ө үү ө ө ү хоол+дасгал+хэвийн амьдралын йл явц гэсэн эмчилгээг 10 хоног хийсний дарааү тэдний холестерол, цусны даралтад мэдэгдэх йц эерэг р дагавар гарчээ.ү ү Sb Lek. 2001;102(4):519-25. Та ч м н биеэ сайжруулаарайө !  2006 онд Нигерийн эрдэмтэд чихрийн шижин+цусны даралт ба цагаан хоол гэсэн судалгааны тайланг хэвл лжээ:үү  - чихрийн шижин болон цусны нд р даралттай 20 вчт нийг 8 долоо хоногийнө ө ө ө турш их хэмжээний ургамлын гаралтай х нсээр хоолложээ.ү  -8 долоо хоногийн дараа тэдний цусан дахь холестерол, триглицерид зэрэг з лэлт дэд ихээхэн эерэг рчл лт д гарчээ.ү үү үү өө ө үү  Lipids in Health and Disease 2006, 5:14 Ургамлын гаралтай х нсийг ргэжл лэнү ү үү хэрэглэх нь чухал! 40

41. Ургамлын гаралтай х нс хэрэглэхээү зогсоох нь муу р дагавартайү !  Ургамал х нс ба цусны даралтын талаархи Британийн эр л мэндийн сэтг лдү үү үү 1986:  Br. Med. J. 1986; 293: 1468–71 41

42. Чихрийн шижин ба ургамлын гаралтай хоол х нсү  Вашингтоны Их Сургуулийн 2006 оны судалгааны тайлангаар:  - II хэлбэрийн чихрийн шижинтэй 99 вчтний нэг хэсгийг цэвэрө ургамлын гаралтай хоолны дэглэмээр, н г хэсгийг чихрийн шижинтэйө өө х м ст г х р стандарчилсан АНУ-ын Чихрийн Шижнийү үү ө ө өө Нийгэмлэгийн тогтоосон хоолны дэглэмээр 22 долоо хоногийн турш эмчилжээ.  - Энэ хоёр б лгийн вчт н дийн цусан дахь сахарын т вшин, цусны хү ө ө үү ү өө тосны хэмжээ, биеийн жин, шээсний уураг алдалт гэсэн з лэлт дү үү үү сайжирсан байна. Гэхдээ эхний б лгийн з лэлт хоёр дахиасаа ил рү ү үү үү ү д нтэй байсан байна.ү 42 Сахрын % уураг % Жин кг-р шээсэн дэх уургийн алдагдал Веган хүнс 1.23 21.2 6.5 = 0.013 ЧШНТ хүнс 0.38 10.7 3.1 10.1 мг/24 цагт P = 0.01 = 0.02 < 0.001 =0.013

43. Холестерол хаанаас бий болдог вэ? Ханасан тос– амьтны тос (мах, нд гний шарө ө , далайн амьтад) ба амьтны уураг(сүү, нд гнийө ө цагаан, мах, загас) нь холестерол агуулдаг. Ургамлын гаралтай хоол х нсэнд бараг байхг й.ү ү 43

44. Ургамлын гаралтай х нсү ба цусны липид Олон зуун судалгаагаар цусан дахь х тосныөө з лэлтийг веган хоол х нс сайжруулдгийгү үү ү баталжээ. 2008 онд хийгдсэн с лийн еийн судалгаандүү ү : - 56 вчт нд 3ө ө жилийн турш илчлэг ихтэй, ханасан тос багатай, н рс ус багатайүү , их хэмжээний жимс х нсний ногоотой хоолү гчээө . р д нд нь тэдний бодисын солилцооны б хҮ ү ү хямрал зогсож эр л мэнд нь эрс сайжирчээүү . 44

45. 89224 х ний хоол х нснийх нь хэвү ү маягт хийсэн статистикийн д нү шинжилгээ 45 Am J Clin Nutr 2009;89(suppl):1607S–12S.

46. Бодисын солилцооны хямрал Хэт таргалалт, цусны даралт ихсэх, цусан дахь сахарын хэмжээ ихсэх, липид. З в шийдэлө : Ургамлын гаралтай х нс хэрэглэхү 46

47. е м чний вчтэй х м ст ургамлынҮ ө ө ү үү гаралтай х нс зохимжтой юуү ? 47000 х нд 12 жилийн турш хоолны дэглэмийнү эмчилгээ хийсэн тухай судалгааны тайланг 2004 онд Нью Ингланд медикал журнал-д хэвлэжээ: - Мах болон далайн х нс ихээр хэрэглэдэг х м стү ү үү тулай вчл лийн т вшин маш нд р,ө ө ү ө ө - Ургамлын гаралтай х нс тулай вчтэй ямар чү ө хамааралг йг тогтоожээ.ү -Тиймээс тулай вчтн д шош, м г, исгэгчө үү өө , аспарагустай х нс хэрэглэж болно.ү  Choi et al. N Engl J Med. 2004;350(11);1093-1103 47

48. Ясны сийрэгжилт-Сүү С г ихээр хэрэглэхэд ясны сийрэгжилт эрт эхэлж, насүү ахих тусам ноцтой болдог ажээ.  48 Улс орнуудад ясны сийрэгжилт ба кальцийн хамаарлын үзүүлэлт 100000хүнтутамдтохиолдохясны сийрэгжилт Сүүний уургийн хэмжээ литр/хүн бүр/жил тутам Сүүний уургийн хэмжээ литр/хүн бүр/жил тутам

49. Ургамлын гаралтай хоол х нс хэрэглэснээрү ясны сийрэгжилтээс сэргийлэх нь  Америкийн Клиникийн хоол х нс тэжээлийн сэтг лдү үү : - Махан болон ургамлын гаралтай х нс хэрэглэдэг 30 гаруй х нийү ү дунд харьцуулсан судалгаа хийжээ. - ургамлын хоол х нс хэрэглэдэг х м сийн ясны нягтрал хамгийнү ү үү сайн байсан б г д нас ахих тутам мах хэрэглэдэг х м сээс эрсө өө ү үү ялгарч байжээ. Шалтгаан: Ургамлаар хооллогсдын цус нь ш лт ихтэйү . М нө изофлавойд ихээр х ртдэг ажээ.ү   Am. J. Clinical Nutrition, Jun 1972; 25: 555 - 558. 49

50. Харшлын гаралтай вчл лө ө Астма /Харшлын гаралтай уушигны цагаан м г рс н хоолойн багтраа вчин/ө өө ө ө Ринит /харшлын гаралтай хамрын салст б рхэвчийн рэвсэл/ү ү Атопын экзем /арьсны ш дэст рэвсэл/үү ү Ургамлын гаралтай х нс хамгийн з в шийдэлү ө 50

51. Шинэ эриний эр лүү сонголт Цэвэр ургамлын гаралтай хоол х нсү Шинэ эриний сонголт 51

52. Х хэд багачуул ургамлын гаралтайүү х нс хэрэглэхэд яах вэ?ү -Ургамлын гаралтай хоол х нс хэрэглэдэг х хд д маш багаү үү үү хэмжээний холестерол ба ханасан тос авдаг б г д жимс,ө өө х нсний ногооноос ихээхэн х нсний файбер /ширхэглэгү ү б тээгдэх н/ х ртдэг.ү үү ү - Ургамлын гаралтай хоол х нс хэрэглэдэг х хэд ердийнү үү х хэдтэй яг ижил т вшинд сч бойжино.үү ү ө - Ургамлын гаралтай хоол х нс хэрэглэдэг охидууд томү болсныхоо дараа х хний хорт хавдраар вчл хг й б г д хэтө ө ө ү ө өө таргалалт сдэгг й.үү ү - ОУ-ын IQ-ын нийгэмлэг: Ургамлын гаралтай хоол х нсү хэрэглэдэг х хдийнүү IQ ердийн х хдээс 5-аар их.үү - Ургамлын гаралтай хоол х нс хэрэглэдэг тамирчид ил ихү үү тэсвэр тэвчээртэй.  Position of the American Dietetic Association and Dietitians of Canada: Vegetarian diets  2003 J Am Diet Assoc. 2003;103:748-765 52

53. Жирэмсэн х х л эхч д энэ х нсийгө үү үү ү хэрэглэж болох уу?  100% ургамлын гаралтай хоол х нс х х л болон жирэмсэн эхч д , б хү ө үү үү ү насны х м ст тохиромжтой.ү үү  Ургамал хоолтой х х л эхийн х хэд ердийн х хэдтэй ижил жинтэйө үү үү үү байдаг.  Ургамал хоолтой эхийн с жирийн эхийн с тэй ижил тэжээллэг.үү үү  Жирэмсэн ба х х л эхч дийн анхаарах з йлсө үү үү ү :  -- B12 витаминыг хангалттай хэрэглэх,  -- Хангалттай нарны гэрлийг х ртэж,ү D витаминыг бий болгох  -- цус багадалтаас сэргийлэн т мрийг хангалттай хэрэглэхө  -- фолийн х чилтэй х нс хангалттай хэрэглэхү ү Ургамлын гаралтай хоол х нс эр л эхийнү үү шаардлагыг б рэн хангана.ү  Position of the American Dietetic Association and Dietitians of Canada: Vegetarian diets  2003 J Am Diet Assoc. 2003;103:748-765 53

Цагаан хоолны ач тус

Цагаан хоолны ач тус

Recomendados

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

La actualidad más candente(20)

Destacado

Destacado(15)

Similar a Цагаан хоолны ач тус

Similar a Цагаан хоолны ач тус(20)

Цагаан хоолны ач тус