Presentatie van Elke Plovie op de SoCiuS studiedag 'Kennis delen over kennisdelen', 4 mei 2010, Schaarbeek, De Factorij

1. Kennis delen?
Socius studiedag
4 mei 2010
Elke Plovie
1

2. Eigen onderzoek
Centraal in onderzoek: hoe wordt praktijkkennis
ontwikkeld en gedeeld?
Bijdrage aan professionalisering
- Als het verbeteren van kwaliteit van dienstverlening
- Als het verder uitbouwen van sociaal werker als
beroepsgroep
2

3. Inhoud
Kennis ontwikkelen en delen
1. Waarom?
2. Welke kennis?
3. Hoe?
4. Onder welke voorwaarden?
3

4. Waarom?
 Kennis ontwikkelen en delen als antwoord op hedendaagse
uitdagingen
 Kortere levenscyclus van kennis
 Economische waarde van kennis
 Enorme stroom van ongestructureerde informatie
 Concurrentiepositie versterken
 Uitdagingen in non-profit of social profit sector?
 Nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen
 Kennis is verbonden aan personen
 Kwaliteitsvolle dienstverlening
 Legitimering en professionalisering
4

5. Welke kennis?
Praktijkkennis =
“het geheel van kennis en opvattingen die professionals opdoen
in de praktijk en dat zich uit in het handelen van professional”
•is het geïntegreerde geheel van kennis, opvattingen en
waarden. Praktijkkennis omvat ook waarden en normen en laat
ruimte voor emotionele en morele aspecten
•is vaak latent aanwezig. Daarom spreken we over impliciete
kennis of ‘tacit knowledge’.
•is steeds gebonden aan een context
5

6. Kennisontwikkeling
Kenniswaardeketen
Bron: M. Weggeman (1997)
6

7. Kenniswaardeketen
1 Inventariseren
 Welke kennis hebben we nodig in het licht van onze strategie?
 Welke expliciete en impliciete kennis hebben we in huis?
3 Ontwikkelen: creatie van nieuwe kennis
 verschillende kennisbronnen: zowel intern als extern
 Enkele regels:
 ontwikkelen met gebruik in achterhoofd
 als project of experiment via multidisciplinair team
 steeds met doel voor ogen
7

8. Kenniswaardeketen
3 Delen
 direct of indirect via kennisbank
 enkele tips:
 Kennisjournalisten
 best practices beschrijven
 uitgebreide competentieprofielen
 enkele aandachtspunten
 belang van netwerk
 kennis verspreiden vanuit werkgroep
 ICT-ondersteuning
4 Toepassen
5 Evalueren
8

9. Kennisontwikkeling
Bron: K. Hermans (2008)
9

10. Kennisontwikkeling
Bron: Nonaka 1995
10

11. Organisatorische kenniscreatie
Vier vormen van kennisconversie
Als interactie tussen persoonsgebonden en expliciete kennis
1 Socialisatie: van persoonsgebonden naar
persoonsgebonden
 bijv. Meester-gezel, on-the-job-training, jobrotatie
2 Externalisatie: van persoonsgebonden naar expliciet
 Essentieel onderdeel
 Dialoog en interactie
3 Combinatie: van expliciet naar expliciet
 Vergelijkbaar met kennis delen
4 Internalisatie: van expliciet naar impliciet
 Opnemen in mentale model (van personen en van
organisatiecultuur)
11

12. Kennisontwikkeling: methoden en principes
Op welke manier wordt praktijkkennis ontwikkeld, gedeeld en
gevaloriseerd binnen een organisatie?
• Supervisie, intervisie, casusbespreking, actie-onderzoek,
expertgroep, focusgroepen, collegiale consultatie,
leernetwerken, narratieve gevalsanalyse
• Algemene principes:
• uitwisseling, dialoog, reflectie en samenwerking (K. Kwakman,
2003)
• Rekening houden met persoonlijke motieven en behoeftes
• Aansluiten bij praktijkvragen en problemen van professional
12

13. Onder welke voorwaarden?
Vraag naar implementatie in praktijk
Wat zijn hierbij bevorderende en/of belemmerende factoren op
niveau van professional en organisatie?
Extra aandachtspunt: kennismanangement en
inbedding in organisaties
13

14. Op niveau van professional
Enkele weerstanden:
 Kennis = macht
 Het nut of voordeel van kennisdelen niet zien
 Twijfelen aan betrouwbaarheid of validiteit van kennis
 Liever oude vertrouwde kennis gebruiken
 Bang zijn voor beoordeling van ontwikkelde kennis
Enkele oplossingen
 Belonen van kennis ontwikkelen en delen
 Kennis delen en weerstanden als thema tijdens
functioneringsgesprek
 “Tijd en ruimte’ om te ontwikkelen en delen
14

15. Op niveau van de organisatie
1 Structuur
 flexibele structuur en informele processen (Geisler, 2009)
 Hypertekstorganisatie (Nonaka en Takeuchi, 1995)
2 Cultuur
Cultuur die transactie en uitwisseling promoot (Geisler, 2009)
Kennisvriendelijke cultuur (Kessels, 2001)
Gedeelde opvatting over belang van leren en kennisontwikkeling
Onderlinge betrokkenheid, vertrouwen en nieuwsgierigheid
Inspiratie vanuit een gedeelde visie
Leerprocessen niet van boven op leggen: sociale context nodig om
te leren, gekoppeld aan inhoudelijke interesse
15

16. Op niveau van de organisatie
3 Management
 Middle-up-down management (Nonaka en Takeuchi, 1995) met
middle-managers op het kruispunt van verticale en horizontale
kennisstromen
Coachende leiders
4 Systemen
• Conversaties managen (Von Krogh, Ichijo, Nonaka, 2000)
• Gebruiksvriendelijke ICT-ondersteuning
16

17. Meer weten
elke.plovie@khleuven.be
http://blogs.scw.be/kennisdelen
17