Uji eshte jete.

2. Uji është burim i jetës
• Dimë që gjatë gjithë historisë njerëzore, në rajone të ndryshme
të botës uji pranohet si i shenjtë dhe ai është bërë objekt i
vjershave, poemave, legjendave dhe tregimeve. Gjithashtu për
ujin janë bërë edhe luftëra… Dimë edhe atë që uji është një nga
elementet bazë në zhvillimin e civilizimit dhe arritjes së
qytetërimeve në ditët e sotme…
• Uji është burim i jetesës…Ky fakt është provuar edhe
shkencërisht… Në fillim kishte ujë, më pas lindën në tokë
gjallesat… Është e mundur që historia botërore të shpjegohet
me lidhjen e të gjitha gjallesave, pra njerëzve, bimëve dhe
kafshëve me ujin…
• Mbi faqen e tokës, përveç ujit, asgjë tjetër nuk do ta zinte
vendin e tij për t’iu përgjigjur proceseve jetësore. Shkenca ka
vërtetuar se, uji është i domosdoshëm për kryerjen e të gjitha
proceseve jetesore që ndodhin brenda trupave të gjallesave
• Pa ujë, jeta është e pamundur. Kur flitet mbi mundësinë e jetës
në ndonjë planet tjetër, pyetja e parë që shtrohet është: A ka
ujë që të mbështesë zhvillimin e jetës?
• Jeta është me të vërtetë e lidhur me prejardhjen ujore.

3. Ku gjendet ujë ..?
• Mbi dy të tretat e sipërfaqes së lëmshit tokësor janë të
mbuluara me ujë, 97,2% , e të cilit ndodhet në pesë
oqeane. Shtresa e akullt në Antarktik përmban 90% të
të gjithë ujit të embel të planetit. Uji avullues
atmosferik mund të shihet në forme reve, në
atmosfere shikohet me ngjyren e bardhe si dhe
vrojtohet ne raste reshjesh.
• Në Tokë ndodhen rreth 1360 milion kilometra kub ujë.
Nëse i gjithë uji që ndodhet në planetin tonë në
oqeane, liqene, lumenj, në atmosferë, dhe nëse dëbora
e akullnajat do të shkrinin menjëherë, atëherë
sipërfaqja e Tokës do të mbulohej me një shtresë uji,
thellësi të përgjithshme prej tre kilometrash. Uji është
burim natyror, ashtu siç është edhe qymyri, nafta,
hekuri dhe mineralet e tjera.
• 97% e ujit që gjendet në botë përbëhet nga uji i kripur
i oqeaneve dhe deteve…3% të ujit është uji i ëmbël 3/4
e përbëhet nga akujt në pole… kurse ¼ e përbëjnë
ujërat nëntokësore, të lumenjve dhe liqeneve

4. Çfare është uji ?
• Uji në formën e tij të pastër, është lëng pa shije
dhe pa erë. Pra 2 atome hidrogjen dhe 1
oksigjen… Kjo formulë, mbase është formula
që njihet më shumë në botë… Dhe në të gjithë
gjuhët ka të njëjtin kuptim: Ujë
• Duket i pangjyrë në sasi të vogla për syrin tonë,
megjithëkëtë mund të shihet si kaltër në sasi të
mëdha. Uji është një lëngu më i përhapur në
tokë. Formula kimike e tij është H2O. Gjendet
më tepër në oqeane dhe kësulat e akullta
polare, por edhe në re, lumenj. Në planetin
tonë, uji është në lëvizje të vazhdueshme
qarkulluese duke përfshirë avullimin, reshjet
dhe derdhjen në det.
• Në shkenca uji quhet ndryshe edhe tretësi
universal dhe është e vetmja substance e pastër
qe gjendet ne natyre ne te tria gjendjet e
lendes.

5. Uji i pijshëm, si duhet të jetë?
• Uji i përshtatshëm për t´u pirë nga njeriu quhet ujë
i pijshëm. Uji që nuk është i përshtatshëm për t´u
pirë, por që nuk është i rrezikshëm për njerëzit dhe
quhet ujë i sigurt.
• Uji duhet të jetë i pasur në minerale të dobishme
për trupin e njeriut. Ndër mineralet e dobishme
përmenden: Magnezi që mbron zemrën, veshkat,
sistemin muskular dhe ndihmon tretjen, Kalciumi
si element integrues i kockave dhe i rëndësishëm
për sistemin dentar, Bikarbonatet në sasi të
konsiderueshme ndihmojnë tretjen dhe janë
pozitive për asimilimin e energjisë në formën e
duhur, etj. Substancat që duhet të jenë prezente në
sasi të limituara janë Natriumi i cili në sasi të
mëdha pengon proçesin e qarkullimit të ujit në
organizëm, Nitratet që janë substanca ndotëse dhe
gjithashtu produkti nuk duhet të shfaqë asnjë
prezencë Nitritesh.

6. Uji dhe trupi i njeriut
• Uji është i domosdoshëm për çdo organ, në mënyrë që ai të kryejë
funksionin e vet. Uji është baza e përbërjes së qelizës. Ai është shkak
për butësinë e trupit dhe përbën 69 % të peshës së trupit të njeriut.
Nëse nga një njeri me peshë 73 kg do të largohej i gjithë uji që
përmban trupi i tij, atëherë ai do të peshonte vetëm 29 kg. 75% e një
trupi të shëndetshëm përbëhet nga uji…
• Shpërndarja e ujit në trup tregon më qartë rëndësinë e tij jetësore.
• 85% e trurit, 90% e gjakut, 75% të muskujve, 82% të veshkave dhe
22% të kockave përbëhen nga uji…
• Një person i rritur, humb 2.5 litra ujë në ditë nëpërmjet rrugës së
djersitjes, urinimit dhe të frymëmarrjes…
• Një njeri normal duhet të konsumojë 6-8 gota ujë në ditë për të marrë
sasinë e nevojshme të ujit që humbet trupi…
• Nëse trupi nuk merr sasinë e duhur të lëngjeve atëherë qelizat fillojnë
të marrin lëngje nga sistemi i qarkullimit, pra i gjakut; dhe kjo
shkakton sforcim të zemrës… Veshkat e një trupi që ka nevojë për
lëngje nuk punojnë rregullisht… Në një situatë të tillë, funksionin e
veshkave e sipërmarrin mëlçia dhe organet e tjera…
• Njeriu jeton 60 ditë pa ushqim, por nuk jeton më tepër se 10 ditë pa
ujë.

7. Si konsumohet uji?
• Gjatë një viti, konsumi i ujit në botë për një
person është mesatarisht 800 metra kub.
• Në botë
• 70% e konsumimit të ujit harxhohet në bujqësi
për të vaditur,
• 22% në industri dhe rreth 8% si ujë i pijshëm
dhe ujë që përdoret për nevojat e njeriut…
• Në Evropë
• 33% e konsumimit të ujit përdoret në industri,
• 51% në bujqësi për të vaditur dhe rreth 16% si
uji i pishëm dhe për nevojat e njeriut.
• Uji mbase është burimi më i vyer që kemi…
Vlera të tilla që na vijnë menjëherë në mendje
dhe që na duken të pazëvendësueshme si nafta
dhe floriri nuk kanë asnjë kuptim po nuk pati
ujë…

8. Çfarë problemesh ka sot për ujin?• Ky burim natyror po bëhet gjithnjë e me tepër më i pakët në disa
vende, dhe sigurimi i tij është shqetësim i madh shoqëror dhe
ekonomik.
• Këtu nuk shtrohet vetëm çështja e ujit për nevoja biologjike; uji duhet
jo vetëm për t’u pirë, por edhe për të gatuar e për t’u larë. Nevoja
kolosale për ujë ka industria dhe bujqësia.
Nevojat biologjike dhe ato shtëpiake mund të plotësohen duke
siguruar 100 litra ujë për njeri në ditë. Për të siguruar shëndetin e
njerëzve, duhet jo vetëm i mjaftueshëm në sasi, por edhe i pastër.
• Është llogaritur se 60 milion njerëz në vit vdesin nga sëmundja e
diarresë, ngaqë përdorin ujë të pakontrolluar dhe nga të ushqyerit e
keq, dhe, shumica e këtyre viktimave janë fëmijë.
• Në shekullin e fundit popullsia e botës është dyfishuar, kurse konsumi
i ujit është gjashtëfishuar.
• 40 për qind e popullsisë së botës, vuan nga mungesa e ujit …
• Pjesa më e madhe e viktimave të ujit të ndotur janë në vendet në
zhvillim. 1 miliardë e 200 milion njerëz nuk mund të gjejnë ujë të
pastër për të pirë…
• Një e treta e popullsisë botërore, nuk ka sistem për pastrimin e ujit.
• Në vendet në zhvillim, 70% e mbeturinave industriale dhe 90% e
ujërave të kanalizimeve përzien me ujrat e burimeve nëntokësore, pra
uji i pastër ndotet me shpejtësi … Mesatarisht 2 milionë ton
mbeturina çdo ditë derdhen në lumenj, liqene dhe përrenj. 1 litër ujë i
pisët ndot 8 litra ujë të pastër.
• 70% e tokës bujqësore në botë kërcënohet për tu bërë shkretëtirë.
•

9. Uji, një e mirë që duhet përdorur me
kujdes nga çdo njeri
• “Sipas ligjit të natyrës këto gjëra janë të
përbashkëta për komunitetin: ajri, uji i
rrjedhshëm, deti dhe bregdeti…”.
• Më shumë se çdo burim tjetër, uji duhet
të mbetet një e mirë publike dhe s’duhet
shpërdoruar, por të përdoret me kujdes
nga çdo njeri. Në pjesën më të madhe të
shoqërive, uji ka qenë dhe është një e
mirë që nuk mund të zotërohet nga
privatët. Shkrimet e vjetra tregojnë se uji
dhe burimet e tjera natyrore janë të mira
publike: