Сабақ «1921 – 1939 жылдардағы КСРО

1. Дияров МирбулатМрадымович
БҚО Білім басқармасы,
«Ақсай техникалық колледжі» МКҚК ,
тарих пәніоқытушысы
Сабақ «1921– 1939 жылдардағы КСРО
Сабақтың тақырыбы:1921 – 1939 жылдардағы КСРО
Сабақтың білімділік мақсаты:
1917 жылғы Қазан революциясы негізінде пайда болған кеңестік диктатура
еңбекшілердің мүддесін білдіретін жаңа қоғамныңорнауына, басқарудың
әміршілдік – әкімшілдік әдісінің қалыптасуына, қоғам дамуында
тоталитарлық жүйесінің пайда болуына негіз болғандығынтарихи деректерге
сүйеніп талдау.
Дамытушылық мақсаты:Оқушылардың ой – өрісін, ізденіс қабілеттерін,
қорытынды дәлел айта білетін мінез – құлықтарын қалыптастыру.
Тәрбиелік мақсаты:Ел тарихын білуге, өз елін сүюге, азаматтыққа,
адамгершілікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Жаңа білім беру сабағы
Сабақтың көрнекілігі:Дүние жүзінің картасы, тірек – сызбалар, қосымша
көмек материалдары,слайдтар
Сабақтың әдісі:Сұрақ – жауап, зерттеу, тарихи деректерді сөйлету,
пікірталас.
Сабақтың барысы:
І.Ұйымдастырукезеңі.
Оқушыларды түгендеу, назарларын сабаққа аудару.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.
«Миға шабуыл»:

2. 1. Ресейдегі революциялардыңұлттыққатынастарыныңодақ болып
қалыптасуының басты себебі болғандығынқандай оқиғамен
дәлелдейсіңдер?
Жауап: 1917 жылғы Қазан революциясынанкейін Ресей халықтарының
әлеуметтік және ұлттық құлдықпен күрестегімүдделерінің
біржақтылығы социалистік революцияда, азамат соғысындаолардың
бірлік, күш – қуаты топтасты.
2. КСРО қашан құрылды?
Жауап : Азамат соғысы біткен соң, ұлт мәселесін шешіп, бір одаққа
енгізу қажет болды.1922 жылы кеңестік республикаларда Кеңестер
съезішақырылып, КСРО –ны құру жөнінде шешімдер қабылданды.
КСРО – 30.12.1922 ж. құрылды.
ІІІ. Жаңа сабақ
Жоспары:
1. Кеңес тәртібі орнағаннан кейінгі билік жүйесі.
2. Қазақстанның тоталитарлық жүйені нығайту кезіндегі ахуалы.
3. Халықтың ауыр тұрмысы
Карта – сызбаменжұмыс:
Билік пирамидасы (Н.Ежов, Ф Голощекин, И.В.Сталин)
Атқарушы буын – И.В.Сталин
1. «Сталинизм» деген не?
- жалпыүкіметтік монополиялықидеология;
- террорлық, заңсыз, қадағалаусыз үкімет;
- барлық қарулы күштер, қарудыигеруарқылы басқару;
- адамзаттық еркіндікті жою.
2. Н.Ежов / Қазақстанға 1923 жылы Семей губерниялық комитетінің
хатшысы/
3. Ф.Голощекин /1925 ж. өлкелік партия комитетінің жетекшісі/
Ф.Голощекиннің саясибет – бейнесі:
 Казақтардыңкөшпелі өмірін олардыңүйреншікті әдеті ретінде санауы;
 көшпелі тұрмыс жағдайындамалдың азаюын заңдылық деп санауы;

3.  таптық күрес болуы мүмкін, олай болса айдауға жіберу шарасы
қолданылуы заңдылықдеп санауы.
Топпен жұмыс (дәлелдеу)
1. Елді қайта құружолындағы қажырлы және үлкен үмітке толы еңбек
туралы
2. Ауыр, жазықсыз жазаланған миллиондаған адамдардыңтағдыры
туралы
Атқарылған істердің жетістіктері мен кемшіліктерін атап өту.
- 1922 жылы социалистік құрылыстыңнақты талаптары мен саяси
басшылықтыңоған жауап беруге қабілеттілігі арасындағы
үйлеспушілік барған сайын сезіле бастады. Соған байланысты
шаруашылық дағдарыстар әлеуметтік дамуға кедергі келтірді.
- 1929 жылы Орталық Комитеттің ауыл шаруашылығы басшысы
В.И.Молотов кейіннен Халық комиссарлар кеңесін басқарды.
Сталиннің «оңқолы» болды.Күштепұйымдастыруидиологтарының
бірі болды.
- 1932 жылы КСРО –датөлқұжат жүйесіенгізілді. Колхозшылар
төлқұжат алған жоқ, олар тек ауылдық кеңесте жүргізілген тізімдер
бойынша есептелді.
Топпен жұмыс (Кесте толтыру)
Мемлекет басқару кезіндегі И.В.Сталиннің жіберген қателігі мен
жетістігі
Жетістігі Қателігі
1. КСРО Конституциясының
қабылдануы 31.01.1924ж
1.Әкімшіл – әміршіл саясат
2. Сауатсыздықпенжаппай
күрес – 1937 ж
2.ЖЭС – тың іске аспауы
3. Халық ағарту ісінің дамуы. 3.Ауыл шаруашылығы есебінен
өндірісті дамыту
4. Ұлттық кадрлардыңөсуі. 4.Ауыл шаруашылығының
күйреуі.
5. Индустрияландыру 5.Жаппай ұжымдастыру.
6. Өнеркәсіп салаларының
пайда болуы.
6.1932-1933 ж.ж. «Ұлы жұт»
7. Жұмыссыздықпенкүрес. 7.1937-1938 ж.ж.қуғын - сүргін
8. КСРО – ның негізгі заңы,
1936 ж
8.КСРО – Фин соғысы (1939-
1940)

4. 9. «Ұлттық кіріс» 1937 ж.
Қабылданды
9.Әскеримамандардыңқуғынға
түсуі.
10.Ұлы Отан соғысыкезінде
ұйымдастырушылық
шеберлігі
10.1930 ж.Лагерьлер өлкесі
11.Жапонияныңтізе бүгуіндегі
саясаты.
11.Зиялы топтың қудалану кезеңі
12.Карточкалықжүйенің
жойылуы
Шаруашылық дағдарыстар
Тоталитаризм жүйесі
(Деректер не дейді?)
XX ғасыр – “Қанды ғасыр» деген атпен тарихта қалды.
(Тақтаға 1930-1941 жж. Лагерьлерде айдауда болғандар санының
динамикасы ілінеді)
Жылдар 1 қантарға шаққанда
(адам )
Бір жылдағы орташа
саны (адам)
1930
1931
1932
1933
1934
1935
1936
1937
1938
1939
1940
1941
179 000
212 000
268 700
334 300
510 307
725 483
839 406
820 881
996 367
1317 195
1344 408
1500 524
190 000
245 000
271 000
456 000
620 000
794 000
836 000
994 000
1331000
1340 000
1400 000
1560 000
Хронологиялықдиктант
Қазақстанда репрессия құрбандары саны көбейе түсті. 1920 – 1953
жылдардағы саяси репрессия құрбандарының саны 102 мың адам болды.
Бүгінгі таңда оның 90 мыңдай адамы ақталды. 1934 – 1938 жылдары
30387 коммунистер айдалып,оның 25 833 партияданшығарылды. 1935 –
1938 жылдары 8,5 мыңадам «халық жауы» болып жарияланды.
Осылайша «сталиндік машина»елді тотальды қорқынышты ұстауүшін
күні – түні жұмысістеді. ОлардыңқатарындаақынМағжанЖұмабаев,

5. ағартушы, лингвист, аудармашы Ахмет Байтұрсынов, драматург
Жүсіпбек Аймауытовтар болды.
Сабақты бекітусұрақтары:
1. Қазақстандағы тоталитарлы жүйенің нығаюы кімдердің есімдерімен
байланысты?
2. 1921 – 1939 жылдардағы қазақтардыңкөшпелі тұрмысындағы
өзгерістер туралы не білдіңдер?
3. Репрессияныңқұрбандарынатаңдар?
4. Қазақстандағы салық түрлері?
5. Ауыл шаруашылығындағы дағдарыстар туралы не білесіңдер?
Қорытынды.
Кеңес тәртібі орналған соңҚазақстан биліктің көптеген әлеуметтік –
экономикалық сынау сахнасына айналды. 1920 жылдарыныңекінші
жартысынан кейін мемлекет экономикалық және саясиқысымнаназғана
есін жиған соңтоталитарлы жүйенің күшейтуіне жаңа экономикалық
саясат идеологиясынаншегінеді.
Үйге тапсырма:топтық тақырыптық презентациялар әзірлеу