1. Уул уурхайн түүхэн хөгжил
Э.ТЭМҮҮЛИН
Ш.ШИНЭБААТАР
Д.ОДБИЛЭГ

2. Оршил
 Эртний үеийн баяжуулах технологи
 Орчин үеийн баяжуулах технологи

3. Эртний үе
 Монголын уламжлалт баяжуулах технологи
Монголчууд төмрийн хүдрийг боловсруулах
өвөрмөц аргатай байсан. 2000н жилийн
тэртээгээс “Бух дарах” гэж аргаар байгалийн
салхи, газрын тогтоцыг ашиглан хүдэр хайлуулж
байсан.

4. Чулуун болон хүрэл,төмөр зэвсэгийн үеийн
монголын уул уурхай
 Өмнөговь аймгийн Ханбогд сумын Оюутолгойн
зэс-алтны ордын орчмоос одоогоос 5000 орчим
жилийн өмнө олборлож байсан уурхайн уулын
малталтыг олж илрүүлсэн нэн шинэ баримт
байна. Монгол оронд төмрийн хүдрийг “Бух
дарах” аргаар хайлуулж байсан мэдээ байдаг.

5. Бух дарах
 Энэхүү аргыг уулын онь, хөтөл, дөрөлж дээр
галлах амыг нь салхины өөд харуулсан зуух
барьж, түүнд илч ихтэй түлш хийж дээрээс нь
төмрийн хүдэр овоолоод галаа асаадаг байна.
Зуухан доторх гал салхинд үлээгдэн бадарч
хүдрээ хайлуулахаар төмөр нь зуухны ѐроолд
тунаж үлддэг байжээ

6. Монголын төмөрлөг
 Монголын төмөрлөгийн гар үйлдвэрлэл XIII
зууны эхэн гэхэд биеэ даасан том салбар болсон
гэж үздэг. Монгол гүрний цэрэг зэвсгийн үлэмж
давуу чанарыг тухайн үеийнх нь төмөрлөгийн
үйлдвэрлэлийн хөгжилтэй холбож үздэг. Цэрэг
эрийн биедээ заавал авч явах зүйлийн дотор бие
хамгаалах хөө хуяг, эмээлийн дөрөө, хазаарын
амгай, харвуулын сумын зэв, илд
жад, хутга, хуурай байх ѐстой байжээ. Энэ
бүхнийг монголчууд өөрсдөө хийдэг байсан нь
ойлгомжтой билээ.

7. Төмөр зэр зэвсэг

8. Дэлхийн уул уурхай
 Ромын эзэнт гүрний уурхайчны хувцасны
баруун, зүүн өвдөгний баруун мөрний орчим
газар хас тэмдэгтэй байдаг.

9. Өнөө цаг үе

10. Дундад зууны монгол

11. Богт хааны үеийн уул уурхай

12.  1922 онд тодорхойлсон Ардын засгийн анхны
зорилгод “Чулуун нүүрсийг боловсон аргаар
малтаж түмэн амьтны түлш болгох”
 1940 оны намын програмд улс орныг аж
үйлдвэржүүлэх зорилт дэвшүүлж “Байгалийн бүх
баялгийг бүхий л аргаар ашиглаваас зохих, ашигт
малтмалыг гаргах, цахилгаан хүчний аж ахуйг
хөгжүүлж үйлдвэрүүдийг цахилгаанжуулах
ажлыг хангах

13. Монгол оронд металлургийн үйлдвэр
нэвтэрсэн нь
 Соцализмын үед орчин үеийн металлургийн
салбарын хөгжил эхлэл тавигдсан хэдий ч хүнд
аж үйлдвэрлэл болтлоо хөгжиж чадалгүй өнөөг
хүрсэн.

14.  1960-аад оны дундаас Намын шинэ Програмд
“Чулуун нүүрсний орд ашиглах, бусад төрлийн
түлш, эрчим хүчний уг сурвалжийг хэрэглэх
зэргээр түлш, эрчим хүчний үйлдвэрийг илүү
түргэн хурдацтай хөгжүүлэн улс ардын аж
ахуй, хүн амын цахилгаан эрчим хүч, түлшний
хэрэгцээг улам бүр сайн хангах

15. Уулын баяжуулах эрдэнэт үйлдвэр

16. Орчин үе
Уул уурхайн салбар Монголын эдийн засагт
тэргүүлэх байр эзэлж ард түмний амьдралын
чанарыг дээшлүүлэх гол эх сурвалж байна.

17. Манай орны томоохон үйлдвэрүүд
 Оюу Толгойн
 МАК
 Энержи рэсурс
 Эрдэнэт
 GBR
 Цайрт минериал
 Бор өндөр

18. Дүгнэлт
 1. Монголчууд чулуун зэвсгийн үеэс эхлэн эрдэс баялгаа
танин мэдэж, хайж олж, амьдрал ахуйдаа ашиглаж ирсэн
эртний уламжлалтай ард түмэн мөн.
2. Хүрэл, төмөр зэвсгийн үеэс Монгол нутагт уул уурхай-
төмөрлөгийн үйлдвэрлэл хөгжсөн бөгөөд Герман үндэстнүүдтэй
хамтран Грек Ромын үеийн уул уурхай-төмөрлөгийн
үйлдвэрлэлийг үргэлжлүүлэн хөгжүүлж байжээ.
3. XIII зууны Монгол гүрний цэрэг зэвсгийн давуу чанар нь
тухайн үеийн төмөрлөгийн үйлдвэрлэлийн хөгжилтэй
холбоотой байжээ.
4. ХХ зууны 20-иод оноос эрдэс баялгийн талаар явуулсан
төрийн бодлого энэ салбарыг өнөөгийн түвшинд хүргэх угтвар
нөхцөл болсон байна.
5. 1990 оны ардчиллын үр дүнд Монголын эдийн засаг
нээлттэй болж дэлхийн хөдөлмөрийн хуваарьт чөлөөтэй
оролцох болсноор гадаадын хөрөнгө оруулалт эрдэс баялгийн
салбарт давамгайлах нөхцөл бүрдсэн байна.

19. Төгсгөлийн оронд
 Зөвхөн түүхий эдийн олборлолт, экспортыг
шүтсэн эдийн засаг нь манай орны хөгжлийн цор
ганц гарц биш!!!