Recomendados
Recomendados
Más contenido relacionado
La actualidad más candente
La actualidad más candente (20)
მდგრადი განვითარება.pptx
- 1. მდგრადი განვითარება მდგრადი განვითარების მიზანია კაცობრიობამ დაიკმაყოფილოს დღევანდელი საჭიროებები იმგვარად, რომ მომავალ თაობებს არ შუეზღუდოს საჭიროებების დაკმაყოფილების შესაძლებლობა.
- 2. განვითარება უნდა იყოს ეკონომიკურად ხელსაყრელი, სოციალურად სამართლიანი და გარემოსთვის დამზოგავი. გარემო ეკონომიკა სოციუმი
- 4. რატომ გახდა საჭირო მდგრადი განვითარების მიზნების შემუშავება? • კლიმატური ცვლილებები • ჰაერის დაბინძურების საგანგაშო დონე • რესურსების ამოწურვის საფრთხე • ბიომრავალფეროვნების განადგურება • ჯანმრთელობის პრობლემები და სხვადასხვა დაავადების გავრცელება
- 5. მდგრადი განვითარების მიზნები • მიზანი 1: სიღარიბის ყველა ფორმის აღმოფხვრა • მიზანი 2: შიმშილის აღმოფხვრა, სასურსათო უსაფრთხოებისა და გაუმჯობესებული კვების მიღწევა და მდგრადი სოფლის მეურნეობის ხელშეწყობა • მიზანი 3: ჯანსაღი ცხოვრებისა და კეთილდღეობის უზრუნვლეყოფა ყველა ასაკის ადამიანისათვის. • მიზანი 4: ინკლუზიური და თანასწორი განათლების უზრუნველყოფა და უწყვეტი სწავლის შესაძლებლობის შექმნა ყველასათვის • მიზანი 5: გენდერული თანასწორობის მიღწევა და ყველა ქალისა და გოგონას შესაძლებლობების გაუმჯობესება • მიზანი 6: წყლის მდგრადი მართვისა და სანიტარული ნორმების დაცვის საყოველთაო უზრუნველყოფა • მიზანი 7: ხელმისაწვდომი, საიმედო, სტაბილური და თანამედროვე ენერგიის საყოველთაო ხელმისაწვდომობა. • მიზანი 8: სტაბილური, ინკლუზიური და მდგრადი ეკონომიკური ზრდის ხელშეწყობა, სრული და პროდუქტული დასაქმება და ღირსეული სამუშაო ყველასათვის
- 6. • მიზანი 9: მდგრადი ინფრასტრუქტურის შექმნა, ინკლუზიური და განვითარებული ინდუსტრიალიზაციისა და ინოვაციების ხელშეწყობა. • მიზანი 10: უთანასწორობის შემცირება ქვეყნებში და ქვეყნებს შორის. • მიზანი 11: ქალაქებისა და დასახლებების ინკლუზიური, უსაფრთხო და მდგრადი განვითარება. • მიზანი 12: მდგრადი მოხმარება და წარმოება. • მიზანი 13: კლიმატის ცვლილებისა და მისი ზეგავლენის წინააღმდეგ გადაუდებელი ზომების გატარება • მიზანი 14: ოკეანისა და ზღვის რესურსების კონსერვაცია და მუდმივი გამოყენება განვითარებისათვის • მიზანი 15: დედამიწის ეკოსისტემების დაცვა, აღდგენა და მდგრადი გამოყენება, ტყეების გონივრული მართვა, გაუდაბურების აღკვეთა, ნიადაგის დეგრადაციის შეჩერება და აღდგენა- გაუმჯობესება, ბიომრავალფეროვნების შენარჩუნება • მიზანი 16: მშვიდობიანი და ინკლუზიური საზოგადოების ჩამოყალიბების ხელშეწყობა მდგრადი განვითარებისათვის, მართლმსაჯულების ხელმისაწვდომობა ყველასათვის, ეფექტური, ანგარიშვალდებული და ინკლუზიური ინსტიტუციების მშენებლობა ყველა დონეზე. • მიზანი 17: პარტნიორობა მდგრადი განვითარების მიზნების მისაღწევად •
- 7. როგორია ევროპის სახელმწიფოების გამოცდილება მდგრადი განვითარების მიზნების შესრულების თვალსაზრისით. ავსტრიის გამოცდილება მშენებლობის მიმართულებით. შენობის ფასადები მზის ენერგიას ინახავს და ათბობს სივრცეს.
- 8. შენობებს აქვსს თბოიზოლაცია, მზის გათბობა და გაგრილების სისტემა.
- 9. ხდება განახლებადი რესურსების გამოყენება. ეკოლოგიურად სუფთა, არასახიფათო ნარჩენები, რომლებიც ხელმისაწვდომია და ადგილობრივი მოსახლეობის ფინანსებს ზოგავს ან წარმოადგენს შემოსვლის წყაროს.
- 10. სახურავზე მზის კოლექტორებია, ხდება წვიმის წყლის შეგროვება და ასევე იყენებენ ქარის ენერგიას.
- 11. ქარხნებს აგებენ ისეთი სისტემით, რომ ნაკლებად დამაბინძურებელი იყოს გარემოსთვის.
- 12. ავსტრიაში ატარებენ ცდებს და ცდილობენ რაც შეიძლება მეტად დაზოგონ ენერგია, გამოიყენონ ადგილობრივი რესურსები და გახადონ გარემო ეკოლოგიურად სუფთა. მაგალითად, ეს არის თიხის ღუმელი, რომლის ეფექტიანობა 80%-ზე მეტია და ადგილობრივი მასალითაა გაკეთებული. Source: Austrianenergyagency
- 13. ავსტრიაში ძირითადად ბიოსაწვავს იყენებენ. 14 ,6% წიაღისეული სხვა აღდგენადი ენერგია 12,1% 73,3% ბიოსაწვავი
- 15. სოციალური პროგრამები ავსტრია ერთ-ერთი საუკეთესო გამოცდილების მქონე ქვეყანაა მოწყვლად ჯგუფებზე ზრუნვით.
- 16. განათლება ავსტრიის განათლების სისტემა შეიცვალა 1962 წელს მიღებული კანონით „სკოლის საქმიანობის შესახებ“. კანონის მე-8 პარაგრაფის თანახმად, სკოლას შეუძლია დანერგოს სავალდებულო გაკვეთილების ალტერნატივები, დაამატოს არჩევითი საგნები, ასევე კურსები სპეციალური საჭიროებების მქონე პირებისთვის. საკანონმდებლო აქტის მიღებით შესაძლებელი გახდა სკოლებში დიდაქტიკური ინოვაციებისა და საგანმანათლებლო ექსპერიმენტების განხორციელება.
- 17. ავსტრიელი ექსპერტის აზრით, სკოლას შესაძლოა ჰქონდეს ურთიერთობა ინდივიდებთან, სკოლებთან, ბიზნესკომპანიებთან, კულტურულ დაწესებულებებთან, არასამთავრობო ორგანიზაციებთან და ღია იყოს კერძო ინციატივებისთვის. ავსტრიაში ძირითადად შემდეგი აქტივობებია გავრცელებული: დონორების მხარდაჭერა და დახმარება; გარემოსდაცვითი ღონისძიებები; გარემოსდაცვითი აქტივობები; კლასგარეშე სწავლება; ექსკურსიები. პროექტები შესაძლებელია განხორციელდეს სკოლის ინიციატივით და რესურსებით ან/და საზოგადოებასთან ურთიერთობის შედეგად.
- 19. ზოგადო განათლების საფეხურები • დაწყებითი • საბაზო • საშუალო
- 21. • დირექტორის მონაწილეობით შეიმუშავებს და სამეურვეო საბჭოსთან შეთანხმებით შეიმუშავებს სასწავლო გეგმებს და გრიფმინიჭებული სახელმძღვანელოების ნუსხას. პედაგოგიური საბჭო სამეურვეო საბჭო დირექცია მოსწავლეთა თვითმმართველობა • ამტკიცებს სკოლის შინაგანაწესს და ბიუჯეტს. მანდატურის სამსახური • პასუხისმგებელია სკოლის ფინანსების განკარგვასა და სკოლის მართვაზე დისციპლინური კომიტეტი შეიმუშავებს წინადადებებს სკოლისთვის მნიშვნელოვან ნებისმიერ საკითხზე და წარუდგენს დირექციას ან სამეურვეო საბჭოს; შეუძლია შექმნას სასკოლო კლუბები; ირჩევს წარმომადგენელს სამეურვეო საბჭოში უზრუნველყოფს სკოლაში საზოგადოებრივი წესრიგის დაცვას განიხილავს მოსწავლეთა და მასწავლებელთა დისციპლინურ გადაცდომებს.
- 22. უმაღლესი განათლების საფეხურები • ბაკალავრიატი • მაგისტრატურა • დოქტორანტურა
- 23. პროფესიული განათლების საფეხურები • I საფეხური • II საფეხური • III საფეხური • IV საფეხური • V საფეხური
- 24. ბოლონიის პროცესი ევროპის 29 ქვეყნის უმაღლეს განათლებაზე პასუხისმგებელმა მინისტრმა 1999 წ ლის 19 ივნისს იტალიის ერთ- ერთ უძველეს საუნივერსიტეტო ქალაქში ხელი მოაწერა ბოლონიის დეკლარაცი ას. აღნიშნულ დოკუმენტზე ხელმოწერით შესაბამისმა სახელმწიფოებმა გამოხა ტეს საერთო მზადყოფნა მონაწილეობა მიეღოთ უმაღლესი განათლების ერთიან ი ევროპული სივრცის ჩამოყალიბებაში. ბოლონიის დეკლარაციაზე ხელმოწერას წინ უსწრებდა ისეთი დოკუმენტების მი ღება, როგორებიცაა: უნივერსიტეტების დიდი ქარტია (1988), ლისაბონის კონვენ ცია (1997) და სორბონის დეკლარაცია (1998).
- 26. ჯანმრთელობა = ფიზიკური კეთილდღეობა + ფსიქიკური კეთილდღეობა + სოციალური კეთილდღეობა - ავადმყოფობა და ფიზიკური ნაკლოვანებები.
- 27. რა არის აუცილებელი ჯანსაღი ცხოვრებისთვის?
- 28. დღე-ღამის აქტიური და პასიური მონაკვეთები: ყველაზე აქტიური: 10-დან 12-მდე 16-დან 18-მდე შრომისუნარიანობის დაქვეითება: 1-დან 5 საათამდე
- 29. დასვენების უფლება ადამიანის დასვენება ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი წინაპირობაა წარმატებული შრომისათვის.
- 30. სწორი კვება
- 32. რეკომენდირებულია ოთხჯერადი კვება: საუზმე 25 % სადილი 35 % წახემსება 15 % ვახშამი 25 %
- 34. თამბაქო თამბაქოს ნაწარმი ნედლი თამბაქოსაგან ან მისი გამოყენებით დამზადებული და მოსაწევად, საღეჭად ან საყნოსად განკუთვნილი ნაწარმი; თამბაქოს ნაწარმის ცნება მოიცავს სიგარეტის ქაღალდს, ხელოვნურ გარსს და თამბაქოს ნაწარმთან მჭიდროდ დაკავშირებულ სხვა კომპონენტებს, სიგარეტების მუნდშტუკებისა და ყველა სახის ფილტრის გარდა.
- 44. ალკოჰოლი
- 45. არსებობს ალკოჰოლური სასმელების მრავალი სახეობა: ღვინო, კონიაკი, ლუდი, ვისკი, არაყი და სხვ.
- 46. ალკოჰოლური სასმელების შემადგენლობა ალკოჰოლური სასმელები შეიცავს სპირტის სხვადასხვა დოზას, რომელიც ძლიერ მომწამლავია. იწვევს დამოკიდებულებას/შეჩვევას და თრობას. ლუდი - ალკოჰოლის შემცველობა 2-დან 10 %- მდე 1 ბოთლი არაყი = 8 ბოთლი ლუდი
- 47. ალკოჰოლის ჭარბი გამოყენების შედეგები 1.ფსიქიური და ნერვოლოგიური მოშლილობა. 2.თავის ტვინის უჯრედების სიკვდილი. 3.გულ-სისხლძარღვთა დაავადებები, ინფარქტი. 4.კუჭ-ნაწლავის ტრაქტატის დაავადება- ჰეპატიტი, ციროზი, გასტრიტი. 5.ზემოქმედება ორსულობაზე. 6."ქრონიკული დაღლილობის სინდრომი" 7.იმუნიტეტის დაქვეითება. 8.ნაადრევი სიბერე.
- 50. ალკოჰოლის ზომიერი გამოყენების შედეგები ინგლისელმა მეცნიერებმა დაასკვნეს, რომ იმ ადამიანთა ტვინიც კი, რომლებიც კვირაში მხოლოდ ერთ ჭიქა ღვინოს სვამენ, გაცილებით უკეთ მუშაობს, ვიდრე ჩაის მოყვარულთა ტვინი, ალკოჰოლის დადებითი ეფექტი ასეთნაირად აიხსნება: ალკოჰოლის ზემოქმედების ქვეშ მყოფი ადამიანის ტვინს სისხლი უფრო კარგად მიეწოდება, ხოლო როდესაც ადამიანი ერთ კვირაში 5 - 6 ბოთლ ღვინოს სვამს, ტვინის მუშაობა, საუკეთესო შედეგს აღწევს.
- 51. მითია თუ რეალობა? 1. ალკოჰოლი დაღლილობას ხსნის. 2. ალკოჰოლის გამოყენება ადამიანის განწყობას აუმჯობესებს. 3. ალკოჰოლი ათბობს, განსაკურებით ცივ კლიმატში.
- 52. აკრძალულია: ა) არასრულწლოვანთათვის ალკოჰოლური სასმელების, ლუდისა და თამბაქოს მიყიდვა; ბ) არასრულწლოვანთა მიერ ალკოჰოლური სასმელების, ლუდისა და თამბაქოს რეალიზაცია; გ) ალკოჰოლური სასმელების, ლუდისა და თამბაქოს რეალიზაცია საგანმანათლებლო, სასწავლო-აღმზრდელობით დაწესებულებებში და მათ ტერიტორიაზე. კანონი: არასრულწლოვანთა დაცვა ალკოჰოლური სასმელების, ლუდისა და თამბაქოსაგან
- 53. ღვინის სმის კულტურა საქართველოში "თამამად შეიძლება ითქვას, რომ არსად იმდენ და ისეთ ძვირფას ღვინოს არ სვამენ, როგორც საქართველოში" შარდენი “ქართველი არსად, ყოფა-ცხოვრების არც ერთ სფეროში არ არის ისეთი სერიოზული და მთელი მონდომებით არ იცავს წესრიგს, როგორც სუფრაზე“.
- 54. ქართული სუფრის განუყოფელი ატრიბუტები: ღვინო სადღეგრძელო ტრადიციული კერძები თამადა სიმღერა იუმორი
- 55. ქართული სუფრის თავი და წარმმართველი. ფორმით, შინაარსითა და დანიშნულებით ამ ინსტიტუტის გამოკვეთილ პერსონაჟს მსოფლიოში ანალოგი არ მოეპოვება. თამადას ევალება სადღეგრძელოების თქმა და პურობის წესის თანმიმდევრული დაცვა. მასზეა დამოკიდებული ოჯახის, გვარისა და საერთოდ, ესთეტიკურ ღირებულებათა წარმოჩენა, გარდაცვლილთა მოგონება, დამსწრეთა დაფასება და პატივისცემა. თამადა თავად უნდა იყოს ინტელექტუალური, ავტორიტეტული, ღვინის სმისას გამძლე. ტერმინები „თამადა“ და „ტოლუმბაში“ არაქართულია და მხოლოდ XIX საუკუნეში შემოსულა ჩვენში. სამაგიეროდ არსებობს ამ ინსტიტუტის მოთავის ძველი ქართული სახელწოდებანი: „პურის უფალი“, „წინამძღოლი“, „მზრალი“, „მემზირი“, „მხნის თავი“.
- 56. ქართული სუფრა თავისი თამადით არაერთი მკვლევარისა და მოგზაურის ყურადღების საგანი გამხდარა. ამ მხრივ, სანიმუშოდ შეიძლება დასახელდეს XVII ს. ფრანგი მოგზაური ჟან შარდენი, რომელიც თბილისში დაესწრო ქართლის მეფისწულის ქორწილს და თავისი თვალით იხილა ქართული სუფრის სისტემური ხასიათი და საკვირველი წესრიგი. შარდენის თქმით, „სუფრაზე სამი ევროპელი ვიყავით და ჩვენ უფრო მეტს ვხმაურობდით, ვიდრე ყველა ის ასორმოცდაათი კაცი, რომელიც სეფაში იყო“.
- 57. "ზომიერება ნამდვილი ღმერთია და ვინც მას მიაგნო, ამქვეყნადაც ცხონებულია." მიხეილ ჯავახიშვილი
- 58. ნარკოტიკი ნარკოტიკი — ქიმიური ნაერთი, რომელიც იწვევს კომას, გონებრივ სისუსტესა ან/და ტკივილის უგრძნობლობას. ნარკომანია — ქრონიკული დაავადების ბოლო სტადიაა, რომელიც ნარკოტიკების მოხმარებითაა გამოწვეული. ნარკომანი - ნარკომანიით დაავადებული ადამიანი, რომელსაც აქვს ნარკოტიკის მიღების დაუძლეველი მოთხოვნილება და გამოიყენებს ნარკოტიკს არასამედიცინო მიზნით.
- 59. ნარკოტიკის სამედიცინო დანიშნულება ოპერაციებისა და მძიმე დაავადებების დროს ტკივილის შეგრძნების შემცირება.
- 60. ნარკოტიკის უარყოფითი ზეგავლენა ზოგიერთი ნარკოტიკი ხსნის ტკივილს და ამაღლებს გუნება-განწყობას, მაგრამ ადამიანი მასზე დამოკიდებული ხდება და დოზის გადამეტების შემთხვევაში შეიძლება დაიღუპოს კიდეც. გამხსნელების შესუნთქვა კარგ განწყობაზე აყენებს ადამიანს, მაგრამ ამის შედეგი შეიძლება იყოს გაურკვეველი მეტყველება, მხედველობის გაბუნდოვნება და მოძრაობის კოორდინაციის დარღვევა. ამან აგრეთვე შეიძლება გამოუსწორებელი ზიანი მიაყენოს ტვინს, ღვიძლსა და თირკმელებს. ჰალუცინოგენები იწვევს ეიფორიას და ხსნის დაღლილობას, მაგრამ ამავე დროს შეიძლება გამოიწვიოს მანძილის განსაზღვრის ან ლოგიკური აზროვნების უნარის დაქვეითება, ხასიათის შეცვლა, მკვლელობის ან თვითმკვლელობის ჩადენის სურვილი.
- 61. ნარკოტიკის უარყოფითი ზეგავლენა • ნარკომანი მთელი ცხოვრება იმყოფება ჟანგბადის შიმშილის მდგომარეობაში.ნარკომანები ძირითადად იღუპებიან სუნთქვის შეწყვეტის გამო.თუ მოხდა დოზის გადამეტება 5 წუთში წყდება სუნთქვა. • ნარკოტიკები აქვეითებენ საჭმლის მონელების რეგულაციას.ნარკომანებს უქვეითდებათ გემოვნების შეგრძნება.მათ უკვე აღარ შეუძლიათ მიიღონ სრულყოფილი სიამოვნება საკვებისგან.ქვეითდება მადა. საკვები არასრულყოფილად შეიწოვება და გადამუშავდება. • დაქვეითევულია გულ-სისხლძარღვთა სისტემის ფუნქციონირება.ქვეითდება უჯრედების მომარაგება აუცილებელი ნივთიერებებით და მათი გაწმენდა.შედეგად უჯრედები ნაადრევად ბერდებიან და იშლებიან - ნარკომანის გულ-სისხლძარღვთა სისტემა ხდება ისეთივე, როგორიც ღრმა მოხუცებისა. • ნარკომანებს აქვთ საშინელი ტკივილები, რომელსაც თან ახლავს ტანჯვა, დისკომფორტი და ცუდი ხასიათი.ეს ყოველივე დგება ნარკოტიკის მიღების შემდეგ წარმოქმლი ეიფორიის(კაიფის) დასრულებიდან მალევე ახალი დოზის მიღების მოთხოვნილების გამო.
- 62. ტოქსიკომანია ქიმიური ნივთიერებებისკენ ლტოლვა ანუ ბენზინის, აეროზოლის, აცეტონის, წებოს ორთქლის ჩასუნთქვა. ტოქსიკომანიით მიიღწევა სიმთვრალე ამავე დროს ინგრევა ფილტვები, კუჭი, გული, ტვინი. იგი ძალზე სწრაფად ვითარდება და განეკუთვნება მძიმე დაავადების სახეობას, რომლის განკურნებაც ძალზე რთულია.
- 63. გამოსავალი „არა!“ ნარკოტიკს „არა!“ უსაქმურობას „არა!“ იმ კამპანიას, რომელიც ნარკოტიკს მოიხმარს „არა!“ საკუთარ მორიდებულობას და მერყეობას
- 65. Რა არის აივ- ინფექცია? ეს არის ვირუსი, რომელიც გასული საუკუნის მეორე ნახევარში აღმოაჩინეს და რომლის ეპიდემიაც ამერიკის შეერთებულ შტატებში 1980-იან წლებში დაიწყო, შემდეგ კი დანარჩენ მსოფლიოშიც გავრცელდა. ვარაუდობენ, რომ ვირუსმა აშშ-ში აფრიკიდან შეაღწია მაშინ, როცა მისი არსებობის შესახებ ჯერ კიდევ არაფერი იცოდნენ. კერძოდ, აფრიკიდან აშშ-სა და მსოფლიოს სხვა ქვეყნებში აქტიურად ხდებოდა სისხლის იმპორტი სამედიცინო მიზნებისთვის და შესაძლოა, მათი ნაწილი სწორედ აივ-ის მატარებელი იყო.
- 66. Როგორ მოქმედებს აივ-ინფექცია? • ვირუსი ორგანიზმში შეჭრიდან 2-3 კვირის განმავლობაში იწყებს "გააქტიურებას", რა დროსაც შესაძლოა გამოვლინდეს გაციების მსგავსი სიმპტომები - ცხელება, სისუსტე, ლიმფური ჯირკვლების გადიდება და სხვ. პირველი რამდენიმე კვირის განმავლობაში მისი აღმოჩენა ანალიზის საშუალები თ შეუძლებელია.აღნიშნული სიმპტომები 2-3 კვირაში ქრება,რის გამოც ადამიანთა დიდი ნაწილი ვერც კი ხვდება, რომ დაინფიცირდა. აივ ინფექციის პირველადი სიმპტომებიც ხშირად ერევათ მსუბუქ გაციებაში და ყურადღებას არ აქცევენ.
- 67. Რა არის შიდსი? • შიდსი აღნიშნავს აივ-ით დაინფიცირების შედეგად გამოწვეულ მდგომარეობას. აივ ინფექცია იწვევს ორგანიზმში ე.წ. იმუნიტეტის უჯრედების კვდომას. პროცესი რამდენიმე წელი შეუმჩნევლად მიმდინარეობს.ინფიცირებიდან დაახლოებით 5-7 წლის შემდეგ იმუნური სისტემა დასუსტებულია და შესაძლოა, ნებისმიერი დაავადება მარტივად განვითარდეს, მათ შორის სიმსივნეები. როდესაც იმუნიტეტის დაქვეითების შედეგად ჩნდება მსგავსი დაავადებები, სწორედ ამ მდგომარეობას ეძახიან შიდსს. შესაბამისად, არასწორია თავიდანვე იმის თქმა, რომ ვისაც აივ ინფექცია აქვს, მას აქვს შიდსი. შიდსი არის აივ ინფექციით გამოწვეული მდგომარეობა, რომელიც იმ შემთხვევაში ვითარდება, თუ ადამიანმა თავისი დიაგნოზი არ იცის და არ მკურნალობს.
- 68. Როგორ გადაეცემა აივ/შიდსი? Არსებობს სამი გზა • 1. დაუცველი სექსუალური კავშირი; • 2 .სისხლით (არასტერილური სამედიცინო ხელსაწყოები, ნემსი, ინფიცირებული სისხლის გადასხმა); • 3. ვერტიკალური - ინფიცირებული დედიდან შვილზე;
- 69. როდის და რატომ უნდა გავიკეთოთ აივ/შიდსის ანალიზი? რაც უფრო ადრე გაიგებთ, რომ თქვენ ხართ აივ/ინფიცირებული, მით უფრო მარტივად შეძლებთ ვირუსთან გამკლავებასა და სრულფასოვან, ჯანსაღ ცხოვრებას. იმის გამო, რომ შიდსის სიმპტომები აივ-ით დაინფიცირებიდან მხოლოდ 5-7 წლის შემდეგ ვითარდება, ადამიანთა დიდმა ნაწილმა არც კი იცის, რომ ის ვირუსის მატარებელია, შესაბამისად, შესაძლებელია, რომ მან ამ პერიოდის განმავლობაში ვირუსით დააინფიციროს სხვა ადამიანი. იმისათვის, რომ დროულად, ჯანმრთელობის სერიოზულად დაზიანებამდე აღმოაჩინოთ ეს ვირუსი და გაუმკლავდეთ, საჭიროა გაიკეთოთ მარტივი, უფასო ანალიზი. აივ-ზე ტესტირება უნდა გაიკეთოთ იმ შემთხვევაში, თუ: 1.ერთხელ მაინც თუ გქონიათ დაუცველი სექსუალური კავშირი 2.გაქვთ ტატუირება, ან პირსინგი; 3.ეჭვი შეგიტანიათ სამედიცინო ხელსაწყოების სტერილურობაში (მაგალითად, სტომატოლოგთან, ან სილამაზის სალონში ვიზიტისას); 4.დასჭირვებიათ სისხლის დონაცია; 5.თუ თქვენი პარტნიორი არის აივ დადებითი;
- 70. თუ სისხლში აივ-ის უჯრედები ნულამდე შემცირდა, უნდა შეწყდეს თუ არა მკურნალობა? •სისხლში ვირუსი როდესაც მიაღწევს ე.წ. პასიურ მდგომარეობას და გაუტოლდება 0- ს, მკურნალობა არ უნდა შეწყდეს. თუ მკურნალობა შეწყდება და პაციენტი არ დალევს ექიმის მიერ დანიშნულ წამალს, ვირუსი ძვლის ტვინიდან გაძლიერებულად იწყებს გამრავლებას და ხდება მედიკამენტების მიმართ რეზისტენტული, რაც შეიძლება ცუდი შედეგით დასრულდეს. სწორედ ამიტომ, აივ ინფიცირებულთათვის მნიშვნელოვანია ექიმის რეკომენდაციების შესრულება - ჯანმრთელობის მდგომარეობის რეგულარული შემოწმება და წამლის განსაზღვრულ დროს მიღება.
- 71. მიუხედავად იმისა, რომ ვირუსის აღმოჩენიდან დღემდე, იმ პირთა დაახლოებით ნახევარი, ვისაც ვირუსი აღმოაჩნდა, დაიღუპა, აივ/შიდსი სასიკვდილო დიაგნოზს არ ნიშნავს და ამას მოწმობს ბოლო წლების სტატისტიკა, კვლევები და პრაქტიკული მაგალითებიც. ჯერ კიდევ 10, ან 20 წლის წინ, აივ/შიდსით დაინფიცირება მოსალოდნელ სიკვდილს ნიშნავდა, რადგან არ არსებობდა მედიკამენტები, რომლებიც უზრუნველყოფდა სისხლში აივ ვირუსის განულებას, ხოლო სამკურნალო პრეპარატები ათასობით დოლარი ღირდა, რისი ყიდვის საშუალებაც, აივ ინფიცირებულებს არ ჰქონდათ. ამჟამად აივ/შიდსის სამკურნალო პრეპარატების ხარისხი და ხელმისაწვდომობა რადიკალურადაა გაუმჯობესებული. როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, საქართველოსა და კიდევ არაერთ ქვეყანაში, მკურნალობა უფასოა. ეს კი რა თქმა უნდა ამცირებს გამოწვეულ ზიანს. აივ/შიდსი სიკვდილიანობის სტატისტიკა რატომ არის მაღალი?
- 72. Როგორია სტატისტიკა? 2016 წლის 1 დეკემბრის მონაცემებით, საქართველოში 1989 წლიდან დღემდე რეგისტრირებულია 6 065 აივ დადებითი პირი, მათგან 4 508 მამაკაცია, 1 557 - ქალი. პაციენტთა უმრავლესობა 29-დან 40 წლამდეა. შიდსი განუვითარდა 3 399 პაციენტს, 1 201 გარდაიცვალა. 2016 წელს გამოვლინდა 663 ახალი შემთხვევა. მკურნალობაზეა 3 550 (მათ შორის აფხაზეთში - 401) პაციენტი. შიდსის ცენტრის მონაცემებით, მსოფლიოში აივ/შიდსის მატარებელია 36,7 მილიონი ადამიანი. ვირუსის აღმოჩენიდან დღემდე დაახლოებით ამდენივე ადამიანია დაღუპული ამ მიზეზით.
- 73. 087hg8u8
- 74. ტუბერკულოზი — ინფექციური დაავადება, რომელსაც იწვევს რამდენიმე სახეობის მიკობაქტერია. ტუბერკულოზი ყველაზე ხშირად აზიანებს ფილტვებს. მეოცე საუკუნემდე იგი პრაქტიკულად განუკურნებელი დაავადება იყო. ტუბერკულოზის გამომწვევი — ტუბერკულოზის მიკობაქტერია (კოხის ჩხირი) უხშირესად ფილტვებს აზიანებს. იგი შეიძლება იყოს ჩასუნთქულ ჰაერში, ნახველის წვეთებში, ჭურჭელზე და ა.შ. ტუბერკულოზი არა მარტო ჰაერ–წვეთოვანი გზით გადამდები ინფექციაა, არამედ მტვრითაც გადაიტანება. ნესტიან ადგილებში, სადაცმზის სხივები ვერ აღწევს, ტუბერკულოზის გამომწვევი ბაქტერიები დიდხანს ინარჩუნებენ სიცოცხლისუნარიანობას. მშრალ, კარგად განათებულ ადგილებში, მზის სხივების (კერძოდ კი ულტრაიისფერი სხივების) პირდაპირი მოქმედებით ისინი მალე იღუპებიან. დაავადება ვითარდება მხოლოდ ორგანიზმის დას უსტებისას. ასე ხდება კვების, ყოფითი და შრომის პირობების გაუარესებისა და ხანგრძლივიდაავადე ბების გადატანის დროს თამბაქოსა და ალკოჰოლი ს ჭარბი მოხმარებისას, განსაკუთრებით ასუსტებს იმუნიტეტს შიდსი, შაქრიანიდიაბეტი, თირკმლის ქრონიკული უკმარისობა, სიმსივნური და კუჭ– ნაწლავის წყლულოვანი დაავადებები. ტუბერკულოზი არ წარმოადგენს მხოლოდ რომელიმე ერთი ქვეყნის პრობლემას, ტუბერკულოზი მსოფლიო პრობლემაა. ტუბერკულოზით მსოფლიოში: 1.ყოველწლიურად 8-9 მილიონი ადამიანი ავადდება. 2.ყოველ 10 წამში 1 ადამიანი კვდება. 3.წლის განმავლობაში 2-3 მილიონი კვდება, მათ შორის 100 000 ბავშვი. 4.ყოველი მესამე ადამიანი ინფიცირებულია.
- 76. დაინფიცირების შემდეგ დაავადების განვითარების მაღალი რისკის ჯგუფებს წარმოადგენენ: 1. არასრულფასოვან (ცილით ღარიბ) კვებაზე მყოფი პირები, მათ შორის სოციალურად დაუცველი ადამიანები (უსახლკაროები, მარტოხელები, მიგრანტები, დევნილები). 2. ავადმყოფები, რომლებიც ხანგრძლივად იღებენ სტეროიდულ ჰორმონებს, აგრეთვე სხივურ თერაპიაზე მყოფი პირები. 3. სხვადასხვა თანმხლები დაავადების მქონე პირები (შაქრიანი დიაბეტი, კუჭისა და თორმეტგოჯა ნაწლავის წყლულოვანი დაავადება) და ა.შ. 4. ალკოჰოლის ჭარბი მომხმარებლები. 5. ნარკომანები. 6. შიდსით დაავადებული პირები.
- 78. • ფილტვგარეშე ტუბერკულოზის დროს, სხვადასხვა ლოკალიზაციისას ვლინდება დაზიანებული ორგანოსათვის დამახასიათებელი ლოკალური სიმპტომატიკა. (მაგალითად, თირკმელების ტუბერკულოზის დროს აღინიშნება ყრუ ტკივილი წელის არეში, სისხლიანი შარდი და ა.შ.). ტუბერკულოზი არ ხასიათდება განსაკუთრებული და მხოლოდ მისთვის დამახასიათებელი სიმპტომებით. ზემოთ ჩამოთვლილი კლინიკური ნიშნები ყოველთვის არ არის გამოწვეული ფილტვების ტუბერკულოზით. იგი შეიძლება შეგვხვდეს სასუნთქი სისტემის სხვა დაავადებების (გრიპი და სასუნთქი სისტემის სხვა ინფექციები, ფილტვების ანთება, ბრონქიტი, სიმსივნე.) დროსაც. ასეთი პაციენტები ითვლებიან ტუბერკულოზზე ეჭვმიტანილად და საჭიროებენ გამოკვლევას დიაგნოზის დაზუსტების მიზნით. • ფილტვის ტუბერკულოზის დროს შეიძლება აღინიშნებოდეს:
- 79. 1. გამომწვევის აღმოჩენა ტუბერკულოზის მიკობაქტერიის აღმოჩენა შესაძლებელია ორი მეთოდით: როდესაც ფილტვის ტუბერკულოზით დაავადებული პაციენტის ნახველი დიდი რაოდენობით შეიცავს ტუბერკულოზის მიკობაქტერიებს, მაშინ მათი აღმოჩენა ხდება ნახველის ნაცხის მიკროსკოპიის საშუალებით. ასეთი ავადმყოფები ინფექციის გავრცელების თვალსაზრისით ყველაზე დიდ საშიშროებას წარმოადგენენ. თუ ავადმყოფი უმნიშვნელო რაოდენობით გამოყოფს ტუბ. მიკობაქტერიებს, ხშირად შეუძლებელია მიკროსკოპიით მათი აღმოჩენა. ასეთ შემთხვევაში საჭიროა ნახველის დათესვა სპეციალურ საკვებ ნიადაგებზე. ეს მეთოდი ცნობილია კულტურალური მეთოდის სახელწოდებით. კულტურალური მეთოდის მეშვეობით აგრეთვე შესაძლებელია ტუბერკულოზის მიკობაქტერიების მგრძნობელობის დადგენა სხვადასხვა ტუბსაწინააღმდეგო პრეპარატის მიმართ. მიკროსკოპული და კულტურალური გამოკვლევის მეთოდები გამოიყენება ფილტვგარეშე ტუბერკულოზის გამოსავლენად 2. რენტგენოლოგიური გამოკვლევა ფილტვის ტუბერკულოზის დიაგნოზის დასადგენად გამოიყენება გულმკერდის რენტგენოლოგიური გამოკვლევა. რენტგენოლოგიური გამოკვლევა გამოიყენება ფილტვგარეშე ტუბერკულოზზე საეჭვო შემთხვევების დროსაც. ტუბერკულოზის გამომწვევის აღმოჩენის გარეშე მხოლოდ რენტგენოლოგიურად ნანახი პათოლოგიური ცვლილებების არსებობა საბოლოო დიაგნოზის დასმის საშუალებას არ იძლევა. 3. მანტუს სინჯი მანტუს სინჯი კეთდება წინამხრის შიგნითა ზედაპირზე. კანში შეჰყავთ ორგანიზმისთვის სრულიად უვნებელი ტუბერკულინის შემცველი ხსნარი და 48-72 საათის შემდეგ აფასებენ რეაქციის შედეგს. მანტუს სინჯი არის სტანდარტული მეთოდი ტუბერკულოზის მიკობაქტერიებით ინფიცირებული პირების გამოსავლენად.
- 82. ტუბერკულოზთან ბრძოლის ეროვნული პროგრამის ფარგლებში შესაძლებელია ტუბერკულოზზე საეჭვო ნიშნების მქონე ადამიანების და აგრეთვე, ტუბერკულოზით დაავადებულ, ბაცილგამომყოფ პირებთან მჭიდრო კონტაქტში მყოფ პირთა (პირველ რიგში ოჯახის წევრები) გამოკვლევა (ნახველის მიკროსკოპია, გულმკერდის რენტგენოგრაფიული გამოკვლევა.) ტუბერკულოზით დაავადებულთა აღმოჩენის მიზნით. პროგრამა აგრეთვე ფარავს ტუბერკულოზით დაავადებულთა სწორი და კვალიფიციური მკურნალობის ხარჯებს. ტუბერკულოზზე საეჭვო შემთხვევათა გამოვლენა, მკურნალობა, კონტაქტში მყოფ პირთა ქიმიოპროფილაქტიკა სახელმწიფო სტანდარტების ფარგლებში უფასოა.
- 83. 1. ტუბერკულოზისთვის დამახასიათებელი ჩივილების არსებობისას დროულად მიმართეთ ტუბსაწინააღმდეგო დისპანსერებსა და კაბინეტებს საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით, სადაც სახელმწიფო სტანდარტის ფარგლებში უფასოდ ჩაგიტარდებათ საჭირო გამოკვლევები და მკურნალობა. 2. ტუბერკულოზით დაავადებულს მკურნალობა უნდა ჩაუტარდეს სპეციალისტის - ექიმ- ფთიზიატრის უშუალო მეთვალყურეობით. 3. ტუბერკულოზი იკურნება, თუ თქვენ ჩაიტარებთ სტაციონარული ქიმიო-თერაპიის სრულ კურსს. 4. წყვეტილი მკურნალობა წამლებისადმი გამძლე ტუბერკულოზის განვითარებას იწვევს. 5. ტუბერკულოზის არსებობისას, თუ არ ჩაიტარებთ სათანადო მკურნალობას, დაავადება ღრმავდება, აზიანებს ორგანიზმის ყველა სისტემას და შეიძლება სასიკვდილო შედეგითაც დამთავრდეს. 6. დროულად აღმოჩენილი და ადექვატურად ნამკურნალები ტუბერკულოზი, განკურნებადია!