Ποια είναι άραγε η αρχή της μυστηριακής ζωής; • Με ποιο μυστήριο εισερχόμαστε στη χριστιανική ζωή; • Με ποιο τρόπο εγγραφόμαστε μέλη στην Εκκλησία του Χριστού; • Με το Βάπτισμα! • Το πρώτο από τα Μυστήριά μας. • Είναι ουσιαστικά η δεύτερη γέννησή μας, αφού την πρώτη ακολουθεί η φθορά της πτώσης των προπατόρων μας. • Και τη φθορά αυτή, έρχεται να καταργήσει το Βάπτισμα, το οποίο μας ελευθερώνει από το προπατορικό αμάρτημα και από τον αιώνιο θάνατο. • Μάς καθιστά, μάλιστα, γνήσια τέκνα του Θεού και κληρονόμους της ζωής και της βασιλείας Του.

1. ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ
Μυσταγωγία βιωματικής Ορθοδοξίας

2. 2

3. Τίτλος:
Το Μυστήριο του Βαπτίσματος
• Προβολή:
• Στις συναντήσεις νέων στον Ι.
Ν. Αγ. Μαρίνας Ηλιούπολης.
• Κείμενα:
• π. Αυγουστίνος.
• Επιμέλεια, γραφικά, βίντεο,
εκφώνηση:
• Ευθυμία Α., Μαρκέλλα Κ.,
Θανάσης Κ., Μαριλένα Α.
• Φωτογραφίες:
• Ηλίας Δ., Ροδάνθη Ζ., π.
Γρηγόριος.
• Ημερομηνία:
• 12/10/2014
12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 3
Ανάλυση, εξήγηση, εμβάθυνση στο Ιερό Μυστήριο της Βαπτίσεως

4. Εισαγωγικά (1/3)
• Ποια είναι άραγε η αρχή της
μυστηριακής ζωής;
• Με ποιο μυστήριο εισερχόμαστε
στη χριστιανική ζωή;
• Με ποιο τρόπο εγγραφόμαστε
μέλη στην Εκκλησία του
Χριστού;
• Με το Βάπτισμα!
• Το πρώτο από τα Μυστήριά
μας.
• Είναι ουσιαστικά η δεύτερη
γέννησή μας, αφού την πρώτη
ακολουθεί η φθορά της
πτώσης των προπατόρων μας.
• Και τη φθορά αυτή, έρχεται να
καταργήσει το Βάπτισμα, το
οποίο μας ελευθερώνει από το
προπατορικό αμάρτημα και
από τον αιώνιο θάνατο.
• Μάς καθιστά, μάλιστα, γνήσια
τέκνα του Θεού και
κληρονόμους της ζωής και της
βασιλείας Του.
12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 4

5. Εισαγωγικά (2/3)
• Είναι, λοιπόν, το άγιο Βάπτισμα
αρχή και δρόμος για την
εξοικείωσή μας με τον Θεό.
• Και γεννά την επουράνια
βασιλεία μέσα μας, γιατί
καθαρίζει κάθε αμαρτία με την
επίκληση της Αγίας Τριάδας.
• Το άγιο Βάπτισμα είναι δώρο &
χάρισμα, γιατί μας δίνεται
δωρεάν….
• Είναι φώτισμα, επειδή μας
φωτίζει και μας λαμπρύνει…
• Είναι λουτρό, γιατί ξεπλένει τη
λερωμένη ψυχή μας…
• Είναι θεία αναγέννηση, γιατί
μας κάνει θετούς υιούς του
Θεού, αδελφούς του Χριστού
και συγκληρονόμους της
ουράνιας βασιλείας Του…
12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 5

6. Εισαγωγικά (3/3)
• Είναι «ανεξίτηλο» και δεν επαναλαμβάνεται…
• Είναι το δικό μας σφράγισμα στους αιώνες των αιώνων….
12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 6

7. Περιεχόμενα
12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 7
I. Γενικά περί του
Μυστηρίου του
Βαπτίσματος.
II. Ο ανάδοχος ή νονός.
III. Τα βασικά μέρη του
Μυστηρίου
I. Η κατήχηση & οι
εξορκισμοί.
II. Το Βάπτισμα.
III. Το Χρίσμα.
IV. Μετά το Βάπτισμα.
V. Ερωτήσεις.

8. Ι. Γενικά περί του Μυστηρίου (1/2)
• Γιατί βαπτιζόμαστε;
• Από ποιον και πότε ιδρύθηκε το
Μυστήριο του Βαπτίσματος;
• Ποια προτύπωση του
Βαπτίσματος έχουμε στη ζωή
του Χριστού;
• Από τι απαλλάσσεται ο πιστός
με το Βάπτισμα;
• Στο νηπιοβαπτισμό ποιος δίνει,
αντί του βαπτιζομένου, την
Oμολογία της Πίστεως;
• Ποιοι μπορούν να βαπτιστούν
και ποιοι μπορούν να
βαπτίσουν;
12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 8

9. Α. Γενικά περί του Μυστηρίου 2/2
• Η κληρονομιά του προπατορικού
αμαρτήματος δεν έχει την έννοια ότι
αποκτούμε κι εμείς την ενοχή των
πρωτοπλάστων. Αυτό θα ήταν άδικο.
Κληρονομούμε όμως τις συνέπειες του
προπατορικού αμαρτήματος, που είναι:
o Η φθορά και ο θάνατος, ή αλλιώς η
φθαρτότητα και η θνητότητα.
• Και πώς ξεπερνιούνται αυτές, αφού και
φθειρόμαστε και πεθαίνουμε;
o Μετά θάνατον, αφού θα
συμμετέχουμε στην αιώνια ζωή ως
κληρονόμοι του Πατέρα μας Ιησού
Χριστού, οπότε και θα μπορούμε να
μετέχουμε στη Χάρη του Θεού
γενόμενοι μετά θάνατον άφθαρτοι
και αθάνατοι.
12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 9

10. ΙΙ. Ο ανάδοχος (νονός) (1/3)
• Εγγυάται προσωπικά για την πνευματική
ανατροφή του βαπτιζομένου. Να τον
οδηγήσει, κατηχώντας τον, κοντά στον Θεό.
• Άρα, αναλαμβάνει σαν πνευματικός πατέρας
ή μητέρα να κατηχήσει τον βαπτιζόμενο.
• Ομολογεί, αντί για το νήπιο, την πίστη του
στον Θεό.
• Υποχρέωσή του δεν είναι μόνο η λαμπάδα
και το δώρο στην εορτή του παιδιού, αλλά
και η πνευματική ανατροφή του, η ευθύνη
του δηλ. να αγιάσει το βαπτιστήρι.
12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 10

11. Ο ανάδοχος ή νονός (2/3)
• Μπορούμε να έχουμε δύο
ή περισσότερους αναδόχους;
o Ο ανάδοχος είναι μόνο ένας.
o Ο «δεύτερος» ανάδοχος είναι βοηθητικός.
o Η σχέση αναδόχου και βαπτιζομένου είναι
αυστηρά προσωπική.
o Θεωρείται και είναι συγγένεια α΄ βαθμού.
o Ο ανάδοχος εγγυάται προσωπικά για την
πνευματική ανατροφή του βαπτιζομένου.
12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 11

12. Ο ανάδοχος ή νονός (3/3)
Γίνεται ανάδοχος...
• Κάθε ενήλικας Ορθόδοξος
χριστιανός (κατά παραχώρηση
από 14 ετών και άνω).
• Όποιος μπορεί να αναλάβει την
ευθύνη της εισαγωγής και
κατήχησης του νεοσυλλέκτου
στην Εκκλησία.
Δε γίνεται ανάδοχος...
• Όποιος δεν είναι μέλος της
Ορθοδόξου Εκκλησίας (εκφρασμένα
άθεος, αλλόθρησκος ή αιρετικός).
• Όποιος έχει τελέσει μόνο πολιτικό
γάμο.
• Οι μοναχοί, οι κληρικοί και οι γονείς
του νεοσυλλέκτου.
12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 12
Ποιος μπορεί να γίνει ανάδοχος και ποιος όχι

13. ΙΙΙ.Τα βασικά μέρη του Μυστηρίου
12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 13
• Η κατήχηση &
οι εξορκισμοί.
• Η Βάπτιση.
• Το Χρίσμα.

14. α. Η κατήχηση & οι εξορκισμοί (1/2)
• Αρχικά ο ιερέας, ο νονός και το
βαπτιστήρι πηγαίνουν στο νάρθηκα.
• Το μωρό δε φορά πολλά ρούχα (οι
ενήλικες χιτώνα), ούτε καπέλο, ζώνη
και παπούτσια. Κοιτάζει στο ιερό
(ανατολή).
• Διαβάζονται οι τρεις ευχές των
εξορκισμών. (Είναι ευχές για να
απομακρυνθούν τα πονηρά πνεύματα).
• O ιερέας φυσάει στο πρόσωπο το
νεοσύλλεκτο, «ανανεώνοντας» το
φύσημα του Θεού.
12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 14

15. Η κατήχηση & οι εξορκισμοί (2/2)
• Ο ιερέας ακουμπάει το χέρι του στο
νεοσύλλεκτο, για να του μεταδοθεί η
Θεία Χάρη.
• Ο νεοσύλλεκτος, μέσω του αναδόχου,
αποστρέφεται τον σατανά και τα έργα
του (κοιτά τη δύση) και στρέφεται και
συντάσσεται προς τον Χριστό (κοιτά
την ανατολή):
o Φτύνοντας τον διάβολο,
o Λέγοντας το Σύμβολο της
Πίστεως (Πιστεύω),
o Και προσκυνώντας τον Χριστό.
o Αποστροφή του σατανά
σημαίνει ότι δεν κάνω τίποτε
από τα έργα του.
12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 15

16. β. Η Βάπτιση (1/9)
• Στο κέντρο του ναού προσέρχεται ο
ιερέας, ο νονός και ο νεοσύλλεκτος.
• Ο ιερέας θυμιατίζει κινούμενος
κυκλικά γύρω από την κολυμπήθρα.
• Μετά το «Εὐλογημένη...»
o Διαβάζει ευχές, σταυρώνει 3 φορές
στο όνομα της Αγ. Τριάδος, φυσά 3
φορές και σταυρώνει πάλι, για να
αγιασθεί το νερό.
o Κατόπιν, ξανασταυρώνει και φυσά
το λάδι.
• Τι συμβολίζει το έλαιον με το οποίο
χρίεται ο βαπτιζόμενος;
o Το λάδι συμβολίζει τη συμφιλίωση,
την ειρήνη και το έλεος του Θεού.
12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 16

17. Η Βάπτιση (2/9)
Με το λάδι χρίζει σταυρωτά ο ιερέας:
• Το μέτωπο.
o Για να αγιασθεί ο νους.
• Το στήθος και την πλάτη.
o Για να αγιασθεί η καρδιά.
• Τα αυτιά.
o Για να ακούει τον λόγο του Θεού.
• Το στόμα.
o Για να ομολογεί την αλήθεια.
• Τα χέρια.
o Για να εργάζεται την αρετή.
• Τα πόδια.
o Για να τρέχει το δρόμο της αρετής.
12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 17

18. Η Βάπτιση (3/9)
• Ο ανάδοχος με το λάδι αλείφει όλο
το σώμα του μωρού!
o Το λάδι χρησιμοποιούσαν οι
παλαιστές, για να αποφεύγουν
τις λαβές των αντιπάλων τους.
o Με τον ίδιο τρόπο, λοιπόν, εμείς
οι χριστιανοί αλειφόμαστε με το
λάδι, για να αποφεύγουμε τις
λαβές του διαβόλου.
o Προσοχή μην αφήσουμε κάποιο
σημείο του σώματος εκτός!
12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 18

19. Η Βάπτιση (4/9)
Ο ιερέας κοιτάζει την ανατολή και βαπτίζει το παιδί.
12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 19
• Τι σημαίνει το ρήμα βαπτίζω;
o Βυθίζω.
• Ποια λόγια λέει ο ιερέας κατά την ώρα της
βάπτισης;
o «Βαπτίζεται ὁ δοῦλος τοῦ Θεοῦ εἰς τὸ ὄνομα
τοῦ Πατρός, Ἀμήν· καὶ τοῦ Υἱοῦ, Ἀμήν· καὶ τοῦ
Ἁγίου Πνεύματος, Ἀμήν».
• Τι συμβολίζει η τριπλή κατάδυση και ανάδυση
του βαπτιζομένου;
o Την τριήμερη ταφή και Ανάσταση του Κυρίου.
• Πρέπει το μωρό να βυθίζεται ολόκληρο στο
νερό;
o Ναι, πρέπει να βυθίζεται ολόκληρο. Ο
ραντισμός είναι τρόπος των Λατίνων.

20. Η Βάπτιση (5/9)
• Tι συμβολίζει η αγία κολυμπήθρα;
o Τον Ιορδάνη ποταμό.
o Τη μήτρα της μητέρας
Εκκλησίας που γεννά ένα νέο
παιδί της.
• Τι είδους ονόματα και πόσα
μπορούν να δοθούν;
o Χριστιανικά κατά παράδοση.
Κατ' εξαίρεση άλλα.
o Σύμφωνα με το ελληνικό έθιμο
δίνονται πρώτα τα ονόματα των
γονέων του άνδρα.
o Ένα όνομα δίνεται. Τα δύο
δίνονται, για να ηρεμήσουν οι
διαπλεκόμενοι.
12/10/2014
- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος -
20

21. Η Βάπτιση (6/9)
• Γιατί, όταν βαπτίζουμε ένα παιδί ή
ενήλικα, του δίνουμε όνομα αγίου;
o Για να προστατεύει ο άγιος τον πιστό
και, για να ομοιάσει ο πιστός στον
άγιο.
o Στη βάπτιση δίνουμε το όνομα του
παιδιού, το οποίο μπορεί να δοθεί και την
8η ημέρα από την γέννησή του.
o Η μαία το φέρνει στο ναό και
περιμένει έξω από την είσοδό του. Το
όνομα δίνεται από τον ιερέα με την
ευχή της ονοματοδοσίας.
o Αυτό γίνεται επειδή και ο Χριστός μας
πήρε το όνομά Του την 8η ημέρα από
τον Συμεών τον Θεοδόχο.
12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 21

22. Η Βάπτιση (Χρίσμα) (7/9)
• Μετά τη βάπτιση ακολουθεί η τελετή
του Μυρώματος ή Χρίσματος.
• Αποκτούμε τα χαρίσματα του Αγίου
Πνεύματος.
• «Σφραγὶς δωρεᾶς Πνεύματος Ἁγίου.
Ἀμήν».
• Ντύνεται με καθαρά ρούχα ο
βαπτιζόμενος.
12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 22

23. Η Βάπτιση (8/9)
• Κατόπιν ιερέας, νονός και βαπτιζόμενος
κάνουν τρεις κύκλους γύρω από την
κολυμπήθρα. Ψάλλεται το...
o «Ὅσοι εἰς Χριστόν ἐβαπτίσθητε Χριστόν
ἐνεδύσασθε. Ἀλληλούια».
• Τι συμβολίζει η αναμμένη λαμπάδα που
δίνουμε στο νεοφώτιστο βρέφος;
o Την κατάλευκη ψυχή του παιδιού.
• Τι συμβολισμό έχει το σταυρωτό
«κούρεμα» του βαπτιζομένου;
o Ότι και ο βαπτιζόμενος αφιερώνει κάτι
δικό του στον Θεό.
o Δεν πετιούνται όπου να’ναι οι τρίχες,
αλλά τις ρίχνουμε στο νερό της
βάπτισης.
12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 23

24. Η Βάπτιση (9/9)
• Μετά το «Ὅσοι εἰς Χριστόν...»
το μωρό κοινωνά τα Άχραντα
Μυστήρια.
• Ο ανάδοχος, αφού τελειώσει
η βάπτιση, λέει στη μητέρα:
“Σου παραδίδω το παιδί
βαπτισμένο, μυρωμένο, στον
Θεό παραδομένο».
• Η μητέρα, πριν παραλάβει το
παιδί, κάνει μία μικρή
μετάνοια στον ανάδοχο και
του φιλάει το χέρι.
12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 24

25. V. Μετά το Βάπτισμα (1/4)
• Το νερό της βάπτισης ισοδυναμεί με το
αγιασμένο νερό των Θεοφανείων. Άρα δεν
μπορεί να αντιμετωπιστεί σαν κοινό νερό.
• Μετά από πόσες μέρες μπορεί να πλυθούν ο
νεοφώτιστος και τα ρούχα της βάπτισης;
o Μετά από επτά ημέρες. Την όγδοη.
• Τα νερά από το πλύσιμο του σώματος και
των ρούχων της βάπτισης ρίχνονται με
προσοχή στη θάλασσα ή σε ποτάμι ή σε τόπο
που δεν πατάει άνθρωπος.
12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 25

26. Μετά το Βάπτισμα (2/3)
• Γιατί δεν πρέπει να βαπτίζει ένας
χριστιανός βρέφη του άλλου φύλου
(ένα αγόρι και ένα κορίτσι);
o Διότι αποκτούν αδελφική σχέση
και αν θελήσουν στο μέλλον να
παντρευτούν, δε θα μπορούν.
• Γιατί το Βάπτισμα τελείται σε γ΄
ενικό πρόσωπο, π.χ. «Βαπτίζεται ο
δούλος του Θεού»;
o Διότι τελείται από τον ίδιο τον
Κύριο Ιησού Χριστό δια μέσου
του ιερέα ή του επισκόπου.
12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 26

27. Μετά το Βάπτισμα (3/3)
• Το Μυστήριο του Βαπτίσματος μπορεί να
επαναληφθεί;
o Όχι. «...Ὁμολογῶ ἕν Βάπτισμα εἰς ἄφεσιν
ἁμαρτιῶν».
• Εάν, μετά το Βάπτισμα της ανάγκης, ο
βαπτισμένος επιζήσει, απαλλάσσεται από την
ακολουθία του Βαπτίσματος;
o Όχι, επιβάλλεται να τελεσθεί η ακολουθία
του Βαπτίσματος. Όμως θα παραληφθούν
όσα ορθά λόγια ειπώθηκαν.
• Ποια είναι η μοναδική περίπτωση στην οποία
μπορεί να επαναληφθεί το Βάπτισμα;
o Σε περίπτωση ατόμου που δε γνωρίζουμε
εάν έχει βαπτισθεί, π.χ. έκθετο βρέφος.
12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 27

28. IV. Ερωτήσεις (1/2)
• Έκτακτες μορφές Βαπτίσματος.
o Βάπτισμα του μαρτυρίου ή Βάπτισμα
αίματος ή Βάπτισμα ανάγκης.
• Το Βάπτισμα της ανάγκης μπορεί να τελεσθεί:
o Από οποιονδήποτε πιστό άνδρα ή
γυναίκα.
• Αντί του νερού με ποιο στοιχείο μπορεί να
τελεσθεί το Βάπτισμα ανάγκης;
o Με αέρα.
• Γιατί εμείς οι χριστιανοί πρέπει να
γιορτάζουμε την ονομαστική μας εορτή;
o Διότι με την ονομαστική εορτή τιμάμε το
όνομα του αγίου που μας δόθηκε με τη
βάπτισή μας.
12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 28

29. Ερωτήσεις (2/2)
• Γιατί εμείς οι χριστιανοί δεν πρέπει να
γιορτάζουμε τα γενέθλιά μας;
o Διότι γενέθλια για τους χριστιανούς
δεν εἰναι η μέρα που γεννήθηκαν
αλλά η μέρα που θα εισέλθουν
στον παράδεισο.
• Γιατί βαπτίστηκε ο Xριστός, αφού ήταν
αναμάρτητος;
o Για να μας δώσει το παράδειγμα να
βαπτιζόμαστε κι εμείς.
• Τα νήπια δεν καταλαβαίνουν τίποτε.
Γιατί η εκκλησία δέχεται να τα βαπτίζει;
o Για να μετέχουν στη Χάρη του Θεού
από βρέφη. Μήπως τυχόν
πεθάνουν και είναι αβάπτιστα και
αφώτιστα.
12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 29

30. 12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 30

31. 12/10/2014- Το Μυστήριο του Βαπτίσματος - 31
Τέλος
καί τῶ Θεῶ δόξα