bs nguyễn văn chừng

1. SAÊN SOÙC BEÄNH NHAÂN
SAU MOÅ
PGS TS Nguyeãn Vaên Chöøng.

2. MUÏC TIEÂU
Bieát söï quan troïng cuûa coâng taùc SSBN
sau moå.
Keå ñöôïc chöùc naêng cô quan caàn saên soùc.
Naém ñöôïc nhöõng böôùc phaûi thöïc hieän.
Döï ñoaùn ñöôïc nhöõng söï vieäc seõ xaõy ñeán.

3. TRAÛ LÔØI ÑÖÔÏC NHÖÕNG CAÂU HOÛI:
- Taïi sao phaûi saên soùc ngöôøi beänh sau khi
moå?
- Saên soùc cô quan naøo ?
- Saên soùc nhö theá naøo?

4. Sau gaây meâ - phaãu thuaät: nhieàu taùc ñoäng
nguy haïi.
AÛnh höôûng cuûa chính thuoác duøng:
Gaây meâ, gaây teâ : haàu heát laø thuoác ñoäc.

5. Beänh cuaû ngöôøi beänh:
- Ñaõ coù töø tröôùc:
* Khoâng thuoäc beänh moå
* Thuoäc beänh moå: moå nhieàu laàn
- Beänh ñöôïc moå:
➢Caùch moå trieät ñeå ( thuaän lôïi )?
➢Caùch moå taïm thôøi ?
➢Caùch moå vi phaãu ( TG daøi )?

6. Ñoäng taùc phaãu thuaät:
- Moå taùi taïo? Phaù huûy nhieàu? ít?
- Soác ( shock, choc ) phaãu thuaät!
* Luoân luoân xaõy ñeán
* Do ñau ñôùn ( + )
* Toå chöùc toån thöông

7. Ñoäng taùc gaây meâ:
- Ñaët NKQ:
➢Khoù khaên, thuaän lôïi ?
➢Tai bieán, bieán chöùng ?
- Monitoring xaâm laám:
➢Ñoäng maïch xaâm laán...
➢Tónh maïch trung taâm…
- Soác ( shock, choc ) gaây meâ!
* Thao taùc
* Tính chaát thuoác meâ

8. SAÊN SOÙC BEÄNH NHAÂN SAU MOÅ
CÔ QUAN SAÊN SOÙC:
- TOAØN THEÅ ( TT ), Toång traïng …
- HOÂ HAÁP
- TUAÀN HOØAN
- THAÀN KINH TRUNG ÖÔNG
- TIEÂU HOÙA
- TIEÁT NIEÄU
- VAÄN ÑOÄNG : CÔ XÖÔNG KHÔÙP
- CÔ QUAN ÑÖÔÏC MOÅ

9. NHÖÕNG CÔ QUAN, CHÖÙC NAÊNG
CAÀN SAÊN SOÙC
TÌNH TRAÏNG CHUNG KHI VÖØA MOÅ XONG
Chuyeån beänh nhaân:
- Töø baøn moå = > Qua giöôøng
Daáu hieäu sinh toàn: HH, TH
- Töø phoøng moå = > Phoøng hoài söùc
Vò theá cuûa beänh nhaân :
* Naèm nghieâng ? ( khi meâ )
* Naèm ngöõa :
_ Ñaàu cao ( Vò theá Fowler )
_ Ñaàu thaáp ( Vò theá Trendelenbourg )

10. NHÖÕNG CÔ QUAN, CHÖÙC NAÊNG
CAÀN SAÊN SOÙC
TÌNH TRAÏNG CHUNG ( TT )
Tri giaùc : Coøn meâ , tænh , nguû
Daáu hieäu sinh toàn: M, HAÙ, NT, TN
Beänh nhaân naèm yeân hay vaät vaõ?
Ñang söû duïng thuoác meâ, thuoác nguû, an thaàn
Maøu saéc nieâm maïc : hoàng haøo, nhôït nhaït
Maøu saéc da: nhôït nhaït, tím taùi, noåi boâng

11. NHÖÕNG CÔ QUAN, CHÖÙC NAÊNG
CAÀN SAÊN SOÙC
TÌNH TRAÏNG CHUNG ( TT )
Tænh taùo:
–Xaùc ñònh ñöôïc khoâng gian.
–Xaùc ñònh ñöôïc thôøi gian
–Xaùc ñònh ñöôïc baûn chaát
–Thôøi gian tænh sau gaây meâ?
Thaân nhieät: soát? ít, nhieàu?

12. NHÖÕNG CÔ QUAN, CHÖÙC NAÊNG
CAÀN SAÊN SOÙC
CHÖÙC NAÊNG CÔ QUAN HOÂ HAÁP:
Nhòp thôû : nhanh, chaäm? ( NT # 12 -14 l/ph)
Löôïng thôû : nhieàu, ít? ( LT# 10 ml / kg )
Thôøi gian hít vaøo / Thôû ra
Thôû töï nhieân: deã daøng hay thôû khoù ?
Tình traïng thôû gaéng söùc ?
Thôû maùy ? Cheá ñoä thôû maùy ?
Nghe phoåi : rì raøo pheá nang: eâm dòu ?

13. NHÖÕNG CÔ QUAN, CHÖÙC NAÊNG
CAÀN SAÊN SOÙC
CHÖÙC NAÊNG CÔ QUAN HOÂ HAÁP:
Thôû maùy: Thoâng soá caøi ñaët
– Nhòp thôû : 12 – 14 laàn/phuùt
– Löôïng thôû : 10 ml/kg
– Tæ leä TV / TR : 1/2 , 1/3
Hieäu quaû thôû maùy:
- Beänh nhaân choáng maùy ?
- Sp02 # 95 – 100 %
- HAÙ, M: oån ñònh
- Khí maùu ?

14. NHÖÕNG CÔ QUAN, CHÖÙC NAÊNG
CAÀN SAÊN SOÙC
CHÖÙC NAÊNG CÔ QUAN HOÂ HAÁP:
Daãn löu:
- Soá löôïng?
- Chaát löôïng?
- Maøu saéc:
* Maùu ( ñoû )
* Traéng ñuïc : baïch dòch
- Duïng cuï daãn löu moät chieàu
- Huùt aùp löïc thaáp, khoâng lieân tuïc

16. NHÖÕNG CÔ QUAN, CHÖÙC NAÊNG
CAÀN SAÊN SOÙC
CHÖÙC NAÊNG CÔ QUAN HOÂ HAÁP:
Caùch thôû thích nghi : taäp luyeän tröôùc moå
- Thôû buïng
- Thôû ngöïc
Duïng cuï:
–Huùt vaøo …
–Thoåi ra ...
– Soi huùt: khí , pheá quaûn
Huùt thuoác: ( +++ )
–Boû huùt ít nhaát ba tuaàn

18. NHÖÕNG CÔ QUAN, CHÖÙC NAÊNG
CAÀN SAÊN SOÙC
CHÖÙC NAÊNG CÔ QUAN HOÂ HAÁP:
Thôû döôõng khí: phöông tieän:
– OÁNG THOÂNG MUÕI:
=> Choïn beân muõi thoâng
= > Caùnh muõi => traùi tai
= > Löu löôïng döôõng khí < 5 lít /
phuùt
= > Hieäu quaû # Fi O 2 # 30 %

19. NHÖÕNG CÔ QUAN, CHÖÙC NAÊNG
CAÀN SAÊN SOÙC
CHÖÙC NAÊNG CÔ QUAN HOÂ HAÁP:
Thôû döôõng khí: phöông tieän:
– MASK (MAËT NAÏ):
»Löu löôïng döôõng khí
»Hieäu quaû # 50 – 60 %
» Noàng ñoä cao hôn:
* Neáu coù van moät chieàu
* Kín = > BN khoù chòu

20. NHÖÕNG CÔ QUAN, CHÖÙC NAÊNG
CAÀN SAÊN SOÙC
CHÖÙC NAÊNG CÔ QUAN TUAÀN HOAØN:
Maïch: # 100
– Maïch nhanh : ñau hay thieáu KLTH?
– Maïch chaäm : Cung löôïng tim ?
– Tính chaát: maïnh? yeáu?
– Maïch khoâng ñeàu: töø thaát / nhó
– Maïch huït : Maïch khaùc vôùi nhòp tim
– Ñieän tim : caàn thieát ( + )

21. NHÖÕNG CÔ QUAN, CHÖÙC NAÊNG
CAÀN SAÊN SOÙC
CHÖÙC NAÊNG CÔ QUAN TUAÀN HOAØN:
Huyeát aùp: # 100 mmHg
– Huyeát aùp cao: ñau? ( 160 mmHg )
– Huyeát aùp thaáp: soác? ( 80 mmHg )
– Huyeát aùp taâm thu / HA taâm tröông
– Huyeát aùp thay ñoåi # 20 – 30 %
– Ñieàu chænh theo nguyeân nhaân
* Truyeàn dòch
* Truyeàn maùu ( Hct # 30 % )
* Giaûm ñau

22. NHÖÕNG CÔ QUAN, CHÖÙC NAÊNG
CAÀN SAÊN SOÙC
CHÖÙC NAÊNG CÔ QUAN TUAÀN HOAØN:
Aùp suaát tænh maïch trung taâm ( CVP ) # 100
–CVP cao: aùp löïc LN cao, suy tim
–CVP thaáp: thieáu khoái löôïng TH
–Ñieàu chænh theo nguyeân nhaân:
Truyeàn dòch
Truyeàn maùu ( Hct # 30 % )
Thuoác vaän maïch, trôï tim
Nghe tim, phoåi: OÁng nghe ( +++ )

23. NHÖÕNG CÔ QUAN, CHÖÙC NAÊNG
CAÀN SAÊN SOÙC
CHÖÙC NAÊNG CÔ QUAN THAÀN KINH:
HEÄ CÔ THEÅ ( Somatic system ):
Ñieàu khieån ( + )
–Vaän ñoäng: caøng sôùm caøng toát ( ++ )
Vaän ñoäng chuû ñoäng: Töï ngöôøi beänh
Vaän ñoäng thuï ñoäng: Phuï giuùp
–Caûm giaùc: ñau ñôùn? dò caûm?
Phaûi giaûm ñau cho ngöôøi beänh

24. NHÖÕNG CÔ QUAN, CHÖÙC NAÊNG
CAÀN SAÊN SOÙC
CHÖÙC NAÊNG CÔ QUAN THAÀN KINH:
HEÄ THAÀN KINH TÖÏ TRÒ: Ñieàu khieån ( - )
–Heä giao caûm
–Heä ñoái giao caûm
Ñôøi soáng taâm linh: YÙ thöùc < = > Voâ thöùc
Chöa bieát töôøng taän
Duøng thuoác An thaàn ( Benzodiazepine ):
- Diazepam
- Midazolam ( Tính queân +++ )

25. NHÖÕNG CÔ QUAN, CHÖÙC NAÊNG
CAÀN SAÊN SOÙC
CHÖÙC NAÊNG CÔ QUAN THAÀN KINH:
Moå thaàn kinh:TK trung öông ( Soï naõo )
- Phaãu thuaät phöùc taïp, naëng neà
- Theo doõi tri giaùc: Ñoä meâ, tænh
- Tình traïng phuø naõo < = > Noàng ñoä thaùn khí
- Lieät töù chi, lieät moät beân
Moå thaàn kinh:TK ngoïai bieân
- Vaän ñoäng ( phuïc hoài )
- Caûm giaùc ( phuïc hoài )

26. NHÖÕNG CÔ QUAN, CHÖÙC NAÊNG
CAÀN SAÊN SOÙC
CHÖÙC NAÊNG CÔ QUAN TIEÂU HOAÙ:
Nhu ñoäng ruoät?
AÊn uoáng?
Nuoâi döôõng?

27. NHÖÕNG CÔ QUAN, CHÖÙC NAÊNG
CAÀN SAÊN SOÙC
CHÖÙC NAÊNG CÔ QUAN TIEÂU HOAÙ:
Chöùc naêng GAN MAÄT:
–Thuoác meâ : Halothane ( +++ )
Isoflurane ( - )
Sevoflurane ( - )
– Vaøng da ? ( Khoaûng 1 tuaàn )
– Xeùt nghieäm chöùc naêng gan ?
– Khoâng duøng Halothane cho BN
– Halothane cho treû em

28. NHÖÕNG CÔ QUAN, CHÖÙC NAÊNG
CAÀN SAÊN SOÙC
CHÖÙC NAÊNG CÔ QUAN TIEÂU HOAÙ:
Moå cô quan tieâu hoaù ?
- Treân cao : Thöïc quaûn, daï daøy, ruoät non
Soá löôïng dòch tieát nhieàu ( +++ )
Tính chaát dòch baøi tieát: Toan, kieàm ( Taù traøng
)
- Thaáp : Ñaïi traøng, tröïc traøng
Tính chaát haáp thu ( +++ )
Haäu moân taïm ?

29. NHÖÕNG CÔ QUAN, CHÖÙC NAÊNG
CAÀN SAÊN SOÙC
CHÖÙC NAÊNG CÔ QUAN TIEÂU HOAÙ:
Moå cô quan ngoaøi tieâu hoaù:
–Trong oå buïng: AÛnh höôûng tröïc tieáp.
–Ngoaøi oå buïng: AÛnh höôûng giaùn tieáp.
– Thôøi gian moå laâu aûnh höôûng nhieàu
– Ngoaøi oå buïng ít gaây lieät ruoät
– Nhu ñoäng ruoät ( + ) = > uoáng , aên

30. NHÖÕNG CÔ QUAN, CHÖÙC NAÊNG
CAÀN SAÊN SOÙC
CHÖÙC NAÊNG CÔ QUAN TIEÁT NIEÄU:
Nöôùc tieåu : soá löôïng # 01 ml /kg / giôø.
Chaát löôïng: maøu saéc? Tæ troïng?
Tieåu thöôøng? Thoâng tieåu?
Moå cô quan tieát nieäu?
Suy thaän caáp sau moå.

31. NHÖÕNG CÔ QUAN, CHÖÙC NAÊNG
CAÀN SAÊN SOÙC
CHÖÙC NAÊNG CÔ QUAN VAÄN ÑOÄNG:
Cô ? Xöông? Khôùp?
Moå cô quan vaän ñoäng?
Vaän ñoäng:
–Chuû ñoäng ( + )
–Thuï ñoäng: VLTL
–Sôùm (+); tích cöïc

32. NHÖÕNG CÔ QUAN, CHÖÙC NAÊNG
CAÀN SAÊN SOÙC
CHÖÙC NAÊNG CÔ QUAN KHAÙC :
Nôi moå:
–Ñaàu: thaàn kinh trung öông
–Thaân mình: ngöïc, buïng
–Töù chi tay, chaân
–Ngoaïi bieân, noäi taïng?

33. NHÖÕNG CÔ QUAN, CHÖÙC NAÊNG
CAÀN SAÊN SOÙC
CHÖÙC NAÊNG CÔ QUAN KHAÙC :
Tình traïng veát moå: Xem sau moå
* Khoâ? Saïch? Tuï dòch ?
* Thay baêng khi thaám dòch.
Daãn löu: soá löôïng? chaát?
* Ruùt daãn löu ( ± )
Daãn löu phoåi: moät chieàu, huùt

34. THEO DOÕI SAÊN SOÙC ÑIEÀU HOAØ
THAÂN NHIEÄT
Thaân nhieät: sau moå taêng nheï
Daáu hieäu nhieãm truøng: soát
Nhieät ñoä phoøng # 20 o C
Ñieàu hoaø nhieät ñoä ( + )
Phoøng oác caàn roäng raõi, saïch seõ
Trang bò ñaày ñuû phöông tieän

35. XEÙT NGHIEÄM THEO DOÕI
Tuøy theo beänh caûnh laâm saøng
Maùu: HC,BC, TC … Coâng thöùc maùu
Sinh hoaù:
* Ñöôøng huyeát ( glyceùmie ), SGOT, SGPT…
* Ñieän giaûi: Na+ , K+ , Cl -
* Thaêng baèng kieàm toan: pH
Nöôùc tieåu: ñöôøng, ñaïm, caën laéng, tæ troïng,

36. TRUYEÀN DÒCH
Soá löôïng trong ngaøy:
–TL  10 kg => 100 ml/kg
–10 < TL  20 kg => 50 ml/kg
–TL > 20 kg => 20 ml/kg
Vaän toác truyeàn: chia ñeàu / 20 giôø
Loaïi dòch: Ñöôøng (Glucose); Ñaïm; Lipid...

37. NUOÂI DÖÔÕNG
Ñöôøng tieâu hoaù: töï aên, qua oáng thoâng
Ñöôøng tónh maïch: phöùc taïp ( + + )
Naêng löôïng :
=> Glucose : # 50% ( 4 )
=> Ñaïm : # 20% ( 4 )
=> Lipid : # 30% ( 9 )

38. GIAÛM ÑAU SAU MOÅ
Sinh lyù ñau:
- ÑN: Ñau traûi nghieäm veà caûm giaùc vaø
caûm xuùc khoù chòu lieân quan ñeán toån
thöông moâ thaät söï hay tieàm taøng
- Ñau coù muïc ñích baûo veä ( DHST )
- Ñöôøng daãn truyeàn ñau : goàm 3 neuron
- Ñaùp öùng caùc cô quan : Heä TKNT ( ++ )
- Ñieàu trò ñau döï phoøng, tröôùc ( + )
( PreEmpty Analgesia )

41. GIAÛM ÑAU
Ñieàu trò ñau:
- Duøng taâm lyù: Thoâi mieân, töï kyõ aùm thò
- Duøng bieän phaùp coå truyeàn: Chaâm teâ
- Duøng thuoác meâ: N2O ( 50% )
- Duøng thuoác teâ: Veát moå, thaàn kinh
- Duøng thuoác giaûm ñau

42. GIAÛM ÑAU
Thuoác giaûm ñau thöôøng duøng :
–Paracetamol :
Giaûm ñau, giaûm soát
Lieàu löôïng ( g )
Chuù yù : Chöùc naêng gan
–GÑKVK Steroid ( Meloxicam )
Lieàu löôïng ( mg )
Chuù yù : Vieâm loùet daï daøy
–Morphiniques ( Opioid )
Chuù yù : Nghieän, suy hoâ haáp

43. GIAÛM ÑAU
Thuoác giaûm ñau:
Morphiniques:
+ Morphine ( mg )
- Tính chaát giaûm ñau: 1
+ Dolosal, Dolargan ( mg )
- Tính chaát giaûm ñau : 1 / 10
+ Fentanyl ( mcg, µ,  )
- Tính chaát giaûm ñau : 80 – 100
( Remifentanil : 3 – 5 phuùt )

44. GIAÛM ÑAU
Ñöôøng duøng :
–Qua da
– Tieâu hoùa
–Chích thòt
–Chích tónh maïch
–Ñöôøng coät soáng: NMC ( ++ )
Phöông phaùp ngöôøi beänh töï kieåm soaùt

45. GIAÛM ÑAU
Phöông phaùp ngöôøi beänh töï kieåm soaùt ñau
( NBTKSÑ: Patient Controlled Analgesia )
Duïng cuï bôm tieâm ñieän + phaàn meàm
- Ñöôøng tónh maïch ( Taùc duïng nhanh )
- Ñöôøng ngoøai maøng cöùng: Thuï theå (1980s)
* Löôïng thuoác nhoû ( M: 1mg < / 10 mg )
* Thôøi gian taùc duïng keùo daøi ( # 6 / 24 giôø )

46. TOÙM LAÏI
Ñöa NB vôùi tình traïng oån ñònh toát nhaát:
- Veà Taâm lyù
- Veà Sinh lyù
=> Ñeå ngöôøi beänh coù theå vöôït qua
nhöõng xaùo troän, nhöõng roái loïan sau khi
Gaây meâ vaø Phaãu thuaät.
Giuùp ngöôøi beänh thích nghi vôùi cuoäc soáng
MÔÙI ( Thay ñoåi theå hình ) =>
( CHAÁT LÖÔÏNG CUOÄC SOÁNG ) :
sau moå

48. XIN CAÛM ÔN
CHUÙ YÙ THEO DOÕI