Dokumen tersebut membahas tentang pembangunan permainan komputer. Ia menjelaskan jenis-jenis permainan komputer, komponen utama dalam pembangunan permainan, sumber daya manusia yang diperlukan, kitar hidup pembangunan permainan, dan isu-isu terkait dengan pembangunan permainan komputer.

1. PEMBANGUNAN PERMAINAN
KOMPUTER
MISTI JOHOR 2007
MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT NEGERI JOHOR
24 Julai 2007
PERSADA JOHOR
Anjuran
Unit Sains Teknologi dan ICT Negeri Johor

2. MOHD SHAHRIZAL SUNAR
PENSYARAH
JABATAN GRAFIK KOMPUTER & MULTIMEDIA
FAKULTI SAINS KOMPUTER & SISTEM MAKLUMAT
UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

3. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Kandungan
• Pengenalan
• Jenis-jenis Permainan Komputer
• Pembangunan Permainan Komputer
• Keperluan Pembangunan Permainan Komputer
 Sumber manusia
 Kitar Hayat Pembangunan Permainan Komputer
 Enjin Permainan
• Isu-isu Pembangunan Permainan Komputer
• Kesimpulan

4. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Picture worth a thousand words
Animation worth a thousand pictures
Games worth a thousand animation

5. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Pengenalan
• K-Ekonomi
• Industri yang baru muncul?
• Pandangan Negatif
• Sijil/Diploma/Ijazah – B Sc Main?
• Industri Pembangunan Permainan Komputer masih di
peringkat bayi di Malaysia (mahupun di kebanyakan negara
ASEAN)
• Sama macam industri buku, filem, animasi
 Buat dulu jual kemudian

6. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Pengenalan
• Pembangunan permainan komputer bukan suatu yang
mudah.
 Perancangan yang rapi
 Kemahiran khas
 Peruntukan yang besar
 Pastikan permainan yang dibangunkan diterima ramai

7. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Jenis-jenis Permainan Komputer
• Arcade Game – Permainan berasaskan duit syiling di pusat
hiburan.
• Hand Held Game – Mudah alih, Berasaskan bateri
• PC Game – Permainan di PC termasuk internet.
• Console Game – Permainan Komputer di TV

8. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007

9. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007

10. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007

11. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Genre Permainan Komputer
• Adventure
• Role-playing game (RPG)
• MMORPG
• Sports
• Racing
• Action
• Fighting
• Shooting
• First person shooter (FPS)
• Third person shooter
• Puzzle
• Simulation
• Strategy game
• Turn-based

12. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Permainan Komputer Serius
• Pendidikan
• Latihan
• Simulasi
 Kenderaan- kapal terbang / kereta
 Perancangan bandar
 Pembuatan
• Peperangan

13. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
• SimCity4

14. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
• Flight Simulator 2004

15. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
15

16. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Pembangunan Permainan Komputer
Komponen Utama
• Pengaturcaraan
• Seni Visual/Grafik
• Rekabentuk Permainan (Game Design)
• Muzik dan Kesan Bunyi

17. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Keperluan Pembangunan Permainan Komputer
 Sumber manusia
 Kitar Hayat Pembangunan Permainan
Komputer
 Perisian

18. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Sumber manusia
Personel dalam
kumpulan pembangun
permainan
Penerbit Pereka-bentuk Penulis
permainan
Pengaturcara Artis audio
Pereka-bentuk Pereka-bentuk Artis 2D
level karektor
Artis 3D Penguji
permainan

19. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Perekabentuk permainan
• Ketua perekabentuk
 Menyelia keseluruhan rekaan permainan
• Tanggungjawab
 Menyediakan dokumen rekaan
 Memastikan pengaturcara dan semua yang terlibat dalam
pembangunan mengikut panduan dalam dokumen rekaan tersebut.
 Jalan cerita

20. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Penulis
• Semakin penting dalam pembangunan permainan
Komputer moden
 Faktor jalan cerita
• Penulis bebas atau kakitangan
• Tidak terlibat dalam pembangunan permainan komputer
secara langsung
• Hasil kerja penulis
 Dialog karektor
 Komentar sukan
 Narrative cut-scene
 Bahagian permainan yang memerlukan dialog
 Manual pengguna

21. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Pengaturcara
• Banyak tanggungjawab bergantung kepada jenis
permainan
 Membangunkan permainan (game play)
 Menyelenggara enjin permainan
 Kepintaran buatan
 Kesan grafik
 Kesan fizik
 Pengoptimuman
 Perlanggaran
 Rangkaian

22. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Artis Audio
• Tanggungjawab
 Kesan khas bunyi, muzik
• Banyak menggunakan editor muzik

23. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Perekabentuk Level
• Perlukan pengetahuan luas berkenaan permainan dan
bagaimana pemain bermain.
• Tanggungjawab
 Mencipta dunia permainan berdasarkan dokumen rekabentuk.

24. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Perekabentuk Karektor
• Biasanya artis residen.
• Pakar khusus untuk mencipta karektor.
• Kebolehan artistik amat penting.

25. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Artis 2D
• Kemahiran menggunakan perisian editor grafik seperti
Photoshop dan Illustrator.
• Tanggungjawab
 Pixel art
 Sprites
 Ikon
 Tekstur
 Sebarang grafik yang melibatkan elemen 2D
• Tidak perlu mahir berkenaan rekabentuk permainan.
• Banyak digunakan dalam permainan dalam telefon bimbit.

26. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Artis 3D
• Kelayakan yang diperlukan ialah kecekapan menggunakan
perisian permodelan 3D.
• Tanggungjawab
 Membuat objek 3D – Karektor, Objek, Persekitaran
 Berdasarkan lakaran oleh pereka karektor dan artis-artis lain
 Sangat diperlukan dalam industri permainan komputer

27. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Penguji Permainan
• Ramai yang terlibat dalam industri ini bermula sebagai
penguji permainan.
• Tanggungjawab
 Bukan sekadar bermain.
 Setiap kesilapan hendaklah didokumentasikan
 Cekap mencari kesilapan yang tidak ditemui oleh orang lain.
 Memastikan kesilpan tersebut telah dibetulkan oleh personel
terbabit.
• Kebiasaannya ialah pekerja sambilan.
• Hanya diperlukan semasa produksi di fasa terakhir
pembangunan.

28. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Penerbit
• Tanggungjawab
 Memastikan permainan dibangunkan mengikut jadual yang
ditetapkan
 Memastikan penggunaan peruntukan kewangan yang ditetapkan.
 Ada juga yang terlibat dalam pentadbiran pejabat

29. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Kitar Hayat Pembangunan Permainan Komputer
Kitar hayat pembangunan perisian
 Perancangan
 Analisa
 Rekabentuk
 Implementasi

30. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007

31. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Kitar Hayat Pembangunan Permainan
• Pra-Produksi
 batu tanda 1 hingga 4
• Produksi
 batu tanda 5 dan 6
• Penghantaran
 batu tanda 7 ke 11

32. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Konsep Awalan
• Hasil Jangkaan
1. Konsep Rekabentuk Permainan Komputer Peringkat Pengurusan
2. Papan Cerita
3. Prototaip Asas
4. Konsep Rekabentuk Seni Permainan
• Tempoh Jangkaan
 2-5 minggu
• Individu Yang Bertanggungjawab
1. Pengarah Teknikal
2. Perekabentuk Permainan (Ketua /Utama)
3. Pengarah Senireka

33. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Batu Tanda 1
• Hasil Jangkaan
1. Draf dokementasi roadmap
2. Lakaran awal konsep permainan komputer
3. Lakaran awal game-art
4. Penjadualan projek pihak atasan/pengurusan
• Tempoh Jangkaan
 4 minggu
• Individu Yang Bertanggungjawab
1. Pengarah Teknikal
2. Perekabentuk Permainan (Ketua /Utama)
3. Pengarah Senireka
4. Penerbit
5. Koordinator Projek

34. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Batu Tanda 2
• Hasil Jangkaan
1. Draf dokementasi rekabentuk permainan komputer peringkat terakhir
2. Draf dokementasi seni rekabentuk permainan komputer peringkat terakhir
3. Draf dokementasi ‘roadmap’ peringkat terakhir
• Tempoh Jangkaan
 3 - 4 minggu
• Individu Yang Bertanggungjawab
1. Pengarah Teknikal
2. Perekabentuk Permainan (Ketua /Utama)
3. Perekabentuk Seni ( Ketua /Utama)

35. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Batu Tanda 3
• Hasil Jangkaan
1. Draf dokementasi rekabentuk senibina permainan komputer
2. Dokementasi rekabentuk permainan komputer peringkat terakhir
3. Dokementasi seni rekabentuk permainan komputer peringkat terakhir
4. Dokementasi ‘roadmap’ peringkat terakhir
• Tempoh Jangkaan
 4 minggu
• Individu Yang Bertanggungjawab
1. Pengarah Teknikal
2. Staf Teknikal
3. Pengarah Senireka
4. Artis

36. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Batu Tanda 4
• Hasil Jangkaan
1. Dokementasi senibina permainan komputer
2. Dokementasi rekabentuk teknikal
3. Rekabentuk permainan komputer mengikut tahap
4. Rekabentuk permainan komputer mengikut cabaran
5. Rekabentuk permainan komputer mengikut suasana/peristiwa
• Individu Yang Bertanggungjawab
1. Pengarah Teknikal
2. Pengaturcara
3 Perekabentuk level

37. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Batu Tanda 5
Hasil Jangkaan
• Perancangan Produksi
Jadual Produksi
• Selepas batu tanda 3 dan 4 selesai
Individu Yang Bertanggungjawab
1. Koordinator Projek
2. Pengarah Teknikal
3. Pengarah Senireka
4. Perekabentuk Permainan (Ketua /Utama)
5. Penerbit

38. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Batu Tanda 6
• Hasil Jangkaan
 Permainan Komputer (yang sudah boleh di mainkan)
• Individu Yang Bertanggungjawab
1. Pengarah Teknikal
2. Penerbit

39. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Batu Tanda 7
• Hasil Jangkaan
 Permainan Komputer (Versi Percubaan Alpha)
• Tempoh Jangkaan
 4 minggu
• Individu Yang Bertanggungjawab
1. Pengarah Teknikal
2. Penerbit

40. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Batu Tanda 8
• Hasil Jangkaan
1. Permainan Komputer (Versi Percubaan Alpha)
2. Senarai Kecacatan (yang ketara/diketahui)
3. Penyediaan Arahan/Manual Permainan Komputer
4. Penyediaan Rekabentuk/Susunan Pembungkus
• Tempoh Jangkaan
 4-6 minggu
• Individu Yang Bertanggungjawab
1. Penguji permainan
2. Penerbit

41. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Batu Tanda 9
• Hasil Jangkaan
1. Permainan Komputer (Versi Percubaan Beta)
2. Senarai Kecacatan (yang ketara/diketahui)
3. Pengujian (terhadap orang ramai)
• Tempoh Jangkaan
 4-6 minggu
• Individu Yang Bertanggungjawab
1. Penguji permainan
2. Penerbit

42. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Batu Tanda 10
• Hasil Jangkaan
1. Versi Siap Perisian Permainan Komputer
2. Dokumentasi Pengguna / Manual
3. Senarai Kecacatan (yang ketara/diketahui)
• Tempoh Jangkaan
 Penghantaran kepada pengguna
• Individu Yang Bertanggungjawab
1. Penguji Permainan
2. Penerbit

43. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Batu Tanda 11
• Hasil Jangkaan
1. Post-Mortem Penggunaan Permainan Komputer
2. Maklumbalas dari penerbit serta cara untuk memperbaikinya
• Individu Yang Bertanggungjawab
• 1. Penguji Permainan
• 2. Pengarah Teknikal
• 3. Penerbit

44. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Enjin permainan
 Torque Game Builder (USD495)
http://www.garagegames.com/products/96/
 Torque Game Engine (USD749)
http://www.garagegames.com/products/torque/tge/
 FPS Creator (USD49.99)
http://www.fpscreator.com
 3D Game Studio (USD89)
http://www.3dgamestudio.com
 DX Studio
http://www.dxstudio.com
 Game Editor (USD 54.95)
http://game-editor.com/
 The 3D Game Maker
http://t3dgm.thegamecreators.com
 Sumber terbuka (Irrlicht Engine, Ogre3d)
 Dan banyak lagi…

45. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Perisian untuk Pembangunan Permainan
• Flash
• Director
• Torque Game Builder
• Multimedia Fusion
• GameMaker

46. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Maklumat tentang permainan komputer
International Game Developers Association: http://www.igda.org
Computer Game Developers http://www.gamasutra.com
GameDev.Net http://www.gamedev.net
Game Discovery http://www.gamediscovery.com/
GDSE: Game Programming and Design Search Engine: http://
www.gdse.com
Extreme Tech http://www.extremetech.com/
Python Game Development: www.pygame.org
Simulation/Gaming Resources: http://sg.comp.nus.edu.sg/
Historical Simulations: http://www.muzzylane.com
Games with an agenda: http://www.watercoolergames.org/
Serious games: http://www.seriousgames.org/

47. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Isu-isu Pembangunan Permainan Komputer
• Masa
• Kos
• Ciri-ciri
• Mudah untuk digunakan
• Saiz kumpulan
• Sokongan
 Dokumentasi
• Lesen untuk komersial
• Kemahiran semasa

48. MINGGU SAINS, TEKNOLOGI DAN ICT JOHOR 2007
24 Julai 2007
Kesimpulan
• Buang tanggapan negatif terhadap permainan komputer
• Ketahui pengguna sasaran sebelum membangunkan
permainan komputer - lakukan analisa
• Pembangunan permainan komputer bukan suatu kerja
yang main-main.
• Bangunkan permainan komputer yang membangunkan
masyarakat.