Literatura medieval galego-portuguesa

1. A literatura galego-
portuguesa medieval

2. As orixes da poesía romance
• Até o séc. XII o latín segue sendo a
lingua literaria por excelencia.
• A mediados do séc. XII mudan os
gustos literarios. Dáse un período de
forte crecemento económico e
demográfico debido ás escasas
guerras.
• Así nace unha lírica en lingua romance,
de temática amorosa, que segue as
regras do amor cortés.

3. A cultura trobadoresca en Europa
Ten a súa orixe no Sur de Francia, nun conxunto
de señores feudais que empregaban a langue d’oc.
Guillerme de Aquitania e a súa neta Alienor
protexen as artes e amparan unha extensa corte
literaria que se converte en exemplo de refinamento.
A mediados do séc. XII e principios do séc. XIII na
maior parte dos reinos occidentais atopamos escolas
autóctonas que compoñen á maneira provenzal.

4. Vías de penetración
• O camiño de Santiago.
• Os monxes de Cluny.
• Os contactos nobiliares.
A poesía trobadoresca é o primeiro
movemento literario de ámbito europeo

5. Etapas
n Preafonsina ou de adaptación(1196-1245). A esta etapa pertencen
Meendinho, Paio Gomez Charinho ou Martín Codax.
n Afonsina (1245-1284). Atinxe os reinados de Afonso III en Portugal e
Afonso X en Galiza, León e Castela.O principal centro difusor galego
sitúase en Toledo.
n Dionisíaca(1284-1325). O centro difusor galego trasládase de Castela a
Portugal.
n Pos-dionisíaca (1325-1354). A mediados do séc. XIV entra nunha etapa
de declive pois os gustos literarios mudaran cara aos libros de liñaxes.
n Decadencia (1354- 1445): ruptura definitiva entre os reinos de Castela e
Portugal.

6. Autores e intérpretes
TrobadorTrobador
Era poeta e compositor ao mesmo tempo
Na lírica galego-portuguesa adquire un matiz
social: compositores de orixe nobre que
troban por pracer diante dun público
aristocrático sen recompensa económica.

7. XOGRARXOGRAR
É o representante medieval da tradición de artistas ambulantes que vén do
mundo greco-latino
Repertorio amplo: contacontos, malabaristas, acróbatas
TiposTipos
bufóns e cazurros
treixatadores, aremedadores
e contrafazedores
xograres

8. • Segrel: Autor e executante das súas
propias composicións.
• Soldadeiras: María Balteira.
• Cantadeiras e danzadeiras.

9. A tradición manuscrita
O corpus consta de 1680 textos pertencentes a 150
poetas.
Manuscritos contemporáneos (fins do séc. XIII e
principios do séc. XIV). Os compiladores intenta
copiar a música:
Cancioneiro da Ajuda (A)
Pergamiño Vindel (N)
Pergamiño Sharrer ou manuscrito da Torre do
Tombo (L)

10. Cancioneiro de Ajuda
• Consérvase no
Palacio de Ajuda en
Lisboa (antiga
residencia dos reis de
Portugal)
• 310 composicións
• Todas cantigas de
amor
• Compilouse,
probablemente na
corte de D. Dinís.

11. O pergamiño Vindel
• Descubriuse a principios do séc.
XX (facía de forro a outro
códice)
• Consérvase na Biblioteca
Pierpont Morgan de Nova York.
• Trátase, probablemente, dunha
folla voandeira que empregaban
os xograres.
• Contén 7 cantigas de amigo de
Martín Codax
• Ten música.

12. Pergamiño Sharrer
• Descuberto en 1991, escrito
finais séc. XIII.
• Serviu durante 4 séculos como
forro dun libro de rexistro
notarial.
• Contén 7 cantigas de amor do
rei D. Dinís acompañadas de
notación musical.
• Folio solto dun cancioneiro
perdido Livro das trobas de el
rei Don Dinís.

13. Apógrafos renacentistas
Foron copiados nos séculos XVI e XVII a partir de
códices medievais hoxe perdidos.
Os copistas prescindiron da notación musical.
Do scriptorium de Angelo Colocci saíu o núcleo
fundamental do corpus poético.
Cancioneiro da Biblioteca Nacional de Lisboa
(B)
Cancioneiro da Biblioteca da Vaticana (V)

14. Cancioneiro da Biblioteca Nacional de
Lisboa
✤ Tamén coñecido como Colocci-Brancuti.
✤ Contén 1647 cantigas de todos os xéneros.

15. Cancioneiro da Vaticana
✤ Ordenado por Colocci e conservado en Roma.
✤ Recolle 1200 cantigas, moitas delas copiadas tamén no da Biblioteca
Nacional. Ambos proceden do mesmo orixinal.
✤ Consérvase unha copia deste cancioneiro feita a finais do séc. XVI ou
principios do séc. XVII.
✤ Coñécese como Cancioneiro de Bancroft Library e foi descuberto en
Madrid en 1857. Perdeuse o seu rastro durante anos até que volveu
aparecer en 1983 na Universidade de Berkeley.