Υγειονομικοί όροι και προϋποθέσεις λειτουργίας επιχειρήσεων τροφίμων και ποτών, ΦΕΚ 2718/12

1. Signature Not
Verified
Digitally signed by
Theodoros Moumouris
Date: 2012.10.11 17:00:45
EEST
Reason: Signed PDF
(embedded)
Location: Athens, Ethniko
42347
Typografio
ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ
ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Αρ. Φύλλου 2718
8 Οκτωβρίου 2012
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ίδρυση της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των
Τροφίμων και τον καθορισμό διαδικασιών σε θέματα
Αριθμ. Υ1γ/Γ.Π/οικ. 96967 ασφάλειας τροφίμων, με τις τροποποιήσεις αυτού.
Υγειονομικοί όροι και προϋποθέσεις λειτουργίας επιχει− 13. Τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθμ. 882/2004 του Ευρωπαϊκού
ρήσεων τροφίμων και ποτών και άλλες διατάξεις. Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 29ης Απριλίου 2004
για τη διενέργεια επισήμων ελέγχων της συμμόρφωσης
Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΥΓΕΙΑΣ προς τη νομοθεσία περί ζωοτροφών και τροφίμων και
Έχοντας υπόψη: προς τους κανόνες για την καλή διαβίωση των ζώων.
1. Τον Ν. 4025/2011 (ΦΕΚ 228/11 τ.Α΄) «Ανασυγκρότηση 14. Τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθμ. 852/2004 του Ευρωπαϊ−
φορέων Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Κέντρα Αποκατάστα− κού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 29ης Απριλίου
σης, Αναδιάρθρωση ΕΣΥ, και άλλες διατάξεις», άρθρο 2004 για την υγιεινή των τροφίμων και τις τροποποι−
43 όπως τροποποιήθηκε. ήσεις αυτού.
2. Τον Α.Ν. 2520/1940 (ΦΕΚ 273/40 τ.Α΄) «περί Υγειονο− 15. Τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθμ. 2073/2005 της Επιτρο−
μικών Διατάξεων» όπως συμπληρώθηκε και τροποποιή− πής της 15ης Νοεμβρίου 2005 περί μικροβιολογικών
θηκε μεταγενέστερα. κριτηρίων για τα τρόφιμα και τις τροποποιήσεις αυτού
3. Το Π.Δ. 95/2000 (ΦΕΚ 76/00 τ.Α΄) «Οργανισμός του ( Καν 1441/2007).
Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας», όπως τροποποιήθηκε. 16. Τον κανονισμό (ΕΚ) αριθμ. 2023/2006 της Επιτρο−
4. Τους Ν. 3172/2003 (ΦΕΚ 197 τ.Α΄), 3370/2005 (ΦΕΚ πής της 22ας Δεκεμβρίου 2006 σχετικά με την ορθή
176 τ.Α΄) και 3918/11 (ΦΕΚ 31 τ.Α΄) όπως αυτοί τροποποι− πρακτική παραγωγής υλικών και αντικειμένων που προ−
ήθηκαν και ισχύουν. ορίζονται να έλθουν σε επαφή με τρόφιμα
5. Τον Ν. 3844/2010 (ΦΕΚ 6310 τ.Α΄) «Προσαρμογή της 17. Το Π.Δ/γμα 180/1979» ( ΦΕΚ 46/79 τ.Α΄), «Περί των
Ελληνικής Νομοθεσίας στην Οδηγία 2006/123 του Ευ− όρων λειτουργίας καταστημάτων πωλήσεως οινοπνευ−
ρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά ματωδών ποτών και κέντρων διασκεδάσεως», όπως τρο−
με τις υπηρεσίες στην εσωτερική αγορά και άλλες Δι− ποποιήθηκε και συμπληρώθηκε.
ατάξεις». 18. Την Υγειονομική διάταξη υπ’ αριθμ. Α5/3010/1985
6. Τον Ν. 3463/2006 ΦΕΚ 114/06 τ.Α΄) «Κώδικας Δήμων (ΦΕΚ 593/85 τ.Β΄) «Μέτρα προστασίας της Δημόσιας
και Κοινοτήτων» άρθρα 75, 80, και 81. Υγείας από θόρυβο της μουσικής των Κέντρων Διασκέ−
7. Τον Ν. 3852/2010 (ΦΕΚ 87/10 τ.Α΄) «Νέα Αρχιτεκτονική δασης και λοιπών καταστημάτων με χρήση μουσικής»
της Αυτοδιοίκησης και της αποκεντρωμένης Διοίκησης όπως αυτή τροποποιήθηκε.
− Πρόγραμμα Καλλικράτης». 19. Την κοινή υπουργική απόφαση 15523/2006 (ΦΕΚ 1187/06
8. Τον Ν. 4075/2012 (ΦΕΚ 89/12 τ.Α΄) «Θέματα Κανονι− τ.Β΄) «Αναγκαία συμπληρωματικά μέτρα εφαρμογής των
σμού Ασφάλισης Ι.Κ.Α− Ε.Τ.Α.Μ. Ασφαλιστικών Φορέων», Κανονισμών (ΕΚ) υπ’ αριθμ. 178/2002, 852/2004, 853/2004,
άρθρο 58. 854/2004 και 882/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και
9. Τον Ν. 3526/2007 (ΦΕΚ 24/τ.Α΄) «Παραγωγή και δι− του Συμβουλίου και εναρμόνιση της Οδηγίας 2004/41/ΕΚ
άθεση προϊόντων αρτοποιίας και συναφείς διατάξεις» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.
όπως τροποποιήθηκε με το Ν. 3853/2010 (ΦΕΚ 90/τ.Α΄) 20. Την υπ’ αριθμ. ΔΥΓ2/Γ.Π/οικ.38295/2007 κοινή υπουργι−
άρθρο 15, το Ν. 3982/2011 (ΦΕΚ143/Τ.Α) και το Ν. 4072/2012 κή απόφαση (ΦΕΚ 630/07 τ.Β΄) με την οποία τροποποιήθη−
(ΦΕΚ86/τ.Α΄) άρθρο 231. κε η υπ’ αριθμ. Y2/οικ. 2600/2001 κοινή υπουργική απόφαση
10. Το Π.Δ. 86/2012 (ΦΕΚ 141/τ.Α΄) «Διορισμός Υπουργών, (ΦΕΚ 892/01 τ.Β΄) για την ποιότητα του νερού ανθρώπινης
Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών». κατανάλωσης σε συμμόρφωση προς την οδηγία 98/83/Ε.Κ
11. Τον Κώδικα τροφίμων, ποτών και αντικειμένων κοι− του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
νής χρήσης. 21. Την υπ’ αριθμ. 10551/2007 κοινή υπουργική απόφαση
12. Τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθμ. 178/2002 του Ευρωπαϊ− (ΦΕΚ 246/07 τ.Β΄) «Απλούστευση διαδικασίας έκδοσης
κού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 28ης Ιανου− άδειας ίδρυσης και λειτουργίας καταστήματος υγειονο−
αρίου 2002 για τον καθορισμό των γενικών αρχών και μικού ενδιαφέροντος καθώς και καταστήματος υγειονο−
απαιτήσεων της νομοθεσίας για τα τρόφιμα, για την μικού ενδιαφέροντος επί θαλασσοπλοούντων πλοίων».

2. 42348 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)
22. Την υπ’ αριθμ. ΔΙΑΔΠ/Φ/.Α.31/21220/11 κοινή υπουρ− ΑΡΘΡΟ 3
γική απόφαση (ΦΕΚ 2496/11 τ.Β΄) «Απλούστευση διαδι− ΟΡΙΣΜΟΙ
κασίας έκδοσης άδειας ίδρυσης και λειτουργίας ΚΥΕ, Για την εφαρμογή των Διατάξεων του παρόντος άρ−
Θεάτρου και Κινηματογράφου». θρου ισχύουν οι ορισμοί του άρθρου 2 του κανονισμού
23. Την Υγειονομική διάταξη υπ’ αριθμ. Γ1γ/9900/27− Ε.Κ 852/2004 και οι ορισμοί των άρθρων 2 και 3 του
11−1974 (ΦΕΚ 1266/ τ.Β΄/3−12−1974) «Περί υποχρεωτικής Κανονισμού (ΕΚ) αριθμ. 178/2002.
κατασκευής αποχωρητηρίων» όπως τροποποιήθηκε Παρασκευαστές και Συσκευαστές που πωλούν λια−
μεταγενέστερα. νικώς, Παραγωγικές μονάδες αρτοποιίας, παραγωγής
24. Την Υγειονομική διάταξη υπ’ αριθμ. Α1 β/8577/83 νωπών ειδών ζαχαροπλαστικής, Παραγωγικές μονάδες
(ΦΕΚ 526/83 τ.Β΄) «Περί Υγειονομικού έλεγχου και αδειών παραγωγής φρυγανιών, μπισκότων, διατηρημένων ειδών
ιδρύσεως και λειτουργίας των εγκαταστάσεων επιχει− ζαχαροπλαστικής και Μονάδες παραγωγής κακάο, σο−
ρήσεων υγειονομικού ενδιαφέροντος καθώς και των κολάτας και ζαχαρωτών: Οι επιχειρήσεις τροφίμων που
γενικών και ειδικών όρων ιδρύσεως και λειτουργίας ασκούν οποιαδήποτε από τις δραστηριότητες παρα−
των εργαστηρίων και καταστημάτων τροφίμων ή/και σκευής τροφίμων ή μεταποίησης ή δραστηριότητα συ−
ποτών», όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με− σκευασίας τροφίμων ή και τις δυο, με ή χωρίς απευθείας
ταγενέστερα. διάθεση των προϊόντων τους στο καταναλωτικό κοινό,
25. Την Υγειονομική διάταξη υπ’ αριθμ. ΔΥ1γ/Γ.Π οικ. καθώς και μικρές επιχειρήσεις παρασκευής τοπικών
93828/1−8−2006, (ΦΕΚ 1183/31.8.2006/τ.Β΄), αναφορικά με κα− (παραδοσιακών) προϊόντων (π.χ. χυλοπίτες, τραχανά,
νόνες υγιεινής και καθορισμό προϊόντων που διατίθενται γλυκά του κουταλιού κ.λπ.).,
από τα κυλικεία δημόσιων και ιδιωτικών σχολείων. Αποθήκευση − Διανομείς: Όλες οι επιχειρήσεις απο−
θήκευσης τροφίμων ή ποτών (σε συνθήκες ψύξης, κα−
26. Τα σχετικά έγγραφα των Περιφερειακών Υγειονο− τάψυξης ή θερμοκρασίας περιβάλλοντος) με σκοπό τη
μικών Υπηρεσιών και Επαγγελματικών Οργανώσεων στα διάθεση τους στο χονδρικό ή λιανικό εμπόριο καθώς
οποία διατυπώνονται προτάσεις για την τροποποίηση και οι επιχειρήσεις αποθήκευσης για λογαριασμό τρίτων
της υπ’ αριθμ. Α1 β/8577/83 Υγειονομικής Διατάξεως. (logistics providers). Στις επιχειρήσεις αυτές μπορούν
27. Το γεγονός ότι η έκδοσή της επιβάλλεται από να διατηρούνται και να διανέμονται μη τρόφιμα, είδη
επιτακτικούς λόγους Δημοσίου συμφέροντος που σχε− οικιακής χρήσεως, ευρείας κατανάλωσης οικιακού και
τίζονται άμεσα με την προστασία της Δημόσιας υγείας, επαγγελματικού εξοπλισμού.
τηρώντας την αρχή της αναλογικότητας. Επίσης οι επιχειρήσεις εγκατάστασης και τροφοδο−
28. Την ανάγκη βελτίωσης της εξυπηρέτησης του πο− σίας μηχανημάτων αυτόματης πώλησης τροφίμων και
λίτη και της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών. ποτών.
29. Την έμφαση στον τρόπο ουσιαστικού υγειονομικού Μεταφορείς: Όλες οι δραστηριότητες μεταφοράς τρο−
ελέγχου. φίμων και ποτών καθώς και των χρησιμοποιουμένων
μέσων, και η πώληση επί αυτοκινήτου (ex−van), εκτός αν
30. Το γεγονός ότι από την έκδοση της απόφασης
ρυθμίζεται διαφορετικά από την ισχύουσα νομοθεσία.
αυτής δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού
Επιχειρήσεις Λιανικού και Χονδρικού Εμπορίου: Όλες
προϋπολογισμού, αποφασίζουμε:
οι επιχειρήσεις που ασκούν δραστηριότητες εμπορίου
Εκδίδουμε την παρούσα Υγειονομική Διάταξη η οποία τροφίμων και ποτών και ειδικότερα: Υπεραγορές τροφί−
θα ισχύει σε όλη την επικράτεια. μων, καταστήματα χονδρικού εμπορίου (Cash και Carry),
ΑΡΘΡΟ 1 παντοπωλεία, κρεοπωλεία, ιχθυοπωλεία, κάβες−ξηρών
ΣΚΟΠΟΣ καρπών, πρατήρια άρτου, πρατήρια πώλησης τροφί−
μων, οπωροπωλεία, πτηνοπωλεία, καταστήματα κατε−
Σκοπός της παρούσας Υγειονομικής διάταξης είναι η ψυγμένων προϊόντων, αλλαντοποιίας και τυροκομίας,
εξειδίκευση των υγειονομικών όρων και προϋποθέσεων καφεκοπτεία, μικτά καταστήματα, καταργούμενης της
που αφορούν τη λειτουργία των επιχειρήσεων τροφίμων διάκρισης μεταξύ μικτών καταστημάτων και υπεραγο−
και ποτών για τις οποίες απαιτείται γνωμοδότηση των ρών, λαϊκές αγορές καθώς και όλες οι πωλήσεις μέσω
αρμόδιων Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας και Υγειονομικού στάσιμου υπαίθριου εμπορίου (μικροπωλητές, κ.λπ.), και
Ελέγχου των Περιφερειακών Ενοτήτων των Περιφερειών πώληση τροφίμων και ποτών σε αναπηρικά περίπτερα
της χώρας, στα πλαίσια των διαδικασιών αδειοδότησης και καταστήματα ψιλικών, καθώς και η πώληση τροφίμων
και περιλαμβάνουν τις επιχειρήσεις λιανικού και χονδρι− και ποτών μέσω ηλεκτρονικού εμπορίου. Επιχειρήσεις
κού εμπορίου, τις επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών, τους παροχής υπηρεσιών: περιλαμβάνονται οι επιχειρήσεις
παρασκευαστές και συσκευαστές που πωλούν λιανικώς, μαζικής εστίασης, οι επιχειρήσεις αναψυχής, καθώς και
τις παραγωγικές μονάδες αρτοποιίας, παραγωγής νω− επιχειρήσεις προσφοράς κατά κύριο λόγο οινοπνευμα−
πών ειδών ζαχαροπλαστικής, τις παραγωγικές μονάδες τωδών ποτών και οι επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών
παραγωγής φρυγανιών, μπισκότων, διατηρημένων ειδών υγειονομικού ενδιαφέροντος.
ζαχαροπλαστικής τις μονάδες παραγωγής κακάο, σο− Επιχειρήσεις μαζικής εστίασης: όλες οι επιχειρήσεις
κολάτας και ζαχαρωτών, τις επιχειρήσεις αποθήκευσης, στις οποίες παρασκευάζονται ή και προσφέρονται σε
τους διανομείς και μεταφορείς, τις επιχειρήσεις της πελάτες κάθε είδους τρόφιμα ή ποτά ή διανέμονται κατ’
αρτοποιητικής νομοθεσίας. οίκον, καθώς επίσης παρέχονται υπηρεσίες αναψυχής
με συνοδεία φαγητού ή ποτού. Σε αυτήν την κατηγορία
ΑΡΘΡΟ
περιλαμβάνονται: Εστιατόρια, ψαροταβέρνες, ταβέρνες,
ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ
Σνακ μπαρ, ουζερί, οβελιστήρια, ψητοπωλεία, πιτσαρίες,
Η παρούσα εφαρμόζεται στις αναφερόμενες στο άρ− οινοπωλεία, κ.τ.ομ. Ζαχαροπλαστεία με τραπεζοκαθί−
θρο 3 επιχειρήσεις τροφίμων: σματα, μπουγατσάδικα, λουκουματζίδικα, γαλακτοπω−

3. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 42349
λείο, αναψυκτήρια, κ.τ.ομ. καθώς και η παρασκευή και ΑΡΘΡΟ 5
διάθεση τροφίμων και ποτών για κατ’ οίκον κατανάλω− ΓΕΝΙΚΟΙ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΚΑΙ
ση. Επίσης περιλαμβάνονται οι χώροι μαζικής εστίασης ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
των Σχολικών Κυλικείων, Νοσοκομείων, Ξενοδοχείων, ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΠΟΤΩΝ.
Κατασκηνώσεων, Βρεφονηπιακών σταθμών, και γενικά Οι διατάξεις του παρόντος άρθρου εφαρμόζονται
κλινικών και λοιπών Ιδρυμάτων, και οι χώροι μαζικής κατά την διαδικασία της έκδοσης της προβλεπόμενης
εστίασης στα πάσης φύσεως μεταφορικά μέσα (τραίνα, άδειας λειτουργίας των αναφερόμενων στο άρθρο 3
πλοία, αεροπλάνα κ.λπ.) ή μετασκευασμένα αντίστοιχα της παρούσας επιχειρήσεων, εφεξής καλούμενες ως
μεταφορικά μέσα. επιχειρήσεις τροφίμων και ποτών.
Επιχειρήσεις αναψυχής καθώς και επιχειρήσεις προ−
σφοράς κατά κύριο λόγο οινοπνευματωδών ποτών: οι Οι υπεύθυνοι των επιχειρήσεων τροφίμων και πο−
επιχειρήσεις στις οποίες παρέχονται υπηρεσίες ανα− τών οφείλουν να εγκαθιστούν, να εφαρμόζουν και να
ψυχής με συνοδεία τροφίμων ή και ποτών. Σε αυτήν διατηρούν διαδικασίες που βασίζονται στις 7 αρχές
την κατηγορία περιλαμβάνονται καφενεία, καφετέριες, του HACCP, σύμφωνα με το άρθρο 5 του Κανονισμού
κυλικεία, μπαρ, open bar, κ. τ.όμ. αναψυκτήρια κ. τ.όμ. 852/2004.
κέντρα Διασκέδασης, οι υπαίθριοι και στεγασμένοι χώ− Οι μικρές επιχειρήσεις ανάλογα με τη φύση, το μέγε−
ροι εκδηλώσεων, κ. τ.όμ. θος της παραγωγής και τη δυναμικότητα της επιχεί−
Επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών υγειονομικού ενδι− ρησης μπορούν να εφαρμόζουν τις αρχές του HACCP
αφέροντος: οι επιχειρήσεις που παρέχουν υπηρεσίες με την απαιτούμενη ευελιξία όπως προβλέπεται στο
που με οποιοδήποτε τρόπο μπορεί να επηρεάσουν τη άρθρο 5 παρ 5 του Καν 852/2004.
Δημόσια Υγεία και λειτουργούν ως αμιγείς ή μικτές με Οι υπεύθυνοι των επιχειρήσεων τροφίμων και ποτών
επιχειρήσεις τροφίμων και ποτών ( κομμωτήρια, γυμνα− είναι υποχρεωμένοι να εξασφαλίζουν ότι οι επιχειρήσεις
στήρια κ.λπ.). τους πληρούν τις σχετικές απαιτήσεις υγιεινής όπως
Παρασκευαστές που πωλούν λιανικώς σε κινητούς ή καθορίζονται στον Ε.Κ 852/2004, σε όλα τα στάδια πα−
προσωρινούς χώρους: Όλες οι επιχειρήσεις στις οποίες ρασκευής, μεταποίησης, συσκευασίας, αποθήκευσης,
παρασκευάζονται ή και διατίθενται υπαίθρια τρόφιμα μεταφοράς, διανομής, διακίνησης και προσφοράς προς
και ποτά. Σε αυτή τη κατηγορία περιλαμβάνονται: οι πώληση ή διάθεσης αυτών με ή και ταυτόχρονη παροχή
καντίνες, οι σκηνές και οι πάγκοι στα πανηγύρια, τα υπηρεσιών.
περίπτερα σε αγορές, τα τροχήλατα οχήματα πάσης Οι ως άνω υπεύθυνοι θα πρέπει να διασφαλίζουν την
φύσεως, η υπαίθρια παρασκευή ή/και διάθεση τροφί− υγιεινή και ασφάλεια των τροφίμων που παράγουν ή
μων και ποτών (street food), οι μικροπωλητές, η πώληση διαχειρίζονται. Οι απαιτήσεις υγιεινής έχουν σχέση με
πόρτα−πόρτα, κ. τ.ομ. τις κτιριακές εγκαταστάσεις της επιχείρησης, τον εξο−
Επιχειρήσεις που προβλέπονται από την αρτοποιητική πλισμό που χρησιμοποιεί, την υγιεινή και την εκπαίδευση
Νομοθεσία : του προσωπικού, τα προγράμματα καθαρισμού − απολύ−
Όλες οι επιχειρήσεις που παρασκευάζουν και πωλούν μανσης και απεντόμωσης − μυοκτονίας αλλά και με τις
τα προβλεπόμενα τρόφιμα από την Αρτοποιητική Νομο− διαδικασίες που ακολουθεί η επιχείρηση ανάλογα με τη
θεσία εκτός των πρατηρίων άρτου που υπάγονται στην φύση και το μέγεθος της δραστηριότητας της.
κατηγορία Έμποροι (λιανικό και χονδρικό εμπόριο). Σε
Η τήρηση των προαπαιτούμενων προγραμμάτων που
αυτή την κατηγορία συμπεριλαμβάνονται τα αρτοποιεία
αφορούν την υποδομή, τον εξοπλισμό, την τήρηση
και οι εγκαταστάσεις περάτωσης έψησης.
των αρχείων καθαρισμού και απολύμανσης, εντομο−
Υγειονομική Υπηρεσία καλείται η αρμόδια για τα θέ−
κτονίας− μυοκτονίας, προσωπικού, θερμοκρασιών και
ματα Δημόσιας Υγείας της Κεντρικής Υπηρεσίας του
ιχνηλασιμότητας (προμηθευτές), αποτελεί την προϋ−
Υπουργείου Υγείας και οι Υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας
πόθεση για την επιτυχή εφαρμογή του συστήματος
και Υγειονομικού Ελέγχου που βρίσκονται στις έδρες
αυτοελέγχου.
των Περιφερειακών Ενοτήτων των Περιφερειών της
χώρας. Υγειονομικός έλεγχος για την εφαρμογή της Οι κατωτέρω οριζόμενες απαιτήσεις υγιεινής ισχύ−
παρούσας είναι η λεπτομερής εξέταση από τις αρμό− ουν ανάλογα με τις δραστηριότητες που δηλώνονται
διες Υπηρεσίες των τροφίμων ζωικής ή φυτικής προε− από την επιχείρηση κατά την έννοια του άρθρου 3 της
λεύσεως και των ποτών, καθώς και των αντικειμένων, παρούσας και σύμφωνα με τα οριζόμενα από τον Ε. Κ
των χώρων και των εγκαταστάσεων, που παρουσιάζουν 852/2004.
υγειονομικό ενδιαφέρον, για να διαπιστωθούν τυχόν ΟΙΚΗΜΑ
δυσμενείς επιδράσεις στη Δημόσια Υγεία και στο πε− Το οίκημα στο οποίο στεγάζεται η επιχείρηση τροφί−
ριβάλλον γενικότερα. μων και ποτών θα πληροί τις διατάξεις του εκάστοτε
Σκοπός του Υγειονομικού ελέγχου είναι η προστασία ισχύοντα Οικοδομικού Κανονισμού. Σε περιπτώσεις κτι−
της Δημόσιας Υγείας. ρίων που βρίσκονται σε χώρους εκτός αρμοδιότητας
της πολεοδομικής υπηρεσίας (κτίρια εντός μοναστη−
ΑΡΘΡΟ 4 ριών, σε αρχαιολογικούς χώρους, σε σχολικά κτίρια,
ΑΔΕΙΑ ΙΔΡΥΣΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ σε μετασκευασμένα οχήματα, σε πλωτά ναυπηγήματα,
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΠΟΤΩΝ κ.λπ.), επιτρέπεται η λειτουργία επιχειρήσεων τροφί−
Όλες οι επιχειρήσεις τροφίμων και ποτών που ανή− μων και ποτών, εφόσον διαθέτουν σχετική έγκριση
κουν στο πεδίο εφαρμογής της παρούσας Διάταξης της αρμόδιας τεχνικής υπηρεσίας στην αρμοδιότητα
αυτοτελείς ή συνυπάρχουσες με άλλες επιχειρήσεις της οποίας εμπίπτουν. Κτίρια εντός παραδοσιακών
υποχρεούνται να κατέχουν ΑΔΕΙΑ ίδρυσης και λειτουρ− οικισμών τηρούν τους ειδικότερους όρους και προϋ−
γίας της αρμόδιας αρχής, σύμφωνα με τις διαδικασίες ποθέσεις των πολεοδομικών διατάξεων, στις οποίες
της κείμενης Νομοθεσίας. υπάγονται.

4. 42350 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)
Επιτρέπεται η ίδρυση σε ισόγειους ή άλλους χώ− το σκοπό που προορίζονται σύμφωνα με τις εκάστοτε
ρους πολυκατοικιών και γενικά οικημάτων, στα οποία ισχύουσες Πολεοδομικές Διατάξεις. Πρέπει να σχεδι−
στεγάζονται κατοικίες, ορισμένων ειδών επιχειρήσεων άζονται και να κατασκευάζονται κατά τρόπο που να
τροφίμων και ποτών, εφόσον η εγκατάσταση στους αποκλείεται ο κίνδυνος μόλυνσης των τροφίμων.
χώρους τούτους δεν απαγορεύεται από τον Κανονισμό Η σύνδεση με το αποχετευτικό δίκτυο, όπου υπάρχει,
της πολυκατοικίας ή, εν ελλείψει κανονισμού, με υπεύ− είναι υποχρεωτική.
θυνη δήλωση του διαχειριστή της πολυκατοικίας για τη Στις εγκαταστάσεις των επιχειρήσεων τροφίμων και
σύμφωνη γνώμη της πλειοψηφίας των ιδιοκτητών, των ποτών θα πρέπει να υπάρχει επαρκής αριθμός κατάλ−
στεγαζόμενων στο ίδιο κτίριο κατοικιών. ληλων δοχείων απορριμμάτων που θα πληρούν τους
ΧΩΡΟΙ υγειονομικούς όρους, θα φέρουν ποδοκίνητο κάλυμμα,
Κάθε επιχείρηση τροφίμων και ποτών θα πρέπει να ώστε να αποκλείεται η είσοδος σε αυτά εντόμων και
διαθέτει τους χώρους που απαιτεί η δραστηριότητα τρωκτικών ή άλλων ζώων (σκύλοι, γάτες) και να διατη−
που ασκεί. ρούνται σε καλή κατάσταση και καθαρά.
Τα δοχεία απορριμμάτων θα αδειάζονται και θα καθα−
ΔΑΠΕΔΑ, ΤΟΙΧΟΙ, ΟΡΟΦΕΣ, ΟΥΡΕΣ, ΠΑΡΑΘΥΡΑ
ρίζονται σύμφωνα με το πρόγραμμα καθαρισμού −απολύ−
Οι επιφάνειες των δαπέδων, των τοίχων, των οροφών,
μανσης που τηρεί η επιχείρηση στο αντίστοιχο αρχείο.
των θυρών και των παραθύρων πρέπει να είναι καλής
Στην περίπτωση που τα απορρίμματα βρίσκονται για
κατασκευής, να διατηρούνται σε καλή κατάσταση, να
μεγάλο χρονικό διάστημα στους χώρους αποθήκευσης
μπορούν να καθαρίζονται και, όταν είναι αναγκαίο, να
και δεν απομακρύνονται έγκαιρα να αποθηκεύονται σε
απολυμαίνονται εύκολα.
Όταν από τη δραστηριότητα απαιτείται υγρός καθαρι− ψυχομένους θαλάμους, οι οποίοι θα βρίσκονται εξωτε−
σμός και απολύμανση επιφανειών τοίχων αυτές να είναι ρικά της επιχείρησης και θα μπορούν να καθαρίζονται
στεγανές, μη απορροφητικές και από μη τοξικά υλικά, εύκολα.
ώστε να μπορούν να καθαρίζονται επαρκώς. Τα υγρά απόβλητα πρέπει να απομακρύνονται με υγιει−
Οι οροφές (ή, εάν δεν υπάρχουν οροφές, η εσωτερική νό και περιβαλλοντικά αποδεκτό τρόπο, σύμφωνα με τη
επιφάνεια της στέγης) και ότι είναι στερεωμένο σ’ αυ− σχετική ισχύουσα εθνική και κοινοτική νομοθεσία, και δεν
τές πρέπει να είναι σχεδιασμένες και κατασκευασμένες πρέπει να αποτελούν πηγή μόλυνσης, άμεσα ή έμμεσα.
έτσι, ώστε να μη συσσωρεύονται ρύποι και να περιορίζε− Οι επιχειρήσεις μαζικής εστίασης οφείλουν να δια−
ται η συμπύκνωση υδρατμών, η ανάπτυξη ανεπιθύμητης χωρίζουν τα χρησιμοποιημένα μαγειρικά λίπη και έλαια
μούχλας και η πτώση σωματιδίων. προτού εισέλθουν στο δίκτυο αποχέτευσης και να τα
Τα παράθυρα και τα άλλα ανοίγματα πρέπει να κα− συλλέγουν προς αξιοποίηση ή διάθεση σύμφωνα με τα
τασκευάζονται κατά τρόπο που να αποφεύγεται η συσ− οριζόμενα στην Εθνική και Κοινοτική Νομοθεσία όπως
σώρευση ρύπων. Εκείνα τα οποία μπορούν να ανοί− κάθε φορά ισχύουν. Οι επιχειρήσεις αυτές πρέπει να
γουν προς το ύπαιθρο, όταν είναι αναγκαίο, να είναι εγκαθιστούν και να λειτουργούν κατάλληλους λιπο−
εφοδιασμένα με κατάλληλο προστατευτικό πλέγμα για συλλέκτες ώστε όσα λίπη και έλαια δεν είναι δυνατόν
προστασία από τα έντομα, τα οποία να μπορούν να να διαχωριστούν στη πηγή τους να παγιδεύονται σε
αφαιρεθούν εύκολα για να καθαριστούν. Όταν το άνοιγ− αυτούς. Επίσης πρέπει να τηρούν αρχείο με τις συμ−
μα των παραθύρων μπορεί να προκαλέσει μόλυνση, τα βάσεις τους με τις εγκεκριμένες επιχειρήσεις για την
παράθυρα πρέπει να παραμένουν κλειστά και σφραγι− αποκομιδή των λιπών και ελαίων καθώς και τα σχετικά
σμένα κατά τη διάρκεια της παραγωγής. παραστατικά.
Στα πλαίσια της ισχύουσας νομοθεσίας ο παραγωγός/
ΥΔΡΕΥΣΗ:
διαχειριστής συσκευασιών − άλλων προϊόντων πρέπει
Στις επιχειρήσεις τροφίμων και ποτών πρέπει να υπάρ−
να οργανώνει την επαναχρησιμοποίηση των προϊόντων
χει επαρκής παροχή νερού κατάλληλου για ανθρώπινη
ή συστατικών στοιχείων της επιχείρησης του καθώς
κατανάλωση, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.
και τις εργασίες διαχείρισης των αποβλήτων (δηλαδή
Στις περιπτώσεις που χρησιμοποιείται μη πόσιμο νερό
συλλογή, μεταφορά, αποθήκευση, ανάκτηση) με την συμ−
π.χ. για πυροσβεστική χρήση, παραγωγή ατμού, ψύξη,
μετοχή του σε συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης.
κ.λπ., πρέπει να κυκλοφορεί σε ξεχωριστό δίκτυο με
σχετική ένδειξη. ΦΩΤΙΣΜΟΣ− ΑΕΡΙΣΜΟΣ.
Ο πάγος που έρχεται σε επαφή με τρόφιμα πρέπει Στις επιχειρήσεις τροφίμων και ποτών θα υπάρχουν
να παράγεται από νερό για ανθρώπινη κατανάλωση, κατάλληλα και επαρκή μέσα φυσικού ή τεχνητού αερι−
πρέπει δε να παρασκευάζεται, να διακινείται και να σμού−φωτισμού σε όλους τους χώρους της επιχείρησης
αποθηκεύεται υπό συνθήκες που να τον προφυλάσσουν σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.
από οποιανδήποτε μόλυνση. Αν δεν είναι δυνατή η εξασφάλιση πλήρους φυσικού
Ο ατμός που χρησιμοποιείται σε άμεση επαφή με αερισμού καθόλη τη διάρκεια της λειτουργίας της επι−
τρόφιμα πρέπει να είναι απαλλαγμένος από κάθε ουσία χείρησης τροφίμων και ποτών, θα υπάρχει απαραίτητα
που παρουσιάζει κίνδυνο για την υγεία ή ενδέχεται να ειδική εγκατάσταση τεχνικού αερισμού ικανή να ανανε−
μολύνει τα τρόφιμα. ώνει τον αέρα πλήρως και συνεχώς.
Όταν τα τρόφιμα υποβάλλονται σε θερμική επεξερ− ΑΠΑΓΩΓΗ ΚΑΠΝΩΝ− ΑΕΡΙΩΝ ΚΑΥΣΕΩΣ
γασία μέσα σε ερμητικά σφραγισμένα δοχεία πρέπει Η απαγωγή των καπνών, της αιθάλης και των αερίων
να εξασφαλίζεται ότι το νερό που χρησιμοποιείται για καύσεως της καύσιμης ύλης, καθώς και των αερίων και
την ψύξη των δοχείων μετά την θερμική επεξεργασία οσμών, που παράγονται κατά την παρασκευή φαγητών,
δεν αποτελεί πηγή μόλυνσης των τροφίμων. το ψήσιμο κρέατος κλπ., θα γίνεται πλήρως με ειδικό
ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗ − ΣΤΕΡΕΑ ΚΑΙ ΥΓΡΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ. απορροφητικό σύστημα, ώστε να μη διαχέονται στο
Οι εγκαταστάσεις αποχέτευσης των επιχειρήσεων περιβάλλον και να μην ενοχλούνται οι πελάτες, οι ερ−
τροφίμων και ποτών πρέπει να είναι κατάλληλες για γαζόμενοι και οι περίοικοι.

5. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 42351
Η χοάνη του ανωτέρω απαγωγικού συστήματος θα ή παρόμοιων συγκροτημάτων, το προσωπικό και οι πε−
βρίσκεται πάνω από την εστία πυρός και θα είναι λάτες των οποίων θα εξυπηρετούνται στα κοινόχρηστα
επαρκών διαστάσεων, ώστε να καλύπτεται όλη η επι− αποχωρητήρια, που έχει υποχρέωση να κατασκευάσει ο
φάνεια της εστίας. Το απαγωγικό σύστημα θα πρέπει φορέας, που νέμεται το συγκρότημα των καταστημάτων
να συντηρείται και να καθαρίζεται ανελλιπώς ώστε να τούτων, γ. Οι επιχειρήσεις που εξυπηρετούν καθήμενους
εξασφαλίζεται η ικανοποιητική λειτουργία του και να πελάτες, δεν είναι απαραίτητη η ύπαρξη αποχωρητη−
αποτρέπονται κίνδυνοι επιμόλυνσης των τροφίμων. ρίου προσωπικού, αν απασχολούνται σ’ αυτά λιγότερα
Στις περιπτώσεις αυτές η επιχείρηση θα πρέπει να από 5 (πέντε) άτομα. Σε τέτοιες περιπτώσεις το προσω−
διαθέτει αποδεικτικό συντήρησης και καθαρισμού του πικό θα χρησιμοποιεί τα αποχωρητήρια των πελατών.
συστήματος. δ. Επιχειρήσεις ενταγμένες σε συγκροτήματα (εμπο−
Η απαγωγή των αερίων καύσεως της καύσιμης ύλης, ρικά κέντρα, συγκροτήματα ομοειδών δραστηριοτήτων,
του καπνού κλπ. θα γίνεται μέσω της κεντρικής καπνο− ή άλλες μορφές πολλαπλής εγκατάστασης ) που πα−
δόχου του κτιρίου, άλλως, αν αυτό δεν είναι δυνατό, θα ρέχουν γενικές διευκολύνσεις και βοηθητικούς χώρους
τοποθετούνται εξωτερικοί απαγωγοί σωλήνες, σύμφωνα (αποχωρητήρια κ.λπ.), εφόσον υπάρχει σχετική σύμφωνη
με τα προβλεπόμενα από την ισχύουσα Πολεοδομική γνώμη από τον εκπροσωπούντα το συγκρότημα, και οι
Νομοθεσία, οι οποίοι θα φθάνουν πάνω από την στέγη χώροι αυτοί επαρκούν για το εξυπηρετούμενο κοινό
του κτιρίου, στο οποίο στεγάζεται το κατάστημα ή ερ− και προσωπικό.
γαστήριο, και σε ύψος 0,50 μ. ψηλότερα από αυτήν ή, αν Γενικά, όλοι οι χώροι των αποχωρητηρίων και των
υπάρχει ψηλότερο γειτονικό κτίριο, από τη στέγη του προθαλάμων τους θα είναι κατασκευασμένοι σύμφωνα
γειτονικού τούτου κτιρίου, ώστε να μην ενοχλούνται οι με τις ισχύουσες Διατάξεις.
περίοικοι γενικά. Οι εσωτερικές επιφάνειες των τοίχων των αποχωρη−
Στις περιπτώσεις που παρόλα αυτά δημιουργούνται τηρίων και των προθαλάμων τους θα είναι κατάλληλα
οχλήσεις στους περίοικους η επιχείρηση θα πρέπει να διαμορφωμένες.
λαμβάνει όλα τα προβλεπόμενα τεχνικά μέτρα( φίλ− Γενικά, όλοι οι χώροι των αποχωρητηρίων και των
τρα, κ.λπ.) ώστε να διασφαλίζεται η αποφυγή οχλήσεων προθαλάμων τους θα φωτίζονται και θα αερίζονται
στους περίοικους. επαρκώς, είτε φυσικώς, είτε τεχνητώς. Για τον τεχνη−
Στις επιχειρήσεις τις οποίες χρησιμοποιούνται ηλε− τό αερισμό θα τοποθετείται υποχρεωτικά κατάλληλη
κτρικές εστίες ή ηλεκτρικοί κλίβανοι, ή ως καύσιμη ύλη εγκατάσταση αερισμού (απαγωγός σωλήνας επαρκούς
χρησιμοποιείται υγραέριο, αντί του ανωτέρω απαγω− διαμέτρου με εξαεριστήρα).
γικού συστήματος μπορεί να επιτραπεί η εγκαταστά− Τα παράθυρα θα καλύπτονται μόνιμα με κατάλληλο
τη ειδικού συστήματος φίλτρων κατάλληλων για την προστατευτικό πλέγμα για να εμποδίζεται η είσοδος
εξουδετέρωση των αερίων οσμών κ.λπ. και το οποίο να βλαβερών εντόμων.
συντηρείται ανελλιπώς για να εξασφαλίζεται η κανονική Οι επιχειρήσεις τροφίμων και ποτών, πρέπει να δια−
λειτουργία του και το επιθυμητό αποτέλεσμα της όλης θέτουν και αποχωρητήρια για ΑΜΕΑ σύμφωνα με την
εγκατάστασης. ισχύουσα Πολεοδομική Νομοθεσία όπου αυτό προβλέ−
Το είδος των φίλτρων και του όλου εν γένει συστή− πεται.
ματος θα πρέπει να έχει σχεδιαστεί και μελετηθεί από Ο αριθμός αποχωρητηρίων θα πρέπει να είναι επαρ−
υπεύθυνο μηχανικό και θα πρέπει επίσης να συντηρείται κής και να ανταποκρίνεται τόσο στη δυναμικότητα της
τακτικά, ώστε να εξασφαλίζεται η κανονική λειτουργία επιχείρησης, όσο και στον αριθμό των απασχολούμενων
και το επιθυμητό αποτέλεσμα.
ατόμων σ’ αυτήν.
ΑΠΟΔΥΤΗΡΙΑ− ΑΠΟΧΩΡΗΤΗΡΙΑ.
ΧΗΜΙΚΑ− ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΑΠΟΧΩΡΗΤΗΡΙΑ
Στις επιχειρήσεις τροφίμων και ποτών θα υπάρχουν
Επιτρέπεται κατά την κρίση της οικείας Υγειονομικής
κατάλληλα αποδυτήρια προσωπικού ανάλογα με τα
Υπηρεσίας, η χρήση χημικών−βιολογικών αποχωρητή−
απασχολούμενα στην επιχείρηση άτομα, όπου θα υπάρ−
ριων σε αραιοκατοικημένες περιοχές, σε προσωρινές
χει ξεχωριστό ερμάριο για κάθε εργαζόμενο.
εγκαταστάσεις, σε μικρούς οικισμούς, σε παραθαλάσσι−
Για περισσότερους από πέντε εργαζόμενους κατά
ους χώρους, σε αρχαιολογικούς χώρους, σε αγροτικές
βάρδια απαιτείται η ύπαρξη διαφορετικών κατά φύλο
περιοχές, σε υπαίθριους χώρους εκδηλώσεων και γενικά
αποδυτηρίων σε κατάλληλα απομονωμένο και διαμορ−
σε χώρους όπου από την πολεοδομική νομοθεσία ή
φωμένο χώρο.
άλλη νομοθεσία δεν επιτρέπεται η κατασκευή αποχω−
Θα υπάρχουν επαρκή και κατάλληλα αποχωρητήρια
ρητηρίων.
με προθάλαμο και υδραυλική εγκατάσταση, συνδεδε−
Η τοποθέτηση των χημικών−βιολογικών αποχωρητή−
μένη με κατάλληλο αποχετευτικό σύστημα.
ριων τους πρέπει να διασφαλίζει την προστασία της
Θα υπάρχει επαρκής αριθμός νιπτήρων, με υγειονομι−
κά αποδεκτούς μηχανισμούς στους προθαλάμους των Δημόσιας Υγείας και η διάθεση των λυμάτων τους να
αποχωρητηρίων και εφοδιασμένους με τα απαραίτητα γίνεται σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.
για το πλύσιμο και το στέγνωμα των χεριών μέσα. Τα ανωτέρω αποχωρητήρια θα διαθέτουν βεβαίωση
Από την υποχρέωση να διαθέτουν αποχωρητήρια πιστοποίησης της εταιρείας κατασκευής και βεβαίωση
απαλλάσσονται: α. Οι μικρές επιχειρήσεις, που λειτουρ− αποδοχής των λυμάτων από τον Ο.Τ.Α ή την επιχείρηση
γούν σε μέγαρα, απασχολούν μέχρι τρία άτομα προσω− ύδρευσης αποχέτευσης.
πικό και εξυπηρετούν το προσωπικό των γραφείων και Σε περίπτωση ενοικιαζόμενων αποχωρητηρίων θα
καταστημάτων, που στεγάζονται σ’ αυτά, εφόσον δεν δι− υποβάλλεται και η σύμβαση ενοικίασης.
αθέτουν τραπέζια και καθίσματα για την παραμονή των ΖΩΑ ΣΥΝΟΔΟΙ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ
πελατών και υπάρχουν δυνατότητες εξυπηρετήσεως Επιτρέπεται η είσοδος σκύλων βοηθείας, για τυφλά
του προσωπικού τους σε αποχωρητήρια του μεγάρου, άτομα και άλλα άτομα με αναπηρίες, σε αίθουσες πε−
β. Οι επιχειρήσεις των Δημοτικών ή Κοινοτικών Αγορών λατών των επιχειρήσεων τροφίμων και ποτών.

6. 42352 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)
Το άτομο που χρησιμοποιεί το ζώο− συνοδό, θα πρέπει ΑΡΘΡΟ 9
να λαμβάνει κάθε μέτρο αποφυγής όχλησης των πελατών ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
από αυτό και να φέρει τα παραστατικά που πιστοποιούν Οι υπεύθυνοι των επιχειρήσεων τροφίμων και ποτών
την υγεία του ζώου, την επάρκεια εκπαίδευσης του και πρέπει να εξασφαλίζουν ότι συμμορφώνονται με τις
το δικαίωμα χρήσης ( βιβλιάριο υγείας, τσιπ κ.λπ.). απαιτήσεις της κείμενης Εθνικής και Κοινοτικής Νομο−
APΘPO 6 θεσίας και ειδικότερα ότι:
ΑΡΧΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΠΟΤΩΝ • Οι χειριστές τροφίμων εκπαιδεύονται σχετικά με
την υγιεινή και ασφάλεια των τροφίμων ανάλογα με
Όλες οι επιχειρήσεις τροφίμων και ποτών υποχρε− το αντικείμενο δραστηριότητας της επιχείρησης και
ούνται να τηρούν τα κατάλληλα αρχεία τεκμηρίωσης τις εκτελούμενες εργασίες.
διαδικασιών, σύμφωνα με το άρθρο 5 του Κανονισμού • Οι υπεύθυνοι για την κατάρτιση και τη διατήρηση
852/2004, ανάλογα με τη φύση και το μέγεθος της επι− της διαδικασίας βάσει των αρχών HACCP ή για την
χείρησης.
εφαρμογή των σχετικών οδηγών ορθής πρακτικής εκ−
ΆΡΘΡΟ 7 παιδεύονται κατάλληλα για την εφαρμογή τους.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Η εκπαίδευση του προσωπικού πρέπει να τεκμηριώνε−
ται με κατάλληλο αρχείο που θα διατηρείται στο αρχείο
Για την εφαρμογή αυτού του άρθρου ισχύουν τα ανα− προσωπικού, σύμφωνα με το άρθρο 7 της παρούσας.
φερόμενα στο Παράρτημα VI, Κεφάλαιο Α της υπ’ αριθμ.
15523/2006 κοινής υπουργικής απόφασης. ΑΡΘΡΟ 10
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΠΟΤΩΝ
ΑΡΘΡΟ 8
ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΥΓΕΙΑΣ − ΑΤΟΜΙΚΗ ΥΓΙΕΙΝΗ Η παρακάτω κατηγοριοποίηση και οι επιμέρους κατηγο−
ρίες επιχειρήσεων είναι ενδεικτικές και όχι περιοριστικές.
Όσοι ασκούν ή επιθυμούν να ασκήσουν το επάγγελμα
Οι επιχειρήσεις τροφίμων και ποτών όπως ορίζονται
του χειριστή τροφίμων ή ποτών, ή να εργαστούν σε επιχει−
στο άρθρο 3 της παρούσας κατατάσσονται ανάλογα
ρήσεις τροφίμων και ποτών, πρέπει να είναι εφοδιασμένοι
με το είδος της δραστηριότητας τους στις παρακάτω
με πιστοποιητικό υγείας σύμφωνα με την Υγειονομική
κατηγορίες:
διάταξη υπ’ αριθμ. Υ1γ/Γ.Π/οικ 35797(ΦΕΚ1199/11−4−2012)
• Παρασκευαστές και Συσκευαστές που πωλούν λια−
όπως κάθε φορά ισχύει. Επιπλέον θα πρέπει:
νικώς, Παραγωγικές μονάδες αρτοποιίας, παραγωγής
• Να φροντίζουν την υγεία τους.
νωπών ειδών ζαχαροπλαστικής, Παραγωγικές μονάδες
• Να αναφέρουν στον προϊστάμενο τους τυχούσα
παραγωγής φρυγανιών, μπισκότων, διατηρημένων ειδών
ασθένεια τους (γαστρεντερικά προβλήματα, πονόλαιμο,
ζαχαροπλαστικής και Μονάδες παραγωγής κακάο, σο−
βήχα, εκκρίσεις από μύτη ή μάτια, τροφική δηλητηρίαση).
κολάτας και ζαχαρωτών
Σε αυτές τις περιπτώσεις απαγορεύεται η παραμονή σε
• Αποθήκευση − Διανομείς και Μεταφορείς
χώρους που διαχειρίζονται τρόφιμα (π. χ. προετοιμασία,
• Επιχειρήσεις Λιανικού και Χονδρικού Εμπορίου
επεξεργασία, διάθεση).
• Επιχειρήσεις Παροχής Υπηρεσιών
• Όταν αισθανθούν αδιαθεσία, να μην έρχονται σε
• Επιχειρήσεις Αρτοποιητικής Νομοθεσίας
επαφή με τρόφιμα, ιδίως αυτά που είναι σε ανοιχτές
Οι παραπάνω κατηγορίες δεν είναι εξαντλητικές και
συσκευασίες.
επιτρέπεται η διεύρυνση αυτών εφόσον υπάρξουν νέες
• Να επιστρέφουν στην εργασία τους μόνο με ιατρική
ή τροποποιημένες παραγωγικές διαδικασίες.
βεβαίωση.
Σε κάθε περίπτωση στόχος είναι η τήρηση των Ευ−
• Να καλύπτουν τις πληγές, καψίματα, δερματικές μο−
ρωπαϊκών Κανονισμών και η τεκμηρίωση εκ μέρους της
λύνσεις, με έντονα χρωματιστό αδιάβροχο επίδεσμο.
επιχείρησης ότι διασφαλίζεται η υγιεινή και ασφάλεια
Σύμφωνα με το Κεφάλαιο VIII του Κανονισμού (ΕΚ)
των παραγομένων ή προσφερομένων τροφίμων σε όλες
852/2004 απαιτείται υψηλός βαθμός ατομικής καθαρι−
τις φάσεις της παραγωγικής αλυσίδας (από την παρα−
ότητας από κάθε πρόσωπο που εργάζεται σε χώρους
γωγή μέχρι και την κατανάλωση).
τροφίμων και θα πρέπει:
Οι επιχειρήσεις τροφίμων και ποτών μπορούν να λειτουρ−
• Να φορά κατάλληλο, καθαρό και, όταν είναι ανα−
γούν παράλληλα με άλλες δραστηριότητες εμπορικές ή μη,
γκαίο, προστατευτικό ρουχισμό.
σε χώρο σαφώς ή νοητά διαχωρισμένο ή ανάλογα με την
• Να τηρεί τους κανόνες και διαδικασίες ατομικής
επικινδυνότητα της δραστηριότητας και με την προϋπόθε−
υγιεινής με σκοπό τη μείωση της πιθανότητας επιμό−
ση ότι διασφαλίζεται η υγιεινή και ασφάλεια των τροφίμων,
λυνσης των τροφίμων (μικροβιολογική, φυσική, χημική
και αποφεύγεται η διασταυρούμενη επιμόλυνση.
επιμόλυνση) άμεσα ή έμμεσα.
Αναλυτικότερα οι ειδικοί όροι των κατηγοριών των
• Να έχει καλές συνήθειες (να πλένει τα χέρια πριν
επιχειρήσεων τροφίμων και ποτών περιγράφονται στα
αναλάβει εργασία, να φορά πάντα καθαρή ποδιά, να
ακόλουθα άρθρα.
μη φορά κοσμήματα (ρολόγια, σκουλαρίκια, δακτυλί−
δια, βραχιόλια κα), να έχει κοντά και καθαρά νύχια. Όχι ΕΙΔΙΚΟΙ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
βαμμένα ή πρόσθετα νύχια. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΠΟΤΩΝ
• Να χειρίζεται σωστά τα τρόφιμα και να συνεργάζε−
ΑΡΘΡΟ 11
ται προς όφελος της υγιεινής και ασφάλειας αυτών.
• Όταν χρησιμοποιούνται γάντια αυτά δεν υποκαθι− • ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Ι − Παρασκευαστές και Συσκευαστές που
στούν το πλύσιμο των χεριών, ενώ συνιστάται να τα πωλούν λιανικώς, Παραγωγικές μονάδες αρτοποιίας, πα−
αλλάζει κατά τακτά χρονικά διαστήματα, ή όταν λερω− ραγωγής νωπών ειδών ζαχαροπλαστικής, Παραγωγικές
θούν ή σχιστούν, ή όταν αλλάξει η εργασία ή είδους του μονάδες παραγωγής φρυγανιών, μπισκότων, διατηρημέ−
τροφίμου που χειρίζεται (πχ από ωμό κρέας σε έτοιμο νων ειδών ζαχαροπλαστικής και Μονάδες παραγωγής
για κατανάλωση τρόφιμο). κακάο, σοκολάτας και ζαχαρωτών

7. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 42353
Όπως ορίζεται στα άρθρα 3 και 12 της παρούσας οι Ο αριθμός λεκανών πλύσης τροφίμων ή σκευών θα είναι
επιχειρήσεις αυτές πρέπει να διαθέτουν τους παρακάτω επαρκής και απαιτείται η ύπαρξη και ενός κατάλληλου,
χώρους: ποδοκίνητου νεροχύτη για το πλύσιμο των χεριών του
Α. Επιχειρήσεις παρασκευής. προσωπικού.
α) Χώρος παραλαβής και αποθήκευσης πρώτων υλών Διαδικασία καθαρισμού και απολύμανσης της εγκατά−
και υλικών συσκευασίας. στασης και του εξοπλισμού, Η διαδικασία καθαρισμού
Η κατασκευή και ο εξοπλισμός της αποθήκης θα δια− και απολύμανσης των χώρων παρασκευής και του εξο−
σφαλίζει την υγιεινή και ασφάλεια των τροφίμων. πλισμού πρέπει να γίνεται με κατάλληλο τρόπο ώστε
Όπου απαιτούνται ψυκτικοί θάλαμοι θα είναι επαρ− να εξασφαλίζεται ο αποτελεσματικός καθαρισμός και
κούς χωρητικότητας με δυνατότητα παρακολούθησης απολύμανσή τους συμπεριλαμβανομένης και της δι−
θερμοκρασιών και σε εφαρμογή των όρων και προϋπο− αδικασίας ξηρού καθαρισμού όπου από τη φύση του
θέσεων των άρθρων 62 και 63 του Κώδικα Τροφίμων προϊόντος κρίνεται κατάλληλη.
και Ποτών δ) Χώρος αποθήκης ετοίμων προϊόντων: Όταν η
Οι περιέκτες τροφίμων για την φύλαξη χύδην πρώ− αποθήκευση αφορά συσκευασμένα τρόφιμα (αποθήκη
των υλών πρέπει να τηρούν της εθνικές και κοινοτικές μονάδας επεξεργασίας και συσκευασίας τροφίμων) οι
διατάξεις απαιτήσεις είναι οι ίδιες με αυτές που περιγράφονται
Θα λαμβάνονται κατάλληλα μέτρα για τον αερισμό στις αποθήκες. Σε κάθε άλλη περίπτωση στον χώρο
και την τήρηση κατάλληλης θερμοκρασίας και υγρασίας αυτό θα υπάρχουν ράφια, κλειστές προθήκες και ψυ−
στον χώρο της αποθήκης, με μηχανολογικό εξοπλισμό, κτικοί θάλαμοι όπου αυτοί απαιτούνται.
όπου απαιτείται, Θα λαμβάνονται μέτρα για τον αερισμό και τον φω−
Όλες οι πρώτες ύλες θα προέρχονται από αξιόπιστους τισμό του χώρου με μηχανολογικό εξοπλισμό, όπου
προμηθευτές σύμφωνα με τον Ε.Κ 852/2004 και τους απαιτείται ώστε να εξασφαλίζονται σταθερές συνθή−
αντίστοιχους κανόνες ορθής υγιεινής πρακτικής. κες θερμοκρασίας και υγρασίας, κατάλληλες για τα
β) Χώρος παρασκευής και επεξεργασίας. Ο εξοπλι− παραγόμενα προϊόντα.
σμός στο χώρο παρασκευής και επεξεργασίας θα είναι ε) Χώρος διάθεσης ή διανομής ετοίμων προϊόντων.
από κατάλληλο και υγειονομικά αποδεκτό υλικό. Ειδικά Στο χώρο αυτό θα υπάρχουν ράφια, κλειστές προθήκες
ο εξοπλισμός που σχεδιάζεται να έρχεται σε επαφή ή ψυκτικοί θάλαμοι όπου απαιτείται και θα λαμβάνο−
με τρόφιμα πρέπει να είναι από υλικό κατάλληλο για νται όλα τα κατάλληλα μέτρα ώστε να εξασφαλίζεται
τρόφιμα κατά τις ισχύουσες Εθνικές και Κοινοτικές δι− η ποιότητα των προς διάθεση προϊόντων.
ατάξεις Όλοι οι παραπάνω χώροι θα απεικονίζονται στο διά−
Όλα τα σκεύη που χρησιμοποιούνται θα φυλάσσονται γραμμα ροής και θα αποτυπώνονται στα σχεδιαγράμ−
μετά τον καθαρισμό τους σε κλειστές προθήκες ή σε ματα κάτοψης της επιχείρησης.
κατάλληλα ράφια.
Β. Επιχειρήσεις συσκευασίας
Θα λαμβάνονται κατάλληλα μέτρα για τον αερισμό
Στις επιχειρήσεις αυτές θα υπάρχουν οι χώροι των
του χώρου και όπου αυτός γίνεται με ανοίγματα (παρά−
επιχειρήσεων παρασκευής, εκτός του χώρου παρασκευής
θυρα, πόρτες κ.λπ.) σε αυτά θα τοποθετείται κατάλληλο
− επεξεργασίας, ο οποίος αντικαθίσταται με τον χώρο
προστατευτικό πλέγμα και θα μπορούν να καθαρίζο−
συσκευασίας επαρκών διαστάσεων. Σε αυτόν θα υπάρχει
νται.
Στους χώρους όπου τα τρόφιμα ή οι πρώτες ύλες επαρκής και κατάλληλος εξοπλισμός και το διάγραμμα
παρασκευής τους εκτίθενται σε απ’ ευθείας επαφή θα ροής θα αποτυπώνεται στα σχεδιαγράμματα κάτοψης.
υπάρχει σε κατάλληλη θέση νιπτήρας με ποδοκίνητο Τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την πρώτη και τη
σύστημα για το πλύσιμο των χεριών των εργαζομένων δεύτερη συσκευασία δεν πρέπει να αποτελούν πηγή
κατά την διαδικασία παρασκευής. μόλυνσης και πρέπει να αποθηκεύονται με τρόπο που
Η διασταυρούμενη επιμόλυνση αποφεύγεται με βάση να μην εκτίθενται σε κίνδυνο μόλυνσης.
το ισχύον διάγραμμα ροής όπως αποτυπώνεται στις Όσα υλικά συσκευασίας επαναχρησιμοποιούνται για
σχετικές μελέτες HACCP ή όπως προκύπτει από σχε− τρόφιμα πρέπει να είναι εύκολο να καθαριστούν και
τικούς Οδηγούς Ορθής Υγιεινής. όταν απαιτείται να απολυμανθούν
Σε κάθε περίπτωση στα σχεδιαγράμματα κάτοψης θα ΑΡΘΡΟ 12
πρέπει να αποτυπώνονται οι χώροι και η χρήση τους. ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ II − ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ −
Οι διαστάσεις του χώρου παρασκευής και επεξεργα− ΔΙΑΝΟΜΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΕΙΣ
σίας θα είναι επαρκής, προκειμένου να εξασφαλίζεται
η ασφαλής παραγωγή των τροφίμων. α) Διανομείς − Αποθήκες Τροφίμων και Ποτών.
Τα απορρίμματα θα φυλάσσονται προσωρινά σε ει− Ως αποθήκες τροφίμων και ποτών νοούνται οι επι−
δικά δοχεία επαρκούς χωρητικότητας από κατάλληλο χειρήσεις τροφίμων που αποθηκεύουν και διαθέτουν
υλικό, ώστε να καθαρίζονται και να απολυμαίνονται τρόφιμα, νωπά ή επεξεργασμένα, συσκευασμένα ή χύδην
αποτελεσματικά. στο εμπόριο.
Το κάλυμμα των δοχείων θα είναι στεγανό και θα Στην κατηγορία αυτή υπάγονται και οι επιχειρήσεις
ανοίγει με ποδοκίνητο μηχανισμό. που φυλάσσουν και διαθέτουν τρόφιμα που ανήκουν
γ) Χώρος πλύσεως σκευών. Ο χώρος πλύσης των σε τρίτους και διακινούν αυτά μετά από εντολή τους
σκευών καθώς και των αντικειμένων που δεν αποτε− (διαχείριση εφοδιαστικής αλυσίδας − Logistics providers)
λούν μέρος του εξοπλισμού θα είναι ανάλογος και κα− με οριζόμενο υγειονομικό υπεύθυνο.
τάλληλος, ώστε να επιτυγχάνεται ο αποτελεσματικός Οι χώροι όπου στεγάζονται οι επιχειρήσεις αποθήκευ−
καθαρισμός και απολύμανση τους, ενώ η χωροθέτηση σης πρέπει να τηρούν τους όρους υγιεινής που απαι−
του εν λόγω χώρου θα πρέπει να συμβάλλει στην απο− τούνται για τον τομέα δραστηριότητας και το είδος
φυγή του κινδύνου της διασταυρούμενης επιμόλυνσης. του τροφίμου που διαχειρίζονται.

8. 42354 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)
Πέραν των γενικών απαιτήσεων όπως περιγράφονται ση συνθήκες (προσυσκευασμένα) ή/και να αναμιγνύουν
στην παρούσα και αναφέρονται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II του και να διαθέτουν τα ανωτέρω μετά από εντολή που
Ε.Κ 852/2004 θα πρέπει να εξασφαλίζονται και τα πα− δίδεται με κέρμα ή άλλο τρόπο.
ρακάτω: Οι ανωτέρω πωλητές τοποθετούνται σε δημόσιους
• Να είναι από υλικά που θα παρέχουν επαρκή προ− ανοικτούς ή στεγασμένους χώρους (π.χ. έμπροσθεν επι−
στασία στα τρόφιμα από επιδράσεις των καιρικών φαι− χειρήσεων που λειτουργούν νομίμως, σταθμούς, χώρους
νομένων (βροχή, σκόνες, έκθεση στον ήλιο) ή επιμολύν− αναμονής κ.λπ. ή ιδιωτικούς χώρους (π.χ. καταστήματα,
σεις από το περιβάλλον και να τα προστατεύουν. γραφεία, κ.λπ.), εκπαιδευτικούς οργανισμούς, νοσοκο−
• Να μπορούν να καθαρίζονται εύκολα και αποτελε− μεία, χώρους υποδοχής κοινού για υπηρεσίες ή χώ−
σματικά. ρους δημοσίων θεαμάτων με μακροχρόνια παραμονή
• Να προφυλάσσουν τα τρόφιμα και ποτά από τρω− κοινού.
κτικά, έντομα ή άλλα ζώα οικόσιτα ή μη. 1. Οι προϋποθέσεις του προς εγκατάσταση χώρου
• Τα δάπεδα να είναι ανθεκτικά προς αποφυγή ρωγ− είναι οι εξής:
μών • Να διασφαλίζει συνεχή παροχή ηλεκτρικής ισχύος
• Οι ράμπες φόρτωσης θα είναι από κατάλληλα υλικά, και νερού για ανθρώπινη κατανάλωση όταν απαιτείται
προφυλαγμένες από τις καιρικές συνθήκες. από το τρόφιμο που διατίθεται μέσω των μηχανημά−
• Όταν τα αποθηκευόμενα τρόφιμα και ποτά απαι− των.
τούν ειδικές συνθήκες αποθήκευσης (ψύξη, κατάψυξη) • Να προστατεύεται επαρκώς από την έκθεση σε
θα διαθέτουν επαρκή εξοπλισμό και μέσα επιτήρησης καιρικές συνθήκες.
των συνθηκών αποθήκευσης. • Να μην στεγάζεται σε σημεία που υπάρχουν δρα−
Επιτρέπεται η αποθήκευση στους χώρους των επι− στηριότητες που μπορεί να προκαλέσουν αλλοιώσεις
χειρήσεων της κατηγορίας αυτής και άλλων προϊόντων στα προσφερόμενα τρόφιμα ή ποτά όπως διαδρόμους
μη τροφίμων υπό την προϋπόθεση ότι διασφαλίζεται η τουαλετών, χώρους υψηλού κονιορτού, αναθυμιάσεων
αποφυγή επιμόλυνσης. κ.α.
Σε κάθε περίπτωση δεν επιτρέπεται η αποθήκευση 2. Οι επιχειρήσεις ή μεμονωμένοι ιδιώτες που εκμε−
τροφίμων και ποτών με καύσιμα, χημικά, γεωργικά φάρ− ταλλεύονται αυτόματους πωλητές τροφίμων ή ροφημά−
μακα και προϊόντα με έντονες οσμές. των κάθε κατηγορίας πρέπει να τηρούν τις παρακάτω
Οι αποθήκες τροφίμων και ποτών διαθέτουν είτε αυ− προϋποθέσεις:
τοτελώς, είτε σε συγκρότημα ομοειδών επιχειρήσεων • Να διαθέτουν μέσω των πωλητών τρόφιμα ή να τους
τους κατάλληλους βοηθητικούς χώρους υγιεινής του ανατροφοδοτούν με πρώτες ύλες κατάλληλες για την
προσωπικού (αποδυτήρια, αποχωρητήρια κ.λπ.). παρασκευή ροφημάτων ή και τροφίμων.
Οι επιχειρήσεις διανομής (αποθήκες) οφείλουν να συ− • Να διαθέτουν κατάλληλες εγκαταστάσεις αποθή−
ντάσσουν και να εφαρμόζουν είτε αυτοτελώς είτε στο κευσης των υλικών ανατροφοδοσίας με τις απαραίτη−
σύνολο της τροφοδοτικής αλυσίδας που εξυπηρετούν τες πρώτες ύλες ή έτοιμα ροφήματα ή τρόφιμα ή να
μελέτη HACCP. προέρχονται από νομίμως λειτουργούσες επιχειρήσεις
β) Μεταφορείς − Οχήματα μεταφοράς τροφίμων και τροφίμων και ποτών.
ποτών. • Να εγγυώνται τη σωστή λειτουργία τους (διατήρηση,
Τα οχήματα μεταφοράς τροφίμων πρέπει να πληρούν ψύξη ή θέρμανση) ώστε το τελικώς διατιθέμενο τρόφιμο
τους όρους υγιεινής για μεταφορά των τροφίμων όπως ή ποτό να πληροί τους προβλεπόμενους όρους υγιεινής
καθορίζονται στο παράρτημα II κεφάλαιο IV του Ε.Κ και ασφάλειας για την κατηγορία του.
852/2004 και σύμφωνα με τις αναφορές στους αντίστοι− • Την συντήρηση, καθαρισμό και απολύμανση των
χους Οδηγούς Ορθής Υγιεινής Πρακτικής του ΕΦΕΤ. διαχειριζόμενων αυτομάτων πωλητών.
Για την τήρηση των όρων υγιεινής απαιτούνται τα • Να αποδεικνύουν την επαρκή εκπαίδευση των ιδίων
παρακάτω: ή του απασχολούμενου προς τούτο προσωπικού που θα
• Τα εσωτερικά τοιχώματα των οχημάτων μεταφοράς διαθέτει απαραίτητα πιστοποιητικό υγείας.
ή και των περιεκτών θα πρέπει να είναι λεία, για να • Την τήρηση των απαραίτητων για τα ανωτέρω αρ−
καθαρίζονται και να απολυμαίνονται εύκολα και να μην χεία.
επιμολύνονται τα τρόφιμα. • Τη σύμφωνη γνώμη του φορέα ή του υπεύθυνου του
• Τα οχήματα μεταφοράς ή και οι περιέκτες θα πρέπει χώρου όπου τοποθετείται το μηχάνημα και ο οποίος
να διατηρούνται καθαρά και σε καλή κατάσταση, να υποχρεούται να τηρεί τους όρους που περιγράφονται
συντηρούνται και να αντικαθίστανται όταν χρειάζεται. στο σημείο 1 και να διευκολύνει τα κλιμάκια ελέγχου
• Κατά τη μεταφορά θα πρέπει να εφαρμόζονται συ− των αρμοδίων υπηρεσιών.
γκεκριμένοι κανόνες υγιεινής για να προστατεύονται τα Όλα τα μηχανήματα αυτόματης πώλησης τροφίμων
τρόφιμα από πιθανές επιμολύνσεις και να διατηρείται και ποτών πρέπει να φέρουν κατάλληλη μεταλλική πλά−
η υγιεινή τους κατάσταση. κα, σε εμφανές σημείο, με χαραγμένο το ονοματεπώ−
Τα οχήματα μεταφοράς τροφίμων και ποτών τα οποία νυμο του κατόχου με πλήρη στοιχεία (τον αριθμό της
εμπίπτουν στις κατηγορίες επιχειρήσεων που υπάγονται άδειας του, διεύθυνση έδρας επιχείρησης, τηλέφωνο
στις διατάξεις του παρόντος, αδειοδοτούνται σύμφωνα επικοινωνίας) για άμεση πρόσβαση σε περίπτωση ελέγ−
με την ισχύουσα νομοθεσία χου από τις αρμόδιες ελεγκτικές αρχές.
γ) Μηχανήματα αυτόματης παρασκευής − πώλησης 3. Οι επιχειρήσεις ή μεμονωμένοι ιδιώτες που εκμε−
τροφίμων και ποτών ταλλεύονται αυτόματα μηχανήματα κάθε κατηγορίας
Μηχανήματα αυτόματης παρασκευής − πώλησης τρο− αδειοδοτούνται σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.
φίμων ή/και ποτών είναι τα μηχανήματα τα οποία μπο− Μεταξύ των απαραίτητων δικαιολογητικών συμπερι−
ρούν να συντηρούν στις ενδεικνυόμενες κατά περίπτω− λαμβάνονται: