Το υγρό πυρ. 2012-2013, 3ο Γυμνάσιο Ρεθύμνου

1. Επιμέλεια
 Επιμέλεια κειμένου :
Βουμβουράκη Ιουλία
Ανυφαντάκη Άννα-Καλλιόπη (Λιάνα)
3ο Γυμνάσιο Ρεθύμνου Β1 τάξη
Υπεύθυνη καθηγήτρια: Σαλβαράκη Ειρήνη
Σας ευχαριστούμε !!!


2. ΤΟ ΥΓΡΟ ΠΥΡ ΤΩΝ
ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ

3.  Το υγρό πυρ ήταν ένα από
τα ισχυρά όπλα των
Βυζαντινών.Για πρώτη φορά
αναφέρεται η χρήση του
κατά τον 7ο αι. όταν οι
Βυζαντινοί το
χρησιμοποίησαν εναντίον
του Αραβικού στόλου που
πολιορκούσε την
Κων/πολη(673).Μέχρι και
την πτώση της Κων/πολης
1453μ.Χ το υγρό πυρ
χρησιμοποιήθηκε με μεγάλη
επιτυχία από τους
Βυζαντινούς σε πολλούς
αγώνες.

4.  Εφευρέτης του υγρού πυρός φαίνεται ότι
ήταν κάποιος αρχιτέκτονας Καλλίνικος
από την Ηλιούπολη της Συρίας.
 Οι ιστορικοί σήμερα πιστεύουν ότι ο
Καλλίνικος δεν εφηύρε το υγρό πυρ, αλλά
ότι το τελειοποίησε και ότι ήταν γνωστό
από την αρχαιότητα και ιδιαίτερα τη
Ρωμαϊκή και Ελληνιστική περίοδο.

5. Τι ήταν το υγρό πυρ
 Το υγρό πυρ ήταν ένα εύφλεκτο
χημικό μίγμα που η σύνθεσή του
ήταν ένα από τα κρατικά μυστικά της
αυτοκρατορίας.
 Η διαδικασία παραγωγής του ήταν
τόσο μυστική που απαγορευόταν να
κατασκευαστεί οπουδήποτε και από
οποιονδήποτε.
 Η παραγωγή του γινόταν μόνο σε
επιλεγμένα σημεία κοντά στην
Κων/πολη με βασικό αυτό της
Συληβρίας.
 Την ευθύνη για τη διαδικασία
παραγωγής του είχαν
αυτοκρατορικοί αξιωματούχοι που
έδιναν αναφορά απευθείας στον
αυτοκράτορα και κρατούσαν
επτασφράγιστο μυστικό τον τρόπο
και τα υλικά της παραγωγής με
κίνδυνο της ζωής τους.
 Για τη σύνθεσή του υπήρχε μια
δημοφιλής παράδοση σύμφωνα με
την οποία ο Μ.Κων/νος έμαθε τη
σύνθεση του μίγματος από έναν
άγγελο.

6.  Η πιθανότερη επιστημονική εκδοχή για τη
σύσταση του υγρού πυρός θεωρεί ότι αυτό ήταν
ένα μίγμα από:
 Θειάφι
 Πίσσα
 Νίτρο
 Λάδι
 Πετρέλαιο και
 Νάφθα ως το βασικό συστατικό του.
Δηλαδή θεωρείται ως πρόδρομος της μετέπειτα
πυρίτιδας.
Σίγουρα όμως υπάρχουν και κάποια άλλα
συστατικά που έμειναν μυστικά και μάλλον δε θα
ανακαλύψουμε ποτέ.

7. Τα χαρακτηριστικά του
 Το βασικό χαρακτηριστικό του ήταν
ότι αναφλεγόταν αυτόματα μόλις
ερχόταν σε επαφή με το νερό και
έκαιγε στην επιφάνεια του νερού ή
λίγο πιο κάτω από την επιφάνεια.
Φανταστείτε λοιπόν τα πληρώματα
των εχθρικών πλοίων να
προσπαθούν να σβήσουν τη φωτιά
που προκλήθηκε από το υγρό πυρ
και αυτή να ανάβει περισσότερο.
 Ήταν υγρό και όχι κάποιας μορφής
βλήμα.
 Η εκτόξευσή του συνοδευόταν από
πολύ θόρυβο (βροντή) και καπνό.
 Σύμφωνα με αρκετές πηγές
μπορούσε να σβηστεί μόνο από
ορισμένες ουσίες όπως:άμμος
δυνατό ξύδι και ούρα

8. Η εκτόξευσή του
 Υπήρχαν πολλοί τρόποι για να
εκτοξεύσουν το υγρό πυρ
ανάλογα με τις ανάγκες και τον
τρόπο άμυνας ή επίθεσης.
 Ο πιο απλός ήταν να γεμίζουν
με υγρό πυρ ειδικά πήλινα
δοχεία και να τα εκτοξεύουν με
τα χέρια στους εχθρούς, τόσο
σε επίθεση όσο και σε άμυνα
όπως δηλαδή οι σημερινές
χειροβομβίδες (έχουν βρεθεί σε
ανασκαφές στην Κρήτη).

9. Υπήρχαν ειδικές μηχανές οι οποίες εκτόξευαν
μεγαλύτερη ποσότητα υγρού πυρός και σε
μεγαλύτερη εμβέλεια. Οι μηχανές εκτόξευσης
τοποθετούνταν:
 Στις επάλξεις
των τειχών

10. Η μηχανή
 Τις μηχανές τις
τοποθετούσαν στο πάνω
μέρος των τειχών και
εκτόξευαν το υγρό πυρ
στους εχθρούς. Συνήθως
την έβαζαν στην πρύμνη
των πλοίων και το
εκτόξευαν με αποτέλεσμα
να καίνε τα εχθρικά πλοία.
 Η μηχανή αυτή είχε σχήμα
κεφαλής λιονταριού ή
άλλου επιθετικού ζώου με
ανοικτό στόμα. Από εκεί
εκτόξευαν το υγρό αυτό
μέσα από έναν ειδικό
σωλήνα.

11.  Συνήθως οι μηχανές
τοποθετούνταν σε ειδικά
εξοπλισμένα για τη χρήση υγρού
πυρός πολεμικά πλοία τους
Δρόμωνες που ονομάζονταν και
Πυρφόροι.
 Το υγρό πυρ το είχαν σε λέβητες
κάτω από το πρόστεγο του
πλοίου και διέθεταν 3 σίφωνες
(εκτοξευτές) για την εκτόξευσή
του. Ο κεντρικός σίφωνας
ονομαζόταν κατακόραξ.
 Οι μηχανές αυτές είχαν σχήμα
κεφαλής λιονταριού ή άλλου
επιθετικού ζώου που από το
ανοικτό στόμα του εκτοξευόταν
το φονικό υγρό μέσα από τον
σίφωνα.

12.  Επίσης η εκτόξευση
γινόταν με:
 βαλλίστρες
 Καταπέλτες

13.  Το υγρό πυρ παρέμενε στη συνείδηση των
Βυζαντινών σαν ένα ακαταμάχητο όπλο τη
σύνθεση του οποίου προσπαθούσαν να
αποκρύψουν.
 Είναι χαρακτηριστική η ρήση του αυτοκράτορα
Κων/νου Ζ΄ ότι 3 πράγματα δεν μπορούσε ένας
αυτοκράτορας να δώσει σε ένα ξένο:
Το στέμμα
Το υγρό πυρ
Το χέρι μιας πορφυρογέννητης πριγκίπισσας

14. ΑΚΡΟΣΤΙΧΙΔΑ
 _ _ _Y_ _
 _Γ_ _ _ _
 _ _ _ Ρ_ _ _ _ _
 _ _ _ _ _ _ _ _ Ο_
 Π_ _ _ _
 _Υ_ _ _ _ _ _ _ _
 __Ρ___
 Το υγρό πυρ ήταν ένα ……... όπλο των Βυζαντινών.
 Η μηχανή είχε σχήμα κεφαλής λιονταριού ή κάποιου άλλου ………
ζώου
 Το υγρό πυρ περιείχε ……… ,νίτρο, πίσσα κ.α.
 Ο εφευρέτης του Υγρού Πυρός ήταν ο ……….
 Το Υγρό πυρ περιείχε ………. ,νίτρο, λάδι κ.α.
 Ήταν πολύ σημαντικό όπλο των ………….
 Ο εφευρέτης του Υγρού Πυρ ήταν από την Ηλιούπολη της …………

15. Η φράση που έμεινε…
 Την ελληνική ιδιωματική φράση «πήραν τα
μυαλά του αέρα» τη λέμε και σήμερα.
 Τη Βυζαντινή εποχή όμως σήμαινε κάτι άλλο. Το
υγρό πυρ εξαπολυόταν με διάφορους
μηχανισμούς. Στην πλώρη των πλοίων των
Βυζαντινών υπήρχε ένα μπρούτζινο λιοντάρι
μέσα από το στόμα του οποίου εξακοντίζονταν
μακριά το φονικό υγρό. Για να γίνει αυτό δυνατό,
στο κεφάλι του λιονταριού κατέληγαν 2 σωλήνες,
ο ένας εξόδου και ο άλλος εισόδου του αέρα που
με χειροκίνητη αντλία γινόταν κατάθλιψη αυτού.
Επομένως για να εξακοντιστεί μακριά το υγρό
πυρ έπρεπε προηγουμένως τα “μυαλά” του
λιονταριού να πάρουν αέρα.

16. ΠΗΓΕΣ
 Εγκυκλοπαίδεια “Britannica”,τόμος 21
 ιστοσελίδα:
http://avlazaki.blogspot.gr/2012/01/blog-post_1
 ιστοσελίδα:
http://dakekavalas.blogspot.gr/2012/09/blog-po
 Βιβλίο ιστορίας Ε΄ Δημοτικού