ghid-turca

Proje: “Romanya’ya hoşgeldiniz! Üçüncü ülke vatandaşlarının, Romen
toplumuna entegrasyon hakları, sorumlulukları ve imkanları ile ilgili bilgileri
iyileştirme.”
Ocak 2010

Romanya’yaRomanya’ya
Hoşgeldiniz!Hoşgeldiniz!
Yurtdışı vatandaşları içinYurtdışı vatandaşları için
bilgilendirme rehberibilgilendirme rehberi

YURTDIŞI VATANDAŞLARI IÇIN BILGILENDIRME REHBERI
6
İÇERİKİÇERİK
1. GİRİŞ ............................................................................................................................7
2. METODOLOJİ ............................................................................................................8
3. ROMANYA -GENEL BİLGİLER ............................................................................10
3.1.Genelbilgiler–genelçerçeve;Romenlerinhükümveesasdeğerleri;sosyal
anlaşmalar;devletyapısıvekanunlar;Romanya’dagöçmenlerinyönetimi–
Entegrasyonpolitikalarıvekurumlar.
3.2.Temelhakvesorumluluklar
3.3.Sosyalentegrasyon–Romencedilkurslarıvekültürelistikraz;entegrasyon
programlarıvefaaliyetleri
4. ROMANYA’da OTURUM HAKKI ........................................................................16
4.1.Romanya’yagirişileilgiligenelşartlar
4.2.Yabancılaraverilenbelgetürleri:Romanya’yagirişvizeleriveoturum;
Romanya’daoturumiznivemeskenoturum
4.3.Ailetamamlaması
4.4.Romanyavatandaşlığı
4.5.Yabancılarınuzaklaştırılması
4.6.Diğertedbirler
5. ROMANYA’da ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK ..........................................24
5.1.Çalışmaizni:işealınma;detaşe;meslekifaaliyetlergerçekleştirme;ticarive
iktisadifaaliyetleringerçekleştirilmesi.
5.2.Romanya’daçalışmaşartları:bireyselçalışmasözleşmesi;detaşe;maaş;
çalışmasüresiveatilsüresi;çalışmahedefleri;işyerindesağlıkvegüvenlik;
telifhaklarısözleşmelerivesivilsözleşmeler(hizmetsunmasözleşmeleri)
5.3.Yasadışıkoşullardaçalışmak;
5.4.İnsanticareti.
5.5.Bireyselişsözleşmelerindendoğanhakvesorumluluklarlailgiliihtilafların
çözümlenmesi:sendikalarındesteği,bölgeselçalışmaveyaişdenetleme
mufettişliği,mahkemelerinişihtilaflarıüzerindeuzmanlaşmışolanbölümleri,
DevletMüdafisi.
5.6.Sosyalgüvenlik:katkılar,emeklilikmaaşlarıvediğersosyalsigortahakları,
sağlıksigortalarıveişsizlikprimleri.
5.7.İstihdambüroları
6. EĞİTİM VE KÜLTÜR ..............................................................................................46
6.1.Eğitim
6.1.1.Bireğitimşeklinekayıtşekilleri:burslar;Romendileğitimliokullarıneğitim
sisteminseviyesivegrafiği;Romenokullarındanotvermesistemi;yabanci

ROMANYA’YA HOŞGELDINIz!
7
dildekursvereneğitimmüesseseleri;yabancıüniversiteöğrencilerin
Romanya’yagirişiveoturumları;üniversiteyurtlarınaöğrencilerin
yerleştirilmesi;
6.1.2.Diplomalarıntanınmasıvedenkliği
6.1.3.Ömürboyueğitim
6.2.Kültür:BirkaçRomenkültürelipuçlar;sanat,kültür,medya,eğlence;Romen
mutfağı;gelenekvebayramlar.
7. DİĞER HAK VE SORUMLULUKLAR ..................................................................54
7.1.Konuthakkı:dairekiralama;dairesatınalma;sosyalkonutlardanfaydalanma;
kamuhizmetlerinkayıdı;evinsigortalanması.
7.2.Sosyalyardım
8. ULAŞIM ......................................................................................................................57
Şehiriçiulaşım;şehirlerarasıulaşım;ehliyetler;ehliyetlerindeğiştirilmesi
9. AİLE.............................................................................................................................59
9.1.Doğum-doğumunkayıdı;biriveyaikisideyabancıolanvelilerincoçukları
9.2.Evlilik-evliliğinkayıdı;anlaşmalıevlilik
9.3.Vefatilanıvekayıdı
10. FINANS......................................................................................................................62
Ulusalparabirimi;bankahesapları;yurtdışındanveyayurtdışınaparahavalesi;
krediler;Romenposta;vergilendirme–vergiveharçlar.
11. GEL SENDE TOPLUMA KATIL!..........................................................................64
11.1.Siyasihayata,gönülülük,çağırışımlıhayatakatılımv.s.
11.2.Hükümetebağlıolmayan,karamacıgütmeyen,Romanya’yayabancıların
entegrasyonuveyabancılarasunulandestekhakkındauzmanörgütler.
11.3.Hükümetlerarasıörgütler.
11.4.Kamukurumvekuruluşları,mufettişlik/acente/ilmüdürlükleri.
11.5.SendikavePatronluklar
12. EKLER ......................................................................................................................70
Ek1–Gereklibilgiler
Ek2–BireyselÇalışmaSözleşmesi
Ek3–Yasalar
Ek4–Kısaltmalar
Ek5–Romencedilindekullanılangünlükdeyimler.

8
1. GİRİŞ1. GİRİŞ
Yabancı bir ülkenin vatandaşıysanız ve Romanya’ya çalışmak, okumak, aile
tamamlaması,ticaretveyadiğeramaçlarilegelmişseniz,işbuBilgilendirmeRehberisizin
içindir–enönemligayesiRomentoplumuileilketkileşimlersüresincesizlererehberlik
etmektir.
Burehberiniçeriği,hükümetebağlıolmayankurumlarveherbiri,kendilerinehasolan
yöntemlerileserbest,sorumluluğubilenveçeşitliolanbirtoplumiçindeinsanhaklarını
koruyanARCA-ForumulRomânpentruRefugiaţişiMigranţi(ARCA-FRRM)ileAsociaţia
pentruDezvoltareaOrganizaţiei–SAHROM(ADOSAHROM)veFundaţiaSoros
Româniatarafındanhazırlanmıştır.
İşburehber,ilkönceAvrupaülkeleriolmayanülkelerdengelenvatandaşlarahitap
etmektedir, sebebi ise, bu yabancıların kanuni statüsü, Avrupa Birliği veya Avrupa
EkonomikBölgesineüyeolanülkelerinvatandaşlarınauygulunanstatüdenbirçokaçıdan
farklıolduğundandır.
BilgilendirmeKılavuzunamacı,sizin,Romanya’daoturumhakkıolanbiryabancı
olarak,entegrasyonolanakları,hakvesorumluluklarıhakkındakibilgilerigeliştirmektir.
Bu yönde size konukluk eden ülkenin sosyal, kültürel ve ekonomik hayatına aktif
katılımınızıkolaylaştırır.Romanya’dakikamukurumlarnı,sosyaldestekvegüvenlik
sistemin, şikayetleri çözme yöntemlerin, ortaklaşma şekillerin, istihdamın, iş bulma
kurumlarınhakveyükümlülükleriileilgilibilgilerintarafınıziletmemizaracılığıile,bu
haklardanfaydalanmanızadairşanslarınızakatkıdabulunduğumuzu,işyerindeayrımcılık
vesosyaldışlamayıöngördüğümüzüveönlediğimizi,hareketliliğiartırmavebulunduğunuz
toplumiçindekiaktifkatılımyollarınıgöstermeyiümitetmekteyiz.Ayrıcakendinizi
Romanya’daevinizdekigibihissedeceğinizumuduyla,işbuBilgilendirmeKılavuzuile,
karşılıklıgüvenvesorumluluğadayalıbirilişkigeliştirmearzusundayız.
İşbuBilgilerndirmeKılavuzuRomence,Ingilizce,Fransızca,TürkçeveÇince
dillerindeolmaküzere,kanunüstüdeğildir,fakatokuyucuyuözelkonuhakkındayetkili
bilgikaynaklarınayönlendirmektedir.İşburehberdegeçenbilgilerdoğruvetutarlıolmasına
gayretgöstermemizerağmen,lütfenkanun,telefonnumaraları,adresvediğerbilgiler
gündengünedeğişebildiğinigözönündebulundurunvebundandolayisizleriilgilendiren
konuylailgiliherzamanyetkilikurumveyakuruluşabaşvurmanızıtavsiyeetmekteyiz.
İşburehberihazırlayanlara,destektebulunlara,hazırlanmasınayardımedenlere,tarafımıza
lüzümlüvefaydalıbilgiverenlereteşşeküretmekteyiz.

9
2. METODOLOJI2. METODOLOJI
İşbu Bilgilendirme Rehberi, hükümete bağlı olmayan üç örgütün çabası ile
yapılmıştır:ARCA-ForumulRomânpentruRefugiaţişiMigranţi(MülteciveGöçmenler
içinRomenForumu),AsociaţiapentruDezvoltareaOrganizaţieiSAHROM(SAHROM
ÖrgütüGeliştirmeDerneği)veFundaţiaSOROSRomânia(RomanyaSOROSVakıfı)ve
„BunvenitînRomânia!Îmbunătăţireacunoştinţelorresortisanţilorstatelorterţe(RTT)cu
privireladrepturile,obligaţiileşiposibilităţilelordeintegrareînsocietatearomânească.”
Projeninneticesinitemsiletmektedir.
Bilgilendirmerehberidoğrudanolarak,Romanya’daoturumhakkıbulunanveya
gelecekteböylebirhakkabuledecekolanyabancılarahitapetmektedir.İşbubilgilendirme
rehberinden dolaylı olarak yararlanıcıları: devlet kurum ve kuruluşları, (özelikle
göçmenliğin idaresi ve göçmenlerin entegrasyonu ile sorumlu olanlar), işverenler,
sendikalar,hükümetebağlıolmayanörgütler,göçmenlerindernekleri,ABüyesiolmayan
ülkelerinbüyükelçilikleri,basın-yayınvegenelolarakRomenvatandaşıdır.
İşburehberinhazırlamasıtemelindebulunanbilgiler,Kasım2009ayındayayımlanan
„NevoiledeinformarealeimigranţilorînRomânia”araştırmaraporunsonuçveönerilerine
dayalıdır.
Sahaaraştırması,göçmentoplumların,Romanya’dakigöçtoplumlarıiçinmurahhas
elçiliklerin ve hatta göç ve göçmenlerin entegrasyonu alanında etkin kuruluşların
danışmalarıiçinyapılmıştır.Üstelik,işbubilgirehberindüzenlenmesiürününyararlanıcısı
niteliğindeolanRomanyaGöçiçinOfisinededanışmanlığıgerektirdi.Bilgilendirme
Rehberiniçeriğivesonsunumşekli,doğrudanyararlanıcılarıolanyabancıülkelerden
gelenvatandaşlara,birönsunumsonucundagerçekleşmiştir.
İşburehberiokuduğunuzda,Romanya’yayenigelmişbiryabancıiçin,izlemesi
gerekenentegrasyonyolunuiyideğerlendirmesikonusundaengenişveaçıklayıcıtemel
bilgileribulabilirsiniz.
Aradığınızalanlardakiherbirinedahakolayerişmeniziçin,rehberbirkaçbüyük
bölümlerhalindehazırlanmıştır.Böylece,ilkkısımda,Romanyahakkındagenelbilgiler,
Romentoplumunesasdeğerleri,Romendevletinyapısı,kurumlarıvedevletinçalışması
içintemelyasalar,Romanya’yagöçalanındayasavekurumlarıdüzenlemeçerçevesi,
göçmenlerinulusalentegrasyonprogramları,uluslalarasıveAvrupayasalarındaöngörülen
temelhakvesorumluluklarsunulmaktadır.Kitapçığındiğerbölümleriiseözelbilgiler
içermektedir:Romanya’daoturumhakkı,işveistihdamaerişim,eğitimvekültür,sosyalve
sağlıkhizmetleri,ulaşım,konut,aile,finansvevergilendirme,toplumhayatınakatılımve

10
gereklibilgiveirtibatlarlistelerideekolaraksunulmuştur.
İşburehberkapsamındabulunanbilgiler,rehberindüzenlendiğitarihtegeçerli
olanlar olduğunu göz önünde bulundurmanızı hatırlatmaktayız. Romanya’nın sosyal,
ekonomik, kültürel, kurum ve yasaların düzenlenme çerçevesininin hareketliliğini
gözönündebulundurursak,işbuRehberdüzenlenmesitarihindensonrakiyeralanusule
ilişkinveyasaldeğişiklikleriyansıtmadığıhakkındadikkatiniziçekiyoruz.Dolayısıyla,
rehbersonundabulunangerekliirtibatbilgilerinkullanımıile,güncelleştirilenesasbilgi
kaynaklarınabaşvurmanızönemlidir.
İşbukılavuzuRomence,İngilizce,Fransızca,TürkçeveÇindillerindehemGöç
için Romen Ofisi websitesinde hem de işbunun düzenlenmesine katılan örgütlerin
sitelerindedebulabilirsiniz.
ARCA – Mülteci ve Göçmenler için Romen Forumu
Bucureşti,str.Austruluinr.23,sector2,cod024071,tel:+40212527357,+40745076
771,Fax:+40212520815,e-mail:office@arca.org.ro,www.arca.org.ro
Örgütü Geliştirme Derneği – SAH ROM
Bucureşti,CaleaMoşilor284,bl.22A,ap.47,sector2,cod020894,tel/fax:+402121071
60,e-mail:adosahrom@starnets.ro,www.adosahrom.ro
Romanya Soros Vakıfı
Bucureşti,str.CădereaBastilieinr.33,sect.1,cod010613,tel.:+40212121101,fax:
+40212121032,e-mail:info@soros.ro,www.soros.ro
Üçüncüdevletlerdekiyabancılarahitapedenişburehberkapsamındakibilgilerin,
gelecekte,iyileştirmekamacıylaönerivetavsiyeleriniziçin,lütfenaşağıdakilerleirtibatta
geçiniz:
•Simina Guga, Proje Koordinatörü, ARCA, tel. +4 021 252 73 57,
simina@arca.org.ro
•RăzvanSamoilă,GenelMüdür,ARCA,tel.+40212527357,office@arca.org.ro
•Rodica Novac, Proje Sorumlusu,ADO SAH ROM, tel. +4 021 210 71 60,
adosahrom@starnets.ro
•IrisAlexe,ProjeSorumlusu,RomanyaSorosVakıfı,tel.+40212121101,
ialexe@soros.ro

11
3. ROMANIA-GENERAL FRAMEWORK3. ROMANIA-GENERAL FRAMEWORK
3.1. Genel Bilgiler3.1. Genel Bilgiler
Romanya, OrtaAvrupanıngüney-doğusunda
bulunan,Bulgaristan,Sırbistan,Macaristan,Ukrayna
veMoldavyaCumhuriyetiilekomşuolanvegüney-
doğusundaiseKaradeniz’ekıydaşbirülkedir.
Ana etnik grup toplamnüfusüzerinden%
89,5 Rumenlerden, nüfusun % 6,6 Macarlardan
oluşmaktadır. 2002 yılında yapılan sayıma göre,
Romanya’da 535.250 çingene yaşamaktadır. Diğer
önemli toplumlar ise: Almanlar, Ukraynalılar,
Lipovanlar,Türk,Tarar,Sırplar,Slovaklar,Bulgarlar,
Hırvatlar,Yunanlar,Ruslar,İbraniler,Çekler,Lekler,
İtalyalılarveErmeniler.
Resmi dili latince kökenli olup,rumencedir
ve bir çok slav kelime ve deimler içermektedir.
Nüfusun %20’den fazla azınlık ağırlıklı olduğu
bölgelerde, sözkonusu azınlığın dili hem yerel
yönetimde,hemdeyargısalsistemdedekullanılabilir.
Romanya’dakiokullardaeğitimverildiğienönemli
yabancıdillerİngilizce,FransızcaveAlmancadır.
Dini hayat, Romanya’dadiniinançhürriyeti
prensibinegöregerçekleşmektedir.Romanyalaikbir
devlettir ve dolayısıyla kamu makamları dini
gruplarınavederneklerinekarşıtarafsızlıkgöstermek
zorundadırlar. 2002 yılında yapılan sayıma göre,
Romanyanüfusunençoğuortodoxhristiyan(86,7%),
romano-katolik(4,7%),protestan(3,7%),pentikostal
(1,5 %) ve yunan-katolik (0,9 %) olduğunu beyan
etmiştir. Ayrıca, 6.179 kişi yahudi dinine mensup
olduklarını,21.349kişiateistveyadinsizolduklarını
ve 11.734 kişi dinini belirtmemiştir. Dobruca
bölgesinde, özelikle Türk ve Tatarlardan oluşan,
üslümanbirazınlıkyaşamaktadır.
Romenlerin Hüküm ve Esas Değerleri
Romentoplumundaaşağıdakideğerlerekarşısaygıvetakdirgösterilmekteve
ROMANYA
01 Ocak 2007 tarihinden itibaren
AvrupaBirliğiüyesi
Coğrafi konum: Avrupa’nın
güney-doğusunda
Saat: DoğuAvrupa(GMT+2saat)
Resmi dili: Rumence
Hükümet şekli: cumhuriyet
Para birimi: leu
Nüfus: 2002yılında-21.698.181kişi
Hava: dortmevsimliılımlıiklim
Ulusal marş: Deşteaptă-teromâne!
(UyanRomen!)
Romanya bayrağı üç renklidir;
renkler dikey şekildedir ve
mızraktan başlayarak: mavi,sarı,
kırmızıdır.
Bölgesel-idari birimler: 41eyalet
ve Bükreş ili. Elayetler ilçe ve
beldelere bölünmektedir. Beldeler
kırsalyerleşimleridir.
Nüfüsa göre en büyük kentler:
Bucureşti (başkent), Timişoara,
Cluj-Napoca, Iaşi, Constanţa,
Craiova, Galaţi, Braşov, Ploieşti,
Brăila
Diğer bilgiler:
Ölçü birimleri: metre/m veya
kilometre/km(uzalık),kilogram/kg
(ağırlık)

12
promoveedilmektedir:müsamaha,cömertlik,eğitim,görgükuralları,şenlik,işveçalışmak,
dürüstlük,azimlik,konukseverlik
l RomanyaDevletiinsanhaklarıvetemelözgürlükleri,çoğulculuk,demokrasi
değerleri,azınlıkhakları,çokkültürlülükveaçıktoplumilkelerini–şeffaflık,
medeni aktivizm, görüş ve çıkarların çokluğunu – korumakta ve teşvik
etmektedir.
l Romanya’dakadınveerkekarasındakieşitlikilkesinesaygıgösterilmektedir.
İşbunlar, eğitim, istihdam, kültür, sosyal yaşam, yüksek kamu ve politik
görevlerine erişim konusunda hak ve muamelelerden eşit olarak
yararlanmaktadır.
Sosyal Anlaşmalar
l Diğerleriileherhangibiretkileşimesnasında,medenivesaldırganolmayanbir
sestonuilekonuşulmalı.Herbirkonuşmacısöylemekistediklerinikesintisizbir
şekilde,bitirmesibeklenmektedir.
l Erkekler arasındaki selamlaşma ise çoğu zaman el sıkışması eşliğinde
yapılmaktadır.
l Kafayıdikeyyöndehareketetme(yukardanaşağı)„Evet”manasınagelmekte
veonayıifadeetmektedir.Yatayyöndekafahareketiise(sağdansola)„Hayır”
manasınagelmekteveonayınızvermediğiniziifadeetmektedir.
l Çiçeklerteksayıdaverilmektedir.
l Birgörüşmedeise,dakikolmanızçoktakdiredilmektedir.Gecikmelerhaber
verilmelidir.
l Toplutaşıtvasıtalarıyaşlılar,hastalar,hamilebayanlarvekucaktaçocuktaşıyan
kişileriçinözelkoltuklarileöngörülmüştür.
l Devletkurumlarında,memurvehalkarasındakietkileşimkarşılıklısaygılı,
medenivesaldırganolmayanbirsestonuilegerçekleşmektedir.

Devlet Yapısı ve Kanunlar
Romanyahemvatandaşlarıhemdekenditopraklarıüzerindebulunandiğerkişiler
içinde,Anayasanınvediğeryasalarınasaygıgöstermekmecburiolan,demokratikbir
cumhuriyet,birhukukdevletidir.
Romanya’dagüçayrılığıprensibiuygulanmaktadır–teşrii,icraiveyargısalolarak;
teşriigücü–Parlamento–yasalarıdüzenleyenvekabuledenmakamdır.Aynıanda,ABüye
devleti konumunda olarak, Romanya kendi iç yasalarınaAB yasa ve düzenlemeleri
uygulamaktadır.
Yasal çerçeve ise, aşağıdakiler tarafından verilmektedir:
l içhukukunabağlıolandüzenlemeler,bellibirandayürürlükteolanulusalhukuk
kurallarıntoplamıanlamınagelmektedir.
l Romanyakatıldığıveyaonayladığı–veöncelikleuygulanan,uluslararasıhukuka
aitbazıbelgeleranlamınagelmektedir.
RomendevletintemelkanunuAnayasadır(1991yılındakabuledilmişve2003
yılındareferandumyoluyladeğiştirilmiştir).Anayasahükümlerihariç,Romenvatandaşlar
veRomanyasınırlarıiçerisindebulunanyabancılar,bellisosyalilişkileriveyaalanları
düzenleyen yönetmenliklere uymaları gerekmekte; işbu yasalar yabancıların rejimi,
hatalarıncezalandırılması,eğitim,sivilanlaşmaların,ticariilişkilerinveticarişirketilerin
düzenlemesigibifarklıalanlardauygulanmaktadır.Buyasalariseorganikyasa,olağan
yasa,hükümetkararı,acilkararveemirlervsgibisınıflandırılmıştır.
Önemlialanlariçinise,bellidüzenlenmetopluluğumevcuttur:İşKanunu–işveren
ileişçiarasındakiişilişkileriyleilgili;MedeniKanun,AileKanunu,TicaretKanunu,Ceza
Kanunu(kişilerarasındakiolabilecekvetemelsosyalilişklieritehditedengenelanlamdaki
cezalarveilgiliuygulanabilircezalarhakkındadır),Vergikanunu.
13
Göç Hakkında Ulusal Stratejinin Uygulanması için Koordinasyon Grubun Üye
Kurumları
A. İdariReformveİçişleriBakanlığıkapsamında:a)GöçiçinRomenOfisi;b)GenelHudutPolis
Müfettişliği;c)RomanyaGenelPolisMüfettişliği;d)UluslararasıveAvrupaİlişkileriGenel
Müdürlüğü;e)SchengenGenelMüdürlüğü;f)UluslararasıPolisİşbirliğiMerkezi;g)İnsan
TrafiğinekarşıUlusalAcente;
B. DışişleriBakanlığıkapsamında:a)KonsoloslukİşleriGenelMüdürlüğü;
C. Aile,ŞansEşitliğiveÇalışmaBakanlığıkapsamında:a)StratejiveİstihdamDepartmanı;b)
İstihdamiçinUlusalAcente;c)ÇocukHaklarıveEsirgemeUlusalKurumu;d)EngelliKişiler
UlusalKurumu;e)ÇalışmaMüfettişliği;
D. Araştırma,GençlikveMilliEğitimBakanlığıkapsamında:a)ÜniversiteöncesiYönetimGenel
Müdürlüğü;b)UluslararasıveAvrupaİlişkileriGenelMüdürlüğü;c)UluslararasıÖğrenci
Departmanı;
E. SağlıkBakanlığıkapsamında:a)SağlıkAlanındaStratejiveKaliteYönetimiGenelPolitika
Müdürlüğü;
F. Hükümethimayesialtındabulunankurumlar:a)YabancıYatırımlariçinRomanyaAcentesi,b)
UlusalİstatistikEnstitüsü;
G. Bağımsızkamukuruluşları:a)UlusalSağlıkSigortaKurumu

14
Avrupa Birliği dışındaki bir ülkenin vatandaşı olarak Romanya’da oturum
hakkına sahipseniz, aşağıdakileri incelemeniz gerek:
l Romanya Anayasası;
l 12 Aralık 2002 tarihli Romanya’da yabancılar rejimi hakkında 194 sayılı
Hükümetin Acil Kararnamesi;
l Romanya’da oturum hakkı veya her hangi bir sığınma hakkını kabul eden
yabancıların sosyal entegrasyonu hakkında 44/2004 sayılı Hükümet Kararı.
Romanya’da Göç Yönetimi – Entegrasyon Politikaları ve İlgili Makamlar.
Romanya’da,göçyönetimiiçinsorumlulukmerkeziseviye(hükümetyapıları)ve
yerelseviyede(yerelkamuidaremakamlarıvemerkezebağlıolmayanhizmetler)bulunan
belli sayılı kurumlar arasında bölünmüştür. İşbunlar hem birbirleriyle hem de diğer
devletlerin benzer kuruluşları ile, uluslararası örgütler ve sivil toplumlar ile işbirliği
yapmaktadırlar.
ABpolitikalarıveaynızamandaulusalseviyedeöncelikleriileuyumiçerisinde,
RomendevletihayatageçirilmeküzereGöçkonusundabirUlusalStratejivebirFaaliyet
Planıbaşlattı.Ayrıca,diğerdevletlerileimzalananikilianlaşmalaryoluyla,Romanya’nın
sözkonusu ülkelerin uyrukluları için uyguladığı tedbirleri bireyselleştirmekte ve
farklılaştırmaktadır.
Romanya’daoturumhakkıolanveyabuhakkıeldeetmekisteyenlerekarşıRomen
devletinilgisi,doğrudanhizmetler(gişede),ücretsizkursvesosyalvekültürelentegrasyon
programlarıvekanunhükümlerineriayetederek,bedavaveyaücretkarşılığında–eğitim
vediğerkamuhizmetlerindenfaydalabilmeşeklindebelirtilmektedir.
3.2. Temel Hak ve Sorumluluklar3.2. Temel Hak ve Sorumluluklar
BiryabancıolarakRomanya’dayasalşekildebulunduğunuztakdirde,temelhakve
özgürlüklerdenyararlanabilirsiniz,fakataynızamandabirkaçönemlisorumluluklarınızda
vardır.Uluslararasıinsanhaklarıantlaşmalarıileuyumiçinde,Anayasahükümlerisizin
lehinizeuygulanarak,vatandaşlıkkriterinegöre,kısıtlayıcısayılmamaktadır.
RomanyaAnayasasıdevletindemokratikvesosyalkarakterindenbahsemekteve
aynızamandainsanhaysiyeti,vatandaşlarınhakveözgürlükleri,kişiliğinserbestgelişmesi,
adaletvesiyasiçoğulculukbuülkedegarantiedilen,yücedeğerleritemsiletmektedir.
Dolayısıylasizede,yabancıbirvatandaşolarak,vazgeçilmezbazıtemelhaklar
(anayasahükümlerinegöre)tanınmaktadır.Herhangibirkısıtlamaolmadan,yaşamayave
ruhivefizikibütünlülükhakkı(işbuvatandaşıntemelhaklarındanbiriolamaktaveaynı
zamandainsanınendoğalhakkıdır;Romanya’daölümcezasıyasaktırvehiçbirinsan
işkenceyeveyainsalıkdışıveyaaşağılayıcıcezalaramaruzkalamaz),bireyselönzgürlük
vekişigüvenliğihakkı,savunmahakkı,yazışmalarıngizliliğihakkı,sağlığıkorumahakkı,
vicdanveifadeözgürlüğü,sağlıklıbirçevrehakkı,vb.haklarasahipsiniz.Bazıhaklarının
yerinegetirilmesindeaşağıdabelirtilenbazıönemlidurumlarıdagözönündebulundurmanız
gerekmekte: diğer kişilerin haklarını, kamu düzenini veya ahlak özgürlüklerini ihlal
etmemenizşartıile,aileveözelyaşamatemelhakkasahipsiniz;aynıyönde,yabancı
vatandaşolarakçalışmaiznihakkındayasalöngörülerinuygulanmasıileçalışmahakkına

15
sahipsiniz.Ayrıca,belirlidurumlardaeğitim,ortaklıkhakkıvb.toplanmaözgürlüğünden
faydalanabilirsiniz.
Yabancıvatandaşolarak,osiyasıhaklarıyürütmeyesahipdeğilsiniz–oykullama
veyaşecilmehakkı.
Anayasaya göre, sizin temel yükümlülükleriniz, mali katkıların (vergi ve
yükümlülükler)ödenmesivediğerlerinhakveözgürlükleriniihlaletmeden,iyiniyetli
olarakhakveözgürlükleriyürütme.
Tabiiki,toplumunbirüyesiolarak,özeldurumunuzaorehaklarınızvar,fakat
Romanya’da bulunduğunuz süre içerisinde özellikle yürürlükte olan yasaların yerine
getirilmesiile,ahlak,kamudüzenivesakinliğinekarşısaygıgibibaşkayükümlülükleride
yerinegetirmenizgerekmektedir.
Romanya’da tanınan temel hak ve özgürlükler hakkında bütün anayasanın
öngörüleri İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, Romanya’nın taraf olduğu diğer
antlaşmalarauygunveişbunagoreyorumlanmaktaveiçkanunlarveuluslararasıhaklar
ileilgiliantlaşmalarveyasözleşmelerarasındauyuşmazlıkolduğutakdirde,sadeceiçyasa
hükümleridahaolumluhükümlerkapsamadığıdurumda,uluslararasıdüzenlemeleröncelik
tanımaktadır.
3.3. Sosyal Entegrasyon3.3. Sosyal Entegrasyon
Romanya’da, göç politikaların oluşturucu bir parçası olarak entegrasyon
politikaları,hizmetlerinsağlandığıveyabancılariçinentegrasyonproğramlarıngeliştiği
yasal ve kurumsal bir çerçevede uygulanmaktadır. Böylece, 44/2004 sayılı Hükümet
Kararınhükümleriile,Romanya’dabirhimayeşeklikazanankişilerinveyaRomanya’da
ikamet hakkı kazanan yabancıların sosyal entegrasyonun kolaylaştırılmasını
izlemektedirler.
Sosyalentegrasyon,“Romentoplumukoşullarınauyumsağlamakgayesiile,sosyal
dışlamayıönlemevemücadeleetmeaçısındanRomanya’daoturumhakkıveyabirsığınma
hakkıeldeedenyabancılarınRomentoplumunekonomik,sosyalvekültürelhayatınaaktif
katılım”sürekliveçok-boyutlubirsürecinnihayisonucudur.Sosyalentegrasyon,dört
boyutundeğerlerinigerçekleştirmeanlamınagelmektedir:kültürel(Romencedilinibilme
seviyesi,Romanya’dageçirdiğisüre,kültüreldeğerleribenimseme,medeniyetvs.),sosyal
(arkadaşların olup olması, karma evlilik, ayrımcılık yapmayan bir tutum aracılığı ile
değerlendirilmekte),ekonomi(istihdam,konut,eğitim,sağlıkvediğerhizmetlereulaşımile
ölçülmektedir)veaynızamandakamuoyunungörüşü(yabancılarhakkındagörüşler,sosyal
temsiller,bazıklişelerinveöngyargıların,v.s.varlığıveyayokluğuilesomutlaşmakta).
Biryabancı,evsahipliğiyapantoplumaentegrasyonsürecini,aşağıdakidurumlarda
başarıiletamamlamaktadır:istihdam,konut,eğitim,sağlık,gibialanlardasözkonusu
ülkeninvatandaşlarıtarafındaneldeedilenlerileeşitvegözlegörünenneticelereldeettiği
durumda;özdeşleşentoplumunüyeleriile,evsahipliğiyapantoplumunüyeleriilevedevlet
kurumlarıilesosyalilişkilerivarisevedurumunuevsahipliğiyapanülkeninvatandaşına
benzervekesinolduğunuvegüvendeolduğunuhissedeceğikadaryeterlidilvekültür
bilgisinesahipolduğudurumda,evsahipliğiyapanülkeninvatandaşlığınıeldeetmesiiçin
desteklenmeli.

16
Romence Dil Kursları ve Kültürel İstikraz
l Romanya’daoturumhakkınıkazanmışsanız,birdefayamahsus,isteküzerineve
bedava,RomanyadevletinRTTsosyalentegrasyonstratejisinekayıtlıkültürel
alıştırmaseanslarıveRomenceöğrenmekurslarındanyararlanabilirsiniz.
l Entegrasyonprogramınakatılanheryetişkininsan,birbireyselplanuyarınca
yürütülen, herbiri iki saatlik olan haftada iki kültürel alıştırma seansından
yararlanabilir.
l Kurslar,isteküzerineMECIveyaORI’ninsınıflarındayapılabilirvebunlar
geneldebelliokul/liseveyakonaklamaveilticaprosedürmerkezleridir.Kurslar
genellikleEylülayındabaşlamaktavekayıtlarbirkaçhaftaöncesindensizin
bulunduğunuzil/ilçedebulunanORImerkezindeyapılmaktadır.
Daha çok bilgi edinmeniz için ve işbu kurslara kayıt olmanız için bulunduğunuz
şehirdeki bölgesel ORI (Romanya Göçmenler Ofisi ) ofisleri ile irtibatta
geçebilirsiniz:
http://ori.mai.gov.ro/detalii/pagina/ro/Programul-de-Integrare/112
http://ori.mai.gov.ro/detalii/pagina/ro/Educatie/117
ENTEGRASYON PROGRAMLARI VE FAALİYETLERİ
İşburehberdesizlerinRomanya’daalışmanıziçin,burdakidurumunuzuanlamanız
için,yararlanabileceğinizhaklarveüzerinizedüşensorumluluklarhakkındaveentegrasyon
sürecinbaşlangıcındasizlereyardımcıolabilmesiaçısındangereklibilgileriburdabulmanız
arzusundayız.

17
4. RIGHT TO STAY IN ROMANIA4. RIGHT TO STAY IN ROMANIA
Romanya’ya gelme sebebiniz ve burada kalmak istediğiniz süre farketmeksizin,
oturumunuzungeçerlikılınmasıdiğerhakveimkanlaraerişmenizaçısındailkadımıtemsil
etmektedir.
RomenkanunuaileleriilebirlikteAvrupaBirliği(AB)veyaAvrupaEkonomikAlanına
üyeülkelerindengelenyabancılarvediğerülkelerdengelenyabancılararasındaayırım
yapıyor.
Romanya’dayabancılarınrejiminidüzenleyenkanun,194/2002sayılıHükümetAcil
KararnamesiniORIwebsitesindeRomenceveİngilizcebulabilirsiniz.www.ori.mai.gov.ro
4.1. Romanya’ya Giriş ile İlgili Genel Şartlar4.1. Romanya’ya Giriş ile İlgili Genel Şartlar
F Romanya’ya girebilmeniz için, aşağıdaki belgelere sahip olmanız gerekmektedir:
•pasaportveyaRomendevletitarafındankabuledilenbaşkabirsınırıgeçmeevrağı
•vize,oturumizniveya(durumagöre)meskenoturumu
•garantiler:geçinebileceğinizedairmaddiaraçlarıispatlayanbelgeler(para,voucher,
vs.)veya(durumagöre)vizesüreninbitimindeülkeyiterkettiğiniziveyatranzit
geçtiğiniziispatlayanulaşımbileti.
F Aşağıdaki durumlarda Romanya’ya girişiniz red edilebilir:
•Romanyatopraklarınagirmeyasağınızvariseveya(dahaönceden)istenmeyen
yabancıolarakilanedilmişiseniz.
•ulusalgüvenlik,düzen,ahlakyadakamusağlığıiçinbirtehdittemsilettiğinizvar
sayıldığınızdurumda.
F Romanya’ya girişinizden sonra, aşağıdaki yükümlülüklere sahipsiniz:
•Giriş tarihinden itibaren 3 gün içerisinde bulunduğunuz yerleşimdeki Polis
KarakolunaveyabölgeselORIbürosunahabervermenizlazım.
•Şahsikimlikbilgilerindeğişmesi(vatandaşılığıdeğiştirme,evlilik,boşanma,biraile
ferdinvefatı,çocukdoğumu,vs.),işyeriveyaadresileilgilideğişiklikleriveya
oturumizninveyasınırıgeçmebelgesinikaybetmeniz/değiştirmenizdurumunda
ORI’yebildirmenizlazım.
4.24.2. Yabancılara Verilen Belge Türleri. Yabancılara Verilen Belge Türleri
F Romanya’ya Giriş ve Oturum Vizesi.
ÜçüncüülkelerdengelenyabancılarınçoğuRomanyagireilmeleriiçinbirvizeye

18
ihtiyaçlarıvardır,ancak,bukonuda,buanlamdaimzalanananlaşmalarıolanbazıülkelerin
vatandaşlarıiçin,istisnalardavardır.
Romanya’yagelmedenönce,giriş/oturumvizesineihtiyacınızolupolmadığınıkontroledin
http://www.mae.ro/poze_editare/2009.06.10_Anexa1_ro.pdf
Aşağıdaki durumlarda vizeye ihtiyacınız yoktur:
l AvrupaBirliği/AvrupaEkonomikAlanıvatandaşınınaileferdigibibirAvrupa
Birliği/AvrupaEkonomikAlanındaoturumkimliğinizvarise;
l AvrupaBirliği/AvrupaEkonomikAlanınaüyeülkelerdenherhangibirindedaimi
oturumkimliğinizvarise;
l geçerlibirSchengenvizenizvarise,işbudurumdaRomanya’yıenfazla5güniçinde
tranzitolarakgeçebilirsiniz.
l Vize,sadeceolağanüstündurumlardaRomanya’nınyurtdışındabulunanherhangibir
BüyükelçilikveyaKonsoloslukŞübesinden,HudutPolisindeneldeedilebilir.İşbu
vize,ancakyukarıdasayılangibibaşkasebepledendolayı,ülkeyegirişinizesnasında
girme yasağı yanıtı alabileceğiniz durumlar hariç, Romanya’ya girişinizi
sağlamaktadır.
l Vizeninuygulandığıpasaportungeçerliliği,vizeningeçerliliğindenenaz3aydaha
büyükolmasıgerekmektedir.
l Vizeninverilmedilekçesineekolarakseyahatınızınamacınıveşartlarınıispateden
evraklar, kaldığınız süre için geçim kaynakların olması, sağlık sigorta belgesi,
vergiler,vs.sunulmasılazım.Genelolarak,Romanya’dantüzelveyagerçekbirşahıs
tarafındangönderilenbirdavetiyeyeihtiyacınıvarvebazıdurumlardavetiyeORI
tarafından da onaylanması gerekmektedir. Böyle bir davetiyeye ihtiyacı olan
vatandaşlarınülkelerinlistesi:
http://ori.mai.gov.ro/api/media/userfilesfile/Cetateni%20non-UE/lista%20state.pdf
l Vizeyivermereddivizeninverilmesiiçinşartlarıyerinegetirmediğinizdurumda,
öncedenaldığınızbaşkabirvizebazındakalmasüresiniaştığınızdurumdada,talep
edilenvizeyasadışıgöçiçinkullanılacağınadairsayılmasebeplerivardır,vs.
l Vizeniniptali/feshi,vizeiçinbaşvurudabulunduğunuzveekolaraksunduğunuz
evrakların sahte olduğuna dair ıspatlanması durumda, gümrük veya hudut
mevzuatlarınıihlalettiğinizdurumda,istenmeyenkişiolarakilanedildiğinizdurumda
veyabeyanettiğinizamaçlarauymadığınızdurumunda,vizeniziptaledilmektedir.
Romanya’ya giriş vizeleri hakkında geniş bilgiler:
http://www.mae.ro/index.php?unde=docid=5807idlnk=4cat=5
ve 194/2002 sayılı Hukümet Acil Kararnamesi.

19
Vize tipleri Havalimanı
tranziti
(A)
Tranzit (B) Kısa süre oturum
(C)
Uzun süre oturum
(D)
Seyahat amacı Tranzit Bir ülkenin
tranzit
geçilmesi
Diplomatik Görev, turizm,
ziyaret, iş, ulaşım, spor,
kültürel, bilimsel, insani
faaliyetler
Ekonomik faaliyetler
(D/AE), ticari faalieytler
(D/AC), profesiyonel
faaliyetler (D/AP),
istihdam (D/AM), eğitim
(D/SD),aile tamamlaması
(D/VF), dini veya insani
faaliyetler (D/RU),
bilimsel araştırma
faaliyetler (D/CS),
diplomatik vize ve görev
vizesi (DS), diğer amaçlar
(D/AS).
Girişler Tek girişli Tek girişli/
Çok girişli
Tek girişli/
Çok girişli
Tek girişli/
Çok girişli
Geçerlilik/
Şartlar
Belge üzerinde
yazılı
Belge
üzerinde
yazılı
Romanya’da devamlı veya
kesintili olarak toplam 90 gün
oturma olanağı olarak, en
fazla 6 ay için verilmektedir.
Romanya’da devamlı
veya kesintili olarak
toplam 90 gün oturma
olanağı olarak, bir yıl
için verilmektedir.
Uzatmalar Uzatılm
amaktadır
Uzatılm
amaktadır
Uzatılmamaktadır. Oturum
iznini talep etme hakkına izin
vermemektedir.
Eğer oturum amacı
değişmediği durumda
uzatılabilir. Buna
dayanarak bir oturum
tezkeresi elde edilemez.
Yorumlar Bazı ülkelerin
vatandaşları
için zorunludur.
Tranzit süresi,
azami 5
gündür.
Alınmış olduğu amaç
değiştirilememektedir.
Alınmış olduğu amaç
değiştirilememektedir. Bu
durumda, ülkeyi terk
etmeniz ve yeni bir vizeye
b a ş v u r m a n ı z
gerekmektedir.

20
F Romanya’da Oturum İzni ve Mesken Oturumu
l Biroturumizniveya(geçiciveyadaimi)meskenoturumueldeetmeniziçin,
yerel ORI merkezinde ilan edilmiş olan ıspatlayıcı belgeler ile beraber bir
başvurudilekçesiteslimetmenizgerekmektedir.
l Her ne zaman şahsi durumlarınızda değişiklikler yer aldığı anda (adınız,
soyadınız, vatandaşlık, adresiniz) veya oturum izninizi ispatlayan belgeyi
kaybettiğiniz/çaldırdığınızdurumundaORI’ehabervermekzorundasınız.
l Dosyayıteslimettiğinizdensonra,ilgilitaraf,kanununbelirlediğisüreiçerisinde
ORI’denbircevapkabuledecektir.Reddurumunda,birgerekçeyazısıbaşvuru
sahibineteslimedilecektir.
Romanya’dailkoturumizniveyameskenoturumunuzukabulettiğinizzaman,
üzerinde13rakamlıBireyselKimlikNumarası(CNP)bulunacaktır.Bukimliknumarası,
girişsayısıveyaRomanya’daoturumsüresifarketmeksizin,birdefayamahsusverilmekte
vegelecektealacağınızgeçiciveyadaimioturumbelgelerinüzerindedeyazılacaktır.
BireyselKimlikNumaras,kişiyeözelşahsinumarasıvebireyselbilgileriişleyentümbilgi
sistemleriçintekbireyseltanımlayıcıdır.BireyselKimlikNumarasıtümbelgevenufüs
belgelerivesertifikalarınüzerineyazılmakta,kişininadınaverilendiğerresmibelgelere
kopyalanmaktaveNufüsDairesikayıtdefterindekaydedilmektedir.Demekkibunumara,
(şayet Romanya’da almış iseniz) ehliyet üzerinde, bireysel çalışma sözleşmesinde,
sigortada,kirasözleşmelerinde,birbankadahesapaçmaevraklarında,sağlıkdefterinizde
veyasosyalsigortakayıtlarınızdadayazılmaktadır.Bukod,sadeceRomanyavatandaşlığı
aldığınızdurumundadeğişmektedir.
Oturum izni, hüvviyetinizi, Romanya’daki oturum veya ikamet adresinizi
ispatlamakta ve Romanya’da oturum hakkına sahip olduğunuzu, ve işbu hakkının
veriliş süresi ve verilme gayesini de ispatlayan bir dayanaktır. Bu belgenin devamlı
üzerinizde bulundurmanız, yabancılara vermemeniz ve yetkili makamlar tarafından
her talep edildiğinde ibraz etmeniz lazım.
F Geçici Oturum İzni
l Veriliş –izin,aşağıdakişartlarınınbütününüyerinegetirenveRomanya’ya
vizesizveyauzunsürelivizeilegirenlertarafındanalınabilmektedir:geçerlibir
seyahatbelgesinesahip,dahaönceuzunsürelioturumvizesialdığıamaçileaynı
amaçlıoturumiznitalepediyor,dahaönceoturumunverildiğiamacınasadık
kalmışise,sosyalsağlıksigortayasahipse,oturmayeriniyasalolarakıspatladığı
durumda..
l Oturumamacı(izinüzerindebelirtilenbilgi): ekonomik,profesyonelveticari
faaliyetler,çalışma,eğitim,ailetamamlaması,insaniveyadinifaaliyetler,vs.
l Uzatma–oturmaizninuzatılması,dahaöncekioturmaizninsüresiveyavize
süresi bitmeden 30 gün önceden, istenilen belgeler ile beraber (ORI ilan
panosundayazılanlar)birdilekçebaşvurusundabulunmanızgerekmektedir.
Gözönünüzde bulundurmanız gerekiyor ki bir görüşme çağrısında
bulunabilirsiniz.

21
l Uzatmasüresi:1-5yıl
l Eğitimamaçlıgeçicioturmaizninesahipolanlar,4saat/günçalışmaiznine
sahiptirler,fakatçalışmayetkisialmakşartıyla.
F Daimi Oturum İzni
l Veriliş –universiteöğrencisideğilseniz,ilticayabaşvurusundabulunmamışiseniz
veyaRomanyadevletitarafındanherhangibirkorumatarafınızaverilmemişise,
diplomatikveyagörevvizesinesahipdeğilsenizvegeçicioturmaizninesahip
iseniz,daimioturmaiznialmanızabaşvurusundabulunabilirsiniz.
l Şartlar: Romanya’daenaz5yıldevamlıvekanunioturmaizniylekalmışise
(peşpeşe6ayveya10aytoplamolarakyoklamayapmamışiseniz),ekonomi
asgarinetmaaşdenkikadargeçiminizisağladığınızadairıspatlamanız,sağlık
sosyal sigorta sahip olmanız, kanuni olarak kalacak yer olduğunuza dair
ıspatlamanızı,tatminedecekseviyedeRomenceyibilmenizi,ulusalgüvenlikiçin
tehlikeoluşturmadığınızışartıyla.Eğitimsüreleri,oturmasüresininyarısıolarak
hesaplanmaktadır.
l Prosedür: Dosyakayıtesnasında,Romenceseviyesinitespitedilmeküzerebir
görüşmedebulunacaksınız.Olumsuzbircevapdurumunda,buyazılıolarakve
gerekçegösterek,başvurudilekçesindebelirlediğinizadresegönderilecektir.
l Daimi oturma sahibi olan bir veli, her iki velilillerin onayıyla, otomatik olarak
reşit olamayan çocuklara oturma hakkı verilebilmektedir.
l Geçerlilik: İzin,dahasonrauzatılabilmeolanağıyla,5yıllığınaverilmektedir.
l Avantajlar: işgücüpiyasasınaserbestulaşım,bütünmeslekieğitimveeğitim
şekillerineulaşabilmehakkı,sosyalgüvenlik,sosyaldestekvekoruma,Romen
vatandaşları gibi aynı rejimde yurt dışına seyahat edebilme imkanı (daimi
oturum), eğitimin denkleşmesi ve diplomalarının tanınması, kamu sağlığı
danışmanlığı;ortaklıkkurma,yanaşmavemeslekiveyasendikaörgütüneüye
olmaözgürlüğüvs.
l İptal veya fesih: başka bir devlette daimi oturma hakkı kabul ediyorsanız,
Romanya’dankesintisizolarak12aydanfazlaayrıkaldığınızda,vebusürede
ABüyesiolanbaşkabirülkedeoturumizninesahipolmadığıveyabaşkabirAB
üyesindekiherhangibirülkedeoturumizninesahipolmuşisenizdahikesintisiz
6yıldanfazlaayrıkaldığınızda.
Ek bilgi, ORI websitesinden temin edebilirsiniz
http://ori.mai.gov.ro/api/media/userfilesfile/Cetateni%20non-
UE/click%2012permanenta.pdf
F Bir Romen Vatandaşın Aile Ferdi Olarak Mesken Oturumu
l ORItarafındanyapılanincemelersonrası,Romanyavatandaşıbiraileninferdine
verilmektedir.Buincelemelerise:taraflararasındakiistikrarlıilişkilerolduğuna
dairtasdikleyenbelgeler,evziyaretleri,görüşme,vs.
l Türler:geçici(6ay–5yılsüreyleverilmektedir)veyadaimi(10yıllığına

22
verilmektedir.)
l Avantajlar:işgücüpiyasasınaserbestulaşım,bütünmeslekieğitimveeğitim
şekillerineulaşabilmehakkı,sosyalgüvenlik,sosyalgüvenlik,sosyaldestekve
koruma,tekbaşınaveyaeşiilebirlikteyurtdışınaseyahatedebilmeimkanı
/daimioturum),
l Daimioturumtezkeresi,aynıdaimioturumiznişartlarınagöretalepedilmektedir.
l Herikioturumtezkeresiardardagelensürelerdeyenilenebilmektedir.
4.3. Aile Tamamlaması4.3. Aile Tamamlaması
Romanya’dageçicioturmahakkınasahipolankişinindaimioturmahakkıalabilmesiiçin
başvurusundabulunabileceğigözönündebulundurarak,ailebirleşimi,Romanyatoplumuna
dahiiyientegrasyonolabilmesiiçindoğalvetemelhakkınızdır.
Koşullar:
l Enazbiryılgeçerliolduğugeçicioturmaiznineveyadaimioturmaiznine
sahipseniz,ailebirleşimiiçinbaşvurusundabulunabilirsiniz:karı/koca,reşit
olmayanvenafakattaolançocukveolağanüstüdurumlarda,diğer1.derecedeki
akrabalar.
l Eğitimamaçlıoturmaizninesahipseniz,evliliğiniz,oturmaiznialdığınıztarihten
önceolmakşartıylaailebirleşimiiçin,karı/koca,başvurusundabulunabilirsiniz.
l Bilimaraştırmalarıiçinoturmaizninesahipseniz,1yıldandahaazolsadahi,aile
birleşimiiçinbaşvurusundabulunabilirsiniz.
l İsteğiniz,ORImerkezindebaşvurulacaktırvedilekçeyleberaberıspatlayıcı
belgelerisunmanızgerekmektedir:evliliksertifikası(evlilikcüzdanı),geçiminizi
sağladığınzadairdayanaklar,sağlıksigortanızolduğunuzadair,vs.Dilekçeniz
değerlendirilecektir,ilgilitarafiseyazılıolarakbircevapkabuledecektir.
Aile birleşimi prosedürleri ile ilgili geniş bilgi:
http://ori.mai.gov.ro/detalii/pagina/ro/REINTREGIREA-FAMILIEI/75
websitesinden temin edebilirsiniz.
4.4. Romanya Vatandaşlığı4.4. Romanya Vatandaşlığı
Romanya’dayasalolarakenaz8yıldanberikanuniolarakikametettiğiveyaen
az5yıl(Romanyavatandaşıileevliolanlardurumunda)vegeçiminisağlayabilecek
gerekenleresahipolanyabancılaraverilmektedir.
Romanya vatandaşlığı alabilmeniz için, Romence, tarih, coğrafya ve Romanya
Anayasasıylailgilibellidenemetestleribaşarılıolmanızgerekmektedir
Vatandaşlığıkabul/yenidenkabuletmeniziçindilekçeler,veıspatlayıcıbelgeve
evrakileberaberAdaletBakanlığınabağlıolanVatandaşlıkKomisyonunabaşvurulacaktır.
Daha geniş bilgi için Adalet Bakanlığından veya
http://www.just.ro/Sections/PrimaPagina_MeniuDreapta/
TotuldespreCet%C4%83%C5%A3enie/tabid/540/Default.aspx
websitesinden temin edebilrisiniz.

23
4.5. Yabancıların Uzaklaştırılması4.5. Yabancıların Uzaklaştırılması
Romanya’dan yabancıları uzaklaştırılma kararı Romanya devleti tarafından
alınmaktadırvebazıinsankategorisiyleilgildir:oturmaizniniuzatmaimkanıolmadığı,
ilticatalebindebulunlaraolumsuzcevapalanlara,istenmeyenkişiolduklarıilanedilenler,
suçişleyenveoturmaizniiptaledilenlere,vs.
Geri verme kararı
- karar yayınladığı tarihinden
itibaren, tek başına (eşlik
yapılmadan) 15 – 90 gün
içerisinde (duruma göre)
ülkeyi terketme kararı termen
de 15-90
İnsanı yardım eşliğinde gönüllü
geri verilmesi yasal olarak
Romanya’da oturma iznine
sahip olmayanlara veya ana
ülkelerine geri dönmesi için
gereken maddi kaynakları
olmayanlara uygulanmaktadır.
Kovulma
Eskort altında uzaklaştırılma
ülkeyi terketme kararın süre
bitiminde, sınırları kanun dışı
olarak geçenlere, istenilmeyen
insan edilenlere ve geri verilme
kararı çıkan yabancılara
uygulanmaktadır.
Ülkenize geri dönme hakkınızdan daha önce faydalanmış
iseniz tekrar talep edemememektesiniz, kovulma kararı
almış iseniz veya istenilmeyen insan olarak ilan edilmiş
iseniz tekrar bu haktan faydalanamamaktasınız.
Ana yurdunuza gidişinizde eşlik edilmeyecektır ve sizin
pasaportunuz üzerinde ülkeye dönüş ile ilgili her hangi
kayıt yapılmamakatdır.
http://ori.mai.gov.ro/api/media/
userfilesfile/Cetateni%20non-UE/
indepartarea%20sub%20escorta2.pdf
ORI personeli eşliğinde, sınıra kadar, tranzit bir ülkeye
kadar veya varış ülkesine kadar götürülmesi.
Romanya’nın üçüncu ülkeler ile yapılan anlaşmalara göre
gerçekleşmektedir. Bildiri tarihinden itibaren 3 gün
içerisinde İmtiyaz Mahkemesinde itiraz edilebilmektedir.
http://ori.mai.gov.ro/detalii/pagina/ro/Returnarea-
voluntara-umanitar-asistata/80
Hem oturma izni biten yabancının isteği üzere hem de
Romanya’da yasal olarak kalmadığı tespit edilirse, ORI
tarafından yayınlanmaktadır. Bildiri tarihinden itibaren 3
gün içerisinde, kovulma kararı yayınladığı yerel
yönetimin bağlı olduğu İmtiyaz Mahkemesinde itiraz
edilebilmektedir.
http://ori.mai.gov.ro/detalii/pagina/ro/Decizia-de-
returnare/85
Romanya sınırları içerisinde her hangi bir yabancının suç
(Ceza Kanun hükümlerine göre) işlediği takdirde.
Kovulma uygulaması gerçekleşinceye kadar, yabancı
kamu makamları tarafından gözaltına
alıkonulabilmektedir.

24
Tolerans – Romanya’da
kalma toleransı, oturma izni
sona erdikten sonra, objetik
sebeplerden dolayı ülkeyi terk
edemediği durumunda
verilmektedir.
Romanya’ya girme yasağı -
kovulma veya geri gönderilme
kararıyla birlikte, ORI
talimatları göre yasak
konulabilmektedir.
- Belirli bir süre için verilmektedir (duruma göre) ve ilgili
kişiye yazılı olarak, işbu karar alınmasına gerekçesiyle
beraber cevap verilmektedir.
- Bildiri tarihinden itibaren 3 gün içerisinde İmtiyaz
Mahkemesinde itiraz edilebilmektedir.
http://ori.mai.gov.ro/detalii/pagina/ro/Interdictii-de-
intrare/168
- 6 ay süreli olarak verilmektedir ve sebepler yok
oluncaya kadar 6 aylık süreler ile uzatılabilmektedir.
- verdiği ORI makamın yetkili olduğu bölgenin dışında
çıkmanıza izniniz olmamaktadır ve bir çok yükümlüklere
tabii tutulmaktasınız.
http://ori.mai.gov.ro/detalii/pagina/ro/Tolerarea/89
4.6. Diğer Tedbirler: Tolerans ve Yasaklar4.6. Diğer Tedbirler: Tolerans ve Yasaklar

25
5. ROMANYA’DA ÇALIŞMA VE SOSYAL5. ROMANYA’DA ÇALIŞMA VE SOSYAL
GÜVENLİKGÜVENLİK
5.1 Çalışma İzni5.1 Çalışma İzni
Sizlerin Romanya’da çalışabileceğiniz birçok şekilleri vardır: işçi, üçüncü
devletlerdendetaşe,serbestmesleksahibiveyaişveren.
5.1.1. İşe Alınma
Romanya’ya daimi işçi, staj yapma, mevsimlik veya ülkeler arası işçisi gibi geldiğiniz
durumda, ilk önce çalışma izni, sonra işe alınmanız için uzun vadeli oturum vizesini
ve en sonunda oturum iznini almanız lazım.
İşe alınmanız için, aşağıdakileri yerine getirmeniz gerek:
a) Yürürlükteolanyasalaruyarınca,işverentarafındantalepedilen,meslekihazırlık,
faaliyettetecrubeveonaylanmagibiözelşartlarıyerinegetirmenizlazım;
b) Sağlıkaçısındansözkonusufaaliyetigerçekleştirmeniziçinuygunoluğunuzunve
Romanyasınırlarıdahilindegerçekleştirdiğinizveyagerçekleştireceğinizfaaliyet
ileuygunsuzolmayanöncekicezalarınızolmadığınınispatınıyapmalısınız;
c) Hükümetinkararıileonaylananyıllıkkontenjanagirmenizlazım.
Romanya’dabirfaaliyetgerçekleştirmeniziçin,uzunvadelioturumvizesineve
çalışmaiznineihtiyacınızvar.Çalışmaiznisahibinetekbirişverene,Romanya’yadetaşe
veyaişealınmahakkınıverenresmibelgedir.
Aşağıdakidurumlardaçalışmaiznineihtiyacınızyok:
l Romanyasınırlarıdahilindedaimioturumhakkınasahipsiniz;
l Romanya’dabirhimayeşeklindenfaydalanıyorsunuz;
l Romenbirvatandaşınaileüyelerindenbirisiniz;
l Romanya’nın iş pazarına giriş hakkında ikili anlaşma, protokol imzaladığı
ülkelerinvatandaşlarıolduğunuzdurumda;
l Biroturumhakkıveyaikilianlaşmalarbazında,geçiciniteliklieğitim,bilim,
kültürelveyadiğerözelfaaliyetlergerçekleştirdiğinizdurumda;
l Romanya’dabulunanidarikurumlarveyakamukurumlartarafındantalepedilen
geçicifaaliyetlergerçekleştireceğinizdurumda;
l YabancıülkedemerkeziolanbirşirketinRomanyasınırlarıdahilindebulunan
birşübe,temsilciliğinşefiolduğunuzdurumda.

26
Çalışmaizniişealınmaiçinişamaçlıuzunvadelivizeninveyadurumagöreoturum
iznineldeedilmesiiçingereklidir.Çalışmaizniişverenintalebiüzerine,sizinadınızaORİ
tarafındanverilmektedir.Çalışmaizninisizlersaklamanızlazım.Sizinyasalolarakişe
alındığınızıispatetmesiiçin,işverendurumdagöre,işamaçlıoturumizninveyaçalışma
iznintasdiklibirfotokopisinesahipolmasılazım.
Yabancılara verilebilenen çalışma izin tipleri aşağıdaki gibidir:
Daimi işçiler için çalışma izni
IşbuizinesahipolanyabancıbirşirketinRomanya’dabulunanbirtemsilciliğiveya
şübesindeRomanya’dabulunansadecebirgerçekveyatüzelkişide,bellisüreliveya
süresizimzalananbireyselçalışmasözleşmesibazındaişealınmahakkınasahip.
Mevsimlik işçiler için çalışma izni
İşbuizinesahipolanyabancı12aylıkbirsüreiçerisindeenfazla6aylıkbirsüre
içinRomanyasınırlarıdahilindeişealınmahakkınasahip.İşbuhakkıbaşkabir
doğadabaşkabirişyerinegirmesiileuzatılmaz.
Stajer olanlar için çalışma izni
İşbuizinesahipolanyabancımeslekibirniteliğineldeedilmesiaçısından,birstajın
yapılmasıiçin,Romanyasınırlarıdahilindeişealınmahakkınasahip.
Sporcular için çalışma izni
İşbuizin,profesyonelsporcularınenfazla12ayrlıkbirsüreiçinve12aydabir12
ay ile yeni sürelerin uzatılması imkanını tanıyan, ana faaliyet konusu spor
faaliyetleringerçekleştirilmesiolan,tekbirRomenişverendeişealınmahakkını
doğuruyor.
Nominel çalışma izni
İşbuizinesahipolanyabancı,işbuRomanyasınırlarıdahilindeaynıişverende,
mevsimlikişçileriçinçalışmaiznibazındaöncedenfaaliyetgerçekleştirdiğive
yasatarafındantalepedilenşartlaruyarınca,öncekibireyselçalışmasözleşmenin
süresibitiminde,Romanyatopraklarınıterketmesorumluluğunuyerinegetirdiği
durumda,mevsimlikfaaliyetlergeçekleştirmehakkınasahip.
Sınır ötesi işçileri için çalışma izni
İşbuizinesahipolanyabancıenfazla12aylıkbirsüreiçinbireyselçalışma
sözleşmesibazındaişealınmahakkınasahip.IşbuizinRomanya’dabulunansadece
birgerçekveyatüzelkişide,Romanya’dabulunabirtemsilcilikveyaşübedeveya
yurtdışındabulunanveRomanya’datemsilciliğiveyaşübesiolanşirketteişe
alınanın12ayakadarvaranyenibirsüreileuzatılmaimkanınıtanıyor.Fakat
Romanyailekomşuolan,vatandaşıolduğuveevibulunduğubirdevletinsınır
bölgesinehergünveyaenazhaftadabirsefergeridönmesikoşulunuşartkoşuyor.

27
Eğitim amaçlı geçici oturumdan yararlandığınız durumda ve yarım günlük mesaili
(günde en fazla 4 saat) bireysel çalışma sözleşmesi bazında işe alınmayı arzu
ediyorsanız, çalışma iznine ihtiyacınız var. İş amaçlı oturum izni kabul etmeyeceksiniz
ve eğitim amaçlı çalışma iznin bazında yasal olarak burda kalmaya devam
edeceksiniz.
Çalışma izni işveren (gerçek veya tüzel kişi) tarafından ORİ’den elde edilecek ve
sizlerdenaşağıdakibelgeleritalepedebilir:
a)kendi adınıza sorumluluk taşıyan ve sabıka kayıdınız olmadığını, sağlık
açısındanişealınmanıziçinuygunolduğunuzu,minimumRomendilibilgilerine
sahipolduğunuzuiçerenbeyannameveözgeçmişiniz;
b)Romanya’daonaylıbireğitimkurumutarafındanverilendiplomaveyabu
alandaki yasalar tarafından öngörülen şartlarda, MECİ tarafından verilen,
çalışmaizninverilmesinitalepedilengörevinmeşguliyetiiçingereklieğitimin
tanınmabelgesi;
c)Sizinmeslekihazırlığınızıveya,durumagöre,meslekitecrubeniziteyiteden
belgelerinfotokopileriveyasaşartlarındatasdiklitercumeleri;
d)Sizingeçerli,sınırıgeçmebelgeninfotokopisi;
e)¾tipiikifotograf.
Çalışma izni, başvurunun analizi ve işbu belgenin verilmesi ile ilgili şartlar, 56/2007
sayılı Hükümetin Acil Kararnamesinde detaylı olarak bulunuyor. Daha fazla bilgi
için ORİ web sitesini veya http://ori.mai.gov.ro/detalii/pagina/ro/Munca/73 adresini
tıklayınız.
Çalışma izni aşağıdakidurumlarda5güniçerisindeiptalediliyor:
l Yabancıileçalışmailişkisininkendiinisiyatifiüzerinesonaermesineticesinde,
işvereninbaşvurusuüzerinevetaraflarınonyıilebireyselçalışmasözleşmenin
sonaermesidurumunda;
l Sizininisiyatifinizinüzerine,sizintalebinizde,çalışmailişkininsonaerdirilmesi.
Çalışma izni işilişkilerindurdurulmasıneticesiolarakiptaledildiğidurumda,
sadeceyenibirizinveriliyorisebaşkabirişverendeçalışmayabaşlayabilirsiniz.Çalışma
izniniptaliilebirlikte,oturumhakkınızdasonaeriyor.Neticeolarak,Romanyatopraklarını
terketmenizlazımveyasaşartlarıaltında,yenibirvizealmanızlazım.
İşealınmaiçinuzunoturumlu vize çalışmaizninverilmesindenitibaren30gün
içerisindeeldeediliyorveRomanyaElçilikleriveKonsolosluklarıtarafındanveriliyor.Bir
veyabirdençokgirişliuzunoturumluvize,talepüzerineaşağıdakiamaçlarile,90günlük
birsüreiçinverilebilir:
l işealınam–Romanya’yaişamaçlıgirecekseniz;

28
l diğer amaçlar (detaşe, bir ticari şirketin bir idarecisi gibi faaliyetin
gerçekleştirilmesi,gönüllülükveyaücretsizmeslekiformasyon,uzunsüreli
sağlıktedavisiveyaRomenyasalarınaaykırıolmayandiğerfaalieytler).
l Butür vize, Romanya’ya girdiğiniz andan itibaren, geçici oturum hakkının
uzatılmasınıtalepetmenizevebiroturumiznineldeetmenizeizinveriyor.
İş amaçlı uzun oturumlu vize D/AM sembolü ile tespit ediliyor.
Romanya’dadurumagöreoturumhakkıverilmişiseveyauzatılmışse,aşağıdaki
gibibiroturumizniverilecek:
a) geçicioturumhakkınızverildiğiveyadurumagöreuzatılmışise,geçicioturum
izniverilecek;
b) geçicioturumhakkıveçalışmahakkıdurumdagöreverildiğiveyauzatılmışise,
işamaçlıoturumizniverilecek;
Gerekli belgeler listesi yaşadığınız ilde bulunan ORI’nin bölgesel
bürolarında veya http://ori.mai.gov.ro/detalii/pagina/ro/Munca/73 web sitesinde
ilan edilmiş bulunuyor.
5.1.2. Detaşe
Romanya’ya detaşe olduğunuz durumda, diğer amaçlı (detaşe) uzun vadeli
oturum vizesini ve Romanya’ya girişinizden sonra, detaşe işçiler için çalışma iznini ve
iş amaçlı oturum iznini elde etmeniz lazım.
Diğer amaçlı uzun oturumlu vize, talep üzerine, bir şiket tarafından detaşe
olduğunuzdurumda,ikametinizveyaoturumunuzolanülkelerdekiRomanyaElçilikleri
veyaKonsolosluklarıtarafındanveriliyor:
l Romanyatopraklarındabulunanbirtemsilcilikveyaşübede;
l Aynıfaaliyetkonusuolan,yabancıbirşirketinortağı/hissesahibiolduğubir
Romentüzelkişiolanbirticarişirket.
Veyaikitarafarasındaimzalananbirhizmetsunmaticarisözleşmesibazında,yurt
dışında merkezi olan bir işçi tarafından Romanya’da bulunan bir tüzel kişiye detaşe
olduğunuzdurumda.
Ayrıca,Romanya’dakiişpazarınaulaşımhakkındaRomanya’nınikilibiranlaşma
imzaladığıbirülkedengeldiğinizdurumda,vizeverilir.Bununiçin:
a) vizeningeçerliliğisüresince,sağlıksigortayısunmanızlazım;
b) konaklamaşartlarınsağlanmasıispatınısunmanızlazım;
c) asılülkedekiyetkililertarafından,birsabıkakayıdıveyaaynıhukukideğeri
taşıyanbirbelgesunmanızlazım.
Romanya’ya detaşe olduğunuz durumda, oturum vizeniz D/AS tipidir.

29
Detaşeişçileriçinçalışmaizniminimum5yıllıkbirsüreiçerisinde,maksimum
biryılçalışmahakkınıveriyor.BuhakkıyabancıtüzelkişiolanişverendenRomanya’da
bulunanbirtüzelkişiyeveyaYurtdışındamerkeziolanbirtüzelkişininRomanya’da
bulunanbirşübeveyatemsilciliğedetaşekararıbazındaveriyor.
Detaşeişçileriçinçalışmaiznineldeedilmesiiçin,işverenaşağıdakibelgeleritalep
edecek:
a) kendi adınıza sorumluluk taşıyan ve sabıka kayıdınız olmadığını, sağlık
açısındanişealınmanıziçinuygunolduğunuzu,minimumRomendilibilgilerine
sahipolduğunuzuiçerenbeyannameveözgeçmişiniz;
b) diğeramaçlariçinuzunoturumvizesinikapsayan,sınırıgeçmebelgesi,aslıve
fotokopisi;
c) bireyselçalışmasözleşmeninfotokopisi;
d) detaşebelgenğinfotokopisi;
e) ticarihizmetsunmasözleşmeninfotokopisi,durumagöre,tasdiklitercumesi;
f) çalışmaiznintalepedildiğigörevveyameslekiçineğitimbelgeninfotokopisi;
g) meslekieğitimiveyadurumagöre,tecrubeyiispatlayanbelgelerinfotokopileri;
h) ¾ikiresim.
DetaşeyiemredenişverenbağlıolduğuBölgeselÇalışmaMüfettişliğine(İTM),
yabancıdetaşeişçilerinRomanyatopraklarındailkfaaliyetgününügeçmedenvefaaliyetlerine
başlamadan5günönce,çalışmaizningerekliolduğuRomanya’dakiişpazarınaulaşımıiçin
birbildiriiletecek.Bildirideöngörülenunsurlardanherhangibirinindeğiştirilmesidurumunda,
işbununyeraldığıtarihtenitibaren,5güniçerisindeİTM’yebildirilecek.
Geçicioturumuneldeedilmesiiçin,ikametettiğinizildebulunanORİbölgesel
ofisinevizetarafındanverilenoturumhakkınınbitimindenenaz30günönce,başvuruda
bulunup,aşağıdakibelgeleriteslimetmenizlazım:başvuru,sınırıgeçmebelgesi(pasaport,
seyahatünvanı,v.s.)asılıvefotokopisi,işbudiğeramaçlariçin(D/AS)uzunoturumvizesini
debulundurumasılazım,detaşebelgeninfotokopisi;detaşebelgeninfotokopisi;ekonomide
netortalamamaaşınseviyesindebarınmaaraçlarınispatı,konaklamaalanınyasalşekilde
eldeedilmeispatı(asılvefotokopi),sosyalsağlıksigortası,sağlıkbelgesi,harçlar.
Detaşesüreninbitimindesonra,oturumhakkınınkategorisinideğiştirilmesiiçin
ülkedençıkmanızagerekkalmadan,çalışmaiznibazında,detaşeolduğunuzişverendedaimi
işçiiçinbaşvurudabulunabilirsiniz.Çalışmaizninverilmesiiçinyükarıdabelirtilenbelgeler
sunulmasılazım.
Detaşeiçinoturumhakkı,bütünçalışmaizningeçerliliksüresiiçinuzatılabilirve
sonrakiuzatılmalariçin,işverensizleritutmakistediğidurumda,daimiişçiiçinçalışma
iznivesonradanişamaçlıoturumiznieldeetmesilazım.
ÇalışmaizniRomanya’yadetaşeolduğusüreninbitimineticesiolarak,yabancınınveya
işvereninbaşvurusuüzerine5işgüniçerisindeORItarafındaniptalediliyor.
Romanya’ya detaşe hakkında daha çok detay 56/2007 OUG’da ve ORI’nin
http://81.181.207.62/detalii/pagina/ro/Alte-scopuri/78 web sitesinde bulabilirsiniz.

30
5.1.3. Mesleki Faaliyetlerin Gerçekleştirilmesi
Meslekifaaliyetleringerçekleştirilmesiiçin,talepüzerine,birveyabidençok
seyahatlı–özelyasalarbazında,Romanyatopraklarındaserbestşekildemeslekyürütebilme
hakkınasahipolduğunuzdurumda,90günlükuzunoturumvizesiverilebilir.
MeslekifaaliyetleringerçekleşmesiiçinuzunoturumvizesiD/APsembolüiletespitedilir.
Romanyatopraklarındabirmeslekyürütmekistediğinizdurumda,işbuözelbir
yasailedüzenlenipdüzenlenmediğinikontroletmenizlazım.Örneğin,üçüncüülkelerin
mimarvatandaşları,Romanya’daimzahakkınasahipolmaveUlusalMimarlarTablosuna
kayıtolmayıtalepetmeşartlarıRomendevletinvesözkonusuülkelerileimzaladığı
anlaşmalarile,karşılıklışartlaraltındakararlaştırılabilir.Romanya’dadoktor,dişçi,eczacı
meslekleri,tıp/dişhekimliği/eczacılıkalanındaresmibirnitelikünvanınasahipolan
gerçekkişilertarafındandayürütülebilir:
l Romenbirvatandaşıneşiveişbunlarınvatandaşlığıfarketmeksizin,Romenbir
vatandaşınbakımıaltındabulunan,anahattakifürulervetezyidler;
l Romanya’da daimi oturumlu statüsünden yararlanan yabancı ülkelerin
vatandaşları; Avrupa Birliğin üye ülkelerinden biri, SEE veya İşviçre
Konfederasyonuna ait bir devlet tarafından uzun süreli oturum statüsün
yararlanıcıları;
l UE, SEE veya İşviçre Konfederasyonu vatandaşının aile bireyleri. Diğer
meslekleringerçekleştirilmesi(örneğin:kadastrocuveyapsikolog)UEveSEE
develtlerinvatandaşlarıilesınırlıdır.
Romanya’da mesleki faaliyet gerçekleştirebilme şartlarını kontrol etmek için,
işbu yasalara danışmanız lazım ve ayrıca nitelikleri ve diplomaları tanıma
prosedürlerini de bilmeniz gerekir. Daha fazla detay: Diploma Tanıma ve
Denkleştirme Ulusal Merkezi (CNRED) (http://www.cnred.edu.ro/) ve Romanya
Serbest Mesleklerin Ulusal Birliğinde (UNPLR) (http://www.uplr.ro/principale.html)
bulabilirsiniz.
5.1.4. Ekonomik ve Ticari Faaliyetlerin Gerçekleştirilmesi
Başvuruüzerine,birveyabirdençokseyahatlı,90günlükbirsüreliaşağıdakiler
için,uzunoturumluvizeverilebilir:
l Ekonomikfaaliyetingerçekleştirilmesi–bağımsızşekildeveyaaileortaklıkları
kapsamında, gerçek kişiler tarafından bazı ekonomik faaliyetlerin organize
edilmesivegerçekleştirilmesihakkındaekonomikfaaliyetgerçekleştirecekseniz;
l Ticarifaaliyetingerçekleştirilmesi–Romanya’dabulunanbazıticarifaaliyetlerin
yönetimveidaresorumluluklarıolanortağıveyahissedarıolduğunuzveya
olacaksanız.
Ekonomikfaaliyetleringerçekleştirilmesiiçinuzunoturumluvize,D/AEsembolü
aracılığıileveticarifaaliyetleringerçekleştirilmesiiçinvizeD/ACsembolüaracılığıile
tespitedilebilir.

31
Uzunoturumluvize,aşağıdakişartlarıtopluşekildeyerinegetirdikleriispatını
yapan,birticarişirketinyöneticilerigibiatanankişilereverilir:
l Yöneticiniteliğinesahipler;
l BaşvurutarihindesözkonusuticarişirketteveyabaşkabirRomentüzelkişide
ortakveyayöneticideğillerveson2yıldaişbusıfatlarasahipolmadılar;
l Sözkonusuticarişirketteişbuamaçilebiroturumhakkıeldeedenbaşkabir
yabancıvatandaşyoktur;
l Sözkonusuticarişirketenaz50.000eurodeğerindeteknolojiktransferveya
sermayekatkısıgerçekleştirdi.
Ekonomik veya ticari faaliyetin gerçekleşmesi için aşağıdaki durumlarda
verilebilir:
a) vizeningeçerliliğisüresince,sağlıksigortasınıispatettiğinizdurumda;
b) konaklamaşartlarınınsağlandığınınispatınısunduğunuzdurumda;
c) asılülkedekiyetkililertarafındanverilensabıkakayıdıveyaaynıdeğeriyaşıyan
birbelgeyisunduğunuzdurumda.
Yasalarekonomikfaaliyeteulaşımı,ticarifaaliyetekayıtolmasürecini,faaliyetin
onaylanmasınıveekonomikfaaliyetgerçekleştirmeyeyetkiligerçekkişilerinvebireyselve
ailemüesseselerinhukukirejimlerinidüzenliyor.DahaçokdetayYabancıYatırımlariçin
RomenAcentesinin(ARIS)websitesindehttp://arisinvest.ro/en/doing-business-in-romania/
veyaKüçükevOrtaÖlçekliİşletmelerinveİşbirliğinUlusalAcentesininwebsitesinde
http://en.animmc.ro/bulabilirsiniz.
Gerçekleştirilen faaliyet farketmeksizin (diplomatik vize ile oturum veya
mevsimlikfaaliyetleriçinvizeileoturumdışında),Romanya’dayasalbirşekildeve5yıl
boyuncadevamlıyaşadığınızdurumda,daimioturumhakkınıntanınmasıiçinbaşvuruda
bulunabilirsiniz.
Romenyasalaruyarınca,geçicioturumhakkınınverildiğiamacıyerinegetirmek
zorundasınız.Yanibirçalışmaizninizvarise,ekonomikfaaliyetgerçekleştirmeiçinoturum
hakkınıtalepedemezsinizvetersdurumdageçerlidir.
5.2. Romanya’da Çalışma Şartları5.2. Romanya’da Çalışma Şartları
ÇalışmaiznibazındaüyasauyarıncaRomanya’yadetaşeveyabireyselçalışma
sözleşmesiileişealınabilirsiniz.
Bireysel Çalışma Sözleşmesi
Romanya’da İş Kanunu iş ilişkilerin bütünlüğünü, iş ilişkilerin alanındaki
düzenlemelerinuygulanmasınınkontrolünüveişçevresinidüzenliyor.İşKanununda
kapsanılanhükümler,Romanya’daRomenbirişvereniçinişsunan,bireyselçalışma
sözleşmesiileişealınanyabancıvatandaşveyauyruksuzlariçinuygulanıyor.
İşverenveişçiarasındayeralanişilişkileriileilgilihakvesorumluluklar,yasa

32
uyarınca,bireyselçalışmasözleşmelerivetopluçalışmasözleşmelerikapsamında,pazarlık
yapılarakkararlaştırılacak
Bireyselçalışmasözleşmesitarafların(işverenveişçi)onayıesasalınarak,yazılı
veRomencedilindeimzalanıyor.Yazılıolarakbireyselçalışmasözleşmeninimzalanma
sorumluluğuişvereninsorumluluğuolup,işilişkilerinbaşlamasındanönceimzalanması
lazım.Bireyselçalışmasözleşmesiyazılıolarakimzalanmadığıdurumda(işvereninizbir
şirketdeğildesizlerilebirsözleşmeimzalamayanbirgerçekkişiolduğudurumlargibi),
belirsizbirsüreiçinbirsözleşmeimzalandığıvarsayılıyorvetaraflarsözleşmeöngörülerin
vesunulanhizmetlerinispatınıherhangibaşkaispatyardımıileyapabilirler.Fakatişbu
durumda,işvereninvaatleriniteyitedecekolanbaşkabirbelgeveyabirşahidinizolmadığı
durumda,sizinsunduğunuzişintipinivehacmini,ayrıcahaklarınızıkorumanızdahazor
olacak.
İşverenileyazılışekildeimzalananveBölgeselÇalışmaMüfettişliğinde(İTM)
kayıtlıbirbireyselçalışmasözleşmesinesahipolmanızçokönemli.BireyselÇalışma
Sözleşmesisosyalgüvenliktedbirlereulaşmanızaizinveriyorveişvereninolasıkötü
muamelelerindensizlerikoruyor.
Sözleşmeninimzanlamasındanönce,işbunukapsamındayeralanhükümleridikkat
ileokumanızlazım.BireyselÇalışmaSözleşmesisizebirnüsha,işverenebirnüshave
İTM’ybirnüsha,toplamüçnüshaolarakimzalanıyor.Sadeceyazılıolarakimzalanan
çalışma sözleşmesi yetkili bölgesel makamlarda kayıt edilebileceğini gözönünde
bulundurun.
İşverenyasatarafındanöngörülensürede,İTM’deçalışmaiznibazındaimzalanan
bireyselçalışamsözleşmesinikaydetmekzorundadır.
Bireysel çalışma sözleşmesinin kadro-modeli uyarınca işbu zorunlu olarak
aşağıdakiunsurlarıkapsamasılazım:sözleşmetarafları(işçiveişveren),sözleşmekonusu,
sözleşmesüresi,işyeri,çalışmaşekli,görevinsorumlulukları,işsüresi,tatil,maaş,iş
yerindesağlıkvegüvenliğebağlıözelhaklar,diğerhükümler(denemesüresi,ihtarsüresi,
v.s.),taraflarıngenelhakvesorumlulukları.Işbusözleşmeninbirmodeliişburehberin
eklerindebulunuyor.
Bireysel çalışma sözleşmenin hükümleri yasaya aykırı öngörüler veya toplu
çalışmasözleşmeleriileveyaalınankararlarilekararlaştırılanminimumseviyealtındaki
haklarıkapsayamazlar.İşçileryasatarafındantanınanhaklardanvazgeçemezler.İşçilere
yasatarafındantanınanhaklardanvazgeçmeveyaişbuhaklarınsınırlandırılmasınıisteyen
herhangibirhükümgeçersizsayılacak.
Romanya’daişçiiseniz,genelde,aşağıdakihaklarasahipsiniz:sunduğunuzişiçin
maaşkabuletme;günlükvehaftalıkizin,yıllıktatil,şansvedavranışeşitliği,işyerinde
itibar,işyerindesağlıkvegüvenlik,profesyonelformasyonaulaşım,bilgilendirmeve
danışmanlık,çalışmaşartlarınveişortamınkararlaştırılmasıveiyileştirilmesinekatılma,

33
iştençıkartılmadurumundakoruma,topluvebireyselpazarlık,birsendikaoluşturmaveya
sendikayaüyeolmagibi,toplufaaliyetlerekatılım.
Avrupa Birliği dışındaki ülkelerden gelen vatandaşlar, sadece geçici oturum
hakkınasahipolabilirlerveprofesyonelsendikavemeslekiderneklerinüyeleriolamazlar.
İş Yasası uyarınca, işçiler aşağıdaki sorumluluklara sahipler: iş normunu
gerçekleştirme,veyadurumagöre,görevformuuyarıncaüzerinedüşensorumlulukları
yerinegetirme;işdisiplininesaygıgösterme;uygulanabilirtopluçalışmasözleşmesive
bireyselçalışmasözleşmesindeyeralaniçdüzenlemeninöngörülerinesaygıgösterme;iş
sorumluluklarınyerinegetirilmesindeişverenekarşısadakatgösterme;birimkapsamında
sağlıkvegüvenliktedbirlerinekarşısaygıgösterme;işmahremiyetinikoruma.
İşçihaklarınabağlıolarak,işvereninsorumluluklarıdaöngörüldü:işçilereçalışma
şartlarıhakkındaveişilişkilerinyeralmasıileilgiliunsurlarhakkındabilgivermesi;teknik,
düzenlemeveuygunçalışmaşartlarınısüreklisağlaması;yasa,uygulanabilirtopluçalışma
sözleşmesivebireyselçalışmasözleşmelerindendoğanbütünhaklarıtanıması;kendi
sendikasıveyadurumagöre,işçilerintemsilcileriileişbunlarınhakveçıkarlarınıönemli
şekildeetkileyebilecekolankararlarhakkındadanışması;kendisorumluluğualtındaolan
bütünhakvesorumluluklarıödemesiveyasaşartlarıaltındaişçileriçindevletekarşıvergi
veyükümlülüklerinödenmesi;talepüzerine,başvurudabulunanınişçiniteliğiniteyiteden
bütünbelgeleridüzenlesin;şahsinitelikliverileringizliliğinisağlaması.
Romanya İş Kanunu İngilizce diline de tercume edilmiştir ve
http://www.codulmuncii.ro/en web sitesinde bulabilirsiniz.
Detaşe
Detaşeişverentarafından,işbununçıkarınabazıişlerinyapılmasıamaçlı,başka
birişverene,işyeringeçiciolarakdeğişmesikararlaştırılanbelgedir.Işbuenfazlabiryıllık
birsüreiçindetaşeedilebilirveasılülkedeimzaladığınızçalışmasözleşmesivedetaşe
belgesibazındayapılabilir.
Maaaş
Bireyselçalışmasözleşmesibazındasunulanişiçin,herişçiparaolaraktanzim
edilenbirmaaşalmayahakkıvar.Maaşınkararlaştırılmasıveverilmesindecinsiyet,
cinsellikyönelmesi,genetiknitelikler,yaş,ırk,renk,uyruk,din,siyasiseçim,sosyalorijin,
sakatlık, aile durumu veya sorumluluğu, sendika bağımlılığı veya faliyeti açısından
ayrımcılıkyapmakyasaktır.
Her yıl, ulusal seviyede toplu pazarlıklar ile, ayda ortalama 170 saat tam iş
programıiçinaylıkminimumücretkararlaştırılıyor.
Maaş işverenlerin temelmaaşıveprim,yardımvediğerartışlarıdakapsıyorve
diğerparayükümlülklerindenönceödenmektedir.İşverenbireyselçalışmasözleşmesiile,
yurtkapsamındaminimumbrütmaaşaltındadeğeriolanbiresasmaaşıpazarlayamazve
kararlaştıramaz.
Bireyselçalışmasözleşmesindebelirtilenmaaş,tarifeli maaş olup,esasmaaşı

34
veyaişealınmamaaşınıtemsilediyor.Birçalışmasüreninsonunda,sizler,işçinintahsil
ettiğiparamiktarınıtemsiledenveyasauyarıncamecburiolanmaaşınıziçinsosyalsigorta
katkıları,maaşvergisiv.s.indirildiktensonranetmaaşıkabuledeceksiniz.Geneldeişveren
işealınmanızdanöncenetmaaşısizlerebildiriyor,fakatelinizegeçecekolanmiktarsizlere
bildirilenmiktarlaaynıolduğundaneminolmalısınız.
Maaş dışında, yemek için tamamen işveren tarafından karşılanan be yemek
kuponlarışeklindeverilenbireyselbiryardımkabuledebilirsiniz.Yemekkuponlarısahip
kişiyekuponüzerindekayıtlıdeğerileeşitdeğerdekamugıdabirimlerindengıdaürünleri
satınalmasınaizinverendeğerlifişlerdir.Yürürlükteolanyasalaruyarınca,işbunlarişveren
içinindirilebilenmasrafveyavergilendirilmeyengelirolarakvarsayılabilirler.
2009yılındaişverenleraylıkbrütgeliriüzerinden%16,5sosyalsigortakatkılarıödüyorlar.
Buna%16olangelirvergisideekleniyor.İşverenmaaşınızdansosyalsigorta
katkılarıvevergilerikesecekvesizlerenetmaaşıödeyecek.DahafazladetayRomanya’da
sosyalgüvenlikhakkındakibölümdebulabilirsiniz.
Çalışma Süresi ve Tatil Süresi
Tammesaiileçalışanişçileriçin,tammesaiçalışmasüresigünde8saatvehaftada
40saattir.Çalışmasüreninmaksimumyasalsüresi,ilavesaatlerdahil,haftada48saati
geçemez.
Haftalıkçalışmasüreninnormalsüresidışındasunulanhizmet,ilaveişolarak
sayılmaktadır.Ekiş,birkazanınetkilerininortadankaldırılmasıiçinveyabazıkazalarınyer
almamasınıönlemekamaçluacilişleriçinveyaolağanüstüdurumlardışında,işçininonayı
olmadanyapılamaz.Haftada48saatlimitiüzerindeveyareferansolarakalınan3takvim
ayısüresincehesaplananhaftada48işsaatıortalamasıüzerindeekişinyapılması,duruma
göre,olağanüstüdurumlarhariçveyabirkazanınetkilerininortadankaldırılmasıveyabazı
kazalarınyeralmasınınönlenmesiamaçlıdiğeracilişlemlerihariçyasaktır.
Ulusal seviyede tek toplu çalışma sözleşmesi ile kararlaştırılan bazı faaliyet
sektörleri,birimveyameslekleriçin,ekçalışmasaatlerinidekapsayan,çalışmazamanın
süresi,haftada48saatüzerindedearttırılabilir.
22,00–6,00saatleriarasındakisunulançalışmageceişiolarakvarsayılmakta.
Gecevardiyesindeçalışanişçiler,yakısaçalışmaprogramı,yadamaaşlarındabirprimden
yararlanmaktadırlar.
İşçileriyemekmolasıveikiişgünüarasındaardardaolan12saattendahaküçük
olmayantatilhakkınasahipler.Ayrıca,herhaftaardardaolanvegeneldeCumartesive
Pazarolanhaftalıktatilhaklarıvar.
Çalışılmayanyasalbayramgünlerişunlardır:1ve2Ocak;Paskalya’nınbirincive
ikincigünü;1Mayıs;DiniBayramlarınilkveikincigünü;1Aralık;Christmas’ınilkve
ikincigünü;Hristiyandinidışında,diğeryasaldinlertarafındanbeyanedilenveişbunlara
inanankişileriçin,heryılolan3dinibayramlarınherbiriiçin2gün.
Bütünişçileresağlananheryılödemeli21tatilgünündenoluşanyıllıktatilden
yararlanma hakkınız var. İşbu hak hiçbir sözleşme hükümü ile iptal edilemez veya
sınırlandırılamaz.İşverentarafındançalışılmayanyasalbayramgünlerinverilmesihakkında
İşKanunun134.maddesininöngörüleriişverentarafındanihlaledilmesiparacezasınatabii
tutuluyor.

35
Çalışma Hedefleri
Çalışma hedefleri, yürürlükte olan yasalar uyarınca, işveren tarafından
düzenleniyorvekurallarolmadığıdurumda,çalışmahedeflerisendikaonayıveya,duruma
göre,işçilerinintemsilcilerionayıileişverentarafındandüzenleniyor.
Çalışma hedefi çok büyük olduğunu var saydığınız durumda, sendikaya
danışabilirsiniz veya Bölgesel Çalışma Müfettişliği (İTM) veya İş Müfettişliğine
başvuruda bulunabilirsiniz.
İş Yerinde Sağlık ve Güvenlik
İşKanunuuyarınca,işverenyasaşartlarında,işkazalarıvemeslekihastalıklara
karşıriskiçinbütünişçileresigortayapmakzorundadır.Ayrıcaişverenişyerindesağlıkve
güvenliği alanında işçilerin, yeni işe alınan elemanların, iş yerini veya iş şeklini
değiştirenlerinve6aydandahabüyükbirsüredensonrafaaliyetinedönenlerineğitimini
organize etme sorumluluğuna sahiptir. Bütün bu durumlarda, eğitim faaliyetin
başlamasındanönceyapılmasılazım.
Romenbirişverendebireyselçalışmasözleşmesiileişealındığınızdurumda,
otomatik olarak mesleki hastalık ve iş yerinde kazalar için yapılan bir sigortadan
yararlanıyorsunuz.Çalışmasözleşmeninimzalanmasıtarihindenitibaren,butürsigorta
hizmetindenyararlanmahakkınasahipsiniz.Meslekihastalıklardurumunda,işilişkileri
veya bireysel sigorta sözleşmesi de sona ermesinden sonra da, sigorta hakları ve
hizmetlerindenyararlanmahakkıdevamediyor.
İşkazası,çalışmasürecisüresinceveyaişsorumluluklarınyerinegetirilmesi
süresinceyeralanveenaz3güngeçiciçalışmaimkansızlığı,sakatlıkveyavefatıdoğuran,
vücudunincitmesiveyaciddiprofesyonelintoksikasyondur.Ayrıca,işkazasıevdenişe
doğrugiderkenveyaterside,normalgüzergahüzerindevenormalsaatlerdeyeralankaza,
işkazasıdır.İşvereninmerkezinde(şirketmerkeziveyaçalışmanoktası)işprogramı
kapsamındaişsürecinebağlıolmayanfaaliyetlerdendoğanvesırfyaralınınsuçuolmadan
yeralankazadaişkazasısayılabilir.
Meslekihastalıklar,birmeslekveyagörevinyerinegetirilmesisonucunda,işyerine
özelfiziki,kimyasalveyabiyolojikzehirlifaktörlerdendolayıveişsürecindevücudun
değişksistemleriveyadeğişikorganlarınaşırıderecedekullanılmasısonucuyeralan
hastalıklardır.
Sigorta sisteminde iş kazaları ve mesleki hastalıklara karşı sigortalı olanlar,
aşağıdakihizmetlerdenyararlanabilirler:
a) tıbbirehabilitasyonveişkapasiteningerieldeedilmesi;
l kazayerinde,ambülansarabasındavehastanede,acilsağlıkhizmeti;
l doktortarafındanverilenambulansarabasındatedavi,yapılansağlık
muayeneleriveilaçlar;
l mesleki hastalıklar için uzmanlaşmış sağlık birimlerinde veya
hastanelerdesağlıkhizmetleri;
l tamirleyicicerrahlıkhizmetleriv.s.
b) rehabilitasyonvemeslekidönüşüm;
c) geçiciçalışmaimkansızlığıiçinyardım;
d) başka bir iş yerine geçici olarak geçme için yardım ve çalışma sürenin

36
azaltılmasıiçinyardım;
e) bütünlüğedeğinmeiçintazminat;
l İşkazasıveyameslekihastalıkdaimiyaralanmadoğurduklarıdurumda
veişbudurum%20ile%50arasıişkapasitesiniindirdiğidurumda,
yaralanmanın ağırlığına bağlı olarak hesaplanan, sadece bir defaya
mahsusödenenveDevletİstatistikEnstütüsü(İNS)tarafındanbildirilen
enfazlabrüt12ortalamamaaşıkadarolabilen,sabitbirparamiktarı
temsiledenbirtazminattanyararlanabilirsiniz.
f) vefatdurumundatazminatlar;
l Birmeslekihastalıkveyabirişkazasısonucundasigortalıkişininvefatı
durumunda,sadecebirkişiye(yaşayaneş,çocuk,ebevey,mirasçı,veli)
ödenenDevletİstatistikEnstitüsütarafınanbildirilen4brütortalama
maaşıkadarbirtazminattanyararlanabilirsiniz.
g) harcamalarıngeriiadeler.
İşveren iş kazalarını ve mesleki hastalıkları Bölgesel Çalışma Müfettişliğine
bildirmekzorundadir.
İşkazasınınbeyanedilmesihiçbirşekildeyararlanankişiüzerinenegatifetkiler
yaratamaz.İşkazasınınbeyanedilmemesi,yaralınınuygunsağlıkbakımınıkabuletme
hakkındanvesigortadandoğansonrakihaklarındanalıkoyamaz.
Ortaklar,yöneticiler,aileortaklıklarınüyeleri,serbestfaaliyetgerçekleştirmeye
yetkilikişiler,diğerilgilikişiler(detaşekişilergibi)sadecebirbireyselsigortasözleşmesi
imzaladıklarıveUlusalEmeklilikvediğerSosyalSigortaHaklarıKurumuna(CNPAS)
katkıödedikleridurumdaişkazasıvemeslekihastalanmasigortalarındanyararlanabilirler.
Işyerindesağlıkvegüvenlikhakkındadahafazladetay,ÇalışmaMüfettişliğin,il
başkentiolanşekirlerdebürolarıolanİTM-lerkapsamındaveyaişsağlığıvegüvenliği
hakkında319/2006sayılıYasadabulabilirsiniz.
Telif Hakları Sözleşmeleri ve Sivil Sözleşmeler (Hizmet Sunma Sözleşmeleri)
Üçüncübirülkevatandaşıolarak,çalışmailişkileridahilindegerçekleşmesede,
gelirlerinizinbirilavesiolarakdiğerfaaliyetlerdesürdürebilirsiniz.Böylece,birsivil
sözleşmeöngörmelerineticesindemallarınkullanımveyatelifhaklarındevriiçinvsücret
alabilirsiniz.
Bir hizmet sözleşmesi veya telif hakları devir sözleşmesi bir vize/çalışma amaçlı
oturum hakkınızı, sağlık ve sosyal hizmetlerini garanti eden bireysel çalışma
sözleşmesinin yerine geçmediği için, uzatmaya izin vermez.
Romanya’dabirfikrikreasyonungerçekleşmesinekatkıdabulunduğunuztakdirde,
telifhaklarıdevrigibi,özelbirsözleşmeyedayanarakücretalabilirsiniz.Hizmetsözleşmesi
ise,medenikanununatabiolup,taraflar,konu,içerik,ödeme,sonaermekoşullarıvsgibi
genel hükümler kapsamaktadır. Özel kişi olarak sivil sözleşme imzalayabileceğiniz
faaliyetler:belirlibirfırsatdolayısıyleyapılan,faydalananınemrialtındabulundurmayan,
veyatekbirfaaliyetilebirdefalıkgerçekleşenfaaliyet.Belirtilenunsurlardanherhangi

37
birinin olması bir çalışma ilişkisi olduğumuzu gösterir, bu nedenle sivil sözleşme
imzalanacaktır.
Birsivilsözleşmesinedayanaraksürdürülenfaaliyetlerddenkaynaklanangelirler
vergiaçısından,sözleşmeimzaladığınızdayazılıolaraktercihettiğinizopsyonunuzagöre,
ikişekildedeğerlendirilebilir:
1)diğerkaynaklardangelirlerolarak-bunlariçingelirleriödeyenler,brütgelire
%16vergiuygulayaraksözkonusuparatutarınıhesaplayacak,düşecekvevergi
olaraködeyecektir.Budurumda,kendinizsivilsözleşmelerivergidairesinetescil
etmeyevegelirbeyannamesiteslimetmeyemecburdeğilsiniz.
2)bağımsızfaaliyetlerdengelirlerolarak:bunlariçingelirleriödeyenler,brütgelire
%10vergiuygulayaraksözkonusuparatutarınıhesaplayacak,düşecekvevergi
olarak ödeyecektir. Bu durumda kendiniz yetkili vergi dairesine faaliyeti
başladığınızdanveyailkgeliritahsilettiğinizden30güniçindevergitescil
beyannameniziteslimetmenizgerekiyor.Aynızamanda,gelirineldedildiği
senenin sonraki senenin 15 Mayıs tarihinde kadar, (%16 gelir vergisi ile
ödeyendekesilen%10arasındakivergiyiödeyerek)„Eldedilengelirlerleilgili
özel beyanname” adlı 200 nolu Formu teslim etmeniz gerekiyor. Aynı
vergilendirme yöntemi telif hakları neticesinde eldedilen gelirler için de
uygulanacaktır.
5.3. Yasadışı Koşullarda Çalışmak5.3. Yasadışı Koşullarda Çalışmak
Yasal formaliteleri yerine getirmeden çalışmak, yani bireysel iş sözleşmesi
imzalanmadan çalışmak ve maaş bordrosu (ödemenin yapıldığına dahil belge)
imzalanmadan para tahsil etmek yasadışı koşullarda çalışmaktır ve işçilere birçok
dezavantajgetirmektedir.
İşegirdiğinizdebiryselsözleşmenizyasalarauygunolmasıiçinkontroletmenizgereken
şunlardır::
l işverenleanlaştığınızkoşullarsözleşmedeyeralıpalmadığını
l tüm3nüshasizin,işvereninimzası,firmanınresmimühürüveBölgeÇalışma
Müfettişliğinden tescil nosu bulundurduğunu ve size bir nüshası verilip
verilmediğini
l maaşaldığınızdabirbelgeimzalayipimzalamadığınız(maaşbordrosu)
İmzalanansözleşmesadecesizinonayınızladeğişebilecektir.Sizinimzaladığınız
fakat işveren tarafından imzalanmayan ve mühürlenmeyen bir sözleşmenin hukuki
geçerliliğiyoktur!
„Karaçalışma”olarakadlandırılanyasadışıkoşullardaçalışmasizinçinbirçokrisk
demektir: işveren azgari ücretten ve eğitim seviyeniz ve çalıştığınız süre için
hakkettiğinizdendahadüşükmaaşödeyebilir,sabitbirödemetarihiolmayabilir,sabitve
yasalara uygun bir iş programınız olmayabilir, normlara dayanan bir faaliyetiniz
olmayabilir,çalışmavegüvenlikekipmanıverilmeyebilir,yıllıkizinhakkınızolmaz,
işsizlikücretinehakkınızolmaz,işyerindekazadurumundaengellimaaşınızolmaz,
hastalıkücretinizödenmezvehastanedeücretsizyatmahakkınızolmaz,indirimliilaç

38
alamazsınız.Tescillibirbireyselişsözleşmenizolmadığıdurumda,Romanya’davizeve
oturumhakkınızınuzatılmasınaengeldir.
5.4. İnsan Ticareti5.4. İnsan Ticareti
Insanticaretiinsanhaklarınatecavüzüvekişininhaysiyetvebütünlüğüneyapılan
bir eylem niteliğindedir. İnsan ticareti mağdurlarının haklarını ihlal etmemek, onları
korumakveinsanticaretiilemücadeleRomanyanınödemlihedefleridir.
Kişiticareti„güçkullanımıtehdidiveyagüçkullanımıyleveyadiğeryöntemlerle,
kaçırarak,sahtekarlıkile,yetkiyikötükullanarakveyahassasiyetdurumundaveyadiğerbir
kişininüzerindeotoritesiolduğundarızasınıalmakiçinödemeveyaavantajlarteklifederek
veya kabul ederek, kişileri kullanmak üzere işe alınması, ulaştırılması, transferi,
barındırılmasıveyakabuledilmedisi”anlamındadır.
Butanımaltında,insankaçakçılığı,göçkaçakçılığıvefuhuşarasındanetbirayrım
yapabilir.Göç kaçakçılığı, dolaylı veya dolaysız maddi veya başka bir türlü yarar
karşılığındabirkişininvatandaşıolmadığıveyaikametiolmadığıbirülkeyeyasadışı
girmesiiçinyardımedilmesidir.
Kişikaçakçılığıbirkişininçeşitliamaçlarlaistismarıdır.Birkişininistismarı
aşağıdakişekildetanımlanmaktır:
l iş,maaş,sağlıkvegüvenlikkoşullarıyleilgiliyasalnormlarıihlalederekzorla
birçalışmaveyahizmetyapılması;
l köleliktutmakveyakişihürriyetiniengelleyenveyahizmetverilengibibenzen
durumlarındatutmak;
l fuhuş yaptırmak, pornografik malzemeler yayinlanmak üzere pornografik
faaliyetleryaptırmakveyacinselsömürünündiğerbiçimleri;
l organçıkarılması;
l insananahakvehürriyetlerineaykırıdiğerfaaliyetleryapmak;
l Dilencilikyaptırmak
Daha fazla ayrıntı için: Kişi Ticaretin karşı Ulusal Ajans (ANTIP)
http://anitp.mai.gov.ro/en
5.5. Bireysel İş Sözleşmelerinden Doğan Hak ve Sorumluluklarla İlgili5.5. Bireysel İş Sözleşmelerinden Doğan Hak ve Sorumluluklarla İlgili
İhtilafların Çözümlenmesiİhtilafların Çözümlenmesi
İşvereninizden açıklamalar talep ediniz
Çalışma yasasıyle tanılan bir veya fazla haklardan faydalanmadığınızı
düşündüğünüzde,ilkönceİşvereninizlekonuyukonuşmanızgerekiyor.Kendisisizebazı
haklarınızınverilmediğinibilmeyebilir.Buşekildemuhtemelişihtilaflarınıçözümüneyol
açabilir.
Sendikanızdan yardım talep ediniz
İşyerindekoruyacağınızhakveyükümlülüklerleilgiliSendikatemsilcisinden
danışmanlıkyardımıtalepedebilirsiniz.

39
Bölge Çalışma Müffetişliği veya Çalışma Müffetişliğine şikayettw bulununuz
İşilişkileriileilgiliyasalöngörmelerinihlalıdurumunda(yasalsözleşmeolmadan
çalışma,fazlamesaiileilgiliyasalöngörmelerinihlalı,yasalbayramlarvehaftalıkizin,
ülkebazındaaskaribrütmaaşteminatıverilmemesi,bireyselsözleşmedeyasadışıkoşulları
yazılmasıvs)kaldığınızİlBölgeÇalışmaMüffetişliğineşikayetediniz.
Her İl Mahkemesi veya Bükreş Mahkemesi dahilinde faaliyet gösteren iş
ihtilafları ve sosyal sigortalar çözümü ile yetkili departmanlara şikayet ediniz.
İş Mahkemelerin konusu bireysel veya duruma göre toplu iş sözleşmelerin
imzalanması, uygulaması, değişmesi, askıya alınması ve sona ermesiyle ilgili iş
ihtilaflarının çözümüdür. Aynı zamanda sosyal partnerleri arasındaki hukuki ilişkileri
ile ilgili taleplerin çözümüyle de ilgilenmektedir.
Geniş anlamda, iş ihtilaflarında taraflar:
a) işçiler
b) işverenler
c) sendikalarvepatronluklar
d) diğertüzelveözelkişiler(özelkanunlaradayanarak)olabilir.
Birişsözleşmesindenkaynaklananhaklarihlaledildiğidurumda,işverenebelirli
bir sürede dava açılabileceği için, en kısa zamanda bir hukukçu veya bir avukata
başvurmanız gerekiyor.Aynı zamanda, haklarınızın korunmasıyle ilgili tavsiyeler
alabilmeniziçinsendikayabaşvurabilirsiniz.
Mahkemeye başvurma süreniz:
a) işvereninbireyselişsözleşmesininbitimi,uygulanması,askıyaalınmasıveya
sonaermesiyleilgilitektaraflıkararbildirildiğindenitibaren30takvimgünü
içinde;
b) disiplincezasıbildirildiğindenitibaren30takvimgünüiçinde
c) bireyselişihtilafkonusuödenmeyenmaaşhaklarıiseveyaişçiyeödenmesi
gerekenveödenmeyentazminatlarise,işçilerinişvereninkarşısındamalvarlığısorumluluğu
durumundada,durumungerçekleştiğindenitibaren3yıliçinde.
d) birbireyselişsözleşmesininveyatopluişsözleşmesiningeçersizliğiistendiği
durumda,sözleşmegeçerliliğisüresiiçinde;
e) iş sözleşmesi veya bazı hükümler uygulanmadığı durumda, faaliyetin
gerçekleştiğitarihden6ayiçinde.
Yukarıdabelirtilendurumlardışındatümdurumlarda,sürehakkındoğduğundan
itibaren3yıliçindedir.Maddiaçıdan,Mahkeme,kanunendiğermahkemeleriyetkisinde
olanlarhariç,ilkmahkemedeişihtilaflarınyargılanmasıyleyetkilidir.
Bölgeselaçıdan,işihtilafınışikayetedeninikametiveyamerkezibulunanİlMahkemesidir.
Çalışma Yasası çalışma ihtilafları durumları için diğer kuralları da belirtiyor:
l Çalışmaihtilaflarınçözümüyleilgilidavalar,yargıvergiveyargıpulundanmuaf
veacilolarakyargılanmaktadır
l Duruşmaiçinverilentarih15gündendahageçolamaz

40
l Verilenkararlarkesinveicraedilirolacak,neticesindeicraedilirveyalnızca
itirazedilebilir
Genelde iş ihtilaflarıyle ilgili davalar yargı vergiden muaf, hızlı çözülür,
mahkemedekidavadaişçiherihtilaftaavantajlıtarafdır.
İşihtilaflarınbuçözümyolusadeceRomanya’daimzalananişsözleşmeleriiçin
geçerlidir.Transferilegeldiyseniz,işihtilafınçözümüRomanyayasalarınagörebulunur
fakatsadecesözleşmenizdeözellikleböylebirhükümolduğudurumda.Geneldeihtilafın
çözümüişvefrenleimzalanansözleşmedeyazılanmahkemelerdebulunur.
Devlet Müdafisi
Uyruğu,yaşı,cinsiyeti,etnikkökeni,siyasiveyadinifarketmeksizinvatandaşhak
vehürriyetlerineKamuotoriteleritarafındanzarargörenherözelkişiDevletMüdafisi
Makamınabaşvurabilir.
HalkAvukatıaşağıdakikonulardafaaliyetsürdürmektedir:
l insanhakları,erkeklerilekadınlararasındaeşitşans,dinlerveulusalazınlıklar;
l çocuk,aile,genç,emekli,engellilerhakları;
l ordu,adalet,polis,hapisaneler
l mülkiyet,çalışma,sosyalgüvenlik,vergiler.
ÖzelkişiolarakhakvehürriyetleriniziihlaledenKamuotoritelerinidarievrakları
veyafaaliyetleriyleilgilisorunlardaHalkAvukatınabaşvurabilirsiniz.Aynızamanda,Kamu
İdareOrganlarısusmasıveevraklarıngeçvermesideidarifaaliyetleredahildir.
HalkAvukatınaverilendilekçeyargıpuldanmuaftır.
5.6. Sosyal Güvenlik5.6. Sosyal Güvenlik
Kamusistemindesosyalsigortayardımlarısigortalananriskleradıylageçenyaşlanma,
sakatlanma,kazageçirme,hastalık,işsizlik,doğum,ölümvsneticesindekısmenveya
tamamenmaaşyerinegeçengelirdir.
Primoranlarıherseneişverenlerileişçilerarasındafarklı,devletsosyalsigortakanunuyle
belirleniyor.Kanunagöre,işverenaylıkolarakdevletsosyalsigortakurumunaödemesi
gerekenisigortalılardankestiğiprimlerlebirliktehesaplamaveödemekleyükümlüdür.
Sosyalsigortaprimleri,sosyalsigortabütçesiyleyıllıkbelirleniyor.2009yılıiçimişverenin
ödediğisigortaprimleriaşağıdakilerdi:
Konu 2009 katkı
Emeklimaaşlarvediğersağlıksigortalar •normalçalışmakoşulları–20,8%
•özelçalışmakoşulları–25,8%
•olağanüstüçalışmakoşulları–30,8%
İşkazalarıveişhastalıkları 0,15–0,85%
Sağlık 5,2%
İzinlervesağlıksigorta 0.85%

41
İşsizlik 0,5%
MaaşborçlarınıödemesiiçinGarantiFonu 0,25%
Bireyselişsözleşmesinedayanarakgelireldedenişçilerinödediğisosyalsigortaprimleri:
Konu 2009 katkı
Emeklimaaşvediğersosyalsigortalar 10,5%
Sağlık 5,5%
İşsizlik 0,5%
İşçilerinödemesigerekensosyalsigortaprimlerininhesaplamadayanağıaylıkbrüt
gelirdir. Mecburen sigortalanan kişilerin aylık brüt gelirleri aşağıdaki unsurlardan
oluşmaktadır:çalıştığısüreyeuygunbrütaylıkmaaşvedurumagörearttırmalar,ödenekler,
teşfikler,primlervemaaşfonundanödenendiğerücretler.
Bireysel iş sözleşmesiyle çalışan her kişi bu primleri ödemekle yükümlüdür.
Transferilegelenkişilersosyalsigortaprimleriödemiyor,sadecegelirvergisiödüyorlar.
Emeklilik maaşları ve diğer sosyal sigorta hakları
Sürekli oturum izniniz var ve yasal koşulları yerine getiriyorsanız, Romen
yasalarınıntanıdığıtümhaklardanyararlanabilirsiniz.Bukoşullargeneldekamuemeklilik
sistemineazgariödemesüresiveemeklimaaşıhakkındanyararlanmakiçinstandardyaşile
ilgilidir.
Romanya’dadörtçeşitemeklilikmaaşıvardır:yaşsınırıiçinemeklilikmaaşı,
erkeknemeklilik/kısmenerkenemeklilikmaaşı,engellimaaşıvevefatedenkişidensonra
emeklimaaş
Romanydakikamusistemindekisosyalsigortahaklarıvebuhaklarlailgiliprimler
sigortalılarınikametiveyaoturumunundevrettiğiülkelere,Romanyanıntarafolduğu
uluslararasısözleşmelerveyaantlaşmalaradayanarakgerçekleşebilir.
ŞuandaEmeklilikveSosyalSigortaUlusalKurumsosyalsigortakonusundabazıkarşılıklı
anlaşmaları uyguluyor, iş ilişkileri ve egemenlik ile ilgili eşit muamele ilkeleri
uygulanmaktadır.Romanyanınbutüranlaşmalarıolduğuülkeler:Arnavutluk,Cezayir,
Ermenistan,KuzeyKore,Libya,Makedonya,Fas,Moldova,Peru,Rusya,Türkiye.
Daha fazla ayrıntılar için: http://www.cnpas.org/portal/media-
type/html/language/en/user/anon/page/default.psml/template
/generic?url=%2Fcontent%2Fcnpas%2Fagreements.
htmltitle=Bilateral+agreements
Daha fazla ayrıntılar Emeklilik Ulusal Kurumun web sitesi:
http://www.cnpas.org/ ve kamu emeklilik sistemi ve sosyal sigorta haklarıyle ilgili
19/2000 sayılı Kanun da bulabilirsiniz.

42
Sağlık sigortası
Sağlıksigortasındanaşağıdakidurumlardafaydalanabilirsiniz:
l yabancıuyrukluvatandaşolduğunuzvegeçicioturumhakkınuzatılmasınıtalep
ettiğinizveyaRomanya’daikametinizolduğudurumunda;
l faceţidovadaplăţiicontribuţieilafond,încondiţiilelegii.
l Romanyanınuluslararasısağlıkkonusundaanlaşmaimzaladığıdiğerbirülkede
sigortalıolduğunuzdurumunda.
18yaşınakadartümçocuklar,18ile26yaşarasıöğrenci,çırakveyafakülte
öğrencisi oldukları ve çalışma geliri olmayan gençler, prim ödemeden sigortadan
yararlanabiliyorlar.
Fakülteöğrencisiolsanızda,26yaşınageldiğinizde,Romanya’daoturumhakkınızı
uzatmakiçingerektiğinden,sağlıksigortaprimleriniziödemenizgerekiyor.
Sigortalılarınhakları:
l tümşartlarıyerinegetirdikleritakdirde,talepettikleribirailedoktorunlistesine
yazılmak.Ailedoktorulisteyeyazıldıktansonraancakenaz6aysonaerdiğinde
değişebilir.
l yasalarauygunolaraksağlıkhizmetleri,ilaçlar,tıbbicihazlardanayrımcılık
yapılmadanfaydalanmak;
l sözleşmeilebelirtilenönleyicikontrolleryaptırmak;
l hastalıklarınerkenteşhisdahilolmaküzerekoruyucusağlıkhizmetlerivesağlık
promosyonhizmetlerindenyararlanmak;
l sağlıksigortakurumuylesözleşmeilişkisindeolanpolikliniklerdevehastanelerde
sağlıkhizmetlerindenfaydalanmak;
l acilsağlıkhizmetlerdenfaydalanmak;
l bazıdişbakımhizmetlerindenfaydalanmak;
l fizyoterapitedavisindenfaydalanmak;
l evindesağlıkbakımhizmetlerindenfaydalanmak;
l veriler,özellikleteşhisvetedaviileilgiligizlililiğinkorunmagarantisiverilmesi;
l sağlıktedavilerleilgilibilgilendirmehakkınasahipolmak;
l yasalara uygun olarak hastalık izinleri ve sosyal sigorta yardımlarından
faydalanması.
Romanya’daoturumveyaikamethakkınızınkayıbı,sigortalınınvefatıveyahukuki
olaraksigortayıkaybettiğinedairhukuibeyaniilebirliktesigortalıniteliğikaybediliyor.
Ayrıca,sigortahaklarınızsonyaptığınızödemedenitibaren3ayiçerisindesonaermektedir.
Sigortalıolmadığınıztakdirde,sadececerrahhi-acildurumlarda,endemiksalgın
potansyalıolanhastalıklarda,ulusalaşılamaprogramındayeralanhastalıklarda,hamilelik
veyenidoğumyapanlarıntakibinde,aileprogramlanmahizmetlerindenminimumsağlık
hizmetleriiçerenbirpakettenacilolarakfaydalanabilirsiniz.

ghid-turca

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

Destacado

Destacado (18)

Más de Timofte Gabriela

Más de Timofte Gabriela (16)

ghid-turca