http://ders-iktisat.blogspot.com/

2. Birinci bölüm

3. TEMEL KAVRAMLAR
• EKONOMİK YAŞAM VE İŞLETME
İnsan İhtiyaçları: Bireylerin organizmalarından
ya da toplumsal ilişkilerinden kaynaklanan
eksikliklerdir.
İnsan, bu eksiklikleri gidermek için çaba gösterir.
Çabalarından olumlu sonuç aldığı zaman,
tatmine ulaşır ve mutlu olur.

4. İHTİYAÇLAR:
• İnsan ihtiyaçları çok çeşitli ve karmaşıktır.
İhtiyaçların bir grubu yaşamsal niteliktedir.
Bunlara “birincil ihtiyaçlar” denmektedir. Bu
gruptaki ihtiyaçlar giderilmedikleri takdirde,
kişi yaşamının sona ermesine kadar varan
sonuçlar ortaya çıkabilir.
• İkinci grupta toplanan ihtiyaçlar ise insanların
toplumsal ilişkilerinden ve görevlerinden ya da
bencil arzularından kaynaklanır.

5. İnsan İhtiyaçları Hiyerarşisi:
• Abraham Maslow’un “İhtiyaçlar Kuramına”
göre, insanlar tıpkı bir merdivenin
basamaklarından yukarı çıkarcasına, bir
basamak grubundaki ihtiyaçları giderdikçe, bir
üst basamağa yönelirler.
Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi:
-Fizyolojik İhtiyaçlar
-Güvenlik İhtiyaçları
-Sosyal İhtiyaçlar
-Psikolojik İhtiyaçlar
-Kendini Gerçekleştirme İhtiyaçları

6. • Fizyolojik-Psikolojik gereksinimler: Temel içgüdüsel
ihtiyaçlardır. Yemek, içmek, uyumak, solumak, seks gibi,
• Güvenlik gereksinimi: Can ve mal varlıklarının korunması
ihtiyacı,
• Sevgi, sevecenlik gereksinimi: Sevme, sevilme, bir gruba
mensup olma, yardımseverlik, şefkat gibi,
• Saygınlık gereksinimi: Sevmek, sevilmek dışında bireylerin
kendilerine saygı duyulması ihtiyacı. Tanınma, sosyal statü
sahibi olma, başarı elde etme, takdir edilme gibi.
• Kendini gerçekleştirme gereksinimi: Alt kategorilerdeki
ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra kendini geliştirmek, zorlu
hedefleri başarmak ve kapasiteyi artırmak gibi idealleri ve
yetenekleri gerçekleştirme ihtiyaçları duyulur.

7. T LEP:
• İhtiyaç sahiplerinin satınalma gücü ile
desteklenmiş isteklerinin kendilerine en fazla
fayda sağlayacağı umulan ürüne yönelik
açıklanmış şeklidir.
• Toplam talep; bir yörede , bir ülke sınırları
içinde ya da dünyada, değişik mal ve
hizmetlere yönelik olarak ortaya çıkan bu gibi
bireysel taleplerin tümü “toplam talep” kabul
edilir.

8. Ekonomik Uğraşılar:
• Arz: Talebi karşılamak için faydalı mal ve hizmet
ortaya konulması ve sunulması faaliyetidir.
• Toplam talebi karşılamak için ortaya konan tüm
mal ve hizmetler toplam arz olarak
değerlendirilir.
• Ekonomi: Var olan ihtiyaçların giderilmesi için mal
ve hizmetlerin ortaya konulmasına yönelik tüm
çabalardan oluşur.
Ekonomi: Toplam talep ile arz arasında denge
sağlamakla görevlidir.

9. Toplam talep belirli bir anda toplam
mal ve hizmet arzı ile karşılanamaz?
• Piyasaya arz edilen mal ve hizmetler yetersiz –kıt
olabilir. Bu durum, mal ve hizmetlerin istenen
nicelik veya nitelik olarak üretilememesinden
kaynaklanabilir.
Örneğin; araba lastiği üretmek için yeterli miktar ve
kalitede petrol ve türevlerinin bulunmaması,
yeterli miktarda iş gücü bulunmasına karşılık
kalifiye olmamaları ya da borç para
bulunamaması ve kredi koşullarının elverişsiz
olması gibi….

10. • Mevcut mal ve hizmetlerin, ihtiyacı olan insan
ve toplumlara tatmin yaratacak ve faydalı
olacak şekilde sunumunda ortaya çıkan
aksaklıklar ve organizasyon bozuklukları geçici
kıtlık koşulları yaratabilir.
Örneğin; yazlık giysilerin üretilmelerine rağmen
sezon başında veya ihtiyaç duyulan piyasalara
sunulamaması gibi…

11. • İnsan ihtiyaçlarının sürekli nicelik ve nitelikleri
değişmekte ve karşılanan ihtiyaçların yerine daha
değişik yeni ihtiyaçlar türemektedir. Üretim yapan
işletmeler piyasada sürekli değişen ihtiyaçları
saptamakta güçlüklerle karşılaşabilirler.
• Ekonomik uğraşılar: Talep edilen mal ve hizmetlerin
üretilmesi ve değişimi için toplum bireylerinin kişisel
veya örgütlü çabaları sonucu ortaya çıkan
faaliyetlerdir.
• Söz konusu ekonomik uğraşılar sonucu üretilen mal ve
hizmetlerin ihtiyaçları gidermeleri nedeniyle sağlanan
tatmin sonucu ”fayda” ortaya çıkar.

12. Ekonomik mal ve hizmetler:
• Ekonomik uğraşılar sonucu ortaya çıkarılan,
tatmin sağlayan ve faydalı olan mal ve
hizmetlere “ekonomik mal ve hizmetler”
denir. Bir mal veya hizmetin ekonomik mal ve
hizmet olarak nitelendirilebilmesi için bazı
özelliklere sahip olması gerekir.

13. Ekonomik mal ve hizmetler kıtlık konusunu
oluşturur. Yani bu mal ve hizmetlere doğada
rastlamak olası değildir, ya da bunları, ihtiyacı
olan kişiler kolayca ve bir karşılık vermeden
bulamamaktadır.

14. • Ekonomik mal ve hizmetler gerçek ve tüzel kişi
ihtiyaçlarını gidermeye yöneliktir ve bu
nedenle talep edilirler. Talep edilen bu
ürünlerin kişi ihtiyaçlarını gidererek sonuçta
faydalı olmaları beklenir.
• Ekonomik mal ve hizmetlerle ilgili olarak
saptanabilecek üçüncü bir özellik ise,bunların
değişim konusunu oluşturmaları ve bir değişim
konusu oluşturmaları ve bir değişim değerine
sahip olmalarıdır.

15. Üretim ve Üretim Faktörleri
• Üretim : Ekonomik mal ve hizmetlerin ortaya
konulması, yaratılması için yapılan
faaliyetlerdir.
• Mal ve hizmetlerin üretim ve satışına yönelik
olarak temel fayda yaratıcı faaliyetler şu
şekildedir:
1. Şekil Faydası: Üretim faktörlerinin kullanılarak
mal ve hizmetlerin tüketicilerin ihtiyaçlarını
giderecek ve tatmin sağlayacak biçimde ortaya
çıkarılmaları sonucu yaratılan faydadır.

16. 2. Yer faydası : Üretilen mal ve hizmetlerin ya
üretim yerlerinden talep edildikleri pazarlara,
ya da talep edenlerin üretimin yapıldığı
yerlere getirilmesi sonucu yaratılan
faydalardır.

17. 3. Zaman faydası: Üretilen mal ve hizmetlerin
üretim ve talep zamanlarının uyumlu
kılınmasına yönelik çabalar sonucu yaratılan
faydalardır.

18. 4. Mülkiyet ve Değişim Faydası: Ürünlerin talep
eden kesimlerin kolayca elde etmesini ve
sahiplenmesini sağlayarak, yaratılan
faydalardır.

19. 5. Bilgi faydası: Mal ve hizmetler ile
tüketimlerinin tatmin edici olmasını
sağlayacak tüm bilgilerin sürekli ilgili kesimlere
aktarılması veya bu kesimlerden bilgiler
alınması şeklinde yaratılan faydalardır.

20. • Üretim , fiziksel ve beşeri kaynaklardan oluşan
girdilerin insan ihtiyaçlarını giderecek şekilde
çıktılara dönüştürülmesi olarak ele alındığında,
ön plana üretim faktörleri çıkmaktadır. Bu
faktörler:
- Doğal kaynaklar
- İnsan kaynakları
- Sermaye kaynakları
- Bilgi kaynakları
- Girişimci

21. • Doğal kaynaklar: Doğadan elde edilen, üretim
amaçlı yararlanılan ve değişime uğratılarak
ürün haline dönüştürülen tüm maddelerdir.

22. • İnsan gücü kaynakları(İşgücü/emek): Mal ve
hizmetlerin üretimi ve ticareti için çalışan,
fiziksel veya zihinsel katkıda bulunan tüm
kişilerdir.

23. • Sermaye kaynakları: Mal ve hizmet üretimi için
işletmenin ihtiyaç duyacağı, üretime yardımcı
olan tüm kaynaklardır.

24. • Bilgi birikimi ve kaynaklar: Bir örgütün sahip
olması gereken ve işletmecilik
uygulamalarında kullanılan tüm bilgi ağırlıklı
değerlerdir.

25. Üretim faktörlerine yapılan
ödemeler:
• İşgücü için; ücret, maaş, ikramiye,
• Sermaye için; hisse(ortaklık payı), kar,
• Krediler için; faiz,
• Doğal kaynaklar için; rant.

26. İşletme ve Girişim
• İşletme: Üretim faktörlerini uyumlu bir
biçimde bünyesinde birleştiren bir sistemdir.
• Doğal kaynaklar, emek ve sermaye üçlüsünün
belli bir oranda ve belli bir düzen içinde bir
araya getirildikleri ekonomik bir birimdir.

27. İşletme:
• Kişilerin ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla
üretim faktörlerini uyumlu bir biçimde bir
araya getirerek, ekonomik mal ve hizmet
üretmek ve /veya pazarlamak için faaliyette
bulunan kuruluştur.

28. Bir kuruluşun işletme olabilmesi için:
• Ekonomik mal veya hizmetleri üreterek fayda
yaratması,
• Bu amaçla gerekli üretim faktörlerini elde
ederek uyumlu bir şekilde bir araya getirmesi.
• İşletmeler belirli bir amaçla kurulurlar ve bu
amaç genellikle kar elde etme şeklinde ortaya
çıkar. Buna göre işletme;
İhtiyaç duyulan ekonomik mal ve hizmetleri üretmek
ve/veya pazarlamak, böylece var olan talebi tatmin
ederek fayda yaratmak, dolayısıyla kar elde etmek
için faaliyette bulunan ekonomik kuruluştur.

31. Girişim kavramı:
• İşletme ile girişim kavramları çoğu kez aynı
anlamda kullanılmaktadır. Yalnız bu kavramları
farklı şekilde yorumlayan görüşler de vardır:
-Bir görüşte; başkalarının ihtiyacını sürekli olarak
karşılamak üzere, pazarı olan ve pazarda fiyatı
oluşan ekonomik mal ve hizmetleri ortaya
koymak ve sahibine kar sağlamak amacını
güden bir işletme olarak girişim tanımlanır

32. • İşletme ise daha geniş anlamda bir kuruluş
olarak değerlendirilir.
• İkinci görüşte, girişim ile işletme birbirine bağlı
olarak düşünülür. İşletme ekonomik mal ve
hizmetleri ortaya koyan teknik bir birimdir.
Girişim ise daha üst düzeyde yer alan ve bir
veya birden çok sayıdaki işletmeyi bünyesinde
toplayan bir kuruluştur.
• Başka bir görüşe göre; işletme ve girişim aynı
kuruluşun değişik işlevlerini üstlenmiş birimleri
olarak kabul edilir.

33. Girişimci:
• Ekonomik mal ve/veya hizmet üretmek
ve/veya pazarlamak için üretim faktörlerini ele
geçirip, düzenli bir biçimde bir araya getiren,
kar amacı güden ve girişimlerinin sonucu
doğabilecek tüm risklere katlanan kişidir.

34. Yönetici:
• Kar ve risk başkalarına ait olmak üzere
ekonomik mal ve/veya hizmet üretmek
ve/veya pazarlamak için üretim faktörlerini ele
geçirip, düzenli bir biçimde bir araya getiren
ve böylece kurulan veya faaliyette olan
işletmeyi amaçlarına uygun çalıştırma ve
yönetme yetkisini girişimciden alan ve
sorumluluk üstlenen kişidir.

35. Girişimci ve Yönetici ile ilgili
özellikler:
• Girişimci gerçek veya tüzel kişi olabilir.
• Girişimci ekonomik mal ve hizmet üretmek
ve /veya pazarlamak üzere ya kendi sahip
olduğu veya başka kaynaklardan sağladığı
sermayeyi riske atar.
• Girişimci işletmenin amaç veya amaçlarına
ulaşması için toplumun ihtiyaç ve isteklerini ve
bunlardaki gelişmeleri en iyi biçimde bilen ve
sezen bir kişi olmalıdır.

36. • Girişimci nitelikleri arasında yöneticilik söz
konusudur. İsterse yöneticilik de yapabilir.
• Girişimci, yönetim görevini bizzat yürütmek
istemiyorsa bu görevini yetki devri yoluyla
profesyonel yöneticilere verebilir.
• Yöneticilik görevi, kişilere, işletmenin kuruluş
kararı aşamasından itibaren verilebilir.
• Yönetici, girişimci gibi işletme kuruluşuna
sermaye koyarak katılmadığı için kar payı vb.
üstlenmez.
• Yönetici, işletme sahip ve ortakları adına
çalışan, çoğunlukla meslekten bir kişidir.

37. İşletme yönetimi
• Belirli bir amaç ya da amaçlara ulaşmak için,
işletmede çalışanların tüm uğraşlarını
planlamak, örgütlemek, yöneltmek ve
denetlemek, bu arada insan dışı tüm diğer
kaynakların da en verimli bir şekilde amaca
uygun kullanılmalarını sağlamak sürecidir.

38. İşletme yönetimi şu görevleri
yerine getirir:
• İşletme ana politika ve amaçlarını karşılaştırma,
• Örgüt kurma veya yeniden düzenleme,
• Kaynakları ele geçirme ve bunları, hazırlanan ayrıntılı
plan ve programlar çerçevesinde faaliyete geçirme,
• Faaliyetlerin gidişini ve sonuçlarını sürekli denetleme,
• İşletmenin gelecek faaliyet yıllarında da başarılı veya
daha başarılı olması için gerekli düzenlemeleri yapma
ve önlemleri alma

39. İşletmecilik Bilgisinin kapsamındaki
konular:
• Bir işletmenin kuruluş ve faaliyet amaçları
doğrultusunda ne tür faaliyetler yapması gerektiğinin
analizi,
• Bir işletmenin başarılı bir işletmecilik modeli ortaya
koyabilmesi için gerekli teknikleri ve yöntemleri
geliştirme,
• Başarılı bir işletme yönetimi sistemi çerçevesinde,
sürekli uygulanabilecek ilkeleri saptama,
• İşletmelerde karar alma ve uygulama yetenek ve
olanakları geliştirme

40. • İşletme içi ve dışı sorun ve ilişkileri birlikte
değerlendirerek, işletme yaşamını uzun
dönemli kılacak kararlara varma,
• İşletme sisteminin, amaçlarının ve sorunlarının
kavranmasını, benimsenmesini ve tüm
çalışanlarca öğrenilmesini sağlama.

41. İşletme bilgisi ve ekonomi:
• Ekonomi, üretim ve toplumsal kaynakların ele
geçirilmesi ve bölüşümü ile ilgili sistemi mikro
ve makro boyutlarda ele alan ve inceleyen bir
bilim dalıdır.
• İşletmeler, de bu sistem içinde hem tüketim,
hem de üretim ve pazarlama faaliyetleri
ortaya koyduklarına göre ekonomik sistemin
etkili olan kurallarına uygun davranmak ve
işlemek durumundadırlar.

42. İşletmelerin Ekonomik açıdan
önemi:
- İşletmeler; ekonomik kaynakların temin edilme
ve kullanılması, ihtiyaçları giderici mal ve
hizmetlerin üretimi ve pazarlanması gibi
faaliyetleri ortaya koyarak, ekonomik sistemin
işleyişi ve ekonomik kaynakların
değerlendirilmesi ve paylaşımında önemli rol
oynarlar.

43. - İşletmeler yaratıcı birimlerdir.
- İşletmeler, bölgesel ve ülkesel gelişmelere
katkıda bulunur.
- İşletmeler, tasarrufların değerlendirilmesi ve
bu çerçevede topluma imkanlar sunulması
yoluyla , ekonomik yönden tasarruf ve
sermaye oluşumlarının özendirilmesini ve
değerlendirilmesini sağlarlar.

44. İşletmelerin Toplumsal açıdan
önemleri:
• Demokratik sistemin işleyişinin, ekonomik
yönlü bazı dengelerin kurulmasına katkıda
bulunarak sağlıklı bir yapıya kavuşmasını
sağlarlar.
• Özellikle yaratıcılık ve girişimciliğe imkan
sağlayarak ve destek olarak, toplumsal ve
bireysel açıdan tatmin yaratıcı rol oynarlar.

45. • Bağımsız veya ortak iş yapma ve kazanma
ihtiyacına destek olurlar.
• İş imkanları sağlayarak , istihdama yardımcı
olur ve istikrar kazandırırlar.
• Toplumun ihtiyaç duyduğu mal ve hizmetlerin
üretilmesi ve sunumu sonucu, toplumsal refah
düzeyinin artmasını ve gelişmesini sağlarlar.

46. • İşletmecilik bilgisi-Matematik ve İstatistik
• İşletmecilik bilgisi-Davranış Bilimleri
• İşletmecilik bilgisi - Hukuk

47. İşletmelerin Amaçları ile Gelir ve
Giderleri

48. İşletmenin amaçları:
• İşletmelerin amaçları, onların kuruluş ve var
olma nedenlerini açıklar.
- İşletmelerin Genel Amaçları: Zaman içinde
tüm işletmeler için geçerli amaçlar şekline
dönüşmüşlerdir. Bu amaçlar:
- Kar(uzun dönemli) elde etmek
- Toplumsal fayda sağlamak
- İşletmenin yaşamının sürekli kılmak

49. İşletmenin genel amaçları
arasındaki denge:

50. Kar Elde Etme amacı
KAR nediR?
-Ekonomik anlamda, işletmelerin yaptığı toplam giderlerin elde
edilen toplam gelirden düşülmesi sonucu, sağlanan net fazlalıktır.
Bu fazlalık aynı zamanda, işletmenin o faaliyet dönemi başarı
simgesidir.
-Planlı ekonomilerde kar; üretimdeki gerçek verimliliğin ölçüsü
olarak tanımlanır. Burada kar; üretim girdi ve çıktıları arasındaki
farktır.

51. Kar, ayrıca işletmede bazı işlevlerin yerine getirilmesine
de önemli katkılar sağlamakta ve araç olmaktadır:
• İşletmenin değişik dönemlerine ait faaliyet
sonuçlarını ölçme ve değerlendirme aracıdır.
• Tüm işletme faaliyetlerinin ve sonuçlarının
değerlendirilmesinde bir denetim aracıdır.
• İşletmenin yaşamını sürdürülmesi ve geliştirilmesi ya
da başka girişimlerin gerçekleştirilmesi durumlarında,
bir finans sağlama(oto finansman) aracıdır.

52. - Daha verimli çalışmak, var olanı iyileştirmek ve üstün
kılmak için, işletme içinde çalışanları güdülendirme
aracıdır.
- İşletmelerin mal ve hizmetlerini sunduğu tüketiciler
açısından bir güvence aracıdır.
- İşletmeler üretim faktörlerini temin etme ve
kullanma ya da mal ve hizmetlerin piyasaya
sunulması aşamalarında değişik kişi ve kuruluşlarla iş
bağlantıları gerçekleştirmektedir.
- İşletmenin bazı yükümlülüklerinin yerine
getirilmesine(vergi, hissedar payı dağıtımı vb.)

53. Topluma Fayda Sağlamak Amacı:
İşletmelerin topluma fayda sağlama amacını, 2
aşamalı olarak açıklamak
mümkündür:
1) İşletmelerin mal ve hizmetlerine talepte
bulunan tüm tüketici kesimlerin beklentilerine
uygun bir yaklaşım sergilemeleri ve onlara
fayda aktarmaları şeklinde anlaşılmalıdır.

54. 2) İşletmenin mal ve hizmetlerine talepte
bulunan tüketicileri tatmin etmesi yanında,
genel olarak toplumun veya işletme ile
doğrudan ya da dolaylı ilişkili tüm kişi ve
kuruluşların beklentilerinin de olumlu şekilde
yanıtlanması yer almaktadır.

55. İşletmelerin sosyal sorumluluklarının
bilincine varmalarındaki nedenler:
- Uzman yöneticilerin işletmelerin başına geçmesi,
- İşletmelerin gittikçe büyümesi ve çok ortaklı duruma
gelmesi,
- Rekabet eden işletme sayısının artması,
- İşletmelerin toplumdaki imajlarının daha da
iyileştirmesi ve güçlendirmesinin önemi,
- Uluslar arası bölgesel veya genel nitelikli ekonomik
ve ticari bütünleşmeler ile işbirliğine dayalı
örgütlenmelerin yaygınlaştırılması,

56. - Teknoloji çağında bilgi çağına geçilmesi sonucu,
özellikle işletmeler tarafından desteklenen bilimsel
araştırma ve geliştirme faaliyetlerine daha fazla
önem verilmesi,
- Kalite kavramının işletmenin temel bir yönetim
felsefesi haline dönüşerek “Toplam Kalite Sistemi”
olarak benimsenmesi ve uygulanması,
- Meslek kuruluşları, işçi sendikaları ve tüketici koruma
dernekleri gibi demokratik kitle örgütlerinin
güçlenmesi ve baskılarının artması,

57. - Meslek kuruluşları, işçi sendikaları ve tüketici koruma
dernekleri gibi demokratik kitle örgütlerinin
güçlenmesi ve baskılarının artması,
- Piyasa mekanizmasının sağlıklı işletmesine yönelik
Ulusal ve Uluslar arası yasal düzenlemelerin
yapılması,
- Ülkenin kıt doğal kaynaklarının en verimli şekilde
kullanılması konusunda teşvik önlemlerinin alınması
ve yasaklar getirilmesi

58. İşletmeyi sürekli kılma amacı:
• İşletmenin kar elde etme ve topluma fayda
sağlama amaçlarını dengeli ve sürekli
gerçekleştirilmesi sonucu işletmenin varlığını
korumayı ve uzun dönemli geliştirmeyi
hedeflemesidir.

59. ÜÇ çağdaş işletme amacı arasında
çatışma olabilir:
• Özellikle kısa dönemli kar veya aşırılık
amaçları, işletmelere kısa dönemde çok
kazanç sağlarken, uzun dönemde zararlı
sonuçlar yaratabilir. Zira tüketiciler, toplumu
oluşturan bireyler ve değişik kurumlar, keza
son olarak Devlet, istirmarcı bu tür işletme
uygulamalarına ve aşırı kazanç yönlü amaçlara
karşı çıkmakta ve önlemler almaktadır.

60. İşletmenin Özel Amaçları:
• Satış gelirlerini arttırmak ve en yüksek düzeye
çıkarmak,
• Yeni buluş ve düşüncelere dayalı mal ve
hizmetler yaratmak,
• Tüketicilere daha kaliteli mal veya hizmet
sunmak,
• Ucuza mal edip, ucuza satmak,
• İstihdam olanağı sağlamak,

61. • Büyümek ve gelişmek,
• Topluma ve devlete yardımcı olmak ve hizmet etmek,
• İşletmede çalışanları gözeterek, onlara iyi ücret
vermek, güvenli bir iş ortamı sağlamak kazançtan pay
almalarını sağlamak,
• Bir düşünce veya bir varlığın işlenmesini
gerçekleştirmek,
• İyi bir imaja sahip olmak ve çağdaş bir görünüm
kazanmak,
• Uluslar arası ilişkiler güçlendirmek vb…

62. İşletmelerin Gelir ve Giderleri:

63. İşletme Gelirleri

64. ANA FAALİYET VE SATIŞ GELİRİ

65. DİĞER GELİRLER

66. İŞLETME GİDERLERİ

68. İŞLETME TÜRLERİ