Ed. Ahmet Bozkurt ve diğerleri, Akademik Bilişim 2009, 11 Şubat-13 Şubat 2009, Şanlıurfa, Bildiri Özetleri Kitabı içinde (s. 172).

1. Web 2.0 ve Library 2.0:
Dijital Yerliler İçin Bilgi Hizmetleri
Yaşar Tonta
Hacettepe Üniversitesi
Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü
tonta@hacettepe.edu.tr
yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
1

2. Plan
• Dijital yerliler, dijital göçmenler
• Web 2.0 ve Library 2.0
• Dijital yerliler için bilgi hizmetleri
• Sonuç
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
2

3. Dijital Vatandaşlık Testi
1. Bunu okuyabilir misiniz? “kdz n colleG? ms em? U2 cn lrn txtN”
2. Ipod’unuz (çocuklarınız ya da torunlarınızın değil) var mı?
3. Wii’ı denediniz mi? En çok hangi oyunu beğendiniz?
Sonradan
4. Akıllı telefon kullanıyor musunuz (yani, e-posta, video, fotoğraf özellikleri
vatandaşlığa
Göçmenler
olan …)?
Yerliler
kabul
Fosiller
5. Anında mesaj (IM) kullanıyor musunuz? Blog kullanıyor musunuz?
edilenler
Blog’dan ne öğreniyorsunuz?
6. “Lonely Girl 15”in kim olduğunu biliyor musunuz?
7. TV olmadan TV programlarını izlemek için üç popüler yol önerebilir
0-1 2-7 8-10 11-12
misiniz?
8. Hiç Starbucks’ta WiFi kullandınız mı?
9. “Mashup” sitelerinin önemini biliyor musunuz? Mash Up yarışmasına
katıldınız mı?
10. MID ne demektir?
11. Sharepoint mi yoksa Wiki mi daha fazla işbirliği olanağı sağlar?
Aralarındaki fark nedir?
Kaynak: Fred Stein, Digital Immigrants, Digital Natives and the Information Age
3
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
3

4. Dijital Yerliler
• Bilgiye hızlı erişim
• Paralel işleme
• Metin yerine grafik
• Rastgele erişim
(hipermetin)
• Sürekli ağ üzerinde
• Oyunlar
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
4

5. Dijital Göçmenler
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
5

6. Dijital Göçmenler – Dijital Yerliler Örneği
Dijital göçmen-dijital yerli spektrumunda neredesiniz?
Dijital göçmen-dijital yerli spektrumunda neredesiniz?
• Bilgiyi
Dijital Göçmenler kişiselleştirm
Web’e ek için
“Bağlantılı olma”yı varsayar ve gerektirir
E-posta/adi bağlı Mashup’ları
taşınabilir
posta kullanıyor;
İsteklere cevap verirler MP3 çalar • Uygulamalar
kavramıyla
için “Pipes “ı
Gezgin sosyal yazılım kullanırlar
mücadele
kullanıyor
halinde; Wiki
• Web’i
veya blog’lar kişiselleştirm
Kablosuz
hakkında ek için RSS
resim ve
hiçbir fikri kullanıyor
TV
yok
telefonları
DY’ler niçin Sosyal Ağlardan hoşlanırlar?
Anında
Kablosuz
bağlantılılık
DY’ler niçin Sosyal Bookmark’ları kullanırlar? telefon
bilgisayar
Kablosuz oluyor
Tamamen bağlı….. haritalı el (Eposta, Web
…tamamen dijital bilgisayarları IM . Video vs)
…birden çok görevi yapabilir …
…tamamen gezgin (veri, görüntü, ses) Dijital Yerli
...”Uzunçalar”/“plak” nedir bilmezler 6
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa Kaynak: Fred Stein, Digital Immigrants, Digital Natives and6the Information Age

7. Dijital Yerliler, Dijital Göçmenler
Different kinds of experiences lead
to different brain structures.
-Dr. Bruce D. Berry, Baylor
College of Medicine
http://www.marcprensky.com/writing/Prensky%20-%20Digital
%20Natives,%20Digital%20Immigrants%20-%20Part1.pdf
“Children raised with the computer
“think differently from the rest of us.
They develop hypertext minds. They
leap around. It’s as though their
cognitive structures were parallel, not
sequential.” . . . “Linear thought
processes that dominate educational
systems now can actually retard
learning for brains developed through
game and Web-surfing processes
on the computer.”
http://d.scribd.com/docs/25yfw2gwramobinjk3vt.pdf
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
7

8. Google Bizi Aptallaştırıyor mu?
“Web’den ya da basılı
uzunca bir makaleyi
okuma ve anlama
yeteneğimi hemen
hemen tamamen
kaybettim.”
Bruce Freedman
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
8

9. Web 2.0 Nedir?
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
9
Source: http://www.oreillynet.com/pub/a/oreilly/tim/news/2005/09/30/what-is-web-20.html

10. Web 2.0 Tanımı
• Yaratıcılığı artırmayı, bilgi paylaşımını ve
en önemlisi kullanıcılar arasındaki
işbirliğini amaçlayan Web teknolojisi ve
web tasarımı.
• Sosyal ağ siteleri, wiki’ler, günlükler
(blogs) ve folksonomiler gibi Web tabanlı
toplulukların ve barındırılan hizmetlerin
gelişmesi ve evrimleşmesi
Kaynak: http://en.wikipedia.org/wiki/Web_2.0
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
10

11. Web 2.0 Özellikleri
• Platform olarak Web
• Kullanıcı katılımı yoluyla ortak akıl
• Dinamik içerik
• Paketlenmiş yazılım yerine hizmetler
• Hafif programlama modelleri
• Web standartları ve ölçeklenebilirlik
• Zengin kullanıcı deneyimi
• açıklık
• özgürlük
Kaynak: O’Reilly (2005); http://en.wikipedia.org/wiki/Web_2.0
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
11

12. Bilgi Edinme Platformu Olarak Web
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
12
Kaynak http://www.oreillynet.com/pub/a/oreilly/tim/news/2005/09/30/what-is-web-20.html

13. Sosyal Ağlar Yeni Web Portal’ları
• Sosyal ağlar: Web içinde web’ler
• Web 2.0 kullanarak sosyalleşme
artı tek noktadan çeşitli hizmetler
sağlıyor
• Facebook’ta 52,000 farklı
uygulama var
• Yahoo!, Google ve Facebook’ta
kullanıcılar sadece Ekim 2008’de
200 milyar dakika (139 milyon gün)
harcamışlar
• Google’ın misyonu “dünyanın
içeriğini düzenlemek”, sosyal
ağlarınki ise “dünyanın insanlarını”
• Amaç sanal güzergahlar
oluşturmak değil bağlantı, iletişim
ve içeriği birleştirerek yıldız
kümeleri oluşturmak
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
13

14. The Horizon Report
• Cep telefonları
• Bulut hesaplama /
(cloud computing)
• Mekansal bilgiler
• Kişisel web
• Anlama dayalı
uygulamalar
• Akıllı nesneler
(“nesnelerin
Internet’i”)
http://net.educause.edu/ir/library/pdf/CSD5612.pdf
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
14

15. Kütüphaneler. . .
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
15

16. Web 2.0 + Library = Library 2.0
(Miller, 2005)
• Library 2.0 kütüphane dünyasında
hizmetlerin kullanıcılara sunulmasındaki
geçişi yansıtmaktadır
• Library 2.0 geribildirim vermeye ve
katılmaya cesaretlendirerek kütüphane
hizmetlerinin tasarımı ve kurulumunda
kütüphane kullanıcısına da rol vermek
• Library 2.0 modeli çift yönlü hizmet sunar
ve kullanıcıdan kütüphaneye bilgi akışını
artırır.
Source: http://en.wikipedia.org/wiki/Library_2.0
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
16

17. Bilgi Edinme Platformu olarak Library 2.0
Kaynak: http://www.flickr.com/photos/42538191@N00/113222147/
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
17

18. Library 2.0’de kullanılan Web 2.0 teknolojileri
• Dağıtım • Yoğunlaşma • Kütüphane
yönetim çevresi
– RSS – Google
– Kullanıcı verisi
– Wiki – Amazon
– Etiketler
– Blog – Flickr
– Derlemeler
– Podcast – Facebook
– Dolaşım
– Anında – …
– Tıklamalar
mesajlaşma
– …
– Twitter
– Sosyal ağlar
(Folksonomiler)
– Basit API’ler
– Mashup/Remixes
Source: http://orweblog.oclc.org/archives/001556.html
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
18

19. Kullanıcı ve Kütüphane Çevreleri Birbirinin
İçine Geçmiş
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa Kaynak: http://orweblog.oclc.org/archives/001556.html
19

20. Second Life
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
20

21. Second Life
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
21

22. OCLC WorldCat Facebook içinden taranabilir
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
22

23. Herkes OCLC WorldCat hesabı açabilir
WorldCat
tavsiyeleri
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
23

24. OCLC WorldCat kataloğunda “search engines”
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
24

25. OCLC WorldCat kataloğunda “tonta”
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
25

26. Kitabın bulunduğu kütüphaneler
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
26

27. Farklı atıf stillerine göre kitabın gösterimi
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
27

28. Kaydın Endote’a aktarılması
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
28

29. Kullanıcının yarattığı listelere kaydedilmesi
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
29

30. Paylaşım
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
30

31. OCLC WorldCat kullanıcıların eklediği bilgiler . . . Tag’ler
Kayıtlı kullanıcılar kendi
“tag”lerini ekleyebilirler
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
31

32. . . . Eklenen “tag”ler OCLC WorldCat
kaydının bir parçası oluyor
Eklenen tag’ler
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
32

33. OCLC WorldCat kullanıcının eklediği Notlar
Not
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
33

34. . . . Notlar kaydın bir parçası oluyor
İçindekiler eklenebilir
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
34

35. Kullanıcı tarafından eklenen İçinekiler sayfası . . .
İçindekiler
(kes-yapıştır ile)
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
35

36. . . . İçindekiler kaydın bir parçası oluyor
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
36

37. Kayda kitap eleştirisi eklenebilir
Kitap eleştirisi
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
37

38. Eleştirinin URL adresi
Türk Kütüphaneciliği’nde çıkan eleştirinin URL adresi
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
38

39. OCLC WorldCat’te yazarın diğer kitapları
Diğer kitaplar
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
39

40. Ortak yazarlar
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
40

41. OCLC WorldCat kitaplarla sınırlı değil
Dergi makalesi
Internet kaynakları Şubat 2009, Şanlıurfa
Akademik Bilişim ’09, 11-13
41

42. Kayıt işaretlenebilir ve paylaşılabilir
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
42

43. Sosyal işaretleme sistemleri
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
43

44. Google Bookmark
Google Bookmark olarak eklenebilir
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
44

45. bookmark delicious üzerinde kaydedilebilir
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
45

46. http://delicious.com/ytonta
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
46

47. Kayıt Facebook hesabınızdaki duvarınızda. . .
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
47

48. . . . Açıklayıcı bir notla birlikte yayımlanabilir. . .
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
48

49. Böylece kullanıcının Facebook arkadaş listesindeki
herkes bu notu görebilir
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
49

50. Sonuç
• Kaynak merkezli değil ilişki merkezli bir
yaklaşım (Lagoze, 2000)
• Kişiselleştirme
• Tavsiye sistemleri
• Standart içerikle kullanıcının yarattığı
içeriğin birleştirilmesi
• Web 3.0: Social semantic Web
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
50

51. http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/yayinlar/
http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/yayinlar/tonta-belgrade-2008-full-text-son.pdf
http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/yayinlar/tonta-lcats-2008.pdf
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
51

52. Web 2.0 ve Library 2.0:
Dijital Yerliler İçin Bilgi Hizmetleri
Yaşar Tonta
Hacettepe Üniversitesi
Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü
tonta@hacettepe.edu.tr
yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/
Akademik Bilişim ’09, 11-13 Şubat 2009, Şanlıurfa
52