Nhận viết luận văn Đại học , thạc sĩ - Zalo: 0917.193.864 Tham khảo bảng giá dịch vụ viết bài tại: vietbaocaothuctap.net Download luận văn thạc sĩ ngành quản lí công với đề tài: Quản lý ngân sách nhà nước tại huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh, cho các bạn làm luận văn tham khảo

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ
…………/………… ……/……
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
LÊ HẢI NGỌC CHÂU
QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI
HUYỆN CAN LỘC, TĨNH HÀ TĨNH
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG
Chuyên ngành: Quản lý công
Mã số: 60 34 04 03
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ TOÀN THẮNG
HÀ NỘI - NĂM 2016

2. LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan: Luận văn “Quản lý ngân sách nhà nƣớc tại huyện Can
Lộc, tỉnh Hà Tĩnh” là sản phẩm do chính tác giả tự nghiên cứu lý luận, tìm
hiểu thực tế, thu thập tài liệu, xây dựng nội dung của đề tài nghiên cứu. Luận
văn là kết quả nghiên cứu khoa học độc lập, nghiêm túc của bản thân tác giả,
dƣới sự hƣớng dẫn của TS. Lê Toàn Thắng.
Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình.
Hà Nội, ngày tháng năm 2016
Tác giả Luận văn
Lê Hải Ngọc Châu

3. LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, tác giả bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Ban giám
đốc Học viện Hành chính, các Thầy, Cô và tập thể cán bộ công nhân viên chức
trƣờng Học viện Hành chính, đã trang bị những tri thức cần thiết để tác giả có
thể hoàn thành luận văn của mình. Đặc biệt là sự hƣớng dẫn tận tình, sâu sắc và
trách nhiệm của TS. Lê Toàn Thắng trong suốt quá trình tổ chức nghiên cứu đề
tài và viết luận văn.
Đồng thời, xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ và tạo điều kiện của các
cán bộ, công chức trong Văn phòng Đảng ủy, UBND, HĐND huyện Can Lộc,
phòng Tài chính – Kế hoạch và phòng thanh tra huyện Can Lộc đã giúp đỡ tôi
hoàn thành đề tài này.
Mặc dù đã rất cố gắng nhƣng luận văn không tránh khỏi những thiếu sót.
Tác giả mong nhận đƣợc sự chỉ dẫn của các thầy, cô giáo và sự góp ý của các
bạn để luận văn đƣợc bổ sung, hoàn thiện hơn.
Hà Nội, ngày tháng năm 2016
Tác giả Luận văn
Lê Hải Ngọc Châu

4. DANH MỤC VIẾT TẮT
Chữ viết tắt Chữ đầy đủ
ATGT An toàn giao thông
CBCC Cán bộ, công chức
CQNN Cơ quan nhà nƣớc
DT Dự toán
HĐND Hội đồng nhân dân
KBNN Kho bạc nhà nƣớc
KT-XH Kinh tế - xã hội
NS Ngân sách
NSĐP Ngân sách địa phƣơng
NSNN Ngân sách nhà nƣớc
NSTW Ngân sách trung ƣơng
QL Quản lý
QLNS Quản lý ngân sách
TC-KH Tài chính – Kế hoạch
UBND Ủy ban nhân dân
XD Xây dựng
XDCB Xây dựng cơ bản

5. MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC VIẾT TẮT
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ
NƢỚC CẤP HUYỆN ....................................................................................... 7
1.1 Ngân sách nhà nƣớc cấp huyện............................................................... 7
1.1.1 Ngân sách nhà nước ......................................................................... 7
1.1.2 Ngân sách nhà nước cấp huyện......................................................13
1.2Quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện.................................................17
1.2.1 Khái niệm, vai trò và nguyên tắc quản lý ngân sách nhà nước cấp
huyện ......................................................................................................17
1.2.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện.....33
1.3 Kinh nghiệm quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện của một số địa
phƣơng.........................................................................................................37
1.3.1 Kinh nghiệm quản lý ngân sách nhà nước tại một số địa phương.37
1.3.2 Bài học kinh nghiệm quản lý ngân sách nhà nước cho huyện Can
Lộc, tỉnh Hà Tĩnh.....................................................................................42
TÓM TẮT CHƢƠNG 1..................................................................................44
CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI
HUYỆN CAN LỘC, TỈNH HÀ TĨNH GIAI ĐOẠN 2013 – 2015................45
2.1 Đặc điểm, tình hình kinh tế - xã hội huyện Can Lộc ............................45
2.1.1 Đặc điểm tự nhiên huyện Can Lộc .................................................45
2.1.2 Đặc điểm kinh tế - xã hội huyện Can Lộc ......................................45

6. 2.2 Phân tích thực trạng quản lý ngân sách nhà nƣớc huyện Can Lộc .......47
2.2.1 Tổ chức bộ máy quản lý ngân sách nhà nước của huyện...............47
2.2.2 Thực trạng quản lý thu, chi ngân sách nhà nước tại huyện Can Lộc ....54
2.2.3 Thực trạng quản lý chu trình ngân sách nhà nước huyện Can Lộc.....62
2.2.4 Thực trạng kiểm tra, thanh tra, giám sát tại huyện Can Lộc.........80
2.3 Đánh giá quản lý ngân sách nhà nƣớc huyện Can Lộc.........................83
2.3.1 Đánh giá kết quả đạt được .............................................................83
2.3.2 Một số hạn chế trong quản lý ngân sách nhà nước tại huyện Can Lộc.....88
2.3.3 Nguyên nhân của những hạn chế ...................................................90
TÓM TẮT CHƢƠNG 2..................................................................................93
CHƢƠNG 3 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ
NƢỚC TẠI HUYỆN CAN LỘC, TỈNH HÀ TĨNH.......................................94
3.1 Định hƣớng phát triển kinh tế - xã hội của huyện Can Lộc..................94
3.1.1 Mục tiêu và nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội huyện Can Lộc giai
đoạn 2016 – 2020. ...................................................................................94
3.1.2 Định hướng về quản lý ngân sách nhà nước huyện Can Lộc.........97
3.2 Giải pháp hoàn thiện quản lý Ngân sách nhà nƣớc tại Huyện Can Lộc
giai đoạn 2016 – 2020 .................................................................................99
3.2.1 Nâng cao việc lập và phân bổ dự toán ngân sách nhà nước tại huyện..99
3.2.2 Hoàn thiện quản lý thu ngân sách nhà nước tại huyện................103
3.2.3 Hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước tại huyện................104
3.2.4 Tăng cường công tác giám sát, kiểm tra, thanh tra tài chính ngân
sách nhà nước tại huyện........................................................................109
3.2.5 Tăng cường khuyến khích, thu hút đầu tư tại huyện ....................111
3.2.6 Mở rộng công khai ngân sách nhà nước......................................113
3.2.7 Hoàn thiện bộ máy và nâng cao trình độ cán bộ quản lý ngân sách
nhà nước.................................................................................................114

7. 3.3 Kiến nghị .............................................................................................115
3.3.1 Đối với Chính phủ ........................................................................115
3.3.2 Đối với Bộ Tài chính.....................................................................115
3.3.3 Đối với tỉnh Hà tĩnh......................................................................116
TÓM TẮT CHƢƠNG 3................................................................................119
KẾT LUẬN..................................................................................................120
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................122

8. DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ, BẢNG BIỂU
Sơ đồ 1.1: Hệ thống quản lý ngân sách nhà nước..........................................13
Sơ đồ 2.1: Tổ chức bộ máy quản lý ngân sách nhà nước huyện Can Lộc......48
Sơ đồ 2.2: Hệ thống tổ chức phòng TC-KH huyện Can Lộc ..........................50
Sơ đồ 2.3: Hệ thống tổ chức Chi cục thuế huyện............................................53
Sơ đồ 3.1: Các yếu tố cơ bản của lập ngân sách theo kết quả đầu ra..........101
Bảng 2.1: Tỷ lệ phân cấp khoản thu giữa ngân các cấp ngân sách tỉnh Hà
Tĩnh..................................................................................................................56
Bảng 2.2: Tình hình thực hiện thu ngân sách nhà nước huyện Can Lộc giai
đoạn 2013 - 2015.............................................................................................57
Bảng 2.3: Tình hình thực hiện nhiệm vụ chi ngân sách nhà nước huyện Can
Lộc giai đoạn 2013 – 2015..............................................................................60
Bảng 2.4: Kết quả chấp hành dự toán thu ngân sách huyện Can Lộc giai đoạn
2013 – 2015.....................................................................................................65
Bảng 2.5: Kết quả chấp hành dự toán chi ngân sách huyện Can Lộc giai đoạn
2013 – 2015.....................................................................................................72
Bảng 2.6: Kết quả thanh tra ngân sách huyện Can Lộc giai đoạn 2013 – 2015 81
Biểu đồ 2.1: Biểu đồ so sánh các nguồn thu và xu hướng các khoản thu chính
của NSNN huyện giai đoạn 2013 – 2015........................................................58
Biểu đồ 2.2: Cơ cấu các chi ngân sách nhà nước huyện giai đoạn 2013 –
2015.................................................................................................................61

9. 1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài luận văn
Trong hệ thống tài chính, Ngân sách Nhà nƣớc là bộ phận chủ đạo, là
điều kiện vật chất quan trọng của Nhà nƣớc do hiến pháp quy định, là công cụ
quan trọng của Nhà nƣớc có tác dụng điều tiết vĩ mô nền kinh tế xã hội. Vì
vậy, việc sử dụng ngân sách một cách hợp lý và có hiệu quả sẽ mang lại lợi
ích rất lớn cho toàn xã hội.
Trong những năm qua, cùng với sự đổi mới chung của đất nƣớc và thực
hiện chƣơng trình tổng thể về cải cách hành chính nhà nƣớc, quản lý ngân sách
nhà nƣớc đã có những bƣớc cải cách, đổi mới và đạt đƣợc một số thành tựu
đáng kể. Đặc biệt là từ khi Luật Ngân sách nhà nƣớc đƣợc Quốc hội thông qua
ngày 25/06/2015 với mục tiêu và ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc quản lý
và điều hành ngân sách nhà nƣớc, phát triển kinh tế - xã hội, nhằm tăng cƣờng
tiềm lực tài chính đất nƣớc, quản lý thống nhất nền tài chính quốc gia, xây
dựng ngân sách nhà nƣớc lành mạnh, thúc đẩy vốn và tài sản nhà nƣớc tiết
kiệm, hiệu quả. Từ đó tăng tích lũy để thực hiện công nghiệp hóa – hiện đại
hóa đất nƣớc và đảm bảo các nhiệm vụ quốc phòng an ninh và đối ngoại.
Ngân sách nhà nƣớc cấp huyện là một bộ phận cấu thành ngân sách nhà
nƣớc, là công cụ để chính quyền cấp huyện thực hiện các chức năng, nhiệm
vụ, quyền hạn trong quá trình quản lý kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng.
Huyện Can Lộc với vị trí chiến lƣợc của Tỉnh Hà Tĩnh, đƣợc đánh gía là đơn
vị phát triển kinh tế - xã hội trọng tâm của tỉnh. Trong nhiều năm qua, công
tác quản lý ngân sách Huyện đã đạt đƣợc nhiều thành tựu đáng kể, góp phần
quan trọng trong việc thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã
hội, nâng cao đời sống nhân dân, đảm bảo giữ vững an ninh chính trị và trật
tự an toàn xã hội trên địa bàn Huyện Can Lộc nói riêng và của tỉnh Hà Tĩnh
nói chung. Từ đó đã đạt đƣợc nhiều thành tựu đáng kể trong việc thực hiện tốt

10. 2
nhiệm vụ đƣợc giao về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi trong đó thu ngân
sách vƣợt cao so với kế hoạch. Tuy nhiên, trong công tác quản lý ngân sách
Huyện đã bộc lộ một số hạn chế cần khắc phục trong giai đoạn mới và tập
trung vào các nội dung: lập dự toán ngân sách, phân cấp ngân sách, việc nâng
cao ý thức tiết kiệm, chống lãng phí, ý thức kỹ luật tài chính. Cũng nhƣ cơ
chế, chính sách để khai thác hiệu quả nguồn lực hiện có đồng thời góp phần
tạo môi trƣờng đầu tƣ thuận lợi, nâng cao chất lƣợng công tác thanh tra, kiểm
tra,… Vì vậy, việc học viên chọn nghiên cứu đề tài “Quản lý ngân sách nhà
nƣớc tại Huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh” làm luận văn Thạc sỹ là phù hợp.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Qua tìm hiểu của tác giả cho thấy các tài liệu nghiên cứu nói chung và
các công trình khoa học nói riêng về quản lý ngân sách nhà nƣớc đã đƣợc
quan tâm nhƣ:
Sách Phân cấp ngân sách cho chính quyền địa phƣơng, thực trạng và giải
pháp, PGS-TS Lê Chi Mai (2006), NXB Chính trị Quốc gia Hà Nội đã đƣa ra
các giải pháp nhằm đẩy mạnh việc phân cấp quản lý NSNN cho chính quyền
địa phƣơng ở Việt Nam trong đó có chính quyền cấp huyện.
Luận văn tiến sỹ kinh tế: “Nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách nhà
nƣớc tỉnh An Giang giai đoạn 2011 – 2020”, tác giả Tô Thiện Hiền (2012) tại
Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh, đã chỉ ra đƣợc bản chất cũng
nhƣ ý nghĩa về mặt lý luận của công tác quản lý ngân sách cấp tỉnh và phân
tích thực trạng quản lý ngân sách tại tỉnh An Giang để từ đó đƣa ra đƣợc các
giải pháp phù hợp.
Luận văn thạc sỹ quản lý hành chính công: “Quản lý ngân sách nhà nƣớc
ở Huyện Hoằng Hóa, Tỉnh Thanh Hóa”, tác giả: Bùi Thị Minh Thúy (2014),
học viện hành chính đã đề cập công tác quản lý ngân sách ở cấp huyện của
tỉnh Thanh hóa qua việc đi sâu phân tích chi tiết từng khoản thu ngân sách để
đƣa ra đƣợc những giải pháp phù hợp.

11. 3
Luận văn Thạc sỹ Hành chính công: “Quản lý ngân sách nhà nƣớc tại
huyện Cẩm Giàng – Tỉnh Hải Dƣơng”, Vũ Thị Thuận (2014), Học viện Hành
chính đã đề cập tới công tác quản lý ngân sách ở cấp huyện của tỉnh Hải Dƣơng
thông qua việc tập trung vào hoạt động thu và chi ngân sách tuy nhiên chƣa
làm rõ đƣợc vai trò của công tác thanh tra, kiểm tra trong quản lý ngân sách.
Luận văn thạc sỹ quản lý công: “Quản lý ngân sách nhà nƣớc tại Huyện
Lục Ngạn, Tỉnh Bắc Giang”, Nguyễn Thị Thùy Nhung (2015), Học viện hành
chính đã đƣa ra đƣợc hệ thống lý luận rõ ràng cũng nhƣ công tác quản lý ngân
sách ở cấp huyện của tỉnh Hải Dƣơng từ đó chỉ đƣợc vai trò của công tác
kiểm tra, giám sát trong quản lý ngân sách.
Trên thực tế, kết quả nghiên cứu của các công trình nói trên đều đề cập
đến việc hoàn thiện công tác quản lý thu, chi ngân sách nói chung và công tác
quản lý ngân sách ở từng địa phƣơng nhất định. Mặc dù cùng tuân thủ hệ
thống pháp luật về quản lý NSNN nhƣng mỗi địa phƣơng đều có những đặc
điểm đặc thù khác nhau và hiệu quả của việc quản lý NSNN các cấp phụ
thuộc rất nhiều vào điều kiện của từng địa phƣơng. Các luận văn trên đã chỉ ra
đƣợc các khâu chƣa hoàn thiện trong quá trình quản lý nhƣng chƣa nêu rõ,
chƣa làm rõ đƣợc vai trò của từng khâu cũng nhƣ vai trò của công tác thanh
tra trong quy trình quản lý ngân sách nhà nƣớc hay những vấn đề bất cấp
trong quá trình thực hiện…Cho đến thời điểm hiện tại, trên địa bàn huyện Can
Lộc, chƣa có công trình nào nghiên cứu về hoàn thiện quản lý NSNN cấp
huyện để đƣa ra đƣợc những giải pháp tối ƣu cho công tác quản lý NSNN tại
huyện nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển KT-XH của huyện và để phù hợp với
cơ chế quản lý chung của Nhà nƣớc trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế.

12. 4
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
Mục đích:
Từ những vấn đề lý luận chung về NSNN và NSNN cấp huyện luận văn hệ
thống hóa và làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về NSNN và công tác quản lý
NSNN cấp Huyện theo luật NSNN 2002. Từ đó đề xuất một số giải pháp khoa
học, hợp lý nhằm hoàn thiện công tác quản lý NSNN huyện Can Lộc trong thời
gian tới tốt hơn nhằm đáp ứng đƣợc yêu cầu của luật NSNN 2015.
Nhiệm vụ:
Hệ thống những vấn đề lý luận về NSNN và NSNN cấp huyện.
Tìm hiểu thực trạng quản lý NSNN tại Huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh.
Trên cơ sở thực trạng trong những năm qua, phân tích, đánh giá kết quả
đạt đƣợc, đƣa ra các nguyên nhân, hạn chế và từ đó đƣa ra các giải pháp nhằm
nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện nói chung và quản
lý ngân sách nhà nƣớc tại Huyện Can Lộc nói riêng.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
Đối tƣợng nghiên cứu: Công tác quản lý NSNN Huyện Can Lộc
Phạm vi nghiên cứu:
Phạm vi nội dung: chỉ nghiên cứu quản lý ngân sách nhà nƣớc của huyện
Can Lộc.
Phạm vi về không gian: địa bàn Huyện Can Lộc, Tỉnh Hà Tĩnh.
Phạm vi về thời gian: tài liệu tổng quan đƣợc thu thập trong khoảng thời
gian từ năm 2013 đến 2015.
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn
Phƣơng pháp luận: phƣơng pháp chủ nghĩa duy vật lịch sử và chủ
nghĩa duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mác – Lênin, trên cơ sở quan điểm
đƣờng lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nƣớc về NSNN và quản lý
ngân sách nhà nƣớc cấp huyện.

13. 5
Phƣơng pháp nghiên cứu: việc nghiên cứu luận văn dựa trên phƣơng
pháp nghiên cứu lý thuyết và các tài liệu, cụ thể nhƣ: phƣơng pháp thống kê,
phân tích tổng hợp, hệ thống hóa và so sánh đối chiếu.
Sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn: phƣơng pháp quan sát, tổng
hợp rút kinh nghiệm.
Sử dụng phƣơng pháp bổ trợ: sử dụng phƣơng pháp thống kê để tổng
hợp, phân tích, xử lý kết quả điều tra.
Bên cạnh đó luận văn đã tiếp thu, kế thừa có chọn lọc kết quả nghiên cứu
của một số công trình nghiên cứu liên quan đã đƣợc công bố, cùng các số liệu
do các cơ quan hữu quan công bố.
Ngoài ra, luận văn còn dựa vào các chủ trƣơng, chính sách của Đảng và
Nhà nƣớc liên quan đến quản lý tài chính, ngân sách ở nƣớc ta trong giai đoạn
hiện nay; Số liệu sử dụng đƣợc thu thập từ các số liệu thống kê, báo cáo tài
chính, các biểu mẫu báo cáo kèm theo các năm của phòng Tài chính – Kế hoạch
huyện; các Nghị quyết của HĐND tỉnh, huyện, các quyết định của UBND tỉnh,
huyện và các số liệu khác.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
Ý nghĩa lý luận của đề tài luận văn:
Trên cơ sở nghiên cứu những lý luận chung về ngân sách nhà nƣớc, luận
văn hệ thống hóa và làm sáng tỏ thêm những vấn đề lý luận cơ bản về công
tác quản lý ngân sách cấp huyện, sự cần thiết khách quan phải nâng cao quản
lý công tác thu – chi của ngân sách cấp huyện, qua đó giúp tác giả nghiên cứu
cũng nhƣ ngƣời đọc nắm đƣợc những vấn đề cơ bản về ngân sách nhà nƣớc
cấp huyện, quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện, nắm đƣợc những quy định
cụ thể của Nhà nƣớc, của các cơ quan chính quyền địa phƣơng cũng nhƣ thực
trạng quản lý ngân sách huyện Can Lộc giai đoạn 2013 – 2015.

14. 6
Ý nghĩa thực tiễn của đề tài luận văn:
Trên cơ sở tìm hiểu thực trạng công tác quản lý ngân sách tại huyện Can
Lộc, so sánh với hệ thống văn bản pháp luật hiện hành và thực tiễn phát triển
kinh tế - xã hội huyện Can Lộc. Từ đó, đề xuất những giải pháp mang tính khả
thi đối với huyện Can Lộc để hoàn thiện công tác quản lý ngân sách cấp huyện.
Trên cơ sở lý luận và qua thực trạng quản lý ngân sách nhà nƣớc, luận
văn chỉ ra một số điểm mới của luật NSNN năm 2015 và từ đó đề xuất những
giải pháp phù hợp nhằm tăng cƣờng công tác quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp
Huyện trong thời gian tới, góp phần hoàn thiện công tác quản lý ngân sách
nhà nƣớc cấp Huyện trong giai đoạn mới.
Và cuối cùng, trƣớc tình hình về luận NSNN đƣợc đƣa ra, đề tài nghiên
cứu nhằm giúp các nhà quản lý hoạch định chính sách phù hợp với thực tế
trong việc quản lý NSNN tại Huyện Can Lộc trong thời gian tới, từ đó góp
phần hoàn thiện công tác quản lý chi tiêu công của nƣớc ta trong tiến trình hội
nhập quốc tế.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, danh mục viết tắt
và mục lục, luận văn chia thành 3 chƣơng với các nội dung cụ thể nhƣ sau:
Chƣơng 1: Cơ sở khoa học về quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện.
Chƣơng 2: Thực trạng quản lý ngân sách nhà nƣớc tại huyện Can Lộc,
tỉnh Hà Tĩnh giai đoạn 2013 – 2015.
Chƣơng 3: Giải pháp hoàn thiện quản lý ngân sách nhà nƣớc tại huyện
Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh.

15. 7
Chƣơng 1
CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ
QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP HUYỆN
1.1Ngân sách nhà nƣớc cấp huyện
1.1.1 Ngân sách nhà nước
1.1.1.1 Khái niệm
Ngân sách nhà nƣớc – với ý nghĩa là quỹ tiền tệ tập trung lớn nhất của
nhà nƣớc, ra đời từ rất sớm cùng với sự hình thành của nhà nƣớc. Và trong
lịch sử, thuật ngữ ngân sách nhà nƣớc xuất hiện khi nhà nƣớc đã phát triển
đến một giai đoạn nhất định mà ở đó sự phân biệt giữa tài chính công và tài
chính tƣ đã trở nên cần thiết nhƣ một nhu cầu cần thiết. Qua đó có thể thấy
NSNN là một phạm trù kinh tế mang tính lịch sử, phản ánh những mặt nhất
định của các quan hệ kinh tế thuộc lĩnh vực phân phối sản phẩm xã hội trong
điều kiện còn tồn tại quan hệ hàng hóa – tiền tệ và đƣợc sử dụng nhƣ một
công cụ thực hiện các chức năng của nhà nƣớc. Điều này có ý nghĩa là sự ra
đời và tồn tại của NSNN gắn liền với sản xuất hàng hóa, với sự ra đời, tồn tại
của nhà nƣớc.
Thuật ngữ NSNN đƣợc sử dụng rộng rãi trong đời sống kinh tế - xã hội ở
mọi quốc gia. Trên thực tế ngƣời ta đƣa ra nhiều định nghĩa về NSNN không
giống nhau và tùy thuộc vào các góc độ xem xét khác nhau. Cụ thể:
Định nghĩa ngân sách nhà nước về phương diện kinh tế
Theo quan điểm của các nhà nghiên cứu kinh tế cổ điển thì NSNN là một
văn kiện tài chính trong đó mô tả các khoản thu, chi của chính phủ đƣợc thiết
lập hàng năm.
Từ điển bách khoa toàn thƣ về kinh tế của Pháp định nghĩa: “NSNN là văn
kiện đƣợc Nghị viện hoặc hội đồng thảo luận và phê chuẩn mà trong đó các nghiệp
vụ tài chính của một tổ chức công hoặc khu vực tƣ đƣợc dự kiến và cho phép”.

16. 8
Từ điển thuật ngữ tài chính tín dụng (1996) của Viện nghiên cứu Tài
chính cho rằng: “NSNN đƣợc hiểu là dự toán và thực hiện mọi khoản thu
nhập (thu tiền vào) và chỉ tiêu (tiền xuất ra) của bất kỳ một cơ quan, xí
nghiệp, tổ chức, gia đình hoặc cá nhân trong một khoảng thời gian nhất định
(thƣờng là một năm).
Giáo trình lý thuyết tài chính: “NSNN là phạm trù kinh tế và phạm trù
lịch sử. NSNN đƣợc đặc trƣng bằng sự vận động của các nguồn tài chính gắn
liền với quá trình tạo lập, sử dụng quỹ tiền tệ tập trung của nhà nƣớc và các
chủ thể trong xã hội, phát sinh khi nhà nƣớc tham gia phân phối các nguồn tài
chính quốc gia theo nguyên tắc không hoàn trả trực tiếp là chủ yếu”[12].
Giáo trình quản lý tài chính công: “NSNN là dự toán hàng năm về toàn bộ
các nguồn tài chính đƣợc huy động cho Nhà nƣớc và sử dụng các nguồn tài
chính đó nhằm đảm bảo thực hiện các chức năng của Nhà nƣớc do Hiến pháp
quy định” [13].
Qua đó có thể thấy ngân sách nhà nƣớc, trƣớc hết là một khái niệm thuộc
phạm trù kinh tế học hay hẹp hơn là tài chính học. Xét từ góc độ này, ngân
sách nhà nƣớc đƣợc hiểu là bản dự toán các khoản thu và chi tiền tệ của một
quốc gia, đƣợc cơ quan có thẩm quyền của nhà nƣớc quyết định để thực hiện
trong thời hạn nhất định, thƣờng là một năm. Từ những định nghĩa này cho
thấy NSNN có hai yếu tố:
Một là, ngân sách nhà nƣớc là bản dự toán thu và chi tiền tệ của quốc
gia. Do đó phải đƣợc quốc hội, với tƣ cách là ngƣời đại diện cho toàn thể
nhân dân trong quốc gia đó quyết định trƣớc khi chính phủ đem ra thi hành
trên thực tế. Hơn thế nữa, quốc hội còn là ngƣời giám sát chính phủ trong quá
trình thi hành ngân sách và có quyền phê chuẩn bản quyết toán ngân sách
hàng năm do chính phủ đệ trình khi năm ngân sách đã kết thúc.

17. 9
Hai là, ngân sách nhà nƣớc chỉ có giá trị thực hiện trong thời hạn một
năm, tính từ ngày 01 tháng 01 cho đến ngày 31 tháng 12 hàng năm. Khoảng
thời gian này đƣợc pháp luật quy định nhằm giới hạn rõ thời gian thực hiện
bản dự toán ngân sách nhà nƣớc và đƣợc gọi là “năm ngân sách” hay “tài
khóa”, thực chất là niên độ ngân sách. Ở nƣớc ta, việc soạn thảo dự toán ngân
sách nhà nƣớc hàng năm đƣợc chủ trì bởi Bộ tài chính cùng sự phối hợp, hỗ
trợ của một số cơ quan nhà nƣớc khác có liên quan nhƣ Bộ kế hoạch và đầu
tƣ, Ngân hàng nhà nƣớc Việt Nam, Ủy ban ngân sách của Quốc hội,… Các cơ
quan này, mặc dù có chức năng nhiệm vụ chuyên môn khác nhau do pháp luật
quy định nhƣng khi tham gia vào quá trình soạn thảo ngân sách nhà nƣớc thì
đều có chung nhiệm vụ là xây dựng một dự toán ngân sách thăng bằng, có
tính khả thi và hiệu quả nhất.
Định nghĩa ngân sách nhà nước về phương diện pháp lý
Không chỉ là thuật ngữ kinh tế, ngân sách nhà nƣớc còn là một khái niệm
pháp lý. Khái niệm này hàm chứa nhiều nội dung chính trị - pháp lý quan
trọng nhƣ mối tƣơng quan quyền lực giữa cơ quan lập pháp và cơ quan hành
pháp trong việc thiết lập và thi hành ngân sách; thủ tục soạn thảo, quyết định
và chấp hành ngân sách cũng nhƣ sự phân chia giữa quyền lập pháp và quyền
hành pháp trong việc kiểm soát quá trình ngân sách.
Trong pháp luật nƣớc ta, khái niệm NSNN theo điều 1 của Luật NSNN
đƣợc Quốc hội khóa XI nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua
tại kỳ họp thứ II năm 2002: “NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của nhà
nƣớc đã đƣợc cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền quyết định và đƣợc thực hiện
trong một năm để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà
nƣớc”. Về cơ bản, định nghĩa này không có gì khác biệt đáng kể sơ với quan
niệm về ngân sách nhà nƣớc dƣới góc độ kinh tế. Trong khoa học pháp lý,
quan niệm về ngân sách nhà nƣớc có phần khác biệt đáng kể so với định

18. 10
nghĩa ngân sách nhà nƣớc về phƣơng diện kinh tế. Sự khác biệt thể hiện ở hai
khía cạnh: Thứ nhất, ngân sách nhà nƣớc là đạo luật đƣợc cơ quan lập pháp
làm ra theo một trình tự riêng, không hoàn toàn giống với trình tự lập pháp
thông thƣờng; Thứ hai, hiệu lực về thời gian của đạo luật ngân sách bao giờ
cũng đƣợc xác định trong một thời gian ngắn nhất định thƣờng là một năm,
trong khi hiệu lực của các đạo luật thông thƣờng là vô thời hạn hay trong một
thời gian rất dài. Qua đó có thể thấy:
Về hình thức thể hiện: ngân sách đƣợc hiểu là các bản dự toán và quyết
toán thu, chi của một đơn vị trong một thời gian xác định.
Về hành vi: NSNN đƣợc hiểu là việc thực hiện các khoản thu chi bằng
tiền của nhà nƣớc trong một khoảng thời gian nhất định (thƣờng là một năm).
Nhƣ vậy, về bản chất NSNN là hệ thống các quan hệ kinh tế giữa nhà
nƣớc với các chủ thể trong xã hội, phát sinh trong quá trình phân phối và phân
phối lại của cải xã hội, nhằm tập trung một phần nguồn lực tài chính vào
trong tay nhà nƣớc để đáp ứng các nhu cầu chi gắn liền với việc thực hiện các
chức năng quản lý của nhà nƣớc. Về hình thức biểu hiện, đó là các dự toán và
quyết toán các khoản thu, chi trong quá trình trực hiện chức năng của nhà
nƣớc trong một thời gian xác định.
1.1.1.2 Vai trò của ngân sách nhà nước
Sự tồn tại và phát triển không ngừng của định chế ngân sách nhà nƣớc
cho tới ngày nay đã chứng tỏ vai trò không thể thiếu của NSNN trong đời
sống xã hội và thế giới đƣơng đại. Vai trò ảnh hƣởng của ngân sách nhà nƣớc
bao trùm lên rất nhiều lĩnh vực, trong đó đáng kể nhất là sự ảnh hƣởng của
ngân sách nhà nƣớc tới khu vực công và khu vực tƣ nhân.
Trƣớc hết, đối với khu vực công, ngân sách nhà nƣớc là công cụ để Nhà
nƣớc thực hiện việc điều tiết các hoạt động kinh tế xã hội. Hoạt động điều tiết
này đƣợc thực hiện thông qua việc huy động các nguồn tài nguyên nhƣ thuế,

19. 11
phí, lệ phí hay các khoản vay nợ của Nhà nƣớc từ trái phiếu hoặc vay nợ nƣớc
ngoài để tài trợ cho các nhu cầu chi tiêu thiết yếu của nhà nƣớc về kinh tế,
chính trị, văn hóa xã hội, quốc phòng, an ninh và hoạt động của bộ máy nhà
nƣớc. Khi đó, ngân sách nhà nƣớc là công cụ không gì thay thế đƣợc để
Chính phủ thực hiện thành công các chính sách của mình. Trong tƣơng lai
NSNN vẫn sẽ đóng vai trò là công cụ, phƣơng tiện hiệu quả, không gì thay
thế đƣợc để thực thi các chƣơng trình hoạt động của Chỉnh phủ.
Bên cạnh đó giữa khu vực công và khu vực tƣ luôn có mối quan hệ ảnh
hƣởng lẫn nhau, bổ trợ cho nhau nên việc vận hành hệ thống ngân sách của
Chính phú tất yếu sẽ tác động mạnh mẽ tới khu vực tƣ nhân mà ở đó các cá
nhân, hộ gia đình hay các doanh nghiệp là những chủ thể bị điều tiết thu nhập.
Thông qua công cụ ngân sách, Chính phủ điều tiết một phần thu nhập của một
nhóm ngƣời này để san sẽ cho một nhóm ngƣời khác, góp phần đem lại sự
công bằng tƣơng đối về thu nhập giữa các giai tầng xã hội, đồng thời xây
dựng hệ thống đƣờng sá, cầu cống, công trình phúc lợi công cộng, hệ thống
quốc phòng, an ninh mà khu vực tƣ nhân không thể cung cấp hoặc không muốn
cung cấp. Nói cách khác, ngân sách nhà nƣớc nhƣ một cái “máy lọc” mà qua đó
các nguồn tài nguyên nhƣ (lợi tức quốc gia) sẽ đƣợc phân phối (thông qua chính
sách thu ngân sách) và phân phối lại (thông qua chính sách chi tiêu của Chính
phủ) theo một kế hoạch chi tiết, cụ thể và rất hoàn hảo.
Với các vai trò là công cụ tài chính quan trọng nhất để cung ứng nguồn
tài chính cho hoạt động của bộ máy nhà nƣớc; là công cụ thúc đẩy sự chuyển
dịch cơ cấu kinh tế, đảm bảo cho nền kinh tế tăng trƣởng ổn định và bền
vững; Và là công cụ để điều tiết thị trƣờng, bình ổn giá cả thị trƣờng rất mạnh
mẽ cho ta thấy ngân sách nhà nƣớc giữ một vị trí rất quan trọng trong toàn bộ
hoạt động kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng và đối ngoại của đất nƣớc.

20. 12
1.1.1.3 Hệ thống ngân sách nhà nước
Hệ thống ngân sách nhà nƣớc là một thể thống nhất đƣợc tạo thành bởi
các bộ phận cấu thành là các khâu ngân sách độc lập nhƣng giữa chúng có
mối quan hệ qua lại lẫn nhau trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ thu, chi
của mình.
Tổ chức hệ thống ngân sách nhà nƣớc là xác định, sắp xếp, bố trí các bộ
phận cấu thành hệ thống ngân sách nhằm thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ
thu, chi của từng cấp ngân sách cũng nhƣ của toàn bộ hệ thống ngân sách nhà
nƣớc. Tổ chức hệ thống NSNN gắn bó chặt chẽ với việc tổ chức bộ máy nhà
nƣớc với vị trí và vai trò đó trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất
nƣớc. Ở nƣớc ta, hệ thống NSNN dựa trên các nguyên tắc:
Một là, nguyên tắc thống nhất, tập trung, dân chủ. Là một quốc gia thống
nhất, nƣớc ta có một hệ thống NSNN thống nhất do Quốc hội phê chuẩn dự
toán và quyết toán ngân sách, Chính phủ thống nhất và quản lý NSNN.
Nguyên tắc tổ chức bộ máy Nhà nƣớc ta là nguyên tắc tập trung dân chủ.
NSNN là công cụ của Nhà nƣớc, vì vậy hệ thống NSNN cũng đƣợc xây dựng
theo nguyên tắc đó. Ở mỗi cấp chính quyền, HĐND thảo luận ngân sách cấp
mình, nhƣng phải đƣợc UBND cấp trên và Chính phủ xét duyệt lại để thống
nhất vào ngân sách cấp trên và NSNN. Ngân sách cấp trên đều phải chấp hành
các Luật, các Nghị quyết của Quốc hội, các quyết định của Chính phủ về chế
độ thu chi, các định mức, tiêu chuẩn chi tiêu, mục lục NSNN và các quy định
khác có liên quan.
Hai là, nguyên tắc đảm bảo tính phù hợp giữa cấp ngân sách với cấp
chính quyền Nhà nƣớc. Nguyên tắc này xuất phát từ yêu cầu bảo đảm nguồn
tài chính cho việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mỗi cấp chính quyền
Nhà nƣớc. Mỗi cấp chính quyền đều có ngân sách của cấp mình, có nguồn thu
và có khoản chi, có quyền quyết định ngân sách của cấp mình trên cơ sở chấp

21. 13
hành pháp luật của Nhà nƣớc. Từ đó giúp phát huy đƣợc quyền dân chủ, tính
chủ động và tích cực trong khai thác nguồn thu, quản lý chi tiêu nhƣng cũng
cần đề phòng nảy sinh tính cục bộ địa phƣơng và dễ phân tán nguồn tài chính
có hạn.
(Nguồn: Luật ngân sách nhà nƣớc 2002)
Sơ đồ 1.1: Hệ thống quản lý ngân sách nhà nƣớc
1.1.2 Ngân sách nhà nước cấp huyện
1.1.2.1 Khái niệm ngân sách nhà nước cấp huyện
Ngày 15/05/1978, Hội đồng Chính phủ đã ra Nghị quyết 108/CP xác định
quyền hạn và trách nhiệm của chính quyền địa phƣơng cấp quận, huyện về quản
lý tài chính, NS nhằm xây dựng quận, huyện thành một cấp có cơ cấu kinh tế
hoàn chỉnh. Ngày 19/11/1983, Hội đồng Bộ trƣởng ra Nghị quyết số 138/HĐBT
về cải tiến phân cấp NS địa phƣơng nói rõ hơn về quyền hạn và trách nhiệm NS
quận, huyện.
Sau Đại hội Đảng lần thứ VI, đất nƣớc ta tiến hành chuyển đổi mô hình
kinh tế tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã
Ngân sách
nhà nƣớc
Ngân sách
trung ƣơng
Ngân sách
địa phƣơng
Ngân sách
cấp tỉnh
Ngân sách
cấp huyện
Ngân sách
cấp xã

22. 14
hội chủ nghĩa. Cùng với công cuộc CNH – HDH của nƣớc nhà, Ngân sách
huyện cũng đƣợc xác định lại về vai trò và nhiệm vụ của mình. Vào ngày
27/11/1989, Hội đồng bộ trƣởng (HĐBT) đã ra nghị quyết số 186/HĐBT về
phân cấp quản lý NS địa phƣơng trong đó có NS huyện. Tiếp đến vào ngày
16/02/1992, HĐBT ban hành Nghị quyết số 186/HĐBT sửa đổi, bổ sung Nghị
quyết số 186/HĐBT ngày 27/11/1989.
Và tại kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa IX khẳng định: NS quận, huyện là
một cấp NS thực hiện vai trò, chức năng, nhiệm vụ của NSNN trên phạm vi
địa bàn quận, huyện.
Nhƣ vậy, NS cấp huyện mang bản chất của NSNN, đó chính là các mối
quan hệ giữa cấp NS huyện với các tổ chức, cá nhân trên địa bàn huyện trong
quá trình phân bổ, sử dụng với bản chất nhà nƣớc xã hội chủ nghĩa.
Ngân sách huyện là công cụ quan trọng của chính quyền cấp huyện trong
việc ổn định và phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn. Khi xem xét ngân sách
huyện không tách rời khỏi NSNN cấp trên nhƣng cũng không đƣợc coi ngân
sách huyện là yếu tố thụ động trong hệ thống ngân sách. Theo đó, ngân sách
huyện là toàn bộ các khoản thu – chi đƣợc quy định đƣa vào dự toán trong
một năm do HĐND huyện quyết định và giao cho UBND huyện tổ chức chấp
hành nhằm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của chính quyền cấp huyện.
Quan niệm trên có thể giúp chúng ta hình dung đƣợc ngân sách huyện và cơ
quan quyết định cũng nhƣ cơ quan chấp hành ngân sách huyện. Tuy nhiên,
quan điểm trên chƣa phản ánh đƣợc các mối quan hệ tiền tệ mà thực chất là
quan hệ lợi ích kinh tế chứa đựng trong ngân sách huyện. Thực tiễn chỉ ra
rằng khi các khoản thu, chi ngân sách huyện diễn ra tất yếu sẽ nảy sinh sự vận
động của nguồn tài chính từ chủ thể (ngƣời) nộp đến ngân sách huyện, từ
ngân sách huyện đến những mục đích sử dụng nào đó. Toàn bộ quá trình thu
tác động đến lợi ích, nghĩa vụ của ngƣời nộp và toàn bộ các khoản chi sẽ

23. 15
mang lại lợi ích cho dân cƣ, hộ gia đình. Sự vận động của các nguồn tài chính
vào ngân sách huyện và từ ngân sách huyện đến các mục đích sử dụng khác
nhau chứa đựng các mối quan hệ cụ thể:
Thứ nhất, quan hệ giữa chính quyền cấp huyện với các cấp chính quyền
cấp trên thể hiện trong việc xác định cho các huyện nguồn thu đƣợc phân chia
giữa các cấp ngân sách và thể hiện trong sự hỗ trợ bổ sung từ ngân sách cấp
trên cho ngân sách cấp huyện.
Thứ hai, quan hệ giữa chính quyền cấp huyện với các tổ chức kinh tế
huyện đƣợc thể hiện trong việc các tổ chức này nộp thuế, phí - lệ phí cho ngân
sách huyện và ngƣợc lại ngân sách huyện cũng phải chi trực tiếp, gián tiếp
cho tổ chức này.
Thứ ba, quan hệ giữa chính quyền nhà nƣớc với nhân dân trong huyện
đƣợc thể hiện khi ngân sách cấp trên cấp kinh phí ủy quyền, chuyển giao cho
ngân sách huyện thực hiện. Đó là chƣơng trình quốc gia nhƣ Chƣơng trình
dân số và kế hoạch hóa gia đình, Chƣơng trình phổ cập giáo dục.
Thứ tƣ, quan hệ giữa cấp chính quyền huyện với các tổ chức cá nhân
trong và ngoài nƣớc. Đó là mối quan hệ thông qua việc biếu, tặng, giúp đỡ, tài
trợ của các tổ chức cá nhân đó đối với huyện và là một khoản thu của ngân
sách huyện.
Thứ năm, quan hệ giữa cấp chính quyền huyện với tổ chức Đảng và các
tổ chức chính trị xã hội khác trong việc hình thành và sử dụng quỹ ngân sách.
Quan hệ này đƣợc thể hiện ngân sách cấp kinh phí cho các hoạt động của
Đảng và các tổ chức chính trị xã hội trong huyện.
Tất cả các mối quan hệ đƣợc trình bày ở trên phản ánh các nội dung thu
và chi của ngân sách cấp huyện. Tóm lại, Ngân sách huyện là quỹ tiền tệ tập
trung của huyện đƣợc hình thành bằng các nguồn thu và đảm bảo các khoản

24. 16
chi trong phạm vi huyện. Nó phản ảnh những mối quan hệ một bên là chính
quyền cấp huyện với một bên là các chủ thể khác thông qua sự vận động của
các nguồn tài chính, nhằm đảm bảo thực hiện chức năng, nhiệm vụ của chính
quyền huyện.
1.1.2.2 Vai trò của ngân sách nhà nước cấp huyện
Từ định nghĩa NS huyện có thể thấy vai trò của NSNN trên địa bàn
huyện đó là đảm bảo chức năng nhà nƣớc, an ninh, quốc phòng, thúc đẩy phát
triển, ổn định kinh tế, bù đắp khiếm khuyết thị trƣờng, công bằng xã hội và
bảo vệ môi trƣờng. Điều đó thể hiện trên ba khía cạnh sau:
Một là, NS huyện đảm bảo thực hiện vai trò nhà nƣớc, bảo vệ quốc
phòng và an ninh trật tự cấp huyện. Là một cấp chính quyền nên Huyện cũng
tổ chức ra cho mình một hệ thống các cơ quan, đoàn thể hành chính nhằm
thực hiện các chức năng và quyền hạn nhà nƣớc. Điều đó cũng có nghĩa là để
cho các cơ quan đoàn thể đó hoạt động đƣợc cần phải có một quỹ tài chính
tập trung đó là NS huyện. NS huyện cũng tạo cho mình một vị thế nhất định
nhằm chủ động trong việc thực hiện chức năng nhà nƣớc ở địa phƣơng. Tùy
theo phạm vi địa lý, tình hình kinh tế xã hội trên từng huyện mà nhu cầu đảm
bảo này là khác nhau. Trong các chức năng của nhà nƣớc, chức năng đảm bảo
trật tự an ninh, quốc phòng đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Để đảm bảo chức
năng đặc biệt quan trọng này, NS huyện cần phải có kế hoạch cụ thể, chi tiết,
có các khoản dự phòng hợp lý.
Hai là, NS huyện là công cụ thúc đẩy, phát triển ổn định kinh tế. Để
thực hiện tốt chiến lƣợc kinh tế - tài chính của cấp Trung ƣơng, cấp tỉnh thì
cấp huyện cần phải sử dụng các công cụ có sẵn của mình để điều tiết, định
hƣớng. Sẽ không có một cơ cấu kinh tế ổn định và phát triển nếu không có
NS làm công cụ. Các huyện phải căn cứ vào thế mạnh của địa phƣơng mình
để định hƣớng, hình thành cơ cấu kinh tế, kích thích phát triển. Đồng thời
các huyện phải cung cấp kinh phí, vốn đầu tƣ, hỗ trợ về cơ sở hạ tầng, tạo
môi trƣờng thuận lợi cho các doanh nghiệp hoạt động.

25. 17
Ba là, NS huyện là phƣơng tiện bù đắp khiếm khuyết thị trƣờng, đảm bảo
công bằng xã hội. Đây là vai trò không thể thiếu đối với NS mỗi quốc gia. Nó
có tác dụng xoa dịu nền kinh tế thị trƣờng. Các vấn đề quan trọng sẽ xảy ra
khi chúng ta đi theo con đƣờng kinh tế thị trƣờng nhƣ: thất nghiệp, khoảng
cách giàu ngheo tăng, không quan tâm tới ngƣời già, trẻ em, ngƣời tàn tật, ô
nhiểm môi trƣờng,… Những điều đó tạo ra cho nền kinh tế - xã hội các thách
thức rất lớn. Chính quyền cấp huyện phải tham gia giải quyết các khiếm
khuyết nói trên của kinh tế thị trƣờng trên cơ sở sử dụng có hiệu quả công cụ
thu chi NSNN trên địa bàn huyện.
Bên cạnh việc quan tâm tới đời sống vật chất của ngƣời lao động, chính
quyền cấp huyện phải thƣờng xuyên quan tâm đến đời sống văn hóa, tinh thần
của nhân dân, cải tạo các sân chơi, phƣơng tiện giải trí lành mạnh, tiến bộ.
Các dịch vụ công cộng nhƣ giáo dục, y tế phải giảm đƣợc chi phí cho ngƣời
dân, làm sao ai cũng đƣợc học hành, chăm sóc sức khỏe đầy đủ.
1.2Quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện
1.2.1 Khái niệm, vai trò và nguyên tắc quản lý ngân sách nhà nước
cấp huyện
1.2.1.1 Khái niệm quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện
Quản lý nói chung đƣợc quan niệm nhƣ một quy trình mà chủ thể quản
lý tiến hành thông qua việc sử dụng các công cụ và phƣơng pháp thích hợp
nhằm tác động và điều khiển đối tƣợng quản lý hoạt động phát triển phù hợp
với quy luật khách quan và đạt tới các mục tiêu đã định. Trong hoạt động
quản lý, các vấn đề về: chủ thể quản lý, đối tƣợng quản lý, công cụ và phƣơng
pháp quản lý, mục tiêu quản lý là những yếu tố trung tâm đòi hỏi phải xác
định đúng đắn.

26. 18
Quản lý NSNN là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, điều hành và kiểm soát
các hoạt động thu chi bằng quỹ từ quỹ ngân sách nhà nƣớc nhằm thực hiện
các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nƣớc.
Quản lý NSNN cấp huyện là hoạt động của các chủ thể quản lý thông
qua việc sử dụng có chủ định các phƣơng pháp quản lý và các công cụ
quản lý để tác động và điều chỉnh hoạt động của ngân sách cấp huyện nhằm
đạt đƣợc mục tiêu đã định.
Quản lý NSNN cấp huyện phải đảm bảo tạo nguồn thu cho ngân sách,
phải gắn với mục tiêu ổn định và tăng trƣởng kinh tế, các khoản chi của ngân
sách phải gắn với nhiệm vụ phát triển KT-XH của huyện trong từng thời kỳ.
Đối tƣợng của quản lý NSNN cấp huyện là các hoạt động của NSNN cấp
huyện. Cụ thể hơn đó là các hoạt động thu, chi bằng tiền của NSNN cấp huyện.
Trong quản lý NSNN cấp huyện, các chủ thể quản lý có thể sử dụng
nhiều phƣơng pháp quản lý và nhiều công cụ quản lý khác nhau nhƣ:
Phƣơng pháp tổ chức: đƣợc sử dụng để thực hiện ý đồ của chủ thế quản
lý trong việc bố trí, sắp xếp các mặt hoạt động của NSNN của huyện theo
những khuôn mẫu đã định và thiết lập bộ máy quản lý phù hợp với các mặt
hoạt động đó của quản lý NSNN.
Phƣơng pháp hành chính: đƣợc sử dụng khi các chủ thể quản lý NSNN
cấp huyện dựa vào thẩm quyền đƣợc giao để ban hành các mệnh lệnh hành
chính có tính chất bắt buộc các khách thể quản lý phải tuân thủ.
Phƣơng pháp kinh tế: đƣợc sử dụng thông qua việc dùng các đòn bẩy
kinh tế để kích thích tính tích cực của khách thể quản lý, tức là tác động tới
các tổ chức và cá nhân đang tổ chức các hoạt động quản lý NSNN.
Hệ thống pháp luật thuộc lĩnh vực quản lý NSNN: đƣợc sử dụng để quản
lý và điều hành các hoạt động quản lý NSNN đƣợc xem nhƣ một loại công cụ
quản lý có vai trò đặc biệt quan trọng.

27. 19
1.2.1.2 Vai trò của quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện
Ngân sách huyện là một bộ phận hữu cơ của ngân sách địa phƣơng.
Đóng vai trò Ngân sách Nhà nƣớc trên địa bàn huyện, đó là vai trò đảm bảo
chức năng của Chính quyền cấp huyện thực hiện các chức năng, nhiệm vụ
theo luật định.
Ngân sách cấp huyện cùng ra đời và trải qua chặng đƣờng hình thành và
phát triển, cùng với sự vận động, biến đổi của hoàn cảnh kinh tế - xã hội, sự
tồn tại và phát triển của chính quyền cấp quận - huyện cả về lƣợng và chất là
một thực tế không thể phủ nhận đƣợc. Vị trí, vai trò của Ngân sách huyện
đƣợc thể hiện rõ trong Luật Ngân sách Nhà nƣớc đƣợc Quốc hội thông qua
vào kỳ họp thứ 2 khoá XI. Ngân sách huyện là một cấp ngân sách quan trọng,
đóng vai trò là cầu nối giữa các đơn vị cơ sở với các cơ quan quản lý cấp trên.
Mọi chủ chƣơng, chính sách của Nhà nƣớc, hiệu lực quản lý Nhà nƣớc đều có
sự tham gia của cấp ngân sách này, giúp cho công tác quản lý điều hành đạt
hiệu quả tốt hơn. Đồng thời cũng phản ánh kết quả của chủ trƣơng chính sách,
chế độ đó khi triển khai thực hiện tại cơ sở.
Là một cấp chính quyền cơ sở, tổ chức cho mình một bộ máy quản lý với
hệ thống các cơ quan, đoàn thể, hành chính nhằm tổ chức thực hiện các chức
năng của Nhà nƣớc. Điều này cũng có nghĩa rằng để cho các cơ quan, đoàn
thể, tổ chức đó hoạt động đƣợc thì cần phải có một quỹ tài chính tập trung, đó
chính là Ngân sách huyện. Mặc dù không thực hiện các nhiệm vụ quan trọng
và các mục tiêu chiến lƣợc nhƣ ngân sách Trung ƣơng nhƣng Ngân sách
huyện cũng tạo cho mình một vị trí nhất định, nhằm chủ động trong việc thực
hiện chức năng Nhà nƣớc tại ở địa phƣơng tuỳ theo địa giới hành chính, tình
hình kinh tế xã hội của từng huyện mà nhu cầu đảm bảo này sẽ khác nhau.
Trong thời gian qua, cùng với sự chuyển đổi cơ cấu nền kinh tế và thay
đổi của đất nƣớc, sự năng động của Chính quyền các cấp cơ sở đã giúp cho

28. 20
kinh tế nhiều địa phƣơng phát triển mạnh mẽ, đó chính là đóng góp không
nhỏ của ngân sách huyện, nguồn thu không ngừng tăng lên, các khoản chi
đƣợc quản lý ngày một chặt chẽ, điều này khẳng định vai trò quản lý ngân
sách huyện.
Trong giai đoạn đổi mới hội nhập giao lƣu kinh tế quốc tế, tăng cƣờng
vai trò, vị trí ngân sách huyện là hết sức cấp thiết, ngoài việc tăng cƣờng hiệu
lực, hiệu quả hoạt động Nhà nƣớc, ngân sách huyện còn phải hƣớng cho các
thành phần kinh tế đầu tƣ phát triển đúng đắn, phát huy nội lực, khai thác có
hiệu quả những tiềm năng thế mạnh của địa phƣơng, giải quyết các nhu cầu
cấp thiết về vấn đề phát triển sự nghiệp giáo dục, y tế, phát triển cơ sở hạ
tầng. Đặc biệt là vấn đề xoá đói giảm nghèo tại các huyện vùng sâu, vùng xa,
hải đảo, biên giới của tổ quốc, đảm bảo sự công bằng giữa các vùng miền, giữ
vững quốc phòng, an ninh xã hội.
Có thể nói công tác triển khai thực hiện Luật Ngân sách Nhà nƣớc, ngân
sách huyện ngày càng khẳng định đƣợc vai trò, vị trí của mình nhằm thúc đẩy
nền kinh tế - xã hội địa phƣơng tạo bƣớc phát triển đáng kể góp phần thay đổi
diện mạo về kinh tế, chính trị, xã hội, quốc phòng - an ninh của địa phƣơng,
tạo đà cho đất nƣớc vững bƣớc trong thực hiện mục tiêu công nghiệp hoá,
hiện đại hoá đất nƣớc, tiến tới công bằng, dân chủ và văn minh.
Từ định nghĩa NS huyện có thể thấy vai trò quản lý NSNN trên địa bàn
huyện đó là nhằm đảm bảo chức năng nhà nƣớc; đảm bảo an ninh, quốc
phòng, từ đó góp phần thúc đẩy phát triển, ổn định kinh tế, bù đắp khiếm
khuyết thị trƣờng, công bằng xã hội và bảo vệ môi trƣờng của huyện. Thể
hiện qua các vai trò:
Thứ nhất, đảm bảo nguồn tài chính cần thiết để các cơ quan công
quyền thực hiện các nhiệm vụ đƣợc giao theo đúng đƣờng lối, chính sách,
chế độ của Nhà nƣớc.

29. 21
Thứ hai, đảm bảo khuyến khích, thúc đẩy sản xuất phát triển, tạo ra
nguồn thu của NSNN ngày càng lớn hơn.
Bên cạnh đó, trong quá trình quản lý cần phải coi trọng yêu cầu công
bằng xã hội, đảm bảo thực hiện nghiêm túc, đúng đắn các chính sách, chế độ
thu do cơ quan có thẩm quyền ban hành. Tuy nhiên trong quá trình chi đảm
bảo yêu cầu tiết kiệm và hiệu quả.
1.2.1.3 Nguyên tắc quản lý ngân sách cấp huyện
Quản lý ngân sách cấp huyện là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, điều
hành và giám sát các hoạt động thu và chi ngân sách cấp huyện nhằm thực
hiện các chức năng nhiệm vụ của chính quyền cấp huyện trong phát triển kinh
tế - xã hội trên địa bàn huyện. Vì vậy ngân sách huyện chính là một cấp trong
ngân sách địa phƣơng và mang bản chất của NSNN, nên quản lý ngân sách
huyện cần phải tuân thủ theo các nguyên tắc quản lý NSNN. Đó là:
Nguyên tắc công khai minh bạch
Về mặt chính sách, thu chi NSNN là một chƣơng trình hoạt động của
Chính phủ đƣợc cụ thể hóa bằng số liệu. NSNN phải đƣợc quản lý rành mạch,
công khai để mọi ngƣời dân có thể biết nếu họ quan tâm. Nguyên tắc công
khai của NSNN đƣợc thực hiện trong suốt chu trình NSNN và phải đƣợc áp
dụng cho tất cả các cơ quan tham gia vào chu trình NSNN.
Nguyên tắc rõ ràng, trung thực, chính xác
Đây là một trong những nguyên tắc quan trọng nhất của quản lý NSNN.
Nội dung của nguyên tắc này là: mọi khoản thu chi phải đƣợc ghi đầy đủ vào
kế hoạch của NSNN, mọi khoản chi phải đƣợc vào sổ và quyết toán rành
mạch. Chỉ có kế hoạch ngân sách đầy đủ, trọn vẹn mới phản ánh đúng mục
đích chính sách và đảm bảo tình minh bạch của tài khoản thu, chi.

30. 22
Nguyên tắc này là cơ sở, tạo tiền đề cho mỗi ngƣời dân có thế nhìn nhận
đƣợc chƣơng trình hoạt động của chính quyền địa phƣơng và chƣơng trình
này phải đƣợc phản ánh ở việc thực hiện chính sách tài chính địa phƣơng.
Nguyên tắc này đòi hỏi NSNN phải đƣợc xây dựng cụ thể, có hệ thống,
các dự toán thu, chi phải đƣợc tính toán một cách chính xác và phải đƣợc đƣa
vào kế hoạch ngân sách, không đƣợc phép lập quỹ đen, ngân sách phụ.
Nguyên tắc thống nhất trong quản lý NSNN
Nguyên tắc này bắt nguồn từ nhu cầu tăng cƣờng sức mạnh vật chất của
Nhà nƣớc thông qua hoạt động thu, chi của NSNN, nguyên tắc thống nhất
trong quản lý NSNN đƣợc thể hiện:
Mọi khoản thu chi của NSNN phải đƣợc tuân thủ theo những quy định
của Luật NSNN và phải đƣợc dự toán hàng năm, đƣợc cơ quan có thẩm quyền
phê duyệt. Tất cả các khâu trong chu trình NSNN khi đƣợc triển khai thực
hiện phải đặt dƣới sự kiểm tra giám sát của có quan quyền lực nhà nƣớc.
Hoạt động NSNN đòi hỏi phải có sự thống nhất với hoạt động kinh tế -
xã hội của Huyện. Hoạt động kinh tế - xã hội của Huyện là nền tảng của hoạt
động NSNN cấp huyện. Hoạt động NSNN phục vụ cho hoạt động kinh tế -xã
hội đồng thời là hoạt động mang tính chất kiểm chứng đối với các hoạt động
kinh tế - xã hội.
Nguyên tắc cân đối NSNN
Nguyên tắc này đòi hỏi các khoản chi chỉ đƣợc phép thực hiện khi đã có
đủ các nguồn thu bù đắp. UBND và HĐND luôn cố gắng để đảm bảo cân đối
NSNN bằng cách đƣa ra các quyết định liên quan đến các khoản chi để thảo
luận và cắt giảm những khoản chi chƣa thực sự cần thiết, đồng thời nỗ lực
khai thác mọi nguồn thu hợp lý mà nền tảng kinh tế có khả năng đáp ứng.

31. 23
Nội dung quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện
1.2.2.1 Quản lý thu và nhiệm vụ chi ngân sách nhà nước cấp huyện
Quản lý thu ngân sách
Thu NSNN phản ánh các quan hệ kinh tế nảy sinh trong qua trình nhà
nƣớc dùng quyền lực chính trị để thực hiện phân phối các nguồn tài chính
dƣới hình thức giá trị nhằm hình thành quỹ tiền tệ của nhà nƣớc. Thu NSNN
bao gồm toàn bộ các khoản tiền đƣợc tập trung vào nhà nƣớc để hình thành
quỹ NSNN đáp ứng cho các yêu cầu chi tiêu xác định của nhà nƣớc.
Quản lý thu NSNN đƣợc hiểu là quá trình nhà nƣớc sử dụng hệ thống các
công cụ chính sách, pháp luật để tiến hành quản lý thu thuế và các khoản thu
ngoài thuế và NSNN nhằm đảm bảo tính công bằng, khuyến khích sản xuất
kinh doanh phát triển. Nguồn thu NSNN cấp huyện gồm:
Thu ngân sách cấp huyện hưởng theo phân cấp (chủ yếu là các khoản
thu phí, lệ phí, thu cấp quyền sử dụng đất): Các khoản thu ngân sách nhà nƣớc
cấp huyện hƣởng 100%; Các khoản thu phân chia ngân sách cấp huyện hƣởng
theo tỷ lệ phần trăm. Tỷ lệ phần trăm phân chia cụ thể các nguồn thu đó do
HĐND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ƣơng quy định và đƣợc duy trì ổn
định trong thời kỳ ổn định ngân sách địa phƣơng từ 3 năm đến 5 năm phù hợp
với tình hình của địa phƣơng.
Nguồn bổ sung từ ngân sách cấp trên: Thu bổ sung cân đối, đƣợc xác định
trên cơ sở chênh lệch giữa số chi lớn hơn nguồn thu ngân sách cấp huyện từ các
khoản thu đƣợc phân chia giữa các cấp ngân sách địa phƣơng. Số thu này đƣợc
ổn định trong thời kỳ ổn định ngân sách 3 đến 5 năm, hàng năm đƣợc tăng thêm
một số phần trăm trên cơ sở trƣợt giá và tốc độ tăng trƣởng kinh tế.
Nguồn thu bổ sung có mục tiêu: nhằm hổ trợ cho ngân sách cấp dƣới
thực hiện các nhiệm vụ: hỗ trợ thực hiện các chính sách, chế độ mới do cấp
trên ban hành chƣa đƣợc bố trí trong dự toán ngân sách của năm đầu thời kỳ

32. 24
ổn định ngân sách; hỗ trợ các chƣơng trình dự án cấp trên giao cho địa
phƣơng; hỗ trợ thực hiện các mục tiêu, công trình, dự án có ý nghĩa lớn đối
với yêu cầu phát triển kinh tế xã hội của địa phƣơng, nằm trong quy hoạch và
đã đƣợc cấp có thẩm quyền phê duyệt theo đúng quy định pháp luật, ngân
sách cấp dƣới đã bố trí nhƣng chƣa đủ nguồn; hỗ trợ để xử lý khó khăn đột
xuất; hỗ trợ để thực hiện một số nhiệm vụ cần thiết cấp bách khác…
Nhiệm vụ chi
Chi NSNN thể hiện các quan hệ tiền tệ hình thành trong quá trình phân
phối và sử dụng quỹ NSNN nhằm trang trải cho các chi phí của bộ máy quản
lý nhà nƣớc và thực hiện chức năng kinh tế - xã hội mà nhà nƣớc đảm nhận
theo những nguyên tác nhất định. Chi NSNN là sự phối hợp giữa quá trình
phân phối và quá trình sử dụng quỹ tiền tệ tập trung của nhà nƣớc. Quá trình
phân phối là quá trình cấp phát kinh phí từ NSNN hình thành các loại quỹ
trƣớc khi đƣa vào sử dụng.
Quản lý chi NS là việc lập kế hoạch, đề xuất các chính sách chi NS, tổ
chức, điều hành và kiểm tra mọi khoản chi tiêu từ NSNN. Quản lý chi NSNN
đảm bảo quá trình sử dụng các nguồn vốn chi tiêu của Nhà nƣớc từ khâu lập
kế hoạch đến khâu sử dụng NS đó nhằm đảm bảo quá trình chi tiết kiệm và
hiệu quả, phù hợp với yêu cầu của thực tế đang đặt ra theo đúng chính sách
chế độ của nhà nƣớc, phục vụ các mục tiêu kinh tế - xã hội.
Cũng nhƣ ngân sách nhà nƣớc, ngân sách nhà nƣớc cấp huyện có những
nhiệm vụ chi thể hiện ở những khoản chi sau:
Chi thường xuyên: là quá trình phân phối, sử dụng ngân sách cấp huyện
để đáp ứng cho các nhu cầu chi gắn liền với việc thực hiện các nhiệm vụ
thƣờng xuyên của chính quyền cấp huyện, bao gồm: chi sự nghiệp kinh tế,
giáo dục đào tạo, y tế, văn hóa xã hội, thông tin liên lạc, thể dục thể thao, sự
nghiệp khoa học, công nghệ, môi trƣờng, quốc phòng, an ninh và trật tự an

33. 25
toàn xã hội, chi tài trợ cho các tổ chức xã hội, tổ chức nghề nghiệp, chi cho
các hoạt động của các cơ quan Đảng và các tổ chức chính trị xã hội do huyện
quản lý và chi khác.
Chi đầu tư phát triển: là quá trình phân phối, sử dụng một phần vốn ngân
sách cấp huyện để đầu tƣ xây dựng cơ sở hạ tầng KT-XH, phát triển sản xuất
của Nhà nƣớc nói chung và của huyện nói riêng nhằm ổn định và thúc đẩy
tăng trƣởng kinh tế, nâng cao đời sống xã hội.
Chi bổ sung cho ngân sách cấp dƣới, cấp phát kinh phí, các khoản chi
của ngân sách cấp huyện.
Căn cứ vào dự toán chi NSNN năm đƣợc giao và dự toán ngân sách từng
quý; căn cứ vào yêu cầu thực hiện nhiệm vụ chi, phòng Tài chính – Kế hoạch
tiến hành cấp phát kinh phí theo nguyên tắc cấp trực tiếp đến các đơn vị sử
dụng ngân sách và thanh toán trực tiếp từ Kho bạc nhà nƣớc cho đối tƣợng
thụ hƣởng ngân sách nhà nƣớc.
Các hình thức cấp phát kinh phí: cấp phát bằng hạn mức kinh phí, cấp
phát hình thức lệnh chi tiền; cấp phát và cho vay vốn đầu tƣ xây dựng cơ bản;
cấp phát kinh phí ủy quyền; cấp phát cho các tổ chức chính trị - xã hội và tổ
chức xã hội nghề nghiệp.
Cân đối ngân sách nhà nƣớc cấp huyện
Cân đối ngân sách là phƣơng hƣớng xuyên suốt trong toàn bộ quá trình
tạo lập và sử dụng ngân sách. Căn cứ vào dự toán thu, cơ chế quản lý ngân
sách mới có thể đƣa ra đƣợc dự toán chi.
Tuy nhiên để an toàn, các nhà hoạch định chính sách thƣờng đảm bảo
tổng thu lớn hơn tổng chi một lƣợng hợp lý để đề phòng những rủi ro có
những khoản chi đột biến. Khoản 3 điều 8 Luật NSNN 2002 có quy định:
“Ngân sách địa phƣơng đƣợc cân đối theo nguyên tắc tổng chi không đƣợc
vƣợt quá tổng thu”. Quy định này nhằm đảm bảo tính ổn định cho ngân sách
địa phƣơng.

34. 26
1.2.2.2 Chu trình quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện
Chu trình ngân sách là trình tự các bƣớc thực hiện các hoạt động (theo
chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền) của các cơ quan hữu quan trong quá trình
chuẩn bị, lập, thẩm tra, quyết định dự toán ngân sách đến phân bổ, thực hiện
(chấp hành) và quyết toán ngân sách, trong đó, xác định rõ trách nhiệm và thời
hạn hoàn thành từng công việc cụ thể của từng khâu trong toàn bộ chu trình.
Chu trình ngân sách càng đƣợc quy định cụ thể, rõ ràng thì phạm vị,
trách nhiệm và thẩm quyền của các cơ quan chức năng trong quản lý và điều
hành ngân sách càng đầy đủ, cụ thể. Từ đó giúp cho việc nâng cao hiệu quả
quản lý, sử dụng ngân sách, nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình
của các cơ quan trong quản lý ngân sách.
Quá trình quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện thực hiện qua 3 giai đoạn
của chu trình ngân sách: lập dự toán, chấp hành dự toán và quyết toán ngân sách
cấp huyện.
Một là, lập dự toán ngân sách nhà nƣớc cấp huyện
Một chu trình NSNN đƣợc bắt đầu khâu lập dự toán NSNN. Đây là quá
trình phân tích, đánh giá quan hệ giữa khả năng và nhu cầu các nguồn tài
chính của cấp huyện để từ đó xác lập các chỉ tiêu thu, chi dự toán ngân sách
hàng năm một cách phù hợp.
Dự toán ngân sách là một bản kế hoạch đƣợc đƣa ra vào đầu năm ngân
sách về nguồn thu và nhiệm vụ chi ngân sách trong năm dự toán. Lập dự toán
ngân sách nhà nƣớc là khâu đầu tiên và là giai đoạn khởi đầu cho chu trình
quản lý ngân sách. Việc lập dự toán ngân sách là việc xây dựng và quyết định
dự toán thu, chi ngân sách nhằm giữ vai trò tiền đề cho các khâu tiếp theo của
quá trình ngân sách.
Việc lập dự toán ngân sách nhà nƣớc cấp huyện căn cứ vào nhiệm vụ
phát triển kinh tế xã hội và đảm bảo quốc phòng an ninh của địa phƣơng;

35. 27
phân cấp nguồn thu và nhiệm vụ chi của NS cấp huyện; các chính sách, chế
độ thu ngân sách, định mức phân bổ ngân sách; chế độ, tiêu chuẩn và định
mức chi ngân sách; tình hình thực hiện dự toán ngân sách cấp huyện năm hiện
hành và các năm trƣớc.
Chu trình lập dự toán ngân sách cấp huyện nhƣ sau: ngân sách cấp xã lập
dự toán thu, chi NSNN năm sau gửi cơ quan tài chính địa phƣơng. Cơ quan
tài chính huyện tổng hợp dự toán NS cấp xã và các đơn vị dự toán thuộc NS
cấp huyện trình UBND huyện. UBND huyện xem xét dự toán và phƣơng án
phân bổ NS trình HĐND cùng cấp và gửi cơ quan quản lý nhà nƣớc, cơ quan
tài chính cấp trên. Sau khi dự toán NS đƣợc HĐND cấp tỉnh thông qua,
UBND cấp tỉnh quyết định phƣơng án phân bổ NS cho NS cấp huyện. UBND
huyện lập phƣơng án phân bổ NS trình HĐND cùng cấp thông qua. Sau khi
HĐND cấp huyện phê duyệt, UBND huyện giao dự toán cho các đơn vị dự
toán và ngân sách cấp xã trƣớc ngày 31 tháng 12 hàng năm.
Trong quá trình lập dự toán cần đảm bảo các yêu cầu sau: Dự toán NS
cấp huyện cần đƣợc tổng hợp theo từng lĩnh vực thu, chi và theo cơ cấu giữa
chi thƣờng xuyên, chi đầu tƣ pháp triển; khi lập dự toán phải đảm bảo tổng
thu từ thuế, phí, lệ phí phải lớn hơn tổng chi thƣờng xuyên. Việc lập dự toán
chi đầu tƣ phát triển phải căn cứ vào khả năng NS hàng năm, ƣu tiên bố trí đủ
đầu tƣ phát triển phải căn cứ vào khả năng NS hàng năm, ƣu tiên bố trí đủ
nguồn vốn phù hợp với tiến độ triển khai. Dự toán phải đƣợc lập theo mục lục
NSNN và biểu mẫu theo đúng quy định của pháp luật.
Việc lập dự toán ngân sách thực hiện tốt sẽ tạo điều kiện tốt cho việc
chấp hành và quyết toán ngân sách huyện. Vấn đề quan trọng hàng đầu của
khâu lập dự toán ngân sách là phải tính toán đầy đủ, đúng đắn, có căn cứ các
chỉ tiêu thu chi của ngân sách huyện trong kỳ kế hoạch.

36. 28
Hai là, chấp hành ngân sách nhà nƣớc cấp huyện
Chấp hành ngân sách là khâu thứ hai của chu trình ngân sách: đó là quá
trình sử dụng tổng hợp các biện pháp kinh tế - tài chính và hành chính nhằm
biến các chỉ tiêu thu, chi ghi trong kế hoạch ngân sách năm của huyện trở
thành hiện thực.
Việc chấp hành NS cấp huyện đƣợc tuân thủ theo quy định của Luật
NSNN, các văn bản hƣớng dẫn của các Bộ ngành, Nghị quyết của HĐND
tỉnh, dƣới sự điều hành của UBND huyện và giám sát của HĐND cùng cấp.
Về nguyên tắc, mọi khoản thu chi NS đều đƣợc thực hiện thông qua hệ
thống KBNN. Các khoản thu phải tập trung vào NSNN đầy đủ, chính xác và
kịp thời. Trên thực tế, vì lý do khách quan mà việc nộp trực tiếp và KBNN
gặp khó khăn, cơ quan thu có trách nhiệm giám sát, kiểm tra các khoản thu để
đảm bảo các khoản thu này đƣợc thực hiện đầy đủ.
Chi NS cấp huyện đƣợc thực hiện theo tiến độ thu NS và phƣơng án điều
hành của cơ quan tài chính cung cấp. Mọi khoản chi đƣợc thực hiện khi đáp
ứng đầy đủ các quy định của pháp luật. KBNN cùng cấp có trách nhiệm kiểm
tra, kiểm soát chặt chẽ các khoản chi theo đúng tiêu chuẩn, chế độ, định mức
của nhà nƣớc và dự toán đƣợc giao để cấp phát thanh toán.
Sau khi ngân sách đƣợc phê chuẩn, năm ngân sách bắt đầu thì việc thực
hiện ngân sách huyện cũng đƣợc triển khai.
Đối với vấn đề thu: mục đích chấp hành dự toán thu là không ngừng bồi
dƣỡng phát triển nguồn thu, tìm mọi bịên pháp động viên, khai thác nguồn thu
sao cho đạt và vƣợt tỷ lệ đã đƣợc HĐND huyện phê chuẩn. Trên cơ sở nhiệm
vụ thu cả năm đƣợc giao và nguồn thu dự kiến phát sinh trong quý, cơ quan
thu lập dự toán thu ngân sách quý có chia ra từng khu vực kinh tế, địa bàn và
đối tƣợng thu chủ yếu và hình thức thu (thu trực tiếp tại kho bạc nhà nƣớc,
thu qua chi cục thuế) gửi phòng tài chính. Chi cục thuế lập dự toán thu thuế,
phí- lệ phí và các khoản thu thuộc phạm vi quản lý. Phòng tài chính và các cơ
quan khác đƣợc uỷ quyền lập dự toán thu các khoản thu còn lại.

37. 29
Đối với vấn đề chi: Mục đích chấp hành dự toán chi là đảm bảo đầy đủ,
kịp thời nguồn kinh phí của ngân sách cho hoạt động của bộ máy nhà nƣớc và
thực hiện các chƣơng trình kinh tế, xã hội đã đƣợc hoạch định trong năm kế
hoạch. Trên cơ sở dự toán chi cả năm đƣợc duyệt và nhiệm vụ phải chi trong
quý, các đơn vị sử dụng ngân sách lập dự toán chi quý (có chia ra tháng), chi
tiết theo các mục chi của mục lục NSNN gửi phòng tài chính trƣớc ngày 10
của tháng cuối quý trƣớc. Phòng tài chính căn cứ vào nguồn thu và nhiệm vụ
chi trong quý lập dự toán điều hành ngân sách quý, báo cáo UBND huyện.
Căn cứ vào dự toán chi NSNN năm đƣợc giao và dự toán ngân sách, căn cứ
vào yêu cầu thực hiện nhiệm vụ chi, phòng tài chính tiến hành phân bổ dự
toán theo nguyên tắc phân bổ trực tiếp đến các đơn vị sử dụng ngân sách và
thanh toán trực tiếp từ kho bạc nhà nƣớc cho ngƣời hƣởng lƣơng, ngƣời cung
cấp hàng hoá, dịch vụ và ngƣời nhận thầu.
Trong quá trình chấp hành ngân sách, cần thƣờng xuyên kiểm soát thu,
chi NSNN: Công tác kiểm soát thu, chi NSNN là một trong những nội dung
quan trọng trong việc chấp hành ngân sách. Đây là trách nhiệm của tất cả các
cấp, các ngành, các đơn vị, trong đó đặc biệt là cơ quan thanh tra tài chính, cơ
quan thu ngân sách, kho bạc nhà nƣớc. Chỉ có phòng tài chính, chi cục thuế
và các cơ quan khác đƣợc uỷ quyền giao nhiệm vụ thu, chi ngân sách (gọi là
cơ quan thu) đƣợc tổ chức thu NSNN trên điạ bàn huyện mình quản lý.
Ba là, quyết toán ngân sách nhà nƣớc cấp huyện
Quyết toán ngân sách huyện là khâu cuối cùng của một chu trình ngân
sách. Đó là việc tổng hợp lại quá trình thực hiện dự toán ngân sách khi năm
ngân sách kết thúc nhằm đánh giá toàn bộ kết quả hoạt động của một năm
ngân sách từ đó rút ra ƣu, nhƣợc điểm và bài học kinh nghiệm cần thiết trong
việc điều hành NSNN trong những chu trình ngân sách tiếp theo.

38. 30
Quyết toán NSNN cấp huyện phải thể hiện đƣợc tính tuân thủ trong việc
thu, chi ngân sách, đồng thời quyết toán NSNN cấp huyện phải báo cáo đƣợc
tính hiệu lực, hiệu quả của các khoản thu, chi ngân sách cấp huyện
Quyết toán NSNN thực hiện theo phƣơng thức cơ quan quản lý cấp trên
thẩm tra, quyết toán thu chi của cơ quan tài chính cấp dƣới. Theo đó, cơ quan
tài chính cấp huyện (phòng tài chính – kế hoạch) thẩm tra, quyết toán NS cấp
xã. Đồng thời lập quyết toán thu chi NS cấp huyện; tổng hợp, lập quyết toán
thu chi NS trên địa bàn (bao gồm quyết toán NS cấp xã và lập quyết toán NS
cấp huyện) báo cáo UBND cấp huyện. UBND cấp huyện trình HĐND cùng
cấp phê duyệt quyết toán để trình cơ quan tài chính cấp tỉnh (Sở tài chính).
Ngoài kết quả quyết toán NSNN, công tác quyết toán còn giúp UBND
huyện đánh giá tình hình phát triển kinh tế, xã hội trên địa bàn và có những
điều chỉnh phù hợp, kịp thời.
1.2.2.3 Công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm trong quản lý
ngân sách nhà nước cấp huyện
Thanh tra, kiểm tra là nội dung không thể thiếu của quản lý nhà nƣớc, là
giai đoạn cuối cùng trong chu trình quản lý, có vai trò kiểm định, đánh giá
hiệu quả của quản lý nhà nƣớc. Qua thanh tra, kiểm tra để có các kiến nghị
khắc phục những sơ hở, yếu kém, đề xuất những biện pháp đổi mới và nâng
cao hiệu quả quản lý, sửa đổi cơ chế, chính sách nhằm quản lý tốt hơn, hiệu
quả hơn. Chính vì vậy, trong hoạt động quản lý nhà nƣớc nhất là trong lĩnh
vực tài chính phải có thanh tra, kiểm tra và thanh tra, kiểm tra phải phục vụ
cho yêu cầu quản lý nhà nƣớc. Ở đâu có quản lý nhà nƣớc thì ở đó phải có
thanh tra. Quản lý nhà nƣớc mà không có thanh tra sẽ dẫn tới quan liêu và xa
rời thực tiễn.
Thanh tra, kiểm tra làm cho chu trình quản lý nhà nƣớc đƣợc khép kín,
các hoạt động ban hành và tổ chức thực hiện quyết định quản lý đƣợc gắn bó

39. 31
chặt chẽ hơn, từ việc xem xét, đánh giá, kiểm chứng việc thực hiện các chủ
trƣơng, chính sách của đối tƣợng bị quản lý, đến việc đề xuất các biện pháp
hoàn thiện chủ trƣơng, chính sách, nâng cao hiệu quả quản lý của chủ thể. Để
thực hiện đổi mới kinh tế và cải cách nền hành chính quốc gia thì vai trò của
công tác thanh tra, kiểm tra ngày càng cần thiết và quan trọng để quản lý nền
kinh tế thị trƣờng theo định hƣớng xã hội chủ nghĩa. Trong quản lý ngân sách
nhà nƣớc cấp huyện vai trò này đƣợc thể hiện ở các nội dung sau:
Thứ nhất, thanh tra là phƣơng thức bảo đảm trật tự, kỷ cƣơng trong quản
lý tài chính, ngân sách từ đó góp phần tăng cƣờng pháp chế xã hội chủ nghĩa.
Với chức năng giám sát hoạt động của các đối tƣợng bị quản lý, bao gồm
giám sát việc chấp hành chính sách, pháp luật, chức trách, nhiệm vụ của cơ
quan hành chính nhà nƣớc và công chức nhà nƣớc; việc chấp hành chính sách,
pháp luật của các tổ chức, cá nhân và các đối tƣợng khác chịu sự quản lý của
Nhà nƣớc; thanh tra kịp thời phát hiện những sai phạm và có biện pháp xử lý.
Với chức năng, nhiệm vụ xem xét, giải quyết khiếu nại, tố cáo đối với các
quyết định hoặc hành vi hành chính của cán bộ, công chức nhà nƣớc trong
việc thực hiện chính sách, pháp luật, cũng nhƣ trách nhiệm và quyền hạn
đƣợc giao; kết luận và xử lý kịp thời những việc làm trái pháp luật của cơ
quan nhà nƣớc, cán bộ, công chức nhà nƣớc góp phần bảo đảm trật tự kỷ
cƣơng trong quản lý, làm trong sạch bộ máy nhà nƣớc.
Thứ hai, việc thanh tra còn nhằm mở rộng và bảo đảm cho quyền dân
chủ của nhân dân đƣợc thực thi một cách nghiêm minh. Theo lý thuyết, quyền
lực nhà nƣớc thuộc về nhân dân, cho nên Nhà nƣớc có nghĩa vụ bảo đảm, bảo
vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mọi ngƣời dân, tạo mọi điều kiện cho họ
thực hiện các quyền về dân chủ - chính trị của mình nhƣ: quyền tham gia
quản lý nhà nƣớc, quản lý xã hội, quyền tự do lập hội, tự do ngôn luận, quyền
khiếu nại, tố cáo...

40. 32
Mặt khác, việc xem xét, kết luận và kiến nghị giải quyết khiếu nại, tố
cáo, các tổ chức Thanh tra giúp Đảng và Nhà nƣớc phát hiện kịp thời những
vi phạm của cán bộ, công chức, loại trừ những biểu hiện quan liêu, cửa quyền,
mất dân chủ, thiếu công bằng, xa rời lợi ích của nhân dân, từ đó có các biện
pháp xử lý, khắc phục, góp phần xây dựng và hoàn thiện bộ máy nhà nƣớc.
Bên cạnh đó, hoạt động Thanh tra còn nhằm tìm ra những sơ hở, yếu kém
trong công tác quản lý tài chính, phát hiện những nội dung chƣa phù hợp với
yêu cầu thực tế khách quan, từ đó có các biện pháp sửa đổi, bổ sung, khắc
phục kịp thời có ý nghĩa tích cực trong việc củng cố trật tự, kỷ cƣơng, hoàn
thiện cơ chế quản lý.
Thứ ba, khi xem xét vai trò của thanh tra tài chính trong các giai đoạn
lịch sử cho thấy, vai trò quan trọng nữa của thanh tra là nhằm thực hiện tham
mƣu cho các cấp chính quyền huyện trong giải quyết khiếu nại hành chính,
nhất là trong việc thực hiện nhiệm vụ theo dõi, đôn đốc các cấp, các ngành
trong việc tiếp công dân, nhận các khiếu nại, tố cáo, giải quyết khiếu nại, tố
cáo và thi hành quyết định giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Nhƣ vậy, vai trò của thanh tra trong hoạt động quản lý ngân sách nhà
nƣớc ngày càng có sự điều chỉnh phù hợp với tình hình thực tiễn phát triển ở
nƣớc ta hiện nay, nhất là trong điều kiện chúng ta thực hiện Chƣơng trình cải
cách bộ máy nhà nƣớc, trong đó có các cơ quan thanh tra.
Công tác thanh tra, kiểm tra quản lý NSNN huyện thực hiện theo quy
định nhằm phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật, phát hiện tham
nhũng, lãng phí, phát hiện những sơ hở trong quản lý NSNN để kiến nghị với
cơ quan có thẩm quyền góp phần nâng cao hiệu quả quản lý NSNN. Đối với
công tác thanh tra ngân sách huyện trực thuộc tỉnh theo Quyết định số 46/QĐ-
BTC ngày 07 tháng 01 năm 2013 của Bộ trƣởng Bộ Tài chính quy định:

41. 33
Quy định về nội dung, trình tự tiến hành cuộc thanh tra đối với công tác
quản lý tài chính ngân sách quận, huyện, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh,
thành phố trực thuộc trung ƣơng (gọi chung là ngân sách huyện).
Quy trình thanh tra ngân sách huyện thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc TW
này bao gồm cả thanh tra ngân sách cấp huyện và ngân sách cấp xã thuộc huyện.
Thủ trƣởng các đơn vị thuộc Bộ, Giám đốc các sở Tài chính, Trƣởng
đoàn và các thành viên đoàn thanh tra tài chính khi tiến hành thanh tra đối với
công tác quản lý tài chính ngân sách huyện thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc
Trung ƣơng phải tuân theo các quy định của quy trình này. Việc áp dụng toàn
bộ hoặc từng nội dung của quy trình căn cứ vào yêu cầu nhiệm vụ của mỗi
cuộc thanh tra [10].
1.2.3 Các nhân tố ảnh hƣởng đến quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện
1.2.3.1 Nhân tố khách quan
Một là, chính sách vĩ mô của nhà nước. Nền kinh tế của một quốc gia
phụ thuộc lớn vào các chính sách vĩ mô mà quốc gia đó đang thực hiện, gồm
chính sách kinh tế, chính sách xã hội,… khi các chính sách vĩ mô phù hợp,
phát huy hiệu quả sẽ tác động tới sự cân bằng thu, chi NS, sự ổn định xã hội.
Các công cụ của chính sách kinh tế vĩ mô gồm: chính sách tài chính, chính
sách tiền tệ, chính sách thu nhập, chính sách kinh tế đối ngoại,…
Hai là, trình độ phát triển kinh tế - xã hội. NSNN là tổng hòa các mối
kinh tế - xã hội, do vậy luôn chịu sự tác động của các yếu tố đó cũng nhƣ các
chính sách kinh tế - xã hội và cơ chế quản lý tƣơng ứng. Cụ thể:
Về kinh tế: nhƣ chúng ta đã biết, kinh tế quyết định các nguồn lực tài
chính và ngƣợc lại nguồn lực tài chính cũng tác động mạnh mẽ đối với quá
trình đầu tƣ phát triển và hình thành cơ cấu kinh tế hợp lý trong quá trình hiện
đại hóa nền kinh tế. Kinh tế ổn định, tăng trƣởng và phát triển bền vững là cơ
sở đảm bảo vững chắc của nền tài chính mà trong đó NSNN là khâu trung

42. 34
tâm, giữ vai trò trọng yếu trong phân phối các nguồn lực tài chính quốc gia.
Kinh tế càng phát triển, nền tài chính càng ổn định và phát triển thì vai trò của
NSNN ngày càng đƣợc nâng cao thông qua các chính sách tài khóa, thực hiện
việc phân bổ các nguồn lực cho phát triển kinh tế và ổn định xã hội.
Về xã hội: xã hội ổn định bởi chế độ chính trị ổn định. Sự ổn đinh về
chính trị - xã hội là cơ sở để động viên mọi nguồn lực tài nguyên quốc gia cho
sự phát triển. Mặt khác, chính trị - xã hội cũng hình thành nên môi trƣờng và
điều kiện để thu hút các nguồn vốn đầu tƣ trong nƣớc và quốc tế; thúc đẩy
quá trình tăng trƣởng kinh tế cũng nhƣ tăng các nguồn lực tài chính. Sự ổn
định chính trị - xã hội ở Việt Nam hiện nay là nhân tố tích cực để Việt Nam
vƣợt qua khủng hoảng kinh tế, mở ra cơ hội và điều kiên thuận lợi cho quá
trình hội nhập kinh tế toàn cầu.
Ba là, đổi mới cơ chế quản lý NSNN mà trọng tâm là hoàn thiện phân
cấp quản lý NSNN: phân định thu, chi giữa các cấp NS, mở rộng quyền chi
phối quỹ dự trữ tài chính và quỹ dự phòng, nâng cao quyền tự quyết của NS
cấp dƣới trong hệ thống NSNN đã tạo ra những chuyển biến tích cực trong
quản lý hệ thống quốc gia. Nhờ đó nguồn thu NSNN không ngừng tăng lên,
NSNN từng bƣớc vào thế cân đối tích cực trong quá trình phát triển kinh tế
theo xu thế hội nhập.
Bốn là, chính sách khuyến khích khai thác nguồn lực tài chính. Hệ thống
các chính sách trích thƣỏng vƣợt thu kế hoạch vào NS các cấp NS địa
phƣơng, quyền chi phối kết dƣ NS cuối năm và sử dụng quỹ dự trữ tài chính,
quỹ dự phòng đã tạo ra động lực mạnh mẽ cho các cấp chính quyền địa
phƣơng, phát huy tính năng động, sáng tạo trong khai thác các nguồn thu hiện
hữu và các nguồn thu tiềm năng ở địa phƣơng. Đây là động lực rất quan trọng
cho mở rộng nguồn thu, tăng thu NS và bảo đảm cân đối bền vững của hệ
thống NS quốc gia.

43. 35
1.2.3.2 Nhân tố chủ quan
Một là nhận thức của Lãnh đạo chính quyền cấp huyện về tầm quan
trọng và trách nhiệm trong quản lý NSNN tại địa phương.
Để tham gia chỉ đạo điều hành và quản lý NS, lãnh đạo chính quyền cấp
huyện phải nắm vững các yêu cầu và nguyên tắc quản lý NSNN, đó là NSNN
phải đƣợc quản lý đầy đủ, toàn vẹn ở tất cả các khâu của chu trình ngân sách
(từ lập dự toán NS – chấp hành NS – quyết toán NS). Phải nắm vững các
nhân tố ảnh hƣởng đến nguồn thu NSNN; số thu NSNN; đối tƣợng thu
NSNN; nắm vững yêu cầu của nhà nƣớc về thực hiện đảm bảo chi NSNN; các
đối tƣợng đƣợc thụ hƣởng từ NSNN địa phƣơng đang quản lý. Đặc biệt là ảnh
hƣởng của các nhân tố nhƣ chính sách vĩ mô về tài chính tiền tệ; ảnh hƣởng
của hội nhập; ảnh hƣởng của kinh tế thị trƣờng…
Lãnh đạo chính quyền cấp huyện ở mỗi địa phƣơng cần phải tìm ra những
giải pháp phù hợp, phải sử dụng những công cụ, chính sách tác động một cách
linh hoạt, sắc bén, có trọng điểm, có mục tiêu và phƣơng hƣớng rõ ràng để
động viên mọi nguồn lực xã hội, kích thích sự sáng tạo, trọng dụng tài năng
nhằm kích thích mọi động lực phát triển kinh tế - xã hội tại địa phƣơng nói
riêng và cả nƣớc nói chung.
Hai là, tổ chức bộ máy quản lý NS cấp huyện
Cần xây dựng cơ cấu, tổ chức bộ máy tham mƣu giúp việc, phù hợp với thẩm
quyền, chức năng và nhiệm vụ đƣợc chính phủ quy định. Tổ chức bộ máy tinh
gọn và chất lƣợng nguồn nhân lực cao luôn là mục tiêu cần hƣớng tới.
Ba là, trình độ cán bộ quản lý
Con ngƣời là nhân tố quan trọng cho sự phát triển. Cần chú trọng đào tạo
nguồn nhân lực thông qua việc tăng cƣờng đầu tƣ cho giáo dục – đào tạo và
nghiên cứu sắp xếp bộ máy tổ chức đảm bảo tinh gọn, hiệu quả.
Bốn là, hệ thống thông tin, phương tiện quản lý.

44. 36
Theo yêu cầu của hội nhập và phát triển, các phƣơng thức thu thập thông
tin thủ công thực sự không còn phù hợp cả về chất lƣợng và thời gian, không
còn phù hợp cả về độ chính xác và an toàn. Trong xu thế phát triển khoa học
công nghệ của thời đại mới, việc sử dụng các thành tựu của công nghệ thông
tin đã đem lại nhiều lợi ích thiết thực. Để nâng cao hiệu quả hoạt động, cần
đẩy mạnh tiến độ ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý
NSNN; triển khai ứng dụng các phần mềm, các tiến bộ của công nghệ thông
tin trong quản lý NSNN, phối hợp quản lý thu, thực hiện kiểm soát chi, quản
lý dự toán NSNN, thực hiện thanh toán điện tử,…
Năm là, hệ thống kiểm soát, thanh tra.
Mục đích của việc thực hiện thanh tra, kiểm tra, kiểm soát là nhằm
phòng ngừa phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật; phát hiện tham
nhũng lãng phí; phát hiện những sơ hở trong cơ chế quản lý để kiến nghị với
cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền đƣa ra các biện pháp khắc phục; phát huy
nhân tốt tích cực; bảo vệ lợi ích hợp pháp của nhà nƣớc; của các đơn vị, tổ
chức kinh tế và các cá nhân. Đây là nhân tố có tác động lớn đến tính hiệu lực,
hiệu quả của công tác quản lý nói chung và của công tác quản lý NSNN nói
riêng. Nội dung, phạm vi và đối tƣợng của công tác kiểm tra, thanh tra đối với
các hoạt động của NSNN rất đa dạng. Việc kiểm tra, thanh tra có thể đƣợc
tiến hành với tất cả các khâu hoặc các lĩnh vực hoạt động của NSNN từ khâu
lập, chấp hành và quyết toán NSNN đến các đơn vị có liên quan tới thực hiện
thu hoặc thụ hƣởng kinh phí từ NSNN. Cấp độ kiểm tra, thanh tra cũng đa
dạng: kiểm tra, thanh tra của chính phủ; kiểm tra, thanh tra chuyên ngành;
kiểm tra, thanh tra nội bộ…

45. 37
1.3Kinh nghiệm quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện của một số
địa phƣơng
1.3.1 Kinh nghiệm quản lý ngân sách nhà nước tại một số địa phương
1.3.1.1 Kinh nghiệm quản lý ngân sách nhà nước tại huyện Tiên Lữ, tỉnh
Hưng Yên
Trƣớc những khó khăn trong thực hiện thu, chi NSNN nhƣ nguồn thu
trong hoạt động sản xuất kinh doanh, nguồn tận thu, dƣỡng thu đều khó có thể
khai thác thêm để bù đắp thiếu hụt NS, bù đắp cho nguồn kinh phí chi thƣờng
xuyên phải tiết kiệm của năm 2013, bên cạnh việc rà soát giao nhiệm vụ tiết
kiệm thêm chi thƣờng xuyên tới từng đơn vị dự toán, huyện Tiên Lữ đã triển
khai đồng bộ các giải pháp nhằm tập trung triệt để các nguồn thu trên địa bàn
vào NSNN. Thực hiện chỉ đạo của Huyện ủy và HĐND, UBND huyện đã chỉ
đạo phòng Tài chính – Kế hoạch, chi cục thuế và các xã, thị trấn chủ động khai
thác các nguồn thu trên địa bàn, phấn đấu tăng thu để bảo đảm nhiệm vụ chi
thƣờng xuyên và có nguồn lực chi cho đầu tƣ phát triển. Trƣớc tình hinh kinh
tế nhiều khó khăn, tác động xấu đến nhiệm vụ thu NS trên địa bàn, ngay từ đầu
năm 2013 ngoài việc áp dụng tổ chức các biện pháp nhƣ: bám sát địa bàn, tập
trung kịp thời nguồn thu mới phát sinh vào NSNN… thì việc tăng cƣờng chống
thất thu NS đƣợc huyện đặc biệt coi trọng. Các cơ quan Tài chính – Kế hoạch,
chi cục Thuế chủ trì rà soát toàn bộ các điểm thuê đất trên địa bàn, số tiền còn
nợ đọng báo cáo UBND huyện có biện pháp tổ chức thu nợ tiền thuế đất đƣợc
trên 300 triệu đồng, trong đó có những đơn vị, gia đình, cá nhân nợ thuế từ
nhiều năm trƣớc. Để tập trung nguồn thu từ tài nguyên khoáng sản, UBND
huyện thành lập đoàn kiểm tra liên ngành gồm Tài chính – Kế hoạch, Thuế,
Thanh tra, Công an huyện cùng các xã có bến, bãi chứa tài nguyên khoáng sản
để tổ chức tuyên truyền, vận động, giúp đỡ các hộ gia đình, cá nhân nhận thức
đƣợc quyền và nghĩa vụ tài chính với NSNN. Trƣớc tinh thần làm việc trách

46. 38
nhiệm của đoàn công tác liên ngành và sự vào cuộc tích cực của các xã, sau khi
tuyên truyền các hộ gia đình, cá nhân đã tự giác kê khai nộp thuế tài nguyên,
phí bảo vệ môi trƣờng. Sau nửa tháng ra quân, toàn huyện đã thu đƣợc gần 400
triệu đồng thuế tài nguyên và phí bảo vệ môi trƣờng.
Song song với triển khai tích cực các biện pháp hành thu, chống thất thu
các khoản thuế có tính chất thƣờng xuyên nhƣ thu từ khu vực kinh tế ngoài
quốc doanh, thu phí, lệ phí, lệ phí trƣớc bạ, tiền thực hiện thành công nguồn
thu tiền sử dụng đất. Trƣớc khi có kế hoạch tổ chức bán đấu giá quyền sử
dụng đất khu vực nào, huyện tổ chức tuyên truyền rộng rãi về đặc điểm, vị trí,
ƣu thế của khu đất tổ chức ban đấu giá, công khai quy trình, giá sàn, thời
gian… Đặc biệt là tham mƣu, đề xuất với tỉnh giá sàn phù hợp thị trƣờng, đáp
ứng nhu cầu của ngƣời đầu tƣ.
Từ những nổ lực trong công tác thu NSNN, đến giữa tháng 8 năm 2013
huyện Tiên Lữ đã tổ chức thu ngân sách đƣợc trên 24,4 tỷ đồng, đạt 46,8% dự
toán tỉnh giao. Một số khoản thu đạt khá cao so với dự toán cả năm nhƣ: Thuế
thu nhập doanh nghiệp đạt gần 150%; thuế môn bài đạt trên 107% dự toán;
thu tiền thuê đất đạt trên 74%; thu lệ phí trƣớc bạ đạt trên 67%; thu thuế sử
dụng đất phi nông nghiệp đạt trên 65%.
Từ kinh nghiệm quản lý NSNN của huyệnTiên Lữ, tỉnh Hƣng Yên có thể
rút ra bài học kinh nghiệm quản lý NS cấp huyện nhƣ sau:
Thứ nhất, cần quản lý chặt chẽ các khoản thu phát sinh trên địa bàn, các
địa phƣơng phối hợp để quản lý các nguồn thu vãng lại.
Thứ hai, trong quá trình quản lý thu, chi NSNN cần kiểm soát chặt chẽ các
khoản thu, chi NS và kìm hãm sự gia tăng quá mức nhu cầu chi, cần coi trọng
các khoản chi kích hoạt sự đầu tƣ của khu vực tƣ và đảm bảo phân phối công
bằng xã hội.