Erindi flutt á vorfundi Grunns - Félags stjórnenda á skrifstofum fræðslumála í sveitarfélögum maí, 2002.

1. Hvað gerist eftir kóvid?
Vangaveltur um
framtíð skólastarfs og
samfélagsþróunar
Tryggvi Thayer, Ph.d.
Menntavísindasvið HÍ
Vorþing Grunns
4. maí 2022

2. Framtíðin er ekki eitthvað
sem kemur fyrir okkur.
Hún er afrakstur og
afleiðing athafna og
ákvarðanatöku í
nútímanum.

3. Frá okkar tímapunkti séð er engin ein framtíð heldur
ótal mögulegar framtíðir

4. Þróun er ekki að fara að
stöðvast.
Framtíðin verður
öðruvísi en nútíminn.

5. Framtíðin og skólaumhverfið
Núið
Varðveisla:
Núið frá sjónarhorni fortíðar
Framsýni:
Framtíðin séð frá núinu
Liðin tíð:
Staðreyndir,
saga, veruleiki
Framtíð:
Tilraunir, möguleikar,
nýjungar

6. Framtíðin og
skólaumhverfið
Framtíðin felst ekki í innleiðingu
þess sem er nýtt í dag heldur að
greiða fyrir innleiðingu þess
sem á eftir að koma.
Hver er helstu breytingaröflin
og hvernig ætlum við að
bregðast við þeim?

7. Kóvid og framtíð menntunar
Hefur hraðað á sumum breytingaröflum?

8. Nokkur helstu breytingaröfl í skólaumhverfi
Tískufrasarnir Breytingaröflin
Gervigreind (artificial intelligence) Vélar sem beita gagnrýnni hugsun
Sýndar- & gagnaukinn veruleiki (virtual & augmented
reality)
Skil milli þess raunverulega og stafræna verða óljós
Gagngnótt (big data) Gríðarlegt magn gagna um rafræna hegðun
Afefnisvæðing (dematerialisation) Allt að verða stafrænt
Íklæðanleg/ígræðanleg tækni (wearables & implants) Allsvegar samþætti tækni

9. Kóvid og breytingaröflin
• Kóvid fylgdi krísuástand:
• Fólk að reyna að komast af.
• Fáir að hugsa um breytingar til lengri tíma.
• Löngun eftir að komast aftur í “eðlilegt ástand”.
• Þarfir skólafólks í sviðsljósið:
• Hugbúnaðarframleiðendur urðu að kynna sér og taka tillit til þarfa skólafólks.
• Gríðarleg þróun á vissum sviðum sbr. Zoom, Teams, o.s.frv.
• Breytt viðmið/gildi:
• Netkennsla er raunhæfur kostur og getur orðið mjög fjölbreytt.
• Hægt að skapa nánd og styrkja persónuleg tengsl á netinu.
• Netkennslu fylgir allt aðrar áskoranir en í staðbundinni kennslu.

10. Allt að verða stafrænt
(afefnisvæðing)
• Afefnisvæðing á sér stað þegar það sem áður var
áþreifanlegt verður stafrænt.
• Dæmi um afefnisvæðingu sem hefur átt sér stað:
• Ljósmyndir
• Tónlist
• Bækur
• Sjónvarp
• Kvikmyndir
• Verslun
• Bankar
• Fundir
• Uppflettirit
• Greiðslukort
• Hlutabréfamarkaðir
• …

11. Allt að verða stafrænt
jafnvel í skólum:
• Námsbækur
• Verkefnaskil
• Próf
• Einkunnir og skýrslur
• Kennslustundir
• Starfsþróun kennara
• Kennarinn?
• Félagsmiðstöðin?
• Skólabyggingin?

12. Óskýr skil milli raunveruleikans
og stafræns veruleika
(sýndar- & gagnaukinn veruleiki)
Umhverfi sniðið að þörfum,
hentugleika og vilja hvers og eins.

13. Óskýr skil milli
raunveruleikans og
stafræns veruleika
• Gjörbreytir sambandi okkar við umhverfið:
• Umhverfið sjálft orðið upplýsingamiðill
með góðu og illu
• Umhverfið ekki tengt hvar við erum
heldur hvar við viljum vera
• Umhverfi orðið persónulegt – getum
verið mörg í sama rými en ólíkum
umhverfum
• Staðsetning okkar segir ekki til um
“hvar” við erum

14. Menntun framtíðar: Breytingaröflin
• Tæknilegar breytingar:
• Sjálfvirknivæðing, skynjarar og nemar, margfelldni veruleikans,
róttæk persónuvæðing, …
• Samfélagslegar breytingar:
• Fólksflutningar, allsnægtir, takmarkað einkalíf, hóglífi, lýðræði, …
• Áskoranir:
• Hver á að fylgjast með framtíðinni?
• Hver sinnir nýsköpun (hver hefur tíma til þess)?
• Jafnvægi milli aðhalds og framsækni.
• Hvert er hlutverk kennara/stjórnenda/stefnumótenda/fræðimanna
í þessu öllu?
• Hvert er hlutverk skóla í mótun framtíða?
• Forgangsröðun framtíðarinnar?

15. Takk fyrir!
Tryggvi Thayer
tbt@hi.is
@tryggvithayer
https://education4site.org
Til að minna okkur á að framtíðin kemur oft fyrr en við ætlum:
Hér er Capt. Picard íbygginn í hrúfu af spjaldtölvum um miðja 24. öld.