1. ςελ 113-119
Σςιλιμίγκρασ Γιάννθσ
Ιςτορικόσ

2. • ο κόςμοσ δθμιουργικθκε βζβαια από το Θεό, αλλά ο
άνκρωποσ τον μεταμόρφωςε και τον βελτίωςε. Γιατί ό,τι μασ
περιβάλλει είναι δικό μασ ζργο, το ζργο των ανκρϊπων
[…].Από μασ προζρχονται οι ηωγραφιζσ και τα γλυπτά, από
μασ προζρχονται το εμπόριο, οι επιςτιμεσ και τα
φιλοςοφικά αριςτουργιματα. Από μασ προζρχονται όλεσ οι
εφευρζςεισ, όλεσ οι γλϊςςεσ και όλα τα είδθ των
λογοτεχνικϊν κειμζνων.
απόςπαςμα από κείμενο του Chianozzo Manetti (1452)
• Σι ιέλει να τονίςει ο ςυγγραφέασ με την επανάληψη τησ
φράςησ «Από μασ προέρχονται»;

3. ;
• 15οσ - 16οσ αι: εκδθλϊνεται
ςτον ευρωπαϊκό χϊρο ζνα
καλλιτεχνικό και
πνευματικό κίνθμα
 θ Αναγέννηςη
• κφριο χαρακτθριςτικό τθσ θ
αναβίωςθ των αξιών τθσ
κλαςικισ αρχαιότθτασ
 για τθ κεμελίωςθ ενόσ
καινοφριου κόςμου

4. • ςτον μεςαίωνα κυριαρχοφν:
 θ ςυνεχισ μζριμνα για τθ ςωτθρία τθσ ψυχισ
 θ αποχι από τισ χαρζσ τθσ ηωισ
 θ ιδζα τθσ ματαιότθτασ
• ςτθν Αναγέννηςη:
 θ κριτικι ςκζψθ
 θ εξζλιξθ
 οι επιςτιμεσ
 θ ιδζα τθσ προόδου

5. • οι ακμαίεσ οικονομικά
πόλεισ τθσ Ιταλίασ:
 Φλωρεντία - Ρϊμη -
Βενετία - Μιλάνο
• οι πνευματικζσ και
καλλιτεχνικζσ
δραςτθριότθτεσ
ενκαρρφνονται από
μαικινεσ τθσ εποχισ:
 οι Μζδικοι τθσ Φλωρεντίασ
οι ΢φόρτςα του Μιλάνου &
ο πάπασ Ιοφλιοσ Β’

6. • ο άνκρωποσ τθσ
Αναγζννθςθσ ςτράφθκε
ςτον ελληνορωμαϊκό
πολιτιςμό προκειμζνου να
αντλιςει τον αναγκαίο
πνευματικό εξοπλιςμό
 μελετά, μεταφράηει &
ςχολιάηει ςυςτθματικά
τουσ αρχαίουσ ςυγγραφείσ Ραφαιλ ΢άντι, Η ΢χολθ των Αιηνϊν
΢το κζντρο οι χειρονομίεσ του Αριςτοτζλθ και
 θ ςτροφι αυτι του Πλάτωνα. ΢τθν άκρθ αριςτερά ο Πυκαγόρασ
ονομάςτθκε ανιρωπιςμόσ γράφει ς' ζνα βιβλίο με τθν πλάκα μπροςτά του.
Δεξιά ο Ευκλείδθσ, με ζνα διαβιτθ ςτο χζρι

7. • ταξιδεφουν ςε ολόκλθρθ τθν Ευρϊπθ,
δθμιουργϊντασ ζνα δίκτυο πολιτιςμοφ
=> Πολιτεία των Γραμμάτων
• ζχουν βακφ κρθςκευτικό αίςκθμα
• αςκοφν κριτικι ςτισ μεςαιωνικζσ
αντιλιψεισ
• αγωνίηονται για μια καλφτερθ
κοινωνία
• γράφουν ςτθ λατινικι, αλλά
υπεραςπίηονται τισ εκνικζσ γλώςςεσ
ςτισ οποίεσ ςυνκζτουν πολλά από τα
ζργα τουσ

8. • ο Έραςμοσ 1467-1536
κορυφαίοσ Ελλθνιςτισ,
 ςατιρίηει επικριτικά τισ
καταχριςεισ τθσ Εκκλθςίασ
(Μωρίασ Εγκϊμιον, 1509)
 μάχεται υπζρ μιασ ειρθνικισ
Ευρϊπθσ
 αποδίδει εξαιρετικι
ςθμαςία ςτθν παιδεία

9. • προσ τθν ίδια κατεφκυνςθ
κινοφνται:
 ο Φρανςουά Ραμπελαί
(Πανταγκρουέλ 1532)
 ο Σόμασ Μορ 1478-1535
οραματίηεται μια ιδανικι
πολιτεία όπου κα
βαςιλεφουν θ ειρινθ, θ
ιςότθτα και θ ανεκτικότθτα
(Ουτοπία, 1516)

10. • Σϊρα όλεσ οι ςπουδζσ ζχουν αναβιϊςει, όλεσ οι γλϊςςεσ
ζχουν αποκαταςτακεί: τα ελλθνικά, χωρίσ τθ γνϊςθ των
οποίων είναι ντροπι να λζγεται κάποιοσ ςοφόσ, τα εβραϊκά,
τα χαλδαϊκά, τα λατινικά. Σα τυπωμζνα βιβλία, που ζχουν
εφευρεκεί ςτισ μζρεσ μασ με κεϊκι ζμπνευςθ είναι τόςο
κομψά και ακριβι, ςε αντίκεςθ με τα πυροβόλα όπλα που
δθμιουργικθκαν με διαβολικι προτροπι. Όλοσ ο κόςμοσ
είναι γεμάτοσ από ςοφοφσ ανκρϊπουσ, από μορφωμζνουσ
παιδαγωγοφσ, από μεγάλεσ βιβλιοκικεσ, ϊςτε […] ςτο
μζλλον δε κα ςυναντιςεισ κανζνα που να μθν είναι
μορφωμζνοσ.
Φρ. Ραμπελαί (1483-1553), Πανταγκρουζλ 1532, κεφ. VIII

11. • οι ανκρωπιςτζσ πιςτεφουν ότι ο
άνκρωποσ πρζπει να επιδίδεται
ςε όλουσ τουσ τομείσ τθσ
ανκρϊπινθσ δραςτθριότθτασ
 μια πολυδιάςτατθ
προςωπικότθτα με πνευματικά,
ψυχικά και ςωματικά
χαρίςματα, τον οικουμενικό
άνκρωπο homo universalis
 κακορίηει ο ίδιοσ με τθ γνϊςθ
και τον προςωπικό του αγϊνα το
πεπρωμζνο του

12. • νζα ςχολεία, κολζγια και
πανεπιςτιμια που
ςυμβάλλουν ςτθ διάδοςθ
των νζων ιδεϊν
• τα προγράμματα ςπουδών
διευρφνονται
περιλαμβάνοντασ ζνα ευρφ
φάςμα μακθμάτων, ϊςτε οι
μακθτζσ να αποκτοφν
ςυνολικι μόρφωςθ

13. • Ο Βιτορίνο ντα Φζλτρε αντιπροςϊπευε τθν άποψθ ότι ο
δάςκαλοσ μπορεί να προςφζρει με ελκυςτικό τρόπο. Ο ίδιοσ
δίδαςκε ανάγνωςθ και γραφι μζςω κινθτϊν ςτοιχείων και τισ
ςτοιχειϊδεισ γνϊςεισ αρικμθτικισ με παιγνίδια […] ΢τισ
κατϊτερεσ τάξεισ δίδαςκε κρθςκευτικά, ενϊ ςτισ ανϊτερεσ
επίκεντρο των μακθμάτων του ιταν θ ελλθνικι και κυρίωσ θ
λατινικι λογοτεχνία […] Πάντα τόνιηε ότι θ απόκτθςθ
γνϊςεων δεν αποβλζπει τόςο ςε μια κεωρθτικι καλλιζργεια
όςο ςτθν αντιμετώπιςθ τθσ κακθμερινισ ηωισ.
 Πϊσ ςχολιάζετε τη φράςη “η απόκτηςη… καιημερινθσ ζωθσ” ςε
ςχέςη με τη ςτροφθ ςτη μελέτη του αρχαίου πολιτιςμοφ;

14. • οι ανκρωπιςτικζσ ςπουδζσ
ενιςχφκθκαν με τθν παρουςία
ςθμαντικϊν ελλινων λογίων ςτθ
Δφςθ πριν και μετά τθν άλωςθ
• πρόβαλαν τα ελλθνικά
γράμματα με το διδακτικό και
εκδοτικό τουσ ζργο
• ενίςχυςαν το ενδιαφζρον για
τθν ζκδοςθ αρχαίων ελλθνικϊν ο φιλόςοφοσ ο επίςκοποσ
κειμζνων και τθ ςυλλογι Γεϊργιοσ Νικαίασ
Γεμιςτόσ ι Βηςςαρίων
αρχαίων χειρογράφων από Πλθιων (1403-1472)
βιβλιοκικεσ και θγεμόνεσ (1355-1456)

15. • θ Αναγζννθςθ και ο
Ανκρωπιςμόσ γριγορα
επεκτάκθκαν ςε άλλεσ χϊρεσ
τθσ Ευρϊπθσ, όπου
επικρατοφςαν παρόμοιεσ
ςυνκικεσ με τισ ιταλικζσ
πόλεισ
• οι ςυχνζσ μετακινιςεισ
καλλιτεχνϊν και λογίων
διευκόλυναν, βζβαια, τθ
διαςπορά τθσ Αναγζννθςθσ
και του Ανκρωπιςμοφ

16. • 1450 ο Ιωάννθσ
Γουτεμβζργιοσ από τθ
Μαγεντία τθσ Γερμανίασ
χρθςιμοποίθςε κινθτά
μεταλλικά ςτοιχεία για τθν
εκτφπωςθ των βιβλίων
• 1500 τυπογραφεία ςε 236
πόλεισ τθσ Ευρϊπθσ και
είχαν ιδθ εκδοκεί 30-35
χιλιάδεσ τίτλοι βιβλίων

17. • τα τυπωμζνα βιβλία ιταν
φκθνότερα
• ωςτόςο, μόνο οι άνκρωποι των
πόλεων είχαν τθ δυνατότθτα
να γίνουν κοινωνοί τθσ γνϊςθσ
 ο περιςςότεροσ κόςμοσ ιταν
αναλφάβθτοσ και αμζτοχοσ
ςτισ εξελίξεισ

18. • 16οσ αι: χριςθ των
εκνικϊν γλωςςϊν &
εμπλουτιςμόσ τθσ
κεματολογίασ:
• Μιςζλ ντε Μονταίν
(1533-1592) - Δοκίμια
• Μιγκουζλ ντε
Θερβάντεσ (1547-1616) -
Δον Κιχϊτθσ

19. • Ουίλλιαμ ΢αίξπθρ (1564-
1616) με τα κεατρικά του
αριςτουργιματα: Άμλετ -
Μάκβεκ - Οκζλλοσ
• Νικολό Μακιαβζλλι (1469-
1527) - Ο Ηγεμόνασ αναλφει
τθν τακτικι και τθ
ςυμπεριφορά που πρζπει να
ακολουκεί ο θγεμόνασ για
τθν κατάκτθςθ τθσ εξουςίασ.
 χαρακτθριςτικι του φράςθ:
ο ςκοπόσ αγιάηει τα μζςα

20.  θ διεφρυνςθ του κόςμου με τισ Ανακαλφψεισ, ζκεςε νζουσ
προβλθματιςμοφσ για τθ γθ, το ςφμπαν και τθν επιςτιμθ
Κοπέρνικος Κέπλερ Γαλιλαίος
(1473-1543) (1571-1630) (1564-1642) Ιηαλός
Πολωνός Γερμανός αζηρονομία
αζηρονομία αζηρονομία

21. Παράκελσος Βεσάλ Βάκων
(1493-1551), (1514-1564), (1561-1626)
Ελβεηός Φλαμανδός Άγγλος
ιαηρική - ιαηρική - αναηομία ζσνέδεζε ηην
θαρμακολογία επιζηήμη με ηη
θιλοζοθία

22.  αρχιτεκτονικι: εμπνζεται
από τθν κλαςικι αρχαιότθτα
 γλυπτικι και ηωγραφικι:
απεικονίηει το γυμνό
ανκρϊπινο ςϊμα και
προβάλλει μφκουσ τθσ
αρχαιότθτασ και τθ φφςθ
παράλλθλα με κρθςκευτικά
κζματα
 οι καλλιτζχνεσ εφαρμόηουν
τθν προοπτικι και τθν
φωτοςκίαςθ

23. • 15οσ αι: θ Φλωρεντία
επίκεντρο μιασ καλλιτεχνικισ
άνκθςθσ που επεκτείνεται
ςε άλλεσ πόλεισ τθσ Ιταλίασ
 ο αιϊνασ, γνωςτόσ ωσ
κουατροτςζντο
προαναγγζλλει τθν ιταλικι Μπενότςο Γκοτςόλι - Η πορεία
των τριϊν Μάγων
Αναγζννθςθ
 επιρροζσ τθσ γοτκικισ και
τθσ βυηαντινισ τζχνθσ
 κυριότεροσ ηωγράφοσ τθσ
εποχισ ο Μποτιτςζλι

25. • Λεονάρντο ντα Βίντςι 1452-
1519
• καλλιτζχνθσ - αρχιτζκτονασ -
μθχανικόσ - εφευρζτθσ
 ενςαρκϊνει τον οικουμενικό
άνκρωπο

26. • επινόθςε τθν τεχνικι
τθσ διαβάκμιςθσ
sfumato
 δίνει τθν αίςκθςθ
μιασ ελαφριάσ
ομίχλθσ γφρω από τα
ςχιματα
 Παρκζνοσ των
Βράχων
 Σηοκόντα

27. • Μιχαιλ Άγγελοσ 1475-1564
• ηωγράφοσ - γλφπτθσ -
αρχιτζκτονασ - ποιθτισ
• οροφι τθσ Καπζλα ΢ιξτίνα
ςτο Βατικανό με κζμα τθ
Δευτζρα Παρουςία

29. • Ραφαιλ ΢άντι 1483-1520
• τονίηει το ανκρϊπινο
ςτοιχείο, τθν ευγζνεια και το
πνεφμα, όπωσ ςτισ
περίφθμεσ Μαντόνεσ

30. • Σιτςιάνο 1477-1576
• προςζχει ιδιαίτερα το
χρϊμα, τθ κομψότθτα και τθ
χάρθ

31. • Γερμανία ο Άλμπρεχτ
Ντφρερ 1471-1528
• και ςτοιχεία ςκοτεινά, όπωσ
θ δειςιδαιμονία και φόβοσ
Αυτοπροςωπογραφία - H
αποκάλυψθ

32. • Κάτω Χϊρεσ: Ιερώνυμοσ
Μποσ 1450-1510
• ζργα όπου ςυνυπάρχουν θ
πραγματικότθτα με το
όνειρο
 «ο κιποσ των θδονϊν»

33. • Πίτερ Μπρζγκελ ηωγραφίηει
• τθν κακθμερινι ηωι
• πιςτζσ απεικονίςεισ τθσ φφςθσ και των εναλλαγϊν των
εποχϊν

34. • ςτθν Ιςπανία ζηθςε ο Δομινικοσ
Θεοτοκόπουλοσ ι el Greco 1545-
1614
 τεχνοτροπία τθσ Αναγζννθςθσ
ωσ προσ τα κζματα και τθν
προοπτικι
 επιρροζσ τθσ βυηαντινισ
ηωγραφικισ ωσ προσ τισ μορφζσ
και τθν πνευματικότθτα
 τα ζργα του προβάλλουν
ζντονεσ ςυγκινθςιακζσ
καταςτάςεισ

36. • παράλλθλα με τθν επίςθμθ
μουςικι τθσ Εκκλθςίασ
καλλιεργείται θ λαϊκι
μουςικι
• θ πολυφωνικι μουςικι
παρουςιάηει ανάπτυξθ με
κορυφαίο μουςικό τον
Σηοβάνι ντα Παλεςτρίνα
• τέλοσ 16ου αιϊνα
εμφανίηονται οι πρϊτεσ
μορφζσ κονςζρτου και
ςυμφωνίασ