1. Naar een nieuw perspectief
op de
gemeentelijke opdracht
De 3D’s als trigger

2. Kader 1/2
Waarom is een nieuw perspectief nodig?
• Terugtredende rijksoverheid
• Beleidsbepaling en besturing steeds meer
regionaal en lokaal; ruimte voor regie
• Huidige wijze van organiseren en uitvoeren is
ineffectief, verkokerd, bureaucratisch
• Meer zelf doen, samenhang aanbrengen en
integraal aanpakken zijn de actuele
uitgangspunten
Visie decentralisaties 2

3. Kader 2/2
Waarom : wordt steeds duidelijker
Wat : tekent zich af bij uitwerken
van de 3 D’s
Hoe : een vage schim in de verte,
oud en nieuw door elkaar,
we hebben geen voorbeelden
Visie decentralisaties 3

4. Op zoek naar ordening 1/9
Welke vraagstukken liggen er in het lokale
publieke domein?
• Van wie zijn die vraagstukken: van de individuele
burger, burgers samen, het democratisch stelsel?
• Zijn het afzonderlijke probleemgebieden of is er veel
overlap en samenhang?
• Hebben burgers enkelvoudige of samengestelde
problemen?
• Kan de markt het oplossen of moet de overheid de
opdracht publiek houden?
Visie decentralisaties 4

5. Op zoek naar ordening 2/9
Welzijns-
instelling
Huish.hulp Welzijns-
instelling
Vervoer Kleinschalig Zorginstelling
Inkomen vervoer (begeleiding)
SW-bedrijf
Zorginstelling
Reintegratie (GR)
(WMO HH)
Sociale Jeugd-
dienst zorg
opvoedhulp
GGD
Sport CJG
MFA
Cultuur Vrijwilligers-
Begeleiding centrale
HALT
Reclassering
Hulpmid-
delen Verslavings-
zorg
Visie decentralisaties 5

6. Op zoek naar ordening 3/9
Welke waarden en randvoorwaarden sturen de
oplossing?
• Eigen kracht, eigen verantwoordelijkheid, zelf
(samen) oplossen
• Hoog opgeleide burgers en beroepsbevolking
• Toenemend eigen initiatief en vrijwillige
coöperatieven
• De inzet van internet en multimedia technologie;
kleine wereld, altijd verbonden
Visie decentralisaties 6

7. Op zoek naar ordening 4/9
Positiebepaling van de gemeente
• Ten opzichte van de burger
• Ten opzichte van burgerinitiatieven
• Ten opzichte van maatschappelijke
ondernemingen
• Opvattingen over de eigen rol:
• Beleidsregisseur
• Uitvoeringsregie
• Geen rol of de hoofdrol
Visie decentralisaties 7

8. Op zoek naar ordening 5/9
Regierol gemeente Bepalen van:
• Doelen
• Opdrachtgever Beleidsregie • Resultaten
• Middelen
• Voorwaarden
Kenmerken:
• Opdrachtnemer • Bepalen aanpak
• Ketenmanager Uitvoeringsregie • Stuurt op
samenhang
• Resultaat verant-
woordelijk
• Onderaannemer Kenmerken:
• Commitment
• Specialist
• Resultaat
Uitvoering verantwoor-
delijk
• Specialist
Terugkoppeling
Visie decentralisaties 8

9. Op zoek naar ordening 6/9
Gemeente als beleidsregisseur
Gemeente
Normeren
Faciliteren
Coachen
Burger Aanbieders
Visie decentralisaties 9

10. Op zoek naar ordening 7/9
Gemeente als uitvoeringsregisseur
Aanbieders
Burger
Gemeente
Staat tussen de partijen
Reguleert
Stuurt op individu
Visie decentralisaties 10

11. Op zoek naar ordening 8/9
Worstelingen
Verbinden, hoe doen we dat?:
Inhoudelijk:
• Op beleidsniveau? Aanbieders:
• Op uitvoeringsniveau? • Gemeentelijk?
Doelgroep / burgers: • Lokaal?
• Leeftijd(scategorie)? • Regionaal?
• Problematiek? • Privaat?
• Verdienvermogen? • Publiek?
• Begeleidingsbehoefte?
• Wijk?
Visie decentralisaties 11

12. Op zoek naar ordening 9/9
Worstelingen
Paradoxen:
Tegenprestatie uitkering Verdringing arbeidsmarkt
Loondispensatie Concurrentievervalsing
Zelfredzaamheid Individuele voorziening
Wijkgericht Specialisatie
Verbinden op uitvoering Verbinden op aansturing
Huidige takenpakket 3D’s
Regionale samenwerking Eigen beleid
Visie decentralisaties 12

13. Omgevingsanalyse 1/4
Hoe houden we de burger centraal?:
• Toenemende vraag a.g.v demografische ontwikkelingen en 3D’s
• Mondiger / kritischer
Veel partijen in de keten en het aantal neemt toe:
• Gemeenten zelf
• Samenwerkingsverbanden (GR) in wisselende samenstellingen
• Aan gemeente gelieerde (welzijns)stichtingen
• Autonome organisaties (bv. zorg en onderwijs)
Snelle toename van raakvlakken en elkaar (deels) overlappend
beleid:
• Sociale dienst – SW-bedrijf – RIB
• WMO – GGD – Jeugdzorg – CJG
• Onderwijs – volwasseneducatie – passend onderwijs
• WMO – welzijnsstichtingen
Visie decentralisaties 13

14. Omgevingsanalyse 2/4
Zeggenschap:
• Autonoom beleid gemeente versus
• Noodzaak tot samenwerken
Diversiteit aan taken:
• Vanuit de wet (wettelijk bepaald)
• Vanuit politiek (eigen beleid)
Bedrijfsvoering:
• Specialisaties (kolommen) versus
• Generalisten dicht bij de burger
• Krimpende budgetten
(Verwachte) betrokkenheid private partijen:
• MVO
• SROI
• Werkgeversbenadering
Visie decentralisaties 14

15. Omgevingsanalyse 3/4
Een complexe materie, met veel belangen en
diverse insteken. Het gaat niet om de 3
decentralisaties alleen, maar om het
totaalpakket. Met de 3 decentralisaties komen
er alleen maar meer aanverwante taken bij. De
3 decentralisaties maken het voor gemeenten
mogelijk meer totaaloplossingen te bieden. Een
grondige en integrale herbezinning en een
herordening lijkt dan noodzakelijk!
Visie decentralisaties 15

16. Omgevingsanalyse 4/4
ALS DE OMGEVING COMPEXER
WORDT,
MOET DE UITVOERING EENVOUDIGER!
Visie decentralisaties 16

17. Naar een 3D-verbinding
4 stappenplan
Visie decentralisaties 17

18. KOERSBEPALIN
G
Visie decentralisaties 18

19. Koersbepaling 1/6
Te beantwoorden vragen:
1. Wat is de gemeentelijke opdracht?
2. Wat wil de gemeente bereiken?
3. Wat zijn de kaders en randvoorwaarden?
Visie decentralisaties 19

20. Koersbepaling 2/6
De gemeentelijke opdracht
Te bezien vanuit:
Het wettelijk perspectief
Het collegeprogramma
De takendiscussie
Visie decentralisaties 20

21. Koersbepaling 3/6
Wat wil de gemeente bereiken?
Wat is het wenselijke einddoel? Waar staan we
over 5 jaar met:
• Zelfredzaamheid / samenredzaamheid (informele netwerk)
/ burgerparticipatie
• Rol van de private partijen (vermaatschappelijking)
• Rol gemeente zelf
• Rol en aantal ketenpartners en de verbindingen (integrale
aanpak)
• Het wijkgericht werken
• Regionale samenwerking
• Kostenbeheersing / kostenefficiency / kosteneffectiviteit
(more value for less money)
Visie decentralisaties 21

22. Koersbepaling 4/6
Wat wil de gemeente bereiken?
Voldoet de huidige structuur? Is er een noodzaak voor
verandering? Op een schaal van 1 (laag) tot 5 (hoog):
Wat is de ambitie van het college? 1--------------5
Risico dat opdracht mislukt met huidige contractanten? 1--------------5
De impact voor de gemeente van de 3D’s? 1--------------5
Risico dat opdracht niet met budget gerealiseerd wordt? 1--------------5
Risico dat opdracht mislukt zonder opschaling? 1--------------5
Risico dat vroegsignalering mislukt? 1--------------5
Kans dat rol/beleid van uitvoerders elkaar overlapt? 1--------------5
Bij een gemiddelde score van 3 of hoger lijkt een
fundamentele herordening op zijn plaats!
Visie decentralisaties 22

23. Koersbepaling 5/6
Kaders en randvoorwaarden
Inhoudelijk:
Iedereen participeert in de samenleving
Op eigen kracht, met ondersteuning in/door het directe
sociale netwerk
Mensen die het niet op eigen kracht redden, kunnen
rekenen op (tijdelijke) ondersteuning
Integrale benadering
Bedrijfsvoering / uitvoering:
Flexibele, samenwerkende ketenorganisaties; klaar voor
toekomstige ontwikkelingen
Kostenefficiënte organisatie(s)
Bundeling van kennis en kunde
Visie decentralisaties 23

24. Koersbepaling 6/6
Procesinrichting:
Dienstverlening dicht bij de burger (wijkgericht)
Vroegsignalering ter beperking ‘vervolgschade’
Integrale aanpakken door de inzet van ketenmanagers;
solution providers
Gemeente is regisseur/facilitator
Prominente rol ketenpartners
Prominente rol private partijen
Verbinden in de aansturing versus verbinden in de
uitvoering
Visie decentralisaties 24

25. INVENTARISATIE
Visie decentralisaties 25

26. Inventarisatie omgeving 1/2
Breng de huidige uitvoerders (incl. gemeente zelf)
in beeld
Bepaal per uitvoerder:
• Aard van de activiteiten
• Mate van beïnvloedbaarheid / wederkerigheid
• Financieel belang
• Maatschappelijk belang
Breng een nieuwe ordening aan
Binnen bestaande (groep van) organisaties?
Zo nee, benoem clustering naar
uitvoeringsregisseurs
Visie decentralisaties 26

27. Inventarisatie omgeving 2/2
Aandachtspunten:
Beleidsregie: alleen of met natuurlijke partners?
Partners in uitvoeringsorganisaties per definitie
dezelfde als samenwerkende regiegemeenten?
Richting geven aan gewenste ordening
Benoem de risico’s, zowel vanuit de wet- en
regelgeving als vanuit de samenwerking
Financiering en financierbaarheid concepten 
door dubbelingen uit de keten te halen
kostenefficiënt
Integrale en regionale aanpak noodzaakt tot
samenwerking
Visie decentralisaties 27

28. UITWERKING
Visie decentralisaties 28

29. Uitwerking
Belangrijke elementen
Gemeente op afstand, uitvoerend of
combinatie?
Uitvoering in het private of publieke domein?
Rol en positie van het bedrijfsleven?
Belang benutten loonwaarde Wwnv?
Bereidheid huidige instituties ter discussie te
stellen.
Dienstverleningsconcept (wijk of centraal).
Verbinden via de aansturing of via de uitvoering?
Budgetaire kaders.
Visie decentralisaties 29

30. Regierol gemeente
Bepalen van:
• Doelen
• Opdrachtgever Beleidsregie • Resultaten
• Middelen
• Voorwaarden
Kenmerken:
• Opdrachtnemer • Bepalen aanpak
• Ketenmanager Uitvoeringsregie • Stuurt op
samenhang
• Resultaat verant-
woordelijk
• Onderaannemer Kenmerken:
• Commitment
• Specialist
• Resultaat
Uitvoering verantwoor-
delijk
• Specialist
Terugkoppeling
Visie decentralisaties 30

31. Uitvoering
hoog
Scenario 2: Scenario 3
Beleidsregie : gemeente
gemeente
Beleidsregie : gemeente
Uitvoeringsregie : gemeente Uitvoeringsregie : gemeente
Uitvoering : gemeente Uitvoering : PBO *)
*) private back-office
Publiek domein Privaat domein
Invloed van de
Scenario 1: Scenario 4
Beleidsregie : gemeente Beleidsregie : gemeente
Uitvoeringsregie : PUO *) Uitvoeringsregie : PFO*)
Uitvoering : PUO *) Uitvoering : PBO
*) publieke uitvoeringsorganisatie *) private front office
laag
Visie decentralisaties 31

32. Wijkgericht
Kenmerken:
Leefbaarheid Slagvaardig en integraal
Vroegsignalering Ondersteund door specialisten
Multiproblematiek
Kennis van klant
Dicht bij de burger
Organiseert samenhang
Poortwachter
Financiers:
• Woningcorporaties
• Zorgkantoren
Voorbeeld: Zorgbrigadier
Visie decentralisaties 32

33. Veel voorkomende praktijk
Diverse instellingen met veelal grote
autonomie zorg
Welzijns-
instelling Zorginstelling
(begeleiding) onderwijs
Welzijns- Gemeente:
instelling
CJG inkomen
• Beleid
Zorginstelling
Kleinschalig (WMO HH) • Uitvoering Front-
vervoer
SW-bedrijf
• Indicatie office
Sociale (GR) • Back-office
dienst Jeugd- • Subsidie-verstrekker minima
zorg
• Algemene publieke
Vrijwilligers- GGD
functies subsidie
centrale
Reclassering MFA
WMO
HALT Verslavings-
zorg
Visie decentralisaties 33

34. Kenmerken
Rol gemeente:
• Beleidsregie en zoveel mogelijk uitvoering(sregie)
• Inkoop en intergemeentelijke samenwerking op ad hoc basis
• Verbinden via de uitvoering
Clustering van kennis:
• Aansturing en uitvoering door gemeente
• Kennisbundeling via eigen organisatie met gerichte inkoop
• Huidige uitvoerders zoveel mogelijk in tact
• Inkoop is verantwoordelijkheid gemeente
Relatie met de burger:
• Burger meldt problemen op eigen initiatief
• Samenwerking met belanghebbenden op eigen kracht
• Sterke overheid – burger relatie
Visie decentralisaties 34

35. Mogelijke situatie
Gemeente als zuivere beleidsregisseur
Uitvoeringsregie Wijk
A
L
Gemeente: F Wijkcoaches:
e Signaleerfunctie
Uitvoeringsregie r
v Indicatie:
B o • Burgerplicht
e • Zelfredzaam Wijk
r • Beleidsregie n • Omgeving
• Claimbeoor t • Collectief
a Uitvoeringsregie • individueel
C deling o Poortwachter
n
c • Indicatie f Autonoom
i • Back-office f Professioneel Wijk
Uitvoeringsregie • Algemene i Generalist
e D Handhaven
publieke c
r
functies e
s Uitvoeringsregie
E Wijk
Visie decentralisaties 35

36. Kenmerken
Rol gemeente:
• Beleidsregie
• Ontrafel en orden de keten
• Verbinden via aansturing (contractmanagement)
Clustering van kennis:
• Aansturing door gemeente
• Kennisbundeling naar specialisme met voldoende massa
• Kan in eigen beheer, kan op afstand
• Bundel krachten huidige uitvoerders naar nieuwe ordening van
uitvoeringsregisseurs
• Inkoop is verantwoordelijkheid uitvoeringsregisseur
Relatie met de burger:
• Vroegsignalering (actief)
• Poort naar de 2de (back-office) en 3de lijn (uitv.reg.)
• Samenwerking met belanghebbenden zoals zorgverzekeraars en
woningcorporaties (medefinanciers?; menskracht?)
• Samenstelling teams afstemmen op kenmerken in de wijk
Visie decentralisaties 36

37. IMPLEMENTATIE
Visie decentralisaties 37

38. D
BELEI
Beheersingsomgeving
Visie decentralisaties
Bouw de brug!
Implementatie
Risico-analyse
Procesbeheersing
CULTUUR
DOELSTELLINGEN
Informatievoorziening
Bewaking en bijsturing
38
RING
UITVOE-

40. BIJLAGEN
Visie decentralisaties 40

41. ROLINVULLING
Visie decentralisaties 41

42. Rolinvulling 1/12
Note vooraf:
De feitelijke rolinvulling hangt af van het
beoogde totaalplaatje. In de sheets hierna is
als VOORBEELD het plaatje met de
voorgestelde nieuwe bedrijfsvoering uit deze
presentatie nader uitgewerkt
Visie decentralisaties 42

43. Rolinvulling 2/12
Uitvoeringsregie Wijk
Inkomen
L
Gemeente: F Wijkcoaches:
e Signaleerfunctie
Uitvoeringsregie r
v Indicatie:
Participatie o • Burgerplicht
e • Zelfredzaam Wijk
r • Beleidsregie n • Omgeving
• Claimbeoor t • Collectief
a Uitvoeringsregie • individueel
Zorg deling o Poortwachter
n
c • Indicatie f Autonoom
i • Back-office f Professioneel Wijk
Uitvoeringsregie • Algemene i Generalist
e Welzijn Handhaven
publieke c
r
functies e
s Uitvoeringsregie
Onderwijs Wijk
Visie decentralisaties 43

44. Rolinvulling 3/12
Duidelijke rol gemeente:
• Beleidsregie
KENMERKEN
• Ontrafel en orden de keten
• Verbinden via aansturing (contractmanagement)
Clustering van kennis via uitvoeringsregisseurs:
• Aansturing door gemeente
• Voldoende massa voor kennisbundeling
• Kan in eigen beheer, kan op afstand
• Bundel krachten uit de huidige uitvoerders
• Inkoop is verantwoordelijkheid uitvoeringsregisseur
Dicht bij de burger:
• Vroegsignalering
• Poort naar de 2de (back-office) en 3de lijn (uitv.reg.)
• Samenwerking met belanghebbenden zoals zorgverzekeraars en
woningcorporaties (medefinanciers?; menskracht?)
• Samenstelling teams afstemmen op kenmerken in de wijk
Visie decentralisaties 44

45. Rolinvulling 4/12
Beleidsregie: gemeente:
Inrichten uitvoeringsregisseurs
Inrichten contractmanagement
Bepalen verbindingen; vbb:
• Inzet doelgroep WWnV in de keten
• Samenwerking Inkomen en Participatie
• Regie in de keten van en naar front-office, back-
office en specialistische eenheden
Het is aan te bevelen deze stappen zo veel mogelijk
met de beoogde samenwerkende partners te
organiseren.
Visie decentralisaties 45

46. Rolinvulling 5/12
Front-office gemeente:
Directe contacten met klanten
Signalering en 1e globale indicatie
Relatie met back-office
Aandacht voor de (waarborging van) de
kwaliteit van de uitvraag en de beheersing
van de (omvangrijke) sociale kaart
Aandacht voor werk-, kennis- en
denkniveau wijkcoaches
Visie decentralisaties 46

47. Rolinvulling 6/12
Back-office gemeente:
Zicht op burgers en ondersteuningsbehoefte
Verbinding tussen wijkbeheer en
uitvoeringsregisseurs
Afstemming met ruimtelijk ordening (soort
huisvesting, inrichting omgeving)
Afstemming met economie (aard te vestigen
bedrijven, relatie doelgroep, rol bedrijven)
Zoeken van samenwerkingspartners en
financieringsbronnen zoals woningcorporaties
en zorgkantoor
Visie decentralisaties 47

48. Rolinvulling 7/12
Uitvoeringsregie Inkomen:
Regelt de inkomensvoorzieningen c.a.
Regelt het minimabeleid
(bijz.bijstand/leerlingenvervoer/kwijtscheldingen)
Is een technische organisatie
Zou op termijn samengevoegd kunnen
worden met UWV/Belastingdienst
Levert input aan beleidsregisseur
Levert input aan de wijkfunctie
Visie decentralisaties 48

49. Rolinvulling 8/12
Uitvoeringsregie Participatie:
Zorgt voor alle arbeidsmatige participatie
Voert re-integratietrajecten uit
Legt verbinding met bedrijfsleven voor
plaatsingen
Verzorgt de match tussen vraag en
aanbod
Levert input aan beleidsregisseur
Levert input aan de wijkfunctie
Visie decentralisaties 49

50. Rolinvulling 9/12
LOONWAARDE MATCHING PLAATSING
Wwb
> 80% Kenmerken Bedrijfsleven
matchingsunit:
Wsw?
regulier
Wwb Overig publiek
• Publiek domein? domein
30% – 80% Wsw • Uitzend +
Wajong • Werkgevers-
Diagnose loonwaarde Gesubsidieerde
Wsw benadering
• Jobcarving instellingen
20% – 30% Wajong • Lokaal betrokken
• Wijkgericht?
AWBZ? Gemeenten
(gr.)detach.
Wsw
0% – 20% Wajong
Beschut binnen
AWBZ
Visie decentralisaties 50

51. Rolinvulling 10/12
Uitvoeringsregie Zorg:
Regelt de gehele WMO:
• Gehandicaptenvoorzieningen
• Huishoudelijke hulp
• Begeleiding (m.u.v. arbeidsmatige dagbesteding)
Regelt de jeugdzorg
Regelt de GGD
Levert input aan beleidsregisseur
Levert input aan de wijkfunctie
Worsteling: aantal punten is veelal op een andere schaal
geregeld. Denk aan de GGD in de veiligheidsregio
Visie decentralisaties 51

52. Rolinvulling 11/12
Uitvoeringsregie Welzijn:
Voert het subsidiebeleid uit
Geeft invulling aan de wijkfunctie, w.o. MFA
Voert het cultuurbeleid uit
Geeft invulling aan de bibliotheekfunctie
Geeft invulling aan het maatschappelijk werk
Geeft invulling aan de CJG
Schuldhulpverlening
Visie decentralisaties 52

53. Rolinvulling 12/12
Uitvoeringsregie Onderwijs:
Onderwijshuisvesting
Volwasseneducatie (i.s.m. Participatie)
Openbaar onderwijs
Passend onderwijs
Leerplicht
Leerlingenvervoer (minimabeleid?)
Visie decentralisaties 53

54. Financiering WMO
Via aanbod of via burger?
Geldstroom via aanbod
GEMEENTE
Geldstroom via burger
BURGER AANBOD
Visie decentralisaties 54

55. Financiering WMO
Via aanbod of via burger?
Kenmerken van de geldstroom:
Geldstroom via aanbod (‘rechtsom’):
 Aanbod efficiënt en effectief organiseren
 Aandacht voor contractering
 m.n. voor meer specialistische producten
Geldstroom via de burger (‘linksom’):
 Burger faciliteren voor verzilvering indicatie
 Burger regelt al dan niet gezamenlijk diensten
 m.n. voor minder complexe producten
Visie decentralisaties 55