Όψεις και επιδράσεις της κινητής επικοινωνίας στην κοινωνική αλληλόδραση

Όψεις και
επιδράσεις των
κινητών συσκευών
στην επικοινωνία
των ατόμων στον
κοινωνικό χώρο
Διπλωματική Εργασία

1. Εισαγωγή
• Η παρούσα εργασία αποτελεί μια Βιβλιογραφική Μελέτη. (Ως τεκμηριωμένη παρουσίαση
συγκεκριμένου θέματος με σκοπό την πληροφόρηση του ενδιαφερόμενου αναγνώστη για
την περιοχή της γνώσης παρουσιάζοντας μια πρωτότυπη ερμηνεία της σχετικής
βιβλιογραφίας).

• Στάδια:

1. Μελέτη της βιβλιογραφίας

2. Διατύπωση ερευνητικών υποθέσεων

3. Συλλογή των απαραίτητων στοιχείων για τον έλεγχο των ερευνητικών υποθέσεων

4. Ανάλυση των στοιχείων

5. Διατύπωση Συμπερασμάτων και Προτάσεων

• Ερευνητικό ερώτημα:

• Ποιες είναι οι αλλαγές στη συμπεριφορά και την επικοινωνία των ατόμων στον κοινωνικό
χώρο μέσα από τη χρήση και διείσδυση των κινητών συσκευών;

• Επιμέρους ερωτήματα:

• Πώς ορίζεται η επικοινωνία; Ποια τα στοιχεία που την απαρτίζουν και ποιες οι μορφές
επικοινωνίας;

• Ποιο είναι το πλαίσιο συζήτησης όσον αφορά τις κινητές συσκευές; Ποιες οι χρήσεις τους;

• Ποια είναι τα είδη επικοινωνίας με κινητές συσκευές και ποιες οι αλλαγές στην
επικοινωνία στον κοινωνικό χώρο με τη χρήση τους;

2. Θεωρίες Επικοινωνίας

2.1 Ορίζοντας την επικοινωνία
• Η επικοινωνία υποκινεί 7 ερωτήματα: «ποιος, λέει τι, σε ποιον, πού, πώς, γιατί, με τι
αποτέλεσμα;» (Laswell 1948)

• Δόμηση πολλών μοντέλων επικοινωνίας.

• Κάθε είδος επικοινωνίας παρουσιάζει διαφορετική δυναμική που δεν μπορούν να περιγραφούν
με απλοϊκό τρόπο.

• Η επικοινωνία ως «ολικό φαινόμενο» που εντάσσει πολλά είδη συμπεριφορών και ευνοεί τη
μελέτη του ευρύτερου συστήματος, όπως η σχέση του με τους άλλους και με τον περίγυρο
(Χρηστάκης 2010).

• Στοιχεία επικοινωνίας (McQuail & Windahl
2001):

• Πομπός και Δέκτης

• Κανάλι ή Δίαυλος

• Μήνυμα

• Σχέση μεταξύ πομπού και δέκτη

• Μέσα έκφρασης και μετάδοσης

• Πλαίσιο

• Σκοπός ή πρόθεση επικοινωνίας

• Επίδραση ή Αποτέλεσμα

• Συστατικά επικοινωνίας:

• Ανάδραση

• Αμοιβαιότητα

• Επικοινωνιακά συστήματα:

• Λεκτικό

• Παραγλωσσικό

• Κινησιακό

• Σταθερά χαρακτηριστικά της
αλληλεπίδρασης

2.2 Μορφές επικοινωνίας
• Τρεις μορφές επικοινωνιακής
δραστηριότητας ή αλληλόδρασης:

1. Πρόσωπο με πρόσωπο


2. Διαμεσολαβημένη


3. Διαμεσολαβημένη οιονεί αλληλόδραση


Με την τεχνολογική εξέλιξη, η
διαμεσολαβημένη και η οιονεί
διαμεσολαβημένη αλληλόδραση
λειτουργούν συμπληρωματικά με την
πρόσωπο με πρόσωπο, χωρίς να
τελούνται εις βάρος της. Αλλαγή στο
μείγμα αλληλόδρασης της κοινωνικής
ζωής ως προς τις αναλογίες του
(Thompson 1999).

2.3 Ψυχοκοινωνιολογική προσέγγιση της
επικοινωνίας
• Η αλληλεπίδραση μη περιορισμένη στη σχέση μεταξύ των συμμετεχόντων και τις
ανταλλαγές περιεχομένου μεταξύ τους, αλλά είναι κοινωνική και περιλαμβάνει δεδομένα
για τη σχέση και το πλαίσιο (Χρηστάκης 2010). Η επικοινωνία ως μορφή
ψυχοκοινωνικής σχέσης των ατόμων και το είδος της σχέσης αυτής ως προσπάθεια για
συμμετοχή στην αναπαράσταση.

• Τρία στοιχεία :

• Προσωπικότητα

• Κοινή κατάσταση

• Νόημα

2.4 Η δόμηση του χώρου και του χρόνου
• Χώρος:

• Σταθερή, ημι-σταθερή οργάνωση και άτυπος χώρος

• Αποστάσεις: οικεία, προσωπική, κοινωνική, δημόσια

• Επίπεδα σχέσης: απόσταση αλληλεπιδρώντων, θέση και διάταξη τους στο χώρο

• Δημόσιες ή ιδιωτικές κοινωνικές δραστηριότητες/ προστατευμένα εδάφη του εγώ
(Goffman 1971)

• Ως καθοριστικός παράγοντας σχετιζόμενος με τον τρόπο επικοινωνίας (Χαρίτος 2007)

2.5 Η δόμηση του χώρου και του χρόνου
• Χρόνος:

• Φυσικό στοιχείο ή/και συμβολικό προϊόν

• Πολιτισμικός, κοινωνικός, ψυχολογικός

• Προγραμματισμός χρόνου: εργαλειακός, κοινωνικός, ατομικός

2.5 Τελετουργικά καθημερινής
αλληλεπίδρασης
• Επίπεδα ψυχολογίας για διαπροσωπικές σχέσεις: ενδοψυχικό, αλληλεπιδραστικό,
κοινωνικό.

• Ως ρητοί/ άρρητοι πολιτιστικοί κανόνες που διέπουν τις διαπροσωπικές σχέσεις.

• Συμβολική αξία

• Τελετουργικά σημεία: υπαγωγής, αναγνώρισης, σεβασμού, στίξης

• «Η κόλλα που ενώνει την κοινωνία» (Ling 2008)

3. Κινητές συσκευές.
Εξέλιξη και χρήσεις

3.1 Σύγχρονη τεχνολογική
πραγματικότητα και επικοινωνία
• Σύγκλιση ραδιοτηλεόρασης, τηλεπικοινωνιών και
πληροφορικής ως μείγμα δυνατοτήτων που ωθεί την
πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνία σε δεύτερο πλάνο
(Καϊτατζή- Γουίτλοκ 2003).

• Οι κινητές συσκευές ως μέσα επικοινωνίας και ως «εργαλείο
της οικείας σφαίρας» (Ling 2008). Ως «το 7ο μαζικό μέσο
επικοινωνίας» (Molinari & Ferro 2010). Η τεχνολογία σε
κίνηση (Dourish & Bell 2007) και σημασία κινητικότητας.

• Περιλαμβάνονται: laptops, notebooks, PDAs, mobile phones.

• Μοναδικά χαρακτηριστικά: προσωπικά μέσα, ενεργά και
διαθέσιμα, πάντα μαζί μας, δυνατότητες αγορών κλπ,
παραγωγή και κατανάλωση περιεχομένου

3.2 Η εξέλιξη των κινητών συσκευών

• Β’ Παγκόσμιος, Motorola, Bell …
smartphones

• Τεχνολογικές εξελίξεις

• Φορητή επανάσταση;

• 1G, 2G, 2,5G, 3G, 4G /GSM, GPRS

3.3 Η χρήση κινητών συσκευών

Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση
«State of Broadband» της διεθνούς
κοινοπραξίας International
Telecommunications Union, μέχρι το
τέλος της τρέχουσας δεκαετίας οι
συσκευές που θα έχουν ασύρματη
πρόσβαση στο ίντερνετ θα είναι τρεις
και πλέον φορές περισσότερες από
τον παγκόσμιο πληθυσμό - φτάνοντας
τις 25 δισεκατομμύρια συσκευές, ενώ
οι κάτοικοι του πλανήτη δεν
αναμένεται να ξεπερνούν τα 7,5
δισεκατομμύρια.

Πηγή: Καθημερινή


Τι κάνουν οι χρήστες κινητών
συσκευών με τις συσκευές τους.
Πηγή: Pew Research Center’s Global
Attitudes Project.

4. Επικοινωνία με
κινητές συσκευές

4.1 Πλαίσιο συζήτησης

• Νέα μέσα για την
πραγματοποίηση της
διαμεσολαβημένης
επικοινωνίας.

• Επέκταση και
διεύρυνση του χρόνου
των διαπροσωπικών
σχέσεων.

4.2 Η κινητή συσκευή ως επίκεντρο της
προσοχής
• Ως φυσικό αντικείμενο, όχι αποκομμένη από τα
χαρακτηριστικά της

• Iconic status, fashion statement, social effect

• Εργαλείο ή παιχνίδι; (Bolz 2008) σχέση αμοιβαίας
ενίσχυσης

• Αντικείμενο σχολιασμού, ως διάλλειμα, ως εναρκτήριο
λάκτισμα

• Αποθετήριο προσωπικής ιστορίας: συναισθηματική αξία
τεχνουργημάτων, παρέα, συντροφιά

• Σχέση συσκευής- ιδιοκτήτη: συνεχής επανάληψη δημιουργίας
περιεχομένου, εξάρτηση, συν-εξέλιξη

4.3 Η κινητή συσκευή ως δευτερεύουσα
εμπλοκή

• Βαθμός, προϋποθέσεις και
διαχείριση εμπλοκής, πλαίσιο
συμπαρουσίας

• Αντικατάσταση παρουσίας με
επικοινωνιακή
προσβασιμότητα (Bolz 2008)

εμπλοκή

• Life mix, mixed presence
• Volume Control
• Έλεγχος
αλληλεπιδράσεων

εμπλοκή

«Όταν κάποιος κρατά μια κινητή συσκευή, είναι δύσκολο να ξέρεις αν έχεις την προσοχή
του» (Turkle 2010)

εμπλοκή
Γραπτά μηνύματα:

• Ασύγχρονα,

• μικρός βαθμός εμπλοκής,

• «παράλληλες και ελαφριές
αλληλεπιδράσεις»,

• ελλειμματική αντίληψη
περιεχομένου,

• προτίμηση έμμεσης επικοινωνίας
«στη σωστή απόσταση»,

• συχνά κύριες ασχολίες,

• στα κρυφά για τη μη διατάραξη της
κύριας ασχολίας

4.4 Η κινητή συσκευή ως εμπόδιο στην
πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνία

• Προσωπικές συζητήσεις σε
δημόσιους χώρους/
Eavesdropping
• Ενόχληση από χρήση κινητών
συσκευών σε δημόσιους χώρους
(Katz 2006)


• civil inattention (Goffman 1971),
• απόδραση- φυγή –επιμονή (Plant
2004),
• innies- outies
• Άγχος/ προσμονή με εισερχόμενες
κλήσεις
• Εσωστρέφεια, ατομικότητα
• Cues


• Χώροι στους οποίους
απαγορεύεται η χρήση
κινητών συσκευών
• αποθετήρια
• νέες νόρμες (Dourish & Bell
2005)

4.5 Επικοινωνία με κινητές συσκευές και
διαμεσολαβημένη αλληλόδραση

• Χαιρετισμοί, ευχές
• Προσδιορισμός του
τόπου
• Χιούμορ, gossip
• End of anticipation
• Personas

5. Ψυχοκοινωνιολογικές
επιδράσεις της
επικοινωνίας με κινητές
συσκευές

5.1 Νέες κοινωνικές δεξιότητες
• Προσαρμογή εθιμοτυπικών και κοινωνικών
αλληλεπιδράσεων (Hammill & Lasen 2005)

• Multitasking- διπλός ψυχισμός (bi-psyche)

• Χρήση επικοινωνίας με κινητές συσκευές για
συναισθηματική εκπλήρωση

• End of anticipation (Baron 2008)

• Έκφραση συναισθημάτων καθώς αυτά
διαμορφώνονται.

• Νέο διακριτό μείγμα εμπειρίας- αποσύνδεση
εμπειρίας από συναναστροφή (Thompson 1999)

• Χειρισμός συμπαρουσίας, η κινητή συσκευή ως
τρίτο πρόσωπο.

• Η δικτύωση ως αρχέγονη προδιάθεση
5.2 Υπερσυνδεδεμένοι (Christakis & Fowler 2010)

• Κοινωνικότητα στοιχείο ανθρώπινης
φύσης (Shirky 2008)

• Είμαστε συνεχώς σε επικοινωνία
(Ντάβου 2000)

• Ηδονή της κοινωνικότητας
(sociopleasure)

• H τεχνολογία κατασκευάζει την
οικειότητα;

• Απώλεια αίσθησης επιθυμίας για
επικοινωνία/ always on

• Συρρίκνωση προσωπικού χρόνου

• Άγχος λόγω διαρκούς συνδεσιμότητας

5.2 Υπερσυνδεδεμένοι

• Απώλεια κοινωνικού
χαρακτήρα δημόσιων χώρων
(communal space vs. social
collection)

5.3 Προς μια νέα ατομικότητα
• Μείωση ικανότητας άμεσης επικοινωνίας (Plant 2004)

• Συρρίκνωση χρόνου άμεσης επικοινωνίας- alone together (Turkle 2010)

• Ψευδαίσθηση συντροφικότητας χωρίς συναισθηματική ευθύνη ή ρίσκο (Kakutani 2011)

• Αίσθημα ασφάλειας για τον μικρο-συντονισμό της καθημερινότητας (Love 2005)

• Τα άτομα περισσότερο αυτόνομα, παρά μόνα Επαναπροσδιορισμός του δημόσιου χώρου
της επικοινωνίας (Castells et al 2004)

• Ανάγκη ισορρόπησης μεταξύ εκπλήρωσης αναγκών και ελευθερία αποχωρισμού από την
συσκευή.

• Love- hate relationship με κινητές συσκευές (Roberts 2010)

5.4 Προς μια νέα συλλογικότητα
• Κάλυψη πραγματικών αναγκών από τις κινητές συσκευές.

• Δεν υπάρχει κίνδυνος για τη συνοχή των ομάδων στο βαθμό που αυτό σχετίζεται με την
οικειότητα στις ομάδες.

• Mobile communication society ως συστατικό της δικτυωμένης κοινωνίας (Castells et al. 2004).

• Κινητοποιημένη κοινωνία της πληροφορίας (mobilized information society) (Ottavi 2007).

• Προώθηση επικοινωνίας στα δίκτυα της επιλογής μας. Επιλογή δικτύων με βάση την
πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπίδραση (Benkler 2006).

• Ενδυνάμωση μικρών ομάδων (Ling 2008).

• Χαλάρωση ιεραρχικών δομών στα τελετουργικά.

• Επαναπροσδιορισμός χρήσης μαζικών μέσων πιο ρευστά κοινωνικά δίκτυα
χρηστοκεντρικού χαρακτήρα (Benkler 2006)

6. Συμπεράσματα
• Η χρήση των νέων μέσων επικοινωνίας
συμβάλλει στη δημιουργία νέων μορφών
δράσης και αλληλόδρασης στον
κοινωνικό χώρο, νέα είδη κοινωνικών
σχέσεων και νέους τρόπους σχέσης με
τους άλλους και τον εαυτό μας.

• Αυξανόμενη ψυχολογική πλαστικότητα/
γνωστική ευελιξία/υπερφόρτωση
ερεθισμάτων/ ψυχοκοινωνικά
ερωτήματα.

• Κινητή συσκευή ως προέκταση του ποιοι
είμαστε και ως κοινωνικό εργαλείο/
κοινωνικός ακτιβισμός.

Σας ευχαριστώ
για την
προσοχή σας

Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα
Επικοινωνίας και ΜΜΕ
Κατεύθυνση ΠΜΣ «Ψηφιακά Μέσα
Επικοινωνίας και Περιβάλλοντα
Αλληλεπίδρασης»

Όψεις και επιδράσεις των
κινητών συσκευών στην
επικοινωνία των ατόμων στον
κοινωνικό χώρο

Διπλωματική εργασία

Τρικουνάκη Βαλεντίνα- Αντωνία
ΑΜ 30047

Επιβλέπων Καθηγητής: Χαρίτος
Δημήτρης

Αθήνα, Αύγουστος 2012

Όψεις και επιδράσεις της κινητής επικοινωνίας στην κοινωνική αλληλόδραση

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

Último

Último (18)

Destacado

Destacado (20)

Όψεις και επιδράσεις της κινητής επικοινωνίας στην κοινωνική αλληλόδραση