3. Η ΛΕIΤΟYΡΓIΑ ΤΟY ΠΟΛIΤΕYΜΑΤΟΣ. ΟI ΛΕIΤΟYΡΓIΕΣ

1. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
 Η ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ (479-431 π.Χ.)
3. Η ΛΕIΤΟYΡΓIΑ ΤΟY ΠΟΛIΤΕYΜΑΤΟΣ.
ΟI ΛΕIΤΟYΡΓIΕΣ

2. Αργυρό τετράδραχμο της Αθήνας.
Αθήνα, Νομισματικό Μουσείο 2597. ΥΠΠΟ/ΤΑΠ.
Οικονομίδου, Μ., Ελληνική Τέχνη: Αρχαία Νομίσματα, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1996,
σ. 106-107, εικ. 79.
© ΥΠΠΟ
Στον εμπροσθότυπο παριστάνεται
η Αθηνά στεφανωμένη με φύλλα
ελιάς
Στον οπισθότυπο παριστάνεται η
γλαύκα. 440-420 π.Χ.

3. • πτώσης της
πολιτικής δύναμης
του Κίμωνα
• άνοδος του Περικλή
462 π.Χ.
• Διεύρυνση της
λαϊκής συμμετοχής
• δήμος ασκεί το
σύνολο της
εξουσίας.
Σταδιακή εξέλιξη
του πολιτεύματος

4. Εκκλησία του δήμου
Όλοι οι ελεύθεροι
πολίτες της Αττικής
ήταν μέλη της.
κάθε πολίτης
μπορούσε ελεύθερα
να εκφράσει τη
γνώμη του
Οι αποφάσεις της
Εκκλησίας καθόριζαν
την πορεία της
πολιτείας σε όλους
τους τομείς.
Η Εκκλησία εκλέγει
τα μέλη της Βουλής
των Πεντακοσίων
είναι το κυρίαρχο σώμα
στη δομή του αθηναϊκού
πολιτεύματος

5. Τόπος συνεδριάσεων
της
Εκκλησίας του Δήμου
Πνύκα, Αθήνα

6. Ο Περικλής αγορεύει στην
Εκκλησία του δήμου

7. Βουλή των Πεντακοσίων
τα μέλη
της είχαν
θητεία
ενός
έτους
αρμοδιότητές
της ήταν
αυξημένες
προετοίμαζε τα
κείμενα των
νόμων
(προβούλευμα) Μετά τη
μεταρρύθμιση του
Εφιάλτη, ο Άρειος
Πάγος δεν είχε
δικαίωμα να
ελέγχει τη βουλή.

8. Σχεδιαστική
αναπαράσταση των
κτιρίων που βρίσκονταν
στη νοτιοδυτική πλευρά
της Αγοράς. Σε πρώτο
πλάνο η Θόλος, πίσω
αριστερά το Νέο
Βουλευτήριο και δεξιά το
Παλαιό Βουλευτήριο, στο
οποίο συνεδρίαζε η
Βουλή των 500.Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Γ1,
Εκδοτική Αθηνών Α.Ε., σελ. 90.
Αναπαράσταση: Ι. Τραυλός.
© Εκδοτική Αθηνών

9. Αναπαράσταση
του εσωτερικού
της Θόλου, όπου
σιτίζονταν οι
Πρυτάνεις
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Γ1,
Εκδοτική Αθηνών Α.Ε., σελ. 90. Αναπαράσταση:
Ι. Τραυλός.
© Εκδοτική Αθηνών

10. Εννέα
Άρχοντες
δεν εκλέγονταν
πια, αλλά
κληρώνονταν
το αξίωμά τους
είχε καταλήξει να
είναι καθαρά
διακοσμητικό
Δέκα
Στρατηγοί
αναδεικνύονται
ως οι κύριοι
ανώτατοι
άρχοντες
Έργο τους είναι η
εσωτερική
ασφάλεια της
πόλης, ο
σχεδιασμός της
εξωτερικής
πολιτικής και η
διοίκηση του
στρατού και του
στόλου.

11. Ηλιαία
πολυμελές
λαϊκό
δικαστήριο
6.000 δικαστές,
που εκλέγονταν,
με θητεία ενός
έτους, από την
Εκκλησία.
χωριζόταν
σε 10
τμήματα
κάθε τμήμα είχε
αρμοδιότητα σε
διαφορετικό
δικαστικό τομέα
και
αντιπροσώπευε
μία από τις δέκα
φυλές της Αθήνας.

12. Κάτοψη του νοτίου τμήματος της Αγοράς. Στο
νοτιοδυτικό άκρο βρίσκεται το σχεδόν
τετράγωνου σχήματος οικοδόμημα που έχει
ταυτισθεί με το δικαστήριο της Ηλιαίας με
σχετική βεβαιότητα.

13. Η αρχαιολογική έρευνα
έχει φέρει στο φως μια
πληθώρα αντικειμένων
που σχετίζονται με την
άσκηση της δικαιοσύνης:
πινάκια δικαστών,
κλεψύδρες, καθώς και
ένα κληρωτήριο του
3ου αιώνα π.Χ., το οποίο
χρησιμοποιούνταν για
την κατανομή των
δικαστών στα
δικαστήρια, αλλά και για
την επιλογή των
αρχόντων.
Τα δικαστήρια της Αθήνας

14. Χρήση της κλεψύδρας
γινόταν ιδίως στα
δικαστήρια για τον
καθένα των διαδίκων
προς αγόρευση και το
«εξέρρει το ύδωρ» ή
«επίσχες το ύδωρ»,
δήλωνε ότι ο αγορεύων
όφειλε να παύσει. Όταν
όμως ενδιάμεσα
εξετάζονταν οι μάρτυρες
ή κάτι άλλο συνέπιπτε
λέγονταν στον υπηρέτη
του δικαστηρίου
«επίσχες το ύδωρ»,
οπότε και διακόπτονταν
η ροή της κλεψύδρας
Η κλεψύδρα είναι εργαλείο μέτρησης χρόνου
δηλ. υδραυλικά ρολόγια με τα οποία ελεγχόταν
ο χρόνος των αγορεύσεων.

15. Στο Μουσείο
τής Αρχαίας Αγοράς στη
Στοά Αττάλου υπάρχει μία
κληρωτίς ή κληρωτίδα ή
ένα κληρωτήριον. Με
παρόμοιες κληρωτίδες οι
αρχαίοι Αθηναίοι στην
εποχή τής αυθεντικής
τους δημοκρατίας,
πρωτοκαθιέρωσαν μια
μορφή τυχαίας
επιλογής πολιτών από
τον δήμο των Αθηναίων,
για να υπηρετούν
εθελοντικά είτε ως
ένορκοι είτε σε άλλα
δημόσια αξιώματα.
Αρχαία κληρωτίς ή κληρωτίδα ή κληρωτήριον.

16. Το αθηναϊκό πολίτευμα έδινε την ευκαιρία σ’ όλους
τους πολίτες να συμμετέχουν στη διακυβέρνηση της
πόλης.

17. Οι λειτουργίες
τέτοιες ανάγκες ήταν: η
συντήρηση του στόλου, η
οργάνωση μεγαλοπρεπών
εορτών, το ανέβασμα
πολυπρόσωπων θεατρικών
παραστάσεων, η αποστολή
πρεσβειών σε πανελλήνιες
εορτές
υποχρέωνε τους οικονομικά
ισχυρούς Αθηναίους να
προσφέρουν τα αναγκαία
χρήματα για την κίνηση όλου
του μηχανισμού.
έτσι βοηθείται η πολιτεία
αλλά συγχρόνως προωθείται
η προσωπική προβολή και
υλοποιούνται οι φιλοδοξίες
των φορολογουμένων
τους πλούσιους πολίτες που
προσέφεραν μεγάλα ποσά για
τις λειτουργίες η Πολιτεία τους
τιμούσε, δίνοντάς τους την άδεια
να στήσουν αναμνηστικό
μνημείο σε περίπτωση νίκης της
ομάδας τους σε δραματικούς ή
γυμνικούς αγώνες.
= φορολογικό σύστημα για
την κάλυψη των κρατικών
αναγκών

18. η τριηραρχία,
ήταν η προσφορά
χρημάτων από έναν ή
περισσότερους ιδιώτες
για τη συντήρηση ενός
κρατικού πλοίου
Ομοίωμα αθηναϊκής τριήρους του 5ου αιώνα
π.Χ. Πειραιάς, Ναυτικό Μουσείο Ελλάδας.
ΥΠΠΟ/ΤΑΠ. Εκδόσεις Μέλισσα, Το Αιγαίο:
Επίκεντρο Ελληνικού Πολιτισμού, Αθήνα 1992,
σ. 385.© ΥΠΠΟ

19. η χορηγία, ήταν η
ανάληψη της
δαπάνης για το
ανέβασμα μιας
θεατρικής
παράστασης που θα
λάμβανε μέρος σε
δραματικούς αγώνες˙
Η στήλη των χορηγών από την Αιξωνή, 313/2
π.Χ. Επιγραφικό Μουσείο, Αθήνα.

20. η γυμνασιαρχία,
ήταν καταβολή των
εξόδων για τη
διατροφή και την
εκγύμναση αθλητών
που θα έπαιρναν
μέρος σε «γυμνικούς
αγώνες»˙
Άλτης, παλαιστές και ακοντιστής. Βάση επιτύμβιου
αγάλματος κούρου, περ. 510 π.Χ.
(Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.)

21. η εστίαση, ήταν η
παροχή από έναν
πλούσιο πολίτη των
χρημάτων για την
παράθεση δημόσιου
γεύματος στα μέλη της
φυλής του σε περίοδο
εορτών ή αγώνων.
Σκηνή από συμπόσιο: οι συνδαιτημόνες
παίζουν κότταβο ενώ μία κοπέλα παίζει αυλό Αττικός
ερυθρόμορφος κρατήρας, Εθνικό Αρχαιολογικό
Μουσείο της Μαδρίτης, 420 π.Χ. περίπου.

22.  Τους πλούσιους πολίτες που προσέφεραν μεγάλα
ποσά για τις λειτουργίες η Πολιτεία τους τιμούσε,
δίνοντάς τους την άδεια να στήσουν αναμνηστικό
μνημείο σε περίπτωση νίκης της ομάδας τους σε
δραματικούς ή γυμνικούς αγώνες.
Όταν ο Θεόπομπος ήταν επώνυμος άρχοντας, αφού
ορίστηκα χορηγός σε τραγωδία, ξόδεψα 3.000 δραχμές και
δύο μνες. Αργότερα, τότε που πήρα το βραβείο για την
προετοιμασία ανδρικού χορού 2.000 δραχμές και άλλες 800
δραχμές για τους χορευτές του πυρρίχιου στα μεγάλα
Παναθήναια. Επίσης πήρα το βραβείο ως χορηγός χορού
στα Διονύσια και ξόδεψα, μαζί με την ανάθεση του τρίποδα,
3.000 δραχμές.
Λυσίας, Απολογία δωροδοκίας, 1-3 (μετ. Β.Σ.)

23. Το μνημείο του
Λυσικράτη στην
καρδιά της Πλάκας
υπενθυμίζει τη
χορηγία του
Λυσικράτη και τη
νίκη του χορού
παίδων το 335 π.Χ.
Το χορηγικό
μνημείο αποτυπώνει
την υπερηφάνεια του
Αθηναίου που νίκησε
στους δραματικούς
αγώνες.Το μνημείο του Λυσικράτη

24. Αφού επιστρέψετε στο προηγούμενο κεφάλαιο Δ (ενότητα
5), και με τη βοήθεια των παραθεμάτων, να συμπληρώσετε
τον πίνακα που ακολουθεί με τα σημαντικότερα πολιτικά
μέτρα κάθε Αθηναίου πολιτικού.
Πολιτικά μέτρα
Σόλωνα
Πολιτικά μέτρα
Κλεισθένη
Πολιτικά μέτρα
Εφιάλτη / Περικλή
Μπορείτε να εξηγήσετε γιατί στα χρόνια του Περικλή η
αθηναϊκή δημοκρατία άγγιξε το απόγειό της;

25. Πηγές-Δικτυογραφία
 Αρχαία Ιστορία(Α Γυμνασίου)-Βιβλίο Μαθητή
 Βικιπαίδεια ( Wikipedia)
 Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού
 www.mixanitouxronou.gr
 http://www.eie.gr/archaeologia/gr/index.aspx
 http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=891