Presentaciónsobre o Imperialismo Colonial e a Primeira Guerra Mundial

1. TEMA 5
IMPERIALISMO COLONIAL I GUERRA MUNDIAL E
REVOLUCIÓN RUSA

2. AS GRANDES POTENCIAS NA SEGUNDA
METADE DO SÉCULO XIX
• Na segunda metade do século XIX perviven en Europa
os Imperios, ruso, otomán e austrohúngaro, con
monarquías que mantiñan un poder absoluto, onde
existía unha grande diversidade étnica e cultural.
• Naceran dous novos Estados:
Alemaña, onde reinaba o
kaiser Guillerme II
• Italia, con Victor Manuel III
• Ambas con gran potencial
económico grazas á industrialización.

3. • Reino Unido e Francia mantéñense como grandes
potencias que foron en séculos pasados,engrandecidas
agora polo seu desenvolvemento económico. Estas
foron consolidando os seus réximes liberais:
• Reino Unido coa raíña Victoria(1837-1901)
. Francia coa Terceira República.

4. • Xorden ademais fora de Europa outras novas potencias que
tiveron unha forte expansión industrial: Estados Unidos e
Xapón.
• Estados Unidos expandiuse cara ao Oeste anos despois da súa
creación colonizando os novos territorios tras enfrontarse ás
tribos indíxenas.Outros territorios forn comprados a
España(Florida), Francia(Lousuiana)ou Rusia(Alasca).
• Tras a Guerra de Secesión que enfrontou aos Estados do norte
cos escravistas do Sur,
abólese a escravitude , algo defendido
polo presidente Abraham Lincoln,
pero se aplicou unha política de
segregación racial.
A industrialización e a
posesión de recursos
favorecerá que se converta
nunha potencia económica.

5. • Xapón.
• A partir de 1867, Xapón pasou de ser un pais
feudal , pechado en si mesmo e cunha economía
agraria a ser un país industrializado e
occidentalizado, que iniciou a súa expansión
polos territorios próximos.Esta etapa coñecese
como a Era Meijí.

8.  Por imperialismo colonial enténdese a
dominación por parte dun estado capitalista,
metrópole, de territorios máis febles e menos
desenvolvidos alén das súas fronteiras, as
colonias.
 Cara 1870 xorde unha nova forma de
imperialismo, enormes territorios de África, Asia
e o Pacífico foron ocupados polas potencias,
sobre todo accidentáis, en busca de materias
primas , novos mercados e para reforzar o seu
poder fronte a outra potencia.
 As mais importantes foron Reino Unido e Francia,
ás que logo se sumaron Bélxica, Alemaña, Italia,
Rusia, EEUU, Xapón…

9. En 1914 mais
dun 80% dos
territorios do
mundo estaban
dominadas por
potencias
europeas e
EEUU. En África
soquedaba libre
Liberia e
Abisinia
(Etiopía)

11.  O imperialismo foi consecuencia da Revolución
industrial e das súas necesidades.
 Económicas, relacionadas coa expansión da
revolución industrial e o capitalismo, necesitaban:
- buscar materias primas e recursos
enerxéticos
- mercados onde vender os produtos
- lugares onde investir o capital.
 Demográficas e sociais. Para colocar os
excedentes de poboación europea.
 Ideolóxicas, relacionadas coa crénza da
superioridade da raza branca e o deber de “levar a
civilización” ao resto dos pobos do mundo.

12.  Relixiosas. Desexo de estender
o cristianismo por misións
cristians e protestantes
 Científicas: Curiosidade, afán de aventura, importancia
das Sociedades Xeográficas,
 Políticas, relacionadas co poder e prestixio da nación.
- defensa dos intereses nacionais fronte outras
potencias.
- control e dominio de rutas e territorios estratéxicos (
control do Canal de Suez ou Panamá)

14.  O Imperio Británico. Gran Bretaña extendeuse
polo este de África e Asía. India foi a máis
importante.
 Para asegurar a ruta á India e protexela os
británicos fixéronse co control do canal de Suez e
Exipto,e conquistaron territorios en Asia: Birmania
e Malaisia.
 En África o intento de crear
un imperio contínuo desde
Exipto ate a colonia de O Cabo
os enfrontou aos franceses
en Faschoda.
 Posuía ademais Canadá e Oceanía.

15.  O Imperio francés estendeuse primeiro polo
norte de África, comezou coa conquista de
Arxelia e Tunisia e a creación dun protectorado
en Marrocos. Logo avanzou cara o interior do
continente. En Asia ocupou Indochina e forza a
China a abrir portos ao comercio francés.
 Bélxica ocupa o Congo..
 O avance da colonización orixinou choque de
intereses, para o que se convoca a Conferencia
de Berlín 1885,liderada por Bismarck, onde se
acordaron os criterios que debían rexer as
colonizacións.
 A ocupación da costa daba dereito a ocupar o
interior, e so se tiña dereito sobre un territorio si
se ocupaba de forma efectiva. Estes criterios
determinaron unha desenfreada carreira pola
ocupación de distintos territorios.

16.  Italia que ocupa Somalia e Eritrea.
 Alemaña establece colonias en África
Oriental, Tanganika, Togo e Camerún.
 Portugal mantén o seu dominio sobre dos
grandes colonias: na costa do Índico
Mozambique e no Atlántico, Angola.
 España ocupará enclaves no noroeste como
o Sahara occidental,Sidi Ifni e pequenos
enclaves no Golfo de Guinea(G Ecuatorial). A
principios do século XX inicia a penetración
efectiva en Marrocos.

17. África foi casi na súa totalidade repartida

19.  Outras potencias estenderan o seu dominio por
Asia e o Pacífico.
 Rusia incorpora Siberia e intenta estenderse ata o
Himalaia e China.
 Xapón anexiona Formosa e Corea e creou un
protectorado en Manchuria.
 Estados Unidos tras derrotar a España en 1898
ocupou Filipinas e Porto Rico, e controlou Cuba.
No Pacífico Hawaii...En Iberoamérica influiu
establecendo unha dependencia económica.
 Holanda, parte das illas Sonda (Sumatra, Java..)
 So quedaba libre da ocupación o reino de
Siam(Tailandia)

22.  China foi o grande obxectivo das potencias europeas,
Xapón e EEUU.
 Estas forzan a China a abrir portos. Hai que destacar
a chamada Guerra do Opio 1840,iniciada por
Inglaterra que finalizou co triunfo inglés, o
emperador chinés cedía aos ingleses Hong Kong,
permitia establecer colonias s e abría cinco portos ao
comercio británico e logo a outras nacións.
 O territorio chines repartiuse en cinco zonas de
influencia (Inglaterra, Francia, Alemaña, Xapón e
EEUU)para explotación dos recursos.
 Fronte a esto xurdiron movementos
nacionalistas como
a revolta dos boxers(1901)

23.  DOMINIOS. Se establecen en territorios de forte
poboamiento europeo.(Australia, Canadá)
 PROTECTORADOS. Establecidos onde existía unha
importante organización local, as autoridades
locais se ocupaban da política interior, a potencia
colonial controlaba a política exterior
(Exipto,India, Marrocos).
 COLONIAS DE EXPLOTACIÓN.A metrópoli
ocupábase directamente do goberno do
territorio(continente africano e Indochina).
 TERRITORIOS METROPOLITANOS. a poboación
indíxena está xurídicamente igualada á metrópoli,
son provinciasde ultramar(Arxelia)
 CONCESIÓNS. Territorios independentes onde as
potencias obtiñan vantaxes comerciais (China)

24.  CONSECUENCIAS
 Para as sociedades dominadas:
 Negativas: O europeos explotaron os recursos no seu
propio beneficio, impoñendo unha economía baseada
na agricultura de plantación e a explotación da
riqueza mineral (ouro, diamantes...
Os artesans locais non podían competir cos productos
europeos.
A guerra de conquista provocou masacres.
Ruptura da sociedade tradicional, impoñéndose como
grupo social dominante os colonizadores, marxinando aos
indíxenas.
Perda da identidade cultural pola imposición da cultura
europea, aculturación.
 Positivas: introdución de melloras sanitarias que
permitiron reducir a mortalidade.
Construción de infraestruturas de transporte (pontes,
vias ferreas..)

25.  Para as potencias colonizadoras,positivas.
Colocan os seus excedentes demográficos,
alcanzan gran desenvolvemento económico
grazas aos novos recursos, man de obra
barata,novos mercados..
 Como consecuencia das delicadas relacions
entre as potencias polos intereses coloniaies
e a conflictividade derivada das distintas
nacionalidades que englobaba o imperio
Austrohúngaro , en 1914 comeza a Primeira
Guerra Mundial que durará ata 1918

28.  Este conflicto desenvolveuse entre 1914 e 1918.
Enfrontou aos
 Imperios centrais (Alemaña e Austria-Hungría,
Imperio Turco e Bulgaria) contra os
 Aliados (Serbia, Rusia,Francia,Bélxica, Gran Bretaña
e Montenegro, aos que se uniron Xapón,Italia,
Portugal, Romanía, EEUU e Grecia). Afectou a los
cinco continentes e implicou a gran parte da
humanidade.
 Coñécese tamén como "A Gran Guerra" ou a "Guerra
do 14" Nunha rección en cadea a maioría dos países
europeos entraron en guerra, a implicación das
colonias dos países europeos, de EEUU e Xapón,
deulle unha dimensión mundial.

30.  • Rivalidades imperialistas
 Rivalidade entre Austria-Hungría e Rusia polo
control dos Balcans.
 Rivalidade entre Gran Bretaña e Alemaña pola
supremacia naval e comercial.
 Crises marrroquíes. pola pretensión francesa de
crear un protectorado en Marruecos ao que se
opuxo Alemaña , que tamén tíña intereses na
zona.

31.  As relacions internacionais entre 1870 a 1914 son
complexas e marcadas pola preponderancia
alemana, que inauguró un período de estabilidad,
basado nun sistema de alianzas entreos países, os
“sistemas bismarckianos” xa que será Bismarck,
chanceler alemán o que lidere esta política cos
seguintes obxectivos:
 Illar a Francia
 Manter o equilibrio nos Balcans
 Formou así alianzas con Austria-Hungria, a
Duplice alianza.
 Con Rusia e Austria –Hungria a Entente dos tres
emperadores.

32.  Entre 1890 e 1914 establecese o periodo da
«Paz Armada»,onde se acrecentou, a
concentración financeira e a expansión
territorial imperialista das primeras potencias
europeas, impulsando a rivalidade política e
económica e multiplicandose os focos de
fricción.
 As tensión deron lugar á carreira de
armamentos dos países europeos, que
duplicaron os seus exércitos e melloraron o
armamento grazas ao desenvolvemento técnico
alcanzado na II Revolución industrial e crease
un clima de desconfianza.
 Poñense en marcha a diplomacia secreta

33.  FORMACIÓN DE BLOQUES E ALIANZAS
 A partir de1907 as principais potencias estaban
dividida en dous bloques:
 A Triple Alianza, formada por Alemaña, Austria
Hungría e Italia en 1882. De carácter defensivo, os
seus obxectivos:equilibrio europeo favorable a
Alemaña ,aillar a Francia;protección da fronteira
austríaca dos Balcáns fronte a Rusia.
 Triple Entente, formada por Francia, Rusia e
Reino Unido en 1907.(Primeiro se firma a Entente
Cordiale en 1904 onde se reparten as zonas de
influencia francesa e británica no norte de África)

35.  Enfrontamentos coloniais
Crises marrroquíes. pola pretensión francesa de crear
un protectorado en Marruecos ao que se opuxo Alemaña ,
que tamén tíña intereses na zona. Na Conferencia de
Alxeciras de 1906 se recoñece un protectorado franco-
español na zona, Francia salía fortalecida.
En 1911 estalla unha segunda crise,e para que Alemaña
recoñecera o protectorado de Francia na zona , esta
cede unha parte do Congo (actual Togo e Camerún) a
Alemaña.
 Rivalidades económicas entre Gran Bretaña e
Alemaña.

36.  Reivindicacións territorias Tensión entre Francia
e Alemaña polos territorios de Alsacia e Lorena,
que perdera Francia en 1870.
 Disputa entre o imperio austrohúngaro e ruso polo
control dos Balcans.

37.  Reivindicacions nacionalistas
 Crise nos Balcans Ante a debilidade do
imperio Otomano, as distintas nacións da
zona enfréntanse pola delimitación das súas
fronteiras( Bulgaria se declara independiente,
Austria –Hungría se anexiona
Bosnia Herzegovina, Serbia,
Bulgaria e Grecia se disputan
parte do territorio Turco) .
 Rusia, protectora dos
eslavos do sur
pretende liderar a zona,
opoñéndose a Austria Hungría.

38.  O detonante da guerra: crise de Xullo de
1914
O 28 de xuño de 1914 foron asasinados o Archiduque Francisco
Fernando(herdeiro do trono de Austria-Hungría) e a súa esposa
mentres visitaban Saraxevo, capital de Bosnia, por un estudante
serbio,tras o cal escondíase a organización secreta nacionalista a“Mano
Negra”.que abogaba pola independencia de Bosnia-Herzegovina
respecto a Austro-Hungría e a súa integración en Serbia.

39. https://youtu.be/HTAXx0Q0DKw
 Austria acusou ao goberno serbio de
conspirar no asasinato e o 23 de Xullo enviou
a este un ultimátum.
 Puxéronse en marcha o xogo de alianzas:
Rusia mobiliza as súas tropas para protexer
a Serbia, Alemaña moviliza as súas.

41.  CARACTERÍSTICAS, NOVAS FORMAS DE GUERRA
 • Gran extensión é a primeira guerra total
 • Sofisticado armamento. Aparecen novos
armamentos como ametralladoras, canons de largo
alcance, granadas, gases asfixiantes, carros de
combate, acorazados, submarinos, avión de combate.
 Novas formas de loita.
A guerra de trincheiras
que obriga a novas formas
de loita
guerra de desgaste

44.  Movilización xeral de recursos (racionamento,
economía de guerra) e homes .Os gobernos
adoptan medidas extraordinarias, controlando as
actividades económicas, a produción para a
guerra. Reclutáronse centos de miles de soldados
nos distintos países polo sistema de servicio
obrigatorio e xentes para traballar nas fábricas.
 Uso da propaganda Para fortalecer
a moral e censurar as noticias.

45.  A GUERRA E AS SUAS FASES
 Guerra de Movementos (1914) Alemaña ataca
Francia a través de Bélxica (Plan Schliefen).
Pretendían unha rápida victoria, pero foron freados
na Batalla do Marne. Contribuiu ao éxito
aliado o ataque das tropas rusas na fronte oriental.•
 Guerra de Posicions(1915-16)
As frontes da guerra quedan
estabilizadas debido á
equiparación de forzas,
construíndose
numerosas trincheiras.

46. • Chégase asi á guerra de desgaste(1916), os alemáns
intentan romper a fronte occidental a batalla de
Verdún foi a máis representativa e cruel.Os aliados
replicaron coa batalla do Somme, con mais baixas e
sen ningún vencedor.
• Ante a estabilidade das frontes os aliados atacaron
outras zonas no Mediterráneo, África e Oriente
Próximo.
 Produciuse tamen a guerra naval e submarina, onde
se enfrontan as flotas británicas e alemanas. Alemaña
intensifica a guerra submarina contra barcos aliados
ou os que comerciaban con eles.

47.  Crise de 1917 . tras os ataques a barcos comerciais
norteamericanos, os EEUU entran en guerra asociados aos
Aliados..
 En Marzo de 1917 prodúcese a retirada de Rusia tras o
estalido da Revolución bolchevique. Os alemans asinaron a
paz con Rusia e asinaron o Tratado de Brest Litovsk
 Fin da guerra (1918). Derrota das potencias centrais(
Turquía,Austria, Alemaña) .Os aliados asinan o armisticio
con Alemaña o 11 de Novembro de 1918.

48.  OS TRATADOS DE PAZ E A SOCIEDADE DE NACIÓNS
 Os países vencedores reuníronse en 1919 en París para
fixar as condicións de paz.
 Asinouse un tratado diferente con cada un dos
derrotados:Saint Germain con Austria,Trianon con
Hungría,Neully con Bulgaria,Sevres con Turquía e
Versalles con Alemaña.
 Os obxectivos principais eran Impedir o Rexurdimento
de Alemaña como potencia.
Conseguir o equilibrio entre os vencedores
Manter aillada a Rusia.
 O máis significativo foi o firmado con Alemaña, o
Tratado de Versalles, que establecía que Alemaña era a
principal responsable da guerra, polo que tiña que
pagar cuantiosas indemnizacións e desarmar o seu
exército.

49.  As bases sobre as que se discutirá a paz, serán os
14 puntos de Wilson, presidente dos EEUU, que
expuxera en 1918 no Congreso de EEUU.
• Supresión da diplomacia secreta.
• Liberdade de navegación nos mares.
• Supresión de barreras económicas.
• Limitación del armamento.
• Desmembración dos vellos imperios
e recoñecemento do dereito á
independencia das poboacións diferenciadas que
as compuñan,segúndo o principio das
nacionalidades.
• Creación da Sociedade de Nacions, para arbitrar
as relacións internacionais, garantir a seguridade
das nacións impedindo novas guerras.

50.  Co obxectivo de evitar unha nova guerra e
salvagardar a paz creouse a
 Sociedade de Nacións, baseada nos Catorce
puntos de Wilson, presidente dos EEUU, que no
entanto non entraron na sociedade,constituída
polas potencias vencedoras e neutrais, pero
logo se uniron Alemaña e a Unión Soviética.
 Pero esta resultou ineficaz ante as agresións de
Alemaña, Italia e Xapón, e finalmente non puido
evitar unha nova guerra mundial.

51.  Grandes perdas demográficas:
8 millón de mortos e
20 millóns de feridos
e mutilados.
 Modificacións territoriais: desaparecen os
imperios (alemán, ruso , turco e austrohúngaro)
e nacen novos Estados(Finlandia, Lituania,
Letonia, Estonia, Polonia, Hungría
Checoslovaquia, Iugoslavia..).

52. Reordenación do mapa europeo despois da IGM

53.  Repercusións ideolóxicas: aparecen novas forzas
políticas radicais(fascismo, nazismo). A guerra
favoreceu o triunfo da revolución comunista en
Rusia, e o medo á expansión do comunismo en
Europa, debilitou as xóvenes democracias.
 Consecuencias económicas: As perdas económicas
foron incalculables . Europa perde a primacía
económica en favor de EEUU
 Consecuencias socias.A substitución da man de
obra masculina pola feminina durante a guerra
favoreceu a incorporación da muller ao traballo e
aos seu dereitos políticos, en moitos países
votarán por primeira vez.

55. • Filmografía
• SENDEROS DE GLORIA (1957) de Stanley Kubrick
• LAWRENCE DE ARABIA (1962) de David Lean.
• JOHNNY COGIÓ SU FUSIL (1971)de Dalton Trumbo
• FELIZ NAVIDAD (2005) de Christian Carion