Inge Van de Walle werkt bij Demos. Het lokaal vrijetijdsbeleid zal door het gewijzigde decreet andere vormen aannemen. Omdat de middelen voor cultuur, jeugd en sport op termijn dreigen op te gaan in de grote gemeentekas, is de focus op kansengroepen lang niet verzekerd. Reden te meer om de samenwerking te versterken en samen de contouren naar een sociaal gemeentelijk vrijetijdsbeleid uit te tekenen.

1. Kansengroepen en
vrijetijds-
participatie
Vormingplus,
26 februari 2015
Foto: Wijkcentrum De Kring, Eeklo

2. • kenniscentrum omtrent participatie van
kansengroepen aan sectoren jeugd, cultuur en
sport.
• kansengroepen: mensen in armoede,
interculturaliteit, mensen met een beperking
• werking binnen participatiedecreet: flankerend
en ondersteunend voor organisaties binnen
sectoren jeugd, cultuur en sport
• praktijkondersteuning (visie, methodisch) en
kennisontwikkeling (praktijkgericht onderzoek)
• zowel op lokaal als bovenlokaal niveau
1 – Visie
Demos is …

3. 1 – Visie

4. 1 – Visie

5. Jeugd, sport en cultuur: kwalitatief en populair
aanbod
“ Niet elk kind moet naar een jeugdbeweging, niet
iedereen moet naar het cultuurcentrum of de
sportclub. Maar het recht om niet te participeren
klinkt wel hol als je je gading niet kan vinden in het
ruime sport-, cultuur- of jeugdaanbod. Dat is vaak
het geval bij kansengroepen. Dat ze zich absoluut
niet herkennen in het aanbod. En dat is een
probleem”
(Buitenbenen)
1 – Visie
Kader: sterk lokaal
sociaal vrijetijdsbeleid

6. • Toeleiding: ja, maar niet alleen
Deelt iedereen dezelfde interesses?
Hoe kunnen we aanbod beter laten aansluiten op
de vragen van juist die burgers die niet
participeren?
• een vrijetijdsbeleid dat aansluit op de
leefwereld van armoede, beperking,
interculturele achtergrond heeft een veel
groter draagvlak.
• Vertrekken vanuit ervaringskennis, menselijk
contact, maatwerk, outreachend werken,
adaptiviteit, creativiteit, inclusief werken
1 – Visie
Kader: sterk lokaal
sociaal vrijetijdsbeleid

7. • Centraal: realiseren van recht van kansengroepen op
vrijetijdsparticipatie. Keuzevrijheid én recht op
kwaliteit.
• Wanneer kansengroepen centraal staan vraagt het
stimuleren van vrijetijdsparticipatie een
intersectorale en integrale aanpak. Samenwerking
vrijetijdsdiensten én betrokkenheid vanuit onderwijs,
welzijn, integratie, wijk- en gebiedswerking.
– Gedeelde verantwoordelijkheid van diverse partners
– Sociaal vrijetijdsbeleid = sectoroverschrijdend en verankerd
– Geen eenzijdig verhaal: gekaderd binnen breder
armoedebeleid
1 – Visie
Kader: sterk lokaal
sociaal vrijetijdsbeleid

8. • Centraal: realiseren van recht van kansengroepen op
vrijetijdsparticipatie. Keuzevrijheid én recht op
kwaliteit.
• Wanneer kansengroepen centraal staan vraagt het
stimuleren van vrijetijdsparticipatie een
intersectorale en integrale aanpak. Samenwerking
vrijetijdsdiensten én betrokkenheid vanuit onderwijs,
welzijn, integratie, wijk- en gebiedswerking.
– Gedeelde verantwoordelijkheid van diverse partners
– Sociaal vrijetijdsbeleid = sectoroverschrijdend en verankerd
– Geen eenzijdig verhaal: gekaderd binnen breder
armoedebeleid
1 – Visie
Kader: sterk lokaal
sociaal vrijetijdsbeleid

9. 1 – Visie
Kader: sterk lokaal
sociaal vrijetijdsbeleid

10. • het slechten van drempels (5 B’s): bereikbaarheid,
beschikbaarheid, betaalbaarheid, bruikbaarheid of
begrijpbaarheid
• huidig vrijetijdsaanbod in vraag stellen: dialoog met
mensen in armoede
• zoeken naar evenwicht deelnemen/deelhebben van
mensen in armoede aan jeugdwerk, cultuur en sport.
• maatwerk en ruimte voor experiment: inzetten op
praktijkontwikkeling in het vrijetijdsbeleid (cultuur,
jeugd, sport, …) die mensen in armoede bereikt.
Nadenken hoe je dit best ondersteunt of organiseert
vanuit een lokaal bestuur.
• inhoudelijk win-win praktijken laten ontstaan. In
goede praktijken: expertise uit het eigen
beleidsdomein combineren met ervaringen en
inzichten uit belendende beleidsdomeinen.
1 – Visie
Samen werken aan:

11. • Binnen participatiedecreet (art. 22): formele lokale
netwerken met drie verplichte partners
(vrijetijdsdiensten, OCMW en armoedeverenigingen)
die een afsprakennota vrijetijdsparticipatie van
mensen in armoede opmaken. 2015: 86 netwerken
met afsprakennota.
• Ervaringsdeskundigheid : mensen in armoede
ervaren de participatiedrempels aan den lijve,
kunnen de reële gevolgen van beleidsmaatregelen
inschatten en bieden zo onontbeerlijke informatie
om tot goede beleidskeuzes te maken.
1 – Visie
Nood aan bottom up
participatie

12. • Het lokale beleidsniveau: mensen in armoede als
actieve, diverse partners met diverse
vrijetijdsbehoeften leren kennen.
• Het netwerk van alle betrokken actoren en de
dialoog met mensen in armoede o.m. via hun
verenigingen is dan ook cruciaal voor een
geslaagd lokaal netwerk.
• Dialoog met mensen in armoede vraagt om
duurzame investering aan de basis. Er is nood
aan brugfiguren, bemiddelaars, professionals &
vrijwilligers uit diverse sectoren die signalen over
de ervaringen van kansengroepen opvangen en
dit vertalen naar het netwerk. Anders is een
lokaal netwerk en dialoogmodel een lege doos.
1 – Visie

13. 1 – Visie

14. • OPENDOEK en Wijkcentrum De Kring uit Eeklo
onderzochten hoe er in het Meetjesland
theatergroepen met mensen in armoede konden
worden opgestart. Ondersteund als driejarig
participatieproject.
• Met ondersteuning van lokale partners (DKO) werd
de bestaande toneelgroep De Straatmussen in Eeklo
verder uitgebouwd. In Maldegem en in Aalter
startten nieuwe toneelgroepen.
• Afronding: eindpublicatie en studiedag
• http://miamaaktscene.be/onewebmedia/mia-
maakt-scene-web.pdf
2 –
Praktijken
cultuur
MIA maakt scène/cultuur

15. • 2007 Club Actief, een initiatief van
Vormingplus Kempen en het OCMW van
Balen.
• Vraaggerichte besteding van federale
middelen socio-culturele en sportieve
participatie: adviesgroep OCMW
• 16 leden, tweewekelijkse bijeenkomst
• Participatief werken: organiseren zelf
activiteiten en participeren in groep aan
cultuuraanbod in Balen en omgeving
• Sociaal-artistiek project: Medaillons
2 –
Praktijken
cultuur
Club Actief, Balen

16. • vzw Recht-Op op twee sporen:
cultuurparticipatie en
netwerkverbreding
• 10 jaar gestart met groepsuitstappen, nu
buddysysteem en cultuurcafé
• Twee groepen krijgen coaching: mensen
in armoede, mensen uit middenklasse.
• Samenwerking met en de betrokkenheid
van de culturele actor CC De Kern en OC
Nova zeer belangrijk. Uitvalsbasis en
ontmoetingsplek van vzw Recht-Op
2 –
Praktijken
cultuur
Een paar apart - Cultuur

17. • Bemiddeling naar vrijetijdsaanbod
• 3-sporenbeleid
Toeleiden naar het vrijetijdsaanbod
Drempels wegnemen
Samenwerken en sensibiliseren
• Verhogen van impact en doelmatigheid
• Delen van deskundigheid en expertise
• Complementair werken
Meer info: https://www.antwerpen.be/nl/nieuws/nieuw-team-van-
vrijetijdsbemiddelaars-begeleidt-antwerpenaars-naar-het-vrijetijdsaanbod-in-
de-stad
2 –
Praktijken
cultuur
Vrijetijdsbemiddelaars

18. Wijkcentrum De Kring (Eeklo)
• Ter bevordering van sportparticipatie van
mensen in armoede
• Gekoppeld aan gezondheidsbevordering
• Samenwerking met lokale partners
• Werken op verschillende levels: mix
regulier en extra aanbod!
Filmpje: http://youtu.be/1GB_Oyo6X6Y
 Samenwerking sportdienst
 Sensibilisering rond armoede,
vormingsaanbod
 Individuele trajectbegeleiding
Lokale netwerken vrijetijdsparticipatie
3 –
Praktijken
sport
HIP-project /sport

19. • Kortrijk: Tapas
• Mechelen: sportaanbod op maat bij
verenigingen waar armen het woord
nemen
• Antwerpen: van sporttrajectbegeleiders
naar vrijetijdsbemiddelaars
• Diest: Start to bike, sportvrienden,
stappen tellen
• Knokke: Wonderwijs
• Bonheiden: clubs als rolmodel
Lokale netwerken vrijetijdsparticipatie
3 –
Praktijken
sport
Praktijken sport

20. Lokale netwerken vrijetijdsparticipatie
4 –
Praktijken
jeugd
Jeugdopbouwwerkers

21. Voorbeeld uit Rotselaar. Partners:
– Jeugddienst
– Sportdienst
– OCMW
– Vzw Arktos
• Doel: actief op zoek gaan naar
mogelijkheden om kinderen en
jongeren in kwetsbare positie te
versterken
• Aanbod via vormingsmedewerker:
activiteiten & rondhangmomenten
4 –
Praktijken
jeugd

22. • Kunnen we de criteria van
‘bereikbaarheid, beschikbaarheid,
betaalbaarheid en begrijpbaarheid’
gebruiken als toetssteen voor een
toegankelijk cultureel aanbod?
• Zien jullie een positieve evolutie in
de manier waarop in jullie gemeente
nu over het cultuuraanbod
gecommuniceerd wordt naar
mensen in armoede?
Titel van de presentatie verdana 18
Locatie – datum verdana 14
5 – Inspelen
op
participatie-
drempels Vragen?

23. • Wat kan er nog verbeteren in die
communicatie?
• Kunnen aanbieders in cultuur zorgen
voor een sociale return, dwz ook
financieel investeren in korting voor
mensen in armoede?
• Zorgen de inspanningen op het vlak
van drempels voor meer duurzame
participatie van mensen in armoede
(het eenmalige overstijgende)?
Titel van de presentatie verdana 18
Locatie – datum verdana 14
5 – Inspelen
op
participatie-
drempels Vragen?

24. • Zien jullie mogelijkheden om via het
ondersteunen van brugfiguren de link
tussen cultuur en armoede sterker te
maken? Bijvoorbeeld via buddyprojecten
(combinatie vrijwilliger/mensen in
armoede), cultuurtoeleiders,
publieksmedewerkers, samenwerking
met kunsteducatieve organisaties…?
• Zien jullie mogelijkheden voor
cultuurinstellingen om te investeren in
kwetsbare buurten en buurtbewoners?
Zo ja, kan een lokaal netwerk
vrijetijdsparticipatie dit stimuleren?
Titel van de presentatie verna 18
Locatie – datum verdana 14
6 – Cultuur-
bemiddeling
Vragen?

25. • Is er voldoende tijd en ruimte om te werken aan
participatie van cultuurproductie van mensen in
armoede?
• In hoeverre kunnen via
gemeenschapsbevorderende initiatieven in het
lokaal cultuurbeleid ook mensen in armoede
worden bereikt?
• In hoeverre kan er binnen de amateurkunsten of
in samenwerking met het deeltijds
kunstonderwijs of sociaal-cultureel werk ruimte
worden gemaakt voor cultuurproductie samen
met mensen in armoede?
• Voorziet het lokaal netwerk tijd en middelen om
sociaal-artistieke projecten en/of organisaties te
ondersteunen?
Titel van de presentatie verdana 18
Locatie – datum verdana 14
3 – Actieve
participatie
aan cultuur
Vragen?

26. Inge Van de Walle
Stafmedewerker lokale netwerken en armoede
Inge.vandewalle@demos.be
Aanbod lokale netwerken
• Lokale begeleiding op maat
• Regionale doorstartdagen
• Intervisies netwerken centrumsteden
• Thematische praktijktafels
www.demos.be