Bibliotheek en FabLab - Presentatie Innovatieweek Koninklijke Bibliotheek
•
0 recomendaciones•1,644 vistas
Op donderdag 22 oktober, tijdens de innovatieweek, organiseerde de KB in samenwerking met Bibliotheekservice Fryslân, Probiblio en Cubiss een werkconferentie over het strategische belang van de combinatie en samenwerking tussen FabLabs en bibliotheken. Ik gaf daarbij deze presentatie.
Recomendados
Recomendados
Más contenido relacionado
Destacado
Más de Fers
Más de Fers (20)
Bibliotheek en FabLab - Presentatie Innovatieweek Koninklijke Bibliotheek
- 1. Bibliotheek en FabLab Hoe maken we mooi huwelijk duurzaam?
- 2. Jeroen de Boer Projectmanager Innovatie Bibliotheekservice Fryslân (BSF) Voorzitter Stichting FabLab Benelux www.debsf.nl www.frysklab.nl www.fablab.nl twitter: @jtdeboer
- 3. http://www.ted.com/talks/larry_lessig_says_the_law_is_strangling_creativity Lawrence Lessig (2007): “In my view, the most significant thing to recognize about what this Internet is doing is its opportunity to revive read-write culture. [...] The importance is that technique has been democratized. These tools of creativity have become tools of speech. It is a literacy for this generation. This is how our kids speak. It is how our kids think. It is what your kids are as they increasingly understand digital technologies and their relationship to themselves.”
- 4. Cory Doctorow (2013): “Damn right libraries shouldn’t be book-lined Internet cafes. They should be book-lined, computer- filled information-dojos where communities come together to teach each other black-belt information literacy, where initiates work alongside noviates to show them how to master the tools of the networked age from the bare metal up.” Photo Credit: https://www.flickr.com/photos/doctorow/3906188231/ http://www.raincoast.com/blog/details/guest-post- cory-doctorow-for-freedom-to-read-week
- 7. “It’s enabling libraries to transform their relationship with communities and to empower community members of all ages to be creators of information, not just consumers.” Barbra Stripling, president American Library Association
- 9. 20 - InformatieProfessional | 06 / 2013 * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * BIBLIOTHEEK ALS WERKPLAATS * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * Hackerspaces * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * Halverwege de jaren negentig ontstonden in Duitsland hackerspaces, plaatsen waar compu- terprogrammeurs kennis en infrastructuur met elkaar konden delen. De Duitse hackersconfe- rentie Chaos Communication Camp bracht het fenomeen in 2007 onder de aandacht in de Verenigde Staten. Dat leidde tot een groei aan Amerikaanse hackerspaces. In tegenstelling tot de Duitse hackerspaces hielden computerpro- grammeurs zich niet alleen bezig met program- meren en hacken, maar werkten ze ook aan fysieke projecten. Een voorbeeld is de toonaan- gevende 3D-printer van Makerbot Industries, die in de New Yorkse hackerspace NYC Resistor werd ontwikkeld. * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * Makerspaces * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * Rond 2005 kwamen makerspaces in zwang door het magazine MAKE en de registratie van het do- mein makerspace.com. Ze boden een passende uitweg voor initiatieven die zich liever niet wilden associëren met hackers, een term met een ne- gatieve connotatie. Een makerspace is een soort ruimte waar objecten worden vervaardigd op ba- sis van digitale ontwerpen. Dat gebeurt met 3D- printers en andersoortige (ambachtelijke) machi- nes. Vaak hebben makerspaces een educatieve focus, gericht op kinderen en jongeren. Iedereen kan een maker- of hackerspace beginnen; er zijn geen eisen aan verbonden. * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * FabLabs * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * In tegenstelling tot maker- en hackerspaces moeten FabLabs voldoen aan allerlei voorwaar- den. Die voorwaarden zijn vastgelegd in het zogenaamde Fab Charter. Zo moeten FabLabs, een concept van MIT-professor Neil Gershenfeld, beschikken over eenzelfde (uitbreidbare) basis- set van gereedschappen en instrumenten.Verder dient er een minimale, drempelloze openstel- ling voor geïnteresseerden te zijn, wordt er een programma-aanbod ontwikkeld en vormen ze een wereldwijd netwerk. Binnen FabLabs wordt ondernemerschap en zelfwerkzaamheid gesti- muleerd, waarmee zij informele leeromgevingen zijn om ‘21ste-eeuwse vaardigheden’ (delen, samenwerken, probleemoplossend vermogen en ondernemerschap) te ontwikkelen. Ze wor- den vaak lokaal opgezet en geëxploiteerd door non-profitinstellingen. Nederland telt momenteel 27 erkende FabLabs en 5 FabLabinitiatieven. Elk initiatief wordt beoordeeld en al dan niet gecerti- ficeerd door de Stichting FabLab Benelux. * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * Makerspaces veroveren Nederland Jeroen de Boer Makerspaces – letterlijk: plekken waar je iets kunt maken, produceren – doen na de Verenigde Staten nu ook hun intrede in Nederland. Verschillende bibliotheken gaan samenwerken met makerspaces of beginnen er zelf een. Jeroen de Boer bespreekt dit nieuwe fenomeen. * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * Wie is... * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * Jeroen de Boer is domeinspecialist nieuwe media bij Bibliotheekservice Fryslân en project- leider van FryskLab. 20_deBoer.indd 20 19-08-2013 09:50 25Bibliotheekblad 5 2014www.bibliotheekblad.nl24 Bibliotheekblad 5 2014 www.bibliotheekblad.nl FABLAB>> Concept FabLabVERDIENT HET VERKEND TE WORDEN Binnenkort lanceert Frysklab Fab the Library, een leergang rondom FabLabs voor bibliotheekmedewerkers. Een uitgelezen moment om de stand van zaken rondom FabLabs in Nederlandse bibliotheken in kaart te brengen. Waar komen Fablabs vandaan en wat beogen ze? Hebben ze meerwaarde voor en dus ook een toekomst in het Nederlandse bibliotheekwerk? In januari 2013 besteedde ik in de ICT-rubriek op Bibliotheekblad.nl aandacht aan het fenomeen FabLabs. In het artikel Staan Nederland- se bibliotheken open voor FabLabs? (1) stelde ik vast dat de combina- tie FabLabs/bibliotheken in Nederland weliswaar nog in de kinder- schoenen stond, maar dat het concept minstens verkend zou moeten worden, zeker door grotere bibliotheekorganisaties. Uit de reacties op het artikel bleek dat niet iedereen er zo over dacht. Zo waarschuwde Rob Bruijnzeels bibliotheken in een weerwoord getiteld Absolutely Fabulous (2) FabLabs niet binnen te halen als ‘de zoveelste hippe attractie’, maar er alleen mee aan de slag te gaan als bibliotheek- collecties daarmee gecontextualiseerd en verrijkt worden. FABLAB OF MAKERSPLAATS De geschiedenis van FabLabs en Makersplaatsen wordt uitgebreid belicht in de publicatie Makersplaatsen (3) van de Brabantse software’. Strikt genomen is het geen FabLab, maar dit initiatief in Tilburg heeft er veel kenmerken van. De bibliotheek omschreef het bij de start als volgt: ‘In het Digilab stellen we compu- ters, netbooks en tablets ter beschikking, voorzien van de nieuwste software. Je kunt er filmopnames maken, (leren) beeldbewerken, er zijn inloopspreekuren voor het gebruik van e-readers en tablets, en voor peuters en kleuters hebben we de Boek- o-Matic (op een tablet zelf verhalen maken). Ook kan men er de magie van onze 3D-printer ervaren.’ Voor het project wordt onder andere samengewerkt met Fablab 013 en, sinds februari 2014, met de stichting Linux Flavourz Education, die inloopspreekuren organiseert rondom Linux en Open Source software. BiblioLab (7) is een samenwerkingsverband tussen FabLab Dronten en Bibliotheek Flevomeer, dat als mini-FabLab werd geopend in de Bibliotheek Lelystad, in maart 2013. BiblioLab is een kleine digitale werkplaats waar bezoekers zelf producten mogen ontwerpen en maken met behulp van 3D-printers. Het lab is twee dagen per week geopend. Ook organiseert men regelmatig workshops en presenta- ties, zowel in de eigen bibliotheek als daarbuiten. CUBISS MAKERSPLAATSEN Ook het project Makersplaatsen van Cubiss kun je niet omschrijven als een FabLab als zodanig. Dit project ging in 2013 van start ging en is feitelijk een verkenningstraject met als doel ‘concepten die invulling geven aan het concept makersplaats binnen de bibliotheek te inventariseren en er vervolgens mee te experimenteren’. Dat deze omschrijving ruimte laat voor een brede interpretatie is geen toeval. Jeroen van Beijnen, een van de projectleiders, legt hij uit dat bewust wordt ingestoken op ‘maken’ in de breedste zin des woords. Het kan betrekking hebben op dingen die je met een 3D-printer kunt produ- ceren, maar ook op breien of op reparaties, al dan niet in samen- werking met clubs of met de zogenoemde Repair Cafés (8) (gratis toegankelijke bijeenkomsten die draaien om het samen repareren van spullen) die in steeds meer plaatsen worden georganiseerd. Van Beijnen vertelt dat de eerste fase, de inventarisatie, inmiddels is afgerond en dat Cubiss in 2014 twee sporen wil volgen: experimen- ten starten in een aantal grotere bibliotheken - waaronder Eindhoven, Den Bosch en Tilburg - en investeren in de aanschaf van twee bestel- wagens, waarmee de apparatuur voor kleine makersplaatsen door elke medewerker met een rijbewijs kan worden vervoerd naar biblio- theken in kleinere kernen. De verwachting is dat de bestelwagens in het tweede kwartaal van 2014 in gebruik worden genomen. De rol van Cubiss is vooral faciliterend. Cubiss vindt het nog niet opportuun nu al permanente Fablabs in te richten in bibliotheken. Als bibliotheken daadwerkelijk aan de slag willen met makersplaat- sen, zullen ze dat zelf moeten doen. Cubiss stimuleert vooral de Netwerkbibliotheek (BNB) en in het artikel Makerspaces veroveren Nederland (4) van Jeroen de Boer. Hoewel de begrippen geen syno- niemen zijn, worden ze vaak door elkaar gebruikt, waarbij de term FabLab - afkorting van het Engelse Fabrication Laboratory - vaak de voorkeur krijgt. Er worden ook verschillende definities gehanteerd. BNB definieert het als ‘een locatie waar mensen met een gedeelde interesse rondom een bepaald onderwerp elkaar kunnen ontmoeten, socialiseren en samenwerken’. FabLab Enschede houdt het op ‘een laagdrempelige, openbare, digitaal aangestuurde werkplaats waar iedereen de mogelijkheid krijgt om zijn idee om te zetten tot realiteit: een zelfontwikkeld product’. Over het doel van FabLabs zegt Jeroen de Boer: ‘Binnen FabLabs wordt ondernemerschap en zelfwerkzaam- heid gestimuleerd, waarmee zij informele leeromgevingen zijn om “21ste-eeuwse vaardigheden” (delen, samenwerken, probleemoplos- send vermogen en ondernemerschap) te ontwikkelen. Ze worden vaak lokaal opgezet en geëxploiteerd door non-profitinstellingen.’ Volgens Fablab.nl, de website van stichting FabLab Benelux, tellen Nederland en België momenteel 34 erkende FabLabs en één FabLab- initiatief. Daarnaast worden nog zeven initiatieven voor makersplaat- sen genoemd die niet specifiek als FabLab worden aangemerkt. De forse groei van het aantal FabLabs zegt niets over de bekendheid ervan bij het grote publiek, maar wel is duidelijk dat de belangstel- ling voor ontwikkelingen die er nauw mee samenhangen groot is. Uit nieuwsberichten over FabLabs komt naar voren dat niet alleen het gewone publiek interesse heeft voor de mogelijkheden van bijvoor- beeld 3D-printen, ook de politiek, het onderwijs en de kunstsector beginnen warm te lopen voor de kansen die FabLabs bieden als het gaat om (al dan niet technische) samenwerking, educatie, burger- participatie en zelfredzaamheid. Niet elk evenement wordt door hon- derden mensen bezocht, maar het fenomeen wint wel aan terrein. NEDERLANDSE BIBLIOTHEKEN Op bibliotheekcongressen en sociale media valt te beluisteren dat ook Nederlandse bibliotheken zich oriënteren op de mogelijkheden van FabLabs. Zo verkent men in Overijssel dit onderwerp vanuit het innovatielab van de Bibliotheek Deventer, heeft Doklab Delft het als thema opgenomen in het programma Extreme Library Makeover, nodigde ProBiblio de collega’s van Bibliotheekservice Fryslân (BSF) uit om te komen vertellen over Frysklab voor de ‘Kenniscirkel Media- wijsheid’ en bieden de Zeeuwse bibliotheken de mensen van het regionale FabLab in oprichting steeds vaker ruimte tijdens evenemen- ten. Toch zijn er nog niet veel bibliotheken die al daadwerkelijk samenwerken met FabLabs of er formatie voor hebben vrijgemaakt in beleidsplannen voor de komende jaren. In het rapport Inventarisatie innovatie openbaar bibliotheekwerk (5) van het Sectorinstituut Open- bare Bibliotheken (SIOB), van september 2013, worden slechts drie concrete projecten vermeld: Digilab van de Bibliotheek Midden- Brabant, het project Makersplaatsen van Cubiss en Frysklab van Bibliotheekservice Fryslân. Niet vermeld in het overzicht, maar wel relevant, is BiblioLab van de Bibliotheek Flevomeer. De vier projecten hebben raakvlakken, maar kennen ook veel verschillen. DIGILAB TILBURG EN BIBLIOLAB LELYSTAD Digilab van de Bibliotheek Midden-Brabant (6) werd geopend in november 2013. De bibliotheek omschrijft het als ‘een fysieke plek waar geëxperimenteerd kan worden met nieuwe media en nieuwe 3D-printer in BiblioLab Virtuele bril in het Digilab https://drive.google.com/open? id=0B8OOrkVrzWxLflowdlJQQTB EU3I0MS14S3dlLThUTzVxelo3ZFN KVThScXE5NElnaDRIV1E
- 11. Europeana Task Force Public Libraries Focus of the Task Force • PL (currently 50000 in Europe) are in a (necessary) process of re-inventing themselves - outcomes are still emerging • Potential of makerspace movement for creativity and innovation including content re-use. • PL need certain types of support to help this happen • Europeana HQ has many other priorities to deliver on - so TF is looking at what action the sector can take itself (which will also contribute to Europeana's business plan)
- 12. Waarden Makers ≈ Waarden Bibliotheek Nicholas Schiller: http://acrl.ala.org/techconnect/?p=2282
- 15. “FabLab and library are as much a maker space as an information space: a physical space where data is contextualized.” https://medium.com/@jtdeboer/library-as-maker-and-informationspace-c264ca4b2b36
- 16. Minister Bussemaker bij behandeling Bibliotheekwet (2014): “FryskLab past goed bij de vijf functies van de bibliotheek”
- 21. Hoe kunnen we Een vruchtbaar ecosysteem voor Bibliotheeklabs Ontwerpen voor Nederlandse Bibliotheken zodat We invulling geven aan veranderende Bibliotheekfuncties én het innovatieklimaat in de erfgoedsector kunnen verduurzamen? Ontwerpvraag: