A literatura galega no exilio: prosa, poesía, teatro e ensaio.

1. A literatura
do exilio
entre 1936 e
1976:
poesía,
prosa e
teatro.

2. O verán de 1936 supuxo unha creba histórica e cultural en Galicia. En cuestión de días
pasouse da aprobación maioritaria do Estatuto de Autonomía polo pobo galego á
sublevación dos militares, iniciándose deste xeito a ditadura franquista (a “longa noite
de pedra”).
Desaparición de todas as actividades culturais
Desaparece a elite intelectual: mortos, exiliados, castigados
Retroceso do idioma galego: perda de falantes

4. No exilio proseguiuse o labor político e cultural a prol de Galicia
e da súa identidade
Representacións teatrais
Creación de editoriais, reedítanse os clásicos
e publícanse obras dos escritores do exilio e
libros prohibidos ou de difílcil publicación en
Galicia.
Emisións radiofónicas como o programa
“Sempre en Galicia” emitido en Montevideo desde
1951 ata hoxe, “Galicia Emigrante” dirixido por
Luís Seoane en Bos Aires(1954-1971),ou o
“Galician programme” (1947-1956)emisión
radiofónica da BBC.
Edición de xornais e revistas:
ademais de A Nosa Terra que
segue editándose na Arxentina
ata 1950, sobresaen dúas pola
súa calidade literaria e artística:
Galicia Emigrante, e,Vieiros
Creación de asociacións e
patronatos que promoven a
realización de
cursos,conferencias,exposición
s e revistas

5. a) O compromiso galeguista e republicano.
b) Forte compoñente autobiográfica, en que destaca a experiencia
traumática da guerra civil e o desterro.
c) Temática cívico-social na poesía.
d) Mestizaxe cultural coa literatura americana que achega elementos
temáticos e estilísticos novidosos.
Características das obras

6. POESÍA
Luís Seoane
Emilio Pita
Lorenzo
Varela

7. LUÍS SEOANE
(Bos Aires, 1910- A Coruña, 1979)
Poesía socialrealista
Compromiso coa terra
O compromiso co contorno
O realismo
A reapropiación da memoria histórica
A importancia do colectivo
O compromiso coa nación.

8. ●preludio do socialrealismo
●reconstrúe desde parámetros marxistas e
galeguistas a memoria da emigración: empeño
especial en destruír o mito do emigrante
triunfador que se estaba a potenciar daquela na
península.
●reapropiación do pobo galego e dun período
esplendoroso para a nosa cultura, a Idade Media en
Compostela
●Está constituído por pequenos poemas artellados
como un grande mosaico, no que se vai amoreando
unha grande cantidade de personaxes anónimos e
populares xunto con outros moi célebres

9. As cicatrices (1957) é un poemario de transición onde a voz
civil irrompe con máis forza.
A maior abondamento (1972):
• Nace como remate de toda a súa andaina literaria e
intelectual
• Non renuncia á experimentación con novas voces poéticas
que están a triunfar na poesía socialrealista
Escribe poemas a xeito de crónica, aparentemente
obxectivos, para facer un retrato máis contundente dos
aspectos máis inxustos da realidade, e que pola súa dureza
impresionarán fortemente ó lector.

11. LORENZO VARELA
( La Habana, 1916- Madrid, 1978).
En 1944 publicou Catro poemas para catro
gravados, tamén coñecido como María Pita e tres
retratos medievais.
No 1954 o seu poemario cumio,
Lonxe, con gravados de Seoane e prólogo de
Cuadrado.
Temas:
- As vivencias tráxicas da guerra civil,
- o pasado histórico das clase populares,
- certas figuras emblemáticas ou míticas da
Galiza medieval (María Balteira, Roi Xordo, o
bispo Adaúlfo)
- a saudade da terra

12. Compañeiros da miña xeración mortos ou asesiñados!
[...]
Morréchedes, matáronvos, deixáronme.
Quedei eiquí, lonxe das vosas sombras.
e gardo, coma un morto,
no centro do silenzo, da sede, da agonía,
o día que vos poda levar á sepultura
unha cesta de pombas e mazás.
¡tan doce era a xuntanza miña e vosa,
de todos nós co mundo.
Publicado en 1954, considérase o grande libro de Lorenzo Varela no exilio.
As referencias aos guerrilleiros galegos loitadores contra o franquismo dos anos
40 e a evocación da Terra desde o exilio constitúen as liñas temáticas deste
libro.

13. Cantiga nova que se chama cadea
A Xosé Luís Méndez Ferrín, na gaiola.
Esta é a cantiga nova que se chama cadea,
pois xa non hai ribeiras pras cantigas de amor.
Están os corazós nas cárceres, meu bén,
encadeados beizos,
ollos encadeados,
as longas cordas do terror abranguen
feixes de labradores, mariñeiros, xograres,
estudantes, obreiros, artesáns,
cregos do Papa Xoan,
rapazas que procraman a alborada do mundo.
Anda en canles de aceiro a sangue dos
irmáns,
e polos catro cantos, amurada,
asoballada, cuspida,
esnaquizada,
a libertade.
A libertade, amor, a libertade,
ise verdor perene que nin na morte morre.
Esta é a cantiga nova que se chama prisión,
meu bén, meu doce bén,
meu amor.

14. EMILIO PITA
( A Coruña, 1909- Bos Aires, 1981)
Temas:
● a nostalxia por Galiza,
● a condición do emigrante,
● a denuncia da opresión franquista e
● as vivencias persoais
Lograda musicalidade Jacobusland
Cantigas de nenos,
Os relembros,
O ronsel verdegal...

15. Trátase dun libro onde sobreasae por riba de todo a
traxedia da guerra civil, e no que o poeta pon de
manifesto a inxustiza da barbarie e do exilio.
Igualmente, apreciamos a nostalxia da Galiza tal e
como era antes do conflito bélico.
Jacobusland constitúe o máis claro antecedente á
poesía social.
En 1942 publicou Jacobusland, o seu primeiro poemario, con
ilustracións de Alfonso Daniel Rodríguez Castelao.

16. PROSA
Silvio
Santiago
Antón Alonso
Ríos
Ramón de
Valenzuela
• Temática da guerra civil,
• Ton de denuncia e testemuña.
• A presenza da experiencia biográfica do autor >
as obras a medio camiño entre a narrativa de
ficción e as memorias.

17. SILVIO SANTIAGO
( Vilardevós, 1903- 1974)
1961, publicada ao seu regreso a Galicia). Novela
autobiográfica da súa mocidade, unha verdadeira
galería de personaxes e anécdotas que conforma
un fondo retrato da vila que lle dá título.
(1976, póstuma),
relata a súa aventura para fuxir da España
de Franco e as terribles situacións por que
tiveron que pasar moitas persoas durante
esta etapa.

18. RAMÓN DE VALENZUELA
Primeira novela galega sobre a
Guerra Civil española, unha ficción
autobiográfica de corte realista que
constituíu unha proposta inédita.

19. ANTÓN ALONSO RÍOS
(Silleda, 1887 – Bos Aires, 1980)
Está na liña da narrativa do Grupo Nós:
evocacións fidalgas,
apego á terra,
protagonismo da natureza e da paisaxe,
lirismo,
romanticismo
e mesmo pegadas de misticismo.
relatou memorialisticamente os vinte meses que botou
percorrendo a Galiza de Franco disfrazado de
esmolante portugués e a súa posterior fuxida cara ao
exilio

20. TEATRO
Castelao
Varela
Buxán
Blanco Amor
Luís Seoane

21. culto
A finalidade:
concienciación galeguista no público espectador apelando á
razón e ao intelecto.
Técnicas dramáticas innovadoras.

22. culto
Castelao
Os vellos non deben namorarse
Luís Seoane
A soldadeira
Blanco Amor
Farsas para títeres

23. popular
exaltar os costumes, as tradicións e a dignificación da lingua para
provocar nos galegos o orgullo de seren de Galicia.
Manuel Varela Buxán

24. ENSAIO
Castelao
Luís seoane
Núñez Buá
Alonso Ríos

25. Continúan o labor iniciado polo Grupo
A diferenza do ensaio que se estaba a facer na Galicia do
interior, na diáspora os escritores seguen unha liña
política, radical con tendencia marxista e non
exclusivamente cultural.

26. Afonso Rodríguez Castelao:
As cruces de pedra na Galiza (1950) e
Sempre en Galiza (1944.
Luís Seoane
Textos encol da arte galega (1979)
Textos sobre arte galega e deseño (1994),
recompilacións de artigos sobre figuras da arte
e da pintura galegas.
Antón Alonso Ríos
publica os ensaios nacionalistas
Co pensamento na patria galega (1942) e
A cultura galega na súa dimensión americán (1961).
Xosé Núñez Búa, membro do SEG e do Partido Galeguista de preguerra.
Rememora as súas vivencias en Revoira (1971).
Fai un ensaio biográfico sobre Castelao na obra Vida e paixón de Castelao (1950).