http://e-taksh.blogspot.gr/2015/03/5.html# Ιστορία Ε΄ - Επανάληψη 5ης ενότητας:΄΄Η μεγάλη ακμή του Βυζαντινού κράτους΄΄ κεφ. 23-27΄΄

1. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής
Ιστορία Ε΄ Τάξης – Επανάληψη 5ης
Ενότητας:
΄΄Η μεγάλη ακμή του Βυζαντινού κράτους΄΄
 Σχεδιαγράμματα
 Ερωτήσεις - Απαντήσεις
 Επαναληπτικά
http://e-taksh.blogspot.gr

3. Ιστορία Ε΄ Δημοτικού – «Στα βυζαντινά χρόνια»
Ενότητα Ε΄: Η μεγάλη ακμή του βυζαντινού κράτους – Ανακεφαλαίωση
Σαμούχος Πέτρος©
Στα χρόνια των Ισαύρων αυτοκρατόρων
έγιναν τολμηρές μεταρρυθμίσεις στη νομοθεσία και τη διοίκηση
Συγκεκριμένα:
 χωρίστηκε η αυτοκρατορία σε θέματα
 ψηφίστηκαν νόμοι υπέρ των αγροτών
 οι δικαστές εφάρμοζαν τους νόμους
Όμως:
 δημιουργήθηκε το πρόβλημα της λατρείας των εικόνων
 διχάστηκε ο λαός σε εικονομάχους και εικονολάτρες
 καταστράφηκαν ανεκτίμητα έργα τέχνης
 η εικονομαχία σκίασε το έργο και τη δόξα των Ισαύρων
Η διαμάχη της εικονομαχίας λύθηκε οριστικά με την
αναστήλωση των εικόνων.
Στα χρόνια των Μακεδόνων αυτοκρατόρων
 το κράτος αναδιοργανώθηκε και μεγάλωσε
 ψηφίστηκαν δίκαιοι νόμοι
 άνθισαν τα γράμματα και οι τέχνες
 δημιουργήθηκαν ανώτατες σχολές
 διασώθηκαν αρχαία ελληνικά κείμενα
 προόδευσε η γεωργία, η βιοτεχνία και το εμπόριο
Ανακεφαλαίωση μαθημάτων 23-27
Λέων Γ΄
Βασίλειος Β΄
Δημιουργός: Πέτρος Σαμούχος
http://samouchos.weebly.com/

4. eva -edu
23. Η νομοθεσία και η διοίκηση εκσυγχρονίζονται
Οι πόλεμοι των Βυζαντινών με τους άλλους λαούς έφεραν πολλά προβλήματα. Ο
στρατός δεν μπορούσε να πολεμήσει, το κράτος δεν είχε χρήματα, δεν γίνοταν αυτό
που έλεγε ο νόμος και έπαιρναν από τους αγρότες τα χωράφια.
Ο Λέων ο ΄Γ ο Ίσαυρος για να λύσει τα προβλήματα άλλαξε τη νομοθεσία (τους
νόμους) και τη διοίκηση.
1. Χώρισε την αυτοκρατορία σε μεγάλες περιοχές που τα έλεγαν «Θέματα».
2. Έδωσε χωράφια στους ακρίτες για να τα καλλιεργούν.
3. Έφτιαξε νέους νόμους και τους ονάμασε «Εκλογή».
4. Βοηθούσε τους αγρότες με το «Γεωργικό Νόμο».
5. Έβαλε τους παπάδες να πληρώνουν φόρο (χρήματα) στο κράτος.
6. Είπε στους δικαστές να κάνουν αυτό που λένε οι νόμοι.
Ερώτηση για το σχολείο
Πές μου ένα πρόβλημα που είχε το βυζαντινό κράτος
Ποιος έλυσε τα προβλήματα στο Βυζάντιο; Ο Θεοφάνης ή ο Λέων ο Γ ο Ίσαυρος

5. eva -edu
24. Η κρίση της εικονομαχίας διχάζει τους Βυζαντινούς
Τον 8ο
αιώνα οι αυτοκράτορες στο Βυζάντιο απαγόρευσαν στους ανθρώπους να
προσκυνάνε και να λατρεύουν τις εικόνες της εκκλησίας και είπαν στους παπάδες
να πηγαίνουν στο στρατό.
Έτσι οι παπάδες και ο κόσμος αναστατώθηκαν και μάλωναν μεταξύ τους.
Χωρίστηκαν σε 2 ομάδες τους εικοναμάχους που δεν ήθελαν τις εικόνες της
εκκλησίας και τους εικονολάτρες που ήθελαν να λατρεύουν τις εικόνες.
Τα χρόνια αυτά που οι 2 ομάδες μάλωναν ονομάστηκε εικονομαχία. Η εικοναμαχία
σταμάτησε όταν η Θεοδώρα έκανε τη Ζ οικουμενική σύνοδο όπου αναστηλώθηκαν
οι εικόνες και τη γιορτάζουμε αυτή τη μέρα την Κυριακή της Ορθοδοξίας.
Ερωτήσεις για το σχολείο
Ποιες είναι οι 2 ομάδες που μάλωναν στο Βυζάντιο;…………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………….
Πώς ονομάστηκαν τα χρόνια που οι 2 ομάδες μάλωναν; Διαμάχη ή εικονομαχία
Πότε γιορτάζουμε την αναστήλωση των εικόνων;
Την Κυριακή του Πάσχα ή την Κυριακή της Ορθοδοξίας

6. eva -edu
25. Το Βυζάντιο φτάνει στο απόγειο της ακμής του
Από τον 9ο
ως τον 11ο
αιώνα κυβέρνησαν στο Βυζάντιο αυτοκράτορες της
μακεδονικής δυναστείας.
Για τα εξωτερικά θέματα έξω από το Βυζάντιο
1. Έφτιαξαν καλύτερο στρατό
2. Έκαναν ειρήνη με τους άλλους λαούς και δεν μάλωναν.
3. Τα εμπορικά καράβια ταξίδευαν στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο θάλασσα
Για την εσωτερική οργάνωση μέσα στο Βυζάντιο
1. Έφεραν ηρεμία στην εκκλησία
2. Έφτιαξαν νέους νόμους την Επαναγωγή και τον Πρόχειρο Νόμο
3. Με το Επαρχιακό βιβλίο βοηθούσαν τους εμπόρους.
4. Με το νόμο του Αλληλέγγυου βοηθούσαν τους γεωργούς
ΕΤΣΙ
Το Βυζάντιο είχε χρήματα και δόξα γιατί τα πήγαινε καλά στη γεωργία, τη
βιοτεχνία και το εμπόριο.
Η εποχή αυτή ονομάστηκε χρυσή εποχή του Βυζαντίου.
Ερωτήσεις για το σχολείο
Ποιοι αυτοκράτορες κυβέρνησαν το Βυζάντιο;
Της αλεξανδρινής δυναστείας ή της μακεδονικής δυναστείας
Πώς ονομάστηκε αυτή η επόχή στο Βυζάντιο
Χρυσή εποχή ή χάλκινη εποχή

7. eva -edu
26. Η ανάπτυξη των γραμμάτων και η μελέτη των αρχαίων Ελλήνων κλασσικών
Το Βυζάντιο είχε μεγάλη ανάπτυξη στα γράμματα και τις τέχνες.
Ο αυτοκράτορας Μιχαήλ ΄Γ και ο Βάρδας έφτιαξαν το πανεπιστήμιο της Μαγναύρας. Εκεί
δάσκαλοι ήταν ο Λέων ο μαθηματικός, ο Πατριάρχης Φώτιος και ο Ιωάννης Γραμματικός.
Τα μαθήματα γίνονταν στην ελληνική γλώσσα.
Στην Κωνσταντινούπολη λειτουργούσε και Πατριαρχική Σχολή για παπάδες. Ο Πατριάρχης
Φώτιος , ο επίσκοπος Αρέθας και ο Μιχαήλ Ψελλός έγραψαν βιβλία κείμενα από την
αρχαία ελληνική λογοτεχνία και φιλοσοφία.
Στην τέχνη αναπτύχθηκε η ελεφαντοτεχνία, η διακοσμητική, η μικρογραφία και η
αγιογραφία.
Ερωτήσεις για το σχολείο
Ο Μιχαήλ ο ΄Γ και ο Βάρδας έφτιαξαν νοσοκομείο ή πανεπιστήμιο;
Η Πατριαρχική σχολή ήταν για παπάδες ή για δικαστές;
Γράψε μια τέχνη που αναπτύχθηκε εκείνη την εποχή………………………………………………………..…

8. eva -edu
27. Η καθημερινή ζωή στην ύπαιθρο στα χρόνια των Ισαύρων και των Μακεδόνων
Πολλοί άνθρωποι στο Βυζάντιο ζούσαν στην ύπαιθρο δηλαδή σε χωριά που ήταν κοντά σε λόφους. Στο
κέντρο του χωριού υπήρχε η πλατεία και η εκκλησία.
Τα σπίτια των φτωχών ανθρώπων που δεν είχαν πολλά χρήματα ήταν ισόγεια και μικρά. Οι πλούσιοι που
είχαν χρήματα είχαν διώροφα σπίτια με αποθήκη.
Όλες οι οικογένειες στα σπίτια τους είχαν σιτάρι, κρασί και λάδι.
Οι γυναίκες έκαναν δουλείες στα σπίτια και φρόντιζαν τα παιδιά τους.
Γύρω από τα χωριά υπήρχαν χωράφια, κήποι και περιβόλια με δέντρα, αμπέλια και ελιές.
Οι άνθρωποι που έμεναν στα χωριά ήταν γεωργοί και βοσκοί και όσοι έμεναν στα νησιά ήταν ψαράδες.
Ερωτήσεις για το σχολείο
Πού έμεναν οι Βυζαντινοί; Σε πόλεις ή σε χωριά
Τι είχε κάθε οικογένεια στο σπίτι της;1)………….…………..2)…………..…………….3)…………………..
Οι γυναίκες δούλευαν σε μαγαζιά ή έκαναν δουλειές στο σπίτι;

9. 23. Η νομοθεσία και η διοίκηση εκσυγχρονίζονται
Αποτελέσματα πολέμων με γειτονικούς λαούς + Άραβες
Αποδιοργάνωση
στρατού – συνόρων.
Οικονομική
αποδυνάμωση.
Ύπαιθρος χωρίς εργατικά
χέρια.
Χαλαρή απονομή
δικαιοσύνης.
Δεν εφαρμόζονται οι
νόμοι.
Χάνουν οι
μικροκαλλιεργητές τα
κτήματα.
Γίνονται δουλοπάροικοι
των “δυνατών”.
Αυτοκράτορας Λέων Γ' ο Ίσαυρος
Χωρισμός
αυτοκρατορίας
σε θέματα, με
διοικητή
στρατηγό.
Μοίρασμα
δημόσιας γης σε
γεωργούς
ακριτικών
περιοχών.
(Καλλιέργεια γης
αλλά και
προστασία).
Ακρίτες
Εκσυγχρονισμός
νομοθεσίας.
“Εκλογή” σε
γλώσσα απλή,
κατανοητή
ελληνική.
“Γεωργικός
νόμος”.
Προστασία
ελεύθερων
γεωργών και
κτηνοτρόφων.
Αφαίρεση
εκπαίδευσης
από κληρικούς
και μοναχούς.
Φορολογία σε
εκκλησιαστικά
και
μοναστηριακά
κτήματα.
Ανάληψη
τήρησης των
νόμων στους
δικαστές.
Ανακούφισαν τις λαϊκές τάξεις.
Δυσαρέστησαν πλούσιους, δυνατούς, μοναχούς.
Κανέλλος-Μάριος Κανελλόπουλος

10. 24. Η κρίση της εικονομαχίας διχάζει τους Βυζαντινούς
8ος αιώνας στην αυτοκρατορία ταραχές
ΑΙΤΙΕΣ
Λέοντας Γ' - Κωνσταντίνος Ε'
(Χωρίς ενημέρωση + διαφώτιση πληθυσμού)
Απαγορεύουν
την προσκύνηση και λατρεία
εικόνων.
Υποχρεώνουν
Μοναχούς + Κληρικούς
να υπηρετούν τη στρατιωτική θητεία πριν
χειροτονηθούν.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ
Εικονομάχοι Εικονολάτρες
ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
(100 ΧΡΟΝΙΑ)
Θάνατοι, φυλακίσεις, εξορίες. Ναοί, μοναστήρια έκλεισαν.
Εικόνες, ψηφιδωτά, έργα τέχνης
καταστράφηκαν.
Διατάραξη σχέσεων Βυζαντίου –
Δυτικής Εκκλησίας (μέρος
εικονολατρών).
Αντιμετωπίζει με επιτυχία τους Άραβες.
Λέων Γ'
Θεωρείται υπεύθυνος της αναταραχής.
Ε ι κ ο ν ο μ α χ ί α
↓
Λύση
↓
Αυτοκράτειρα Θεοδώρα 843
Ζ' Οικουμενική Σύνοδος
↓
Λατρεία εικόνων αφορά τα πρόσωπα όχι το υλικό.
↓
Αναστήλωση εικόνων
▼
Κυριακή της Ορθοδοξίας
(Α' Κυριακή νηστειών του Πάσχα)
Κανέλλος-Μάριος Κανελλόπουλος

11. 25. Το Βυζάντιο φτάνει στο απόγειο της ακμής του
Εξωτερικά θέματα
Οργάνωσαν αξιόμαχο στρατό.
Απελευθέρωσαν εδάφη σε
Ανατολή, Δύση, Βαλκάνια.
Ειρήνη, φιλία με λαούς του Βορρά.
Διάδωση Χριστιανισμού και
βυζαντινού πολιτισμού.
Ξαναπήραν τον έλεγχο της
θάλασσας από τους Σαρακηνούς.
Εσωτερική οργάνωση
Οργάνωσαν
καλύτερα τα
Θέματα.
Ίδρυσαν νέα.
Ηρεμία στην
Εκκλησία.
Νέοι νόμοι
(Επαναγωγή
Πρόχειρος νόμος)
►Καθήκοντα αρ-
χόντων.
► Σχέσεις Κράτους,
Εκκλησίας.
► Προσαρμογή στις
συνθήκες της εποχής.
“Επαρχιακό βιβλίο”
►Εμπορικές συναλ-
λαγές.
►Τάξη στη λειτουργία
βιοτεχνιών, επαγγελμα-
τιών.
► Όρια κέρδους.
Προστασία
μικροϊδιοκτητών
και ελεύθερων
γεωργών από
Δυνατούς.
Επιβολή
“Αλληλέγγυου”
▼
Πλούσιοι
γαιοκτήμονες να
πληρώνουν και τους
φόρους των φτωχών
γειτόνων τους.
Α ν ά π τ υ ξ η
Γεωργίας Βιοτεχνίας Ναυτιλίας Εμπορίου
9ος – 11ος αιώνας Μακεδονική δυναστεία
Χρυσή εποχή του Βυζαντίου
Κανέλλος-Μάριος Κανελλόπουλος

12. 26. Η ανάπτυξη των γραμμάτων και η μελέτη των αρχαίων
Ελλήνων κλασσικών
Τέλος εικονομαχίας ► Ανάπτυξη στα γράμματα και τις τέχνες
Αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ' + καίσαρας Βάρδας
▼
Πανεπιστήμιο Μαγναύρας
Λέων ο μαθηματικός
Πατριάρχης Φώτιος
Ιωάννης Γραμματικός
Κωνσταντίνος-Κύριλλος
(φωτιστής Σλάβων)
Ελληνική γλώσσα
Αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς
Φοίτηση στους επιμελείς δωρεάν.
Καθηγητές + απόφοιτοι
εργάζονταν ως ανώτεροι
υπάλληλοι σε κράτος και
Εκκλησία.
Πατριαρχική Σχολή
Μελέτησαν αρχαίους Έλληνες συγγραφείς. Κατέγραψαν σε χειρόγραφα βιβλία και περγαμηνές
ό,τι σώθηκε από αρχαία λογοτεχνία, φιλοσοφία,
επιστήμες.
▼
Πατριάρχης Φώτιος
Επίσκοπος Καισαρείας Αρέθας
Φιλόσοφος Μιχαήλ Ψελλός
Αυτοκράτορας Λέων Στ' ο σοφός
+
Κωνσταντίνος ο Πορφυρογέννητος
▼
Έγραψαν πολλά βιβλία
Η ανάπτυξη των γραμμάτων ωφελεί την τέχνη
Μικρογραφία Ελεφαντοτεχνία Διακοσμητική Αγιογραφία
Κανέλλος-Μάριος Κανελλόπουλος

13. 27. Η καθημερινή ζωή στην ύπαιθρο στα χρόνια των
Ισαύρων και των Μακεδόνων
Οι περισσότεροι Βυζαντινοί ζουν στην ύπαιθρο ► κωμοπόλεις
► χωριά
► οικισμούς
► αγροικίες
Μικροκαλλιεργητές ► Ισόγεια, στενά σπίτια, χαμηλές πόρτες, μικρά παράθυρα
Δυνατοί ► Διώροφα σπίτια
Πλούσιοι + φτωχοί φρόντιζαν για σιτάρι, κρασί, λάδι της χρονιάς
Γυναίκες
Επιμέλεια σπιτιού,
παιδιών, τροφίμων,
φαγητών.
Γεωργικές εργασίες μόνο
σε περιόδους
συγκομιδής.
Υφαίνουν, κεντούν στο
σπίτι.
Εργάζονται σε
εργαστήρια, καταστήματα
αρωμάτων, μεταξιού
Κήποι - Περιβόλια
▼
Καρποφόρα δέντρα, αμπέλια, ελιές, δημητριακά, μουριές για εκτροφή μεταξοσκωλήκων, βοσκοτόπια, δάση.
Κάτοικοι στεριάς ► γεωργοί, βοσκοί
Κάτοικοι νησιών, παραλίων ► ψάρεμα, ναυτιλία
(Τεχνίτες γεωργικών μέσων – εργαλείων, μεταφορείς, μικροέμποροι.)
Π
άμενα
τσιμπήσουμε
κάτι.
Χάθηκε σαν
το σκυλί
στ' αμπέλι.
Αυτό
μοσχοβολάει.
Αυτός είναι
ξεφτέρι.
Κανέλλος-Μάριος Κανελλόπουλος

14. Χωρισµός της
αυτοκρατορίας
σε «Θέµατα»,
που
διοικούνται
από στρατηγό.
Μοίρασµα
γης στους
γεωργούς
των
ακριτικών
περιοχών.
Καλλιέργεια
γης,
προστασία
συνόρων.
Ακρίτες.
Εκσυγχρονισµός
νοµοθεσίας.
Συλλογή νόµων
«Εκλογή»
γραµµένη στα
ελληνικά.
«Γεωργικός νόµος»
Προστασία
µικροκαλλιεργητών
και κτηνοτρόφων.
- Αφαίρεση
της
εκπαίδευσης
από κληρικούς
και µοναχούς.
- Φορολόγηση
των κτηµάτων
της εκκλησίας
και των
µοναστηριών.
Τήρηση των
νόµων από
τους
δικαστές
Εσωτερικά προβλήµατα που δηµιουργήθηκαν από τους
πολέµους µε τους γειτονικούς λαούς.
Αποδιοργάνωση
στρατού – συνόρων.
Οικονοµική
αποδυνάµωση.
Έλλειψη εργατικών
χεριών στην ύπαιθρο.
Προβλήµατα στην
απονοµή της
δικαιοσύνης.
Μη εφαρµογή των
νόµων.
Οι µικροκαλλιεργητές
χάνουν τα κτήµατά
τους και γίνονται
δουλοπάροικοι των
δυνατών.
Λέων Γ΄ ο Ίσαυρος
Παιδίον Τόπος

15. 8ος
αιώνας Εικονοµαχία (διάρκεια = 1 αιώνας)
Θρησκευτική διαµάχη.
Αιτία
Απαγόρευση λατρείας και
προσκύνησης εικόνων.
Υποχρέωση ιερέων-µοναχών
για στρατιωτική θητεία πριν
τη χειροτόνησή τους.
Αποφάσεις
Λέοντα Γ΄ και
Κωνσταντίνου Ε΄
αποτέλεσµα
Εικονοµάχοι (εικονοκλάστες) Εικονολάτρες

16. Θάνατοι,
φυλακίσεις,
εξορίες ανθρώπων.
Κλείσιµο
ναών, µοναστηριών
∆ιατάραξη σχέσεων
Βυζαντίου-∆υτικής εκκλησίας
Συνέπειες
Οριστική λύση προβλήµατος
Αυτοκράτειρα Θεοδώρα
Επαναφορά των αποφάσεων της Ζ΄οικουµενικής συνόδου/843
Κυριακή της Ορθοδοξίας
1η Κυριακή νηστειών του Πάσχα
Εικονοµαχία
2 φάσεις
Α΄ φάση (726-787) Β΄ φάση (815-843)
Ειρήνη η Αθηναία
(προσωρινή αναστήλωση)
Θεοδώρα
(οριστική αναστήλωση)
αναστήλωση των εικόνων

17. Αποτελέσματα μέτρων
Ανάπτυξη
9ος – 11ος αι.
Οργάνωση αξιόµαχου
στρατού.
Απελευθέρωση
εδαφών σε Βαλκάνια,
∆ύση, Ανατολή.
Εξωτερικά θέµατα
Συνθήκες ειρήνης
µε τους
βόρειους λαούς.
∆ιάδοση Χριστιανισµού.
Επανάκτηση του
ελέγχου των θαλάσσιων
δρόµων από τους
Σαρακηνούς.
Εσωτερικά θέµατα
Καλύτερη
οργάνωση
θεµάτων.
Ίδρυση νέων.
Αποκατάσταση
ηρεµίας στην
εκκλησία.
Νέοι νόµοι.
- Επαναγωγή
- Πρόχειρος Νόµος
Ρύθµιζαν:
- Καθήκοντα των
αρχόντων.
- Σχέσεις
Κράτους-Εκκλησίας
Επαρχιακό
βιβλίο
Ρύθµιζε:
- Εµπορικές
συναλλαγές.
- Λειτουργία
βιοτεχνιών,
επαγγελµατιών.
- Όρια κέρδους.
Προστασία µικροϊδιοκτητών/ελεύθερων
γεωργών από τους δυνατούς.
Νόµος του «Αλληλέγγυου»
Οι πλούσιοι γαιοκτήµονες πληρώνουν
τους φόρους των φτωχών γειτόνων τους.
Μακεδονική ∆υναστεία
Γεωργίας Ναυτιλίας Βιοτεχνίας Εµπορίου
Παιδίον Τόπος

18. «χρυσή εποχή» ή «µακεδονική αναγέννηση»
Λέων ο Μαθηµατικός
Πατριάρχης Φώτιος
Ιωάννης Γραµµατικός
Κωνσταντίνος-Κύριλλος
Χρήση ελληνικής
γλώσσας.
Φοίτηση επιµελών
φοιτητών δωρεάν.
Μελέτη αρχαίων
Ελλήνων συγγραφέων.
Καθηγητές/φοιτητές
δούλευαν ως
ανώτεροι υπάλληλοι
του κράτους.
Αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ΄ / καίσαρας Βάρδας
Πανεπιστήµιο Μαγναύρας
Τέλος
εικονοµαχίας
ιδρύουν
Πατριαρχική σχολή
Μελέτη αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων.
Καταγραφή σε χειρόγραφα βιβλία/παπύρους
των έργων της αρχαίας λογοτεχνίας, φιλοσοφίας
και επιστήµης.
Μιχαήλ Ψελλός
Πατριάρχης Φώτιος
Αρέθας
(επίσκοπος Καισαρείας)
Ανάπτυξη τεχνών
µικρογραφία, ελεφαντοτεχνία,
διακοσµητική, αγιογραφία
Λέων Στ΄ ο σοφός
Κωνσταντίνος ο
Πορφυρογέννητος
έγραψαν πολλά βιβλία
Παιδίον Τόπος

19. Οι περισσότεροι Βυζαντινοί ζούσαν στην ύπαιθρο σε…
κωµοπόλεις χωριά οικισµούς αγροικίες
Σπίτια
µικροκαλλιεργητές ∆υνατοί
ισόγεια, στενοί χώροι,
µικρά παράθυρα,
χαµηλές πόρτες
εξαρτιόταν από την οικονοµική κατάσταση των ιδιοκτητών
διώροφα µε κεραµίδια, εξωτερικά
σκάλα, εξώστες, κατώγι και
περίβολος µε αποθήκες
Γυναίκες
φροντίδα σπιτιού,
παιδιών, τροφίµων
γεωργικές εργασίες
κατά τη συγκοµιδή
ύφανση, κέντηµα
στο σπίτι
εργασία σε εργαστήρια, καταστήµατα
αρωµάτων και µεταξιού
Κήποι- περιβόλια καρποφόρα δέντρα, αµπέλια, ελιές, µουριές
για την εκτροφή µεταξοσκωλήκων,
δηµητριακά, βοσκοτόπια, δάση
Κάτοικοι στεριάς
Κάτοικοι νησιών, παραλιών
γεωργοί, βοσκοί
ψάρεµα, ναυτιλία
Παιδίον Τόπος

20. 532 Στάση του "Νίκα"
392
Ο χριστιανισμός
επίσημη θρησκεία
8ος αιώνας
Εικονομαχία
10ος αιώνας
Η Αυτοκρατορία Οι Βυζαντινοί μελετούν
χωρίζεται τους αρχαίους
Χτίζεται η Αγία Σοφιά
Γειτονικοί λαοί απειλούν το Βυζάντιο
395 537 ΆβαροιΠέρσες Βούλ
400 900 1000
ΣλάβοιΆραβες
Βυζαντινή
500 600
μ Χ
700 800
ΕΥΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ

21. 23. Η νομοθεσία και η διοίκηση εκσυγχρονίζονται
1. Ποια εσωτερικά προβλήματα δημιούργησαν στο Βυζάντιο οι νικηφόροι
πόλεμοι με τους γειτονικούς λαούς;
● Αποδιοργάνωσαν το στρατό των συνόρων και των ακριτικών περιοχών.
● Αποδυνάμωσαν οικονομικά το κράτος και στέρησαν την ύπαιθρο από
εργατικά χέρια.
● Χαλάρωσαν την απονομή δικαιοσύνης και οι νόμοι δεν εφαρμόζονταν με
δίκαιο τρόπο για όλους.
● Στέρησαν από πολλούς μικροκαλλιεργητές τα κτήματά τους και τους
μετέτρεψαν σε δουλοπάροικους των «δυνατών».
2. Τι έκανε ο αυτοκράτορας για να αντιμετωπίσει αυτά τα προβλήματα;
Ο αυτοκράτορας Λέων Γ’ ο Ίσαυρος, έκανε πολλές τολμηρές αλλαγές στη
νομοθεσία και τη διοίκηση του κράτους.
3. Ποιες ήταν οι αλλαγές στη νομοθεσία και τη διοίκηση;
● Χώρισε την αυτοκρατορία σε μεγάλες περιφέρειες, τα «Θέματα», και όρισε
ως διοικητές στρατηγούς, υπεύθυνους για την ασφάλεια της περιοχής τους.
● Μοίρασε δημόσια γη στους γεωργούς των ακριτικών περιοχών, με την
υποχρέωση να την καλλιεργούν οι ίδιοι, αλλά και να στρατεύονται για να την
προστατεύουν (Ακρίτες).
● Εκσυγχρόνισε τους παλιούς νόμους του Ιουστινιανού, τους προσάρμοσε
στις ανάγκες της εποχής και τους δημοσίευσε στην «Εκλογή». (Συλλογή
νόμων γραμμένη σε απλή γλώσσα, όριζε ότι: «όλοι οι πολίτες είναι ίσοι
απέναντι στους νόμους και τη δικαιοσύνη»).
● Με το «Γεωργικό Νόμο» προστάτευσε την περιουσία των ελεύθερων
γεωργών και των κτηνοτρόφων και εξασφάλισε καλύτερες συνθήκες ζωής για
όσους ζούσαν στην ύπαιθρο.
● Αφαίρεσε από τους κληρικούς και τους μοναχούς τη δημόσια εκπαίδευση
και επέβαλε στα εκκλησιαστικά και τα μοναστηριακά κτήματα τον κοινό για
όλους φόρο.
● Ανέθεσε την τήρηση των «φιλάνθρωπων» νόμων του στους δικαστές.
4. Πώς δέχτηκαν οι πολίτες τις μεταρρυθμίσεις του Λέοντα Γ’ και των
διαδόχων του;
Οι λαϊκές τάξεις τις δέχτηκαν με ανακούφιση. Οι πλούσιοι, οι «δυνατοί» και
οι μοναχοί δυσαρεστήθηκαν, γιατί τα μέτρα αυτά τους εμπόδιζαν να κερδίσουν
περισσότερα.
eimet08

22. 24. Η κρίση της εικονομαχίας διχάζει τους Βυζαντινούς
1. Πότε συγκλονίστηκε η αυτοκρατορία από σοβαρές ταραχές και ποιες
ήταν οι συνέπειές τους;
Στη διάρκεια του 8ου
αιώνα έγιναν σοβαρές ταραχές, οι οποίες δίχασαν τους
Βυζαντινούς και έφεραν σε δύσκολη θέση το κράτος. Αιτία ήταν οι αποφάσεις
των Ισαύρων αυτοκρατόρων λέοντα Γ’ και Κωνσταντίνου Ε’.
2. Ποιες ήταν οι αποφάσεις των αυτοκρατόρων;
● Να απαγορεύσουν την προσκύνηση και τη λατρεία των εικόνων.
● Να υποχρεώσουν τους μοναχούς και τους κληρικούς να υπηρετούν τη
στρατιωτική θητεία τους, πριν δεχτούν το ιερατικό τους αξίωμα.
3. Σε ποιες αντιμαχόμενες παρατάξεις χώρισαν το λαό και τους
κληρικούς οι αποφάσεις των αυτοκρατόρων;
● Τους εικονομάχους, που στήριζαν τις αποφάσεις του αυτοκράτορα.
● Τους εικονολάτρες, που υπερασπίζονταν τη λατρεία των εικόνων.
4. Πόσο κράτησε αυτός ο διχασμός και ποιες ήταν οι συνέπειές του;
Ο διχασμός αυτός κράτησε έναν περίπου αιώνα και είχε δυσάρεστες
συνέπειες για όλους. Στη διάρκειά του πολλοί άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους
και άλλοι φυλακίστηκαν και εξορίστηκαν. Ναοί και μοναστήρια έκλεισαν και
πολλές εικόνες, ψηφιδωτά και έργα τέχνης καταστράφηκαν. Διαταράχτηκαν οι
σχέσεις ανάμεσα στο Βυζάντιο και τη Δυτική εκκλησία.
5. Ποιες συνέπειες είχε ο διχασμός για τον αυτοκράτορα;
Ο αυτοκράτορας Λέων Γ’, που αντιμετώπισε με επιτυχία τους άραβες κι
έσωσε την Πόλη και την αυτοκρατορία, έχασε μεγάλο μέρος της δόξας του
και χρεώθηκε αυτή την αναταραχή, που έβλαψε πολύ το βυζαντινό κράτος.
6. Πώς ονομάστηκε η διαμάχη αυτή;
Η εσωτερική αυτή διαμάχη ονομάστηκε εικονομαχία.
7. Ποιος σταμάτησε την εικονομαχία;
Την εικονομαχία σταμάτησε η Ζ’ οικουμενική σύνοδος, την οποία συγκάλεσε η
αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843).
8. Τι αποφασίστηκε και έγινε δεκτό από όλους;
Αποφασίστηκε ότι: «κατά την προσκύνηση των εικόνων η λατρεία των πιστών
απευθύνεται προς τα εικονιζόμενα ιερά πρόσωπα και όχι προς την ίδια την
εικόνα και τα υλικά από τα οποία αυτή είναι φτιαγμένη».
9. Πώς γιορτάζεται το γεγονός αυτό;
Η συμφιλίωση αυτή και η αναστήλωση των εικόνων γιορτάζεται από την
εκκλησία μας την πρώτη Κυριακή των νηστειών του Πάσχα και ονομάζεται
Κυριακή της Ορθοδοξίας.
eimet08

23. 25. Το Βυζάντιο φτάνει στο απόγειο της ακμής του
1. Ποιοι κυβέρνησαν το Βυζαντινό κράτος από τον 9ο
ως τον 11ο
αιώνα;
Από τον 9ο
ως τον 11ο
αιώνα το Βυζαντινό κράτος κυβέρνησαν αυτοκράτορες
της μακεδονικής δυναστείας.
2. Ποια μέτρα πήραν οι Μακεδόνες αυτοκράτορες για την αντιμετώπιση
των εξωτερικών θεμάτων;
♣ Οργάνωσαν αξιόμαχο στρατό και απελευθέρωσαν πολλά από τα
κατακτημένα βυζαντινά εδάφη, στην Ανατολή, στη Δύση και στα Βαλκάνια.
♣ Έκλεισαν συνθήκες ειρήνης και φιλίας με τους λαούς του Βορρά και
διέδωσαν το χριστιανισμό και το βυζαντινό πολιτισμό στις χώρες τους.
♣ Ξαναπήραν από τους Σαρακηνούς τον έλεγχο των θαλάσσιων δρόμων και
τα βυζαντινά εμπορικά καράβια έπλεαν ελεύθερα σε όλη τη Μεσόγειο.
3. Ποια μέτρα πήραν για την εσωτερική οργάνωση και την καλή
λειτουργία του κράτους;
♦ Οργάνωσαν καλύτερα τα Θέματα της αυτοκρατορίας και πρόσθεσαν σ’ αυτά
και νέα από τις απελευθερωμένες και τις ακριτικές περιοχές.
♦ Επανέφεραν την ηρεμία στην ταραγμένη από τις διαμάχες της εικονομαχίας
εκκλησία και την έστρεψαν σε έργα ειρηνικά και φιλανθρωπικά.
♦ Ρύθμισαν με νέους νόμους (Επαναγωγή και Πρόχειρο Νόμο) τα καθήκοντα
των αρχόντων, καθόρισαν τις σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας και
προσάρμοσαν το δίκαιο στις συνθήκες της εποχής.
♦ Με το «Επαρχιακό βιβλίο» ρύθμισαν τα θέματα των εμπορικών
συναλλαγών και έβαλαν τάξη στη λειτουργία των βιοτεχνιών και των
επαγγελματιών, καθώς και στα όρια κέρδους καθενός.
♦ Για την προστασία των μικροϊδιοκτητών και των ελεύθερων γεωργών
επέβαλαν το νόμο του «Αλληλέγγυου». ( Όριζε οι πλούσιοι γαιοκτήμονες να
πληρώνουν μαζί με τους δικούς τους φόρους και τους φόρους των φτωχών
γειτόνων τους, όταν εκείνοι αδυνατούν).
4. Ποιες ήταν οι συνέπειες των μέτρων αυτών;
Τα μέτρα αυτά βοήθησαν στην ανάπτυξη της γεωργίας, της βιοτεχνίας, της
ναυτιλίας και του εμπορίου κι έφεραν πλούτο και δόξα στην αυτοκρατορία. Η
περίοδος αυτή ονομάστηκε «χρυσή εποχή του Βυζαντίου».
eimet08

24. 26. Η ανάπτυξη των γραμμάτων και η μελέτη των αρχαίων
Ελλήνων κλασικών
1. Ποιοι ήταν οι ιδρυτές του πανεπιστήμιου της Μαγναύρας;
Ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ’ και ο θείος του καίσαρας Βάρδας ίδρυσαν το
πανεπιστήμιο της Μαγναύρας.
2. Ποιοι δίδαξαν σ’ αυτό;
Σ’ αυτό δίδαξαν ονομαστοί καθηγητές όπως ο Λέων ο μαθηματικός, ο
πατριάρχης Φώτιος, ο Ιωάννης Γραμματικός και ο φωτιστής των Σλάβων
Κωνσταντίνος-Κύριλλος. Οι καθηγητές πληρώνονταν από το κράτος.
3. Πώς λειτουργούσε το πανεπιστήμιο και ποιο όφελος είχε το κράτος
απ’ αυτό;
Όλα σχεδόν τα μαθήματα γίνονταν στην ελληνική γλώσσα και στην έδρα της
Φιλοσοφίας διδάσκονταν οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς. Η φοίτηση όσων
διακρίνονταν για την επιμέλειά τους ήταν δωρεάν. Από τους καθηγητές και
τους απόφοιτους του Πανεπιστημίου το βυζαντινό κράτος και η εκκλησία
έπαιρναν τους ανώτερες υπαλλήλους τους.
4. Ποια άλλη σχολή λειτουργούσε την ίδια περίοδο;
Την ίδια περίοδο λειτουργούσε στην Κωνσταντινούπολη και η Πατριαρχική
Σχολή.
5. Ποιο έργο έγινε εκεί;
Εκεί δίδαξαν κληρικοί και λαϊκοί. Μελέτησαν τους αρχαίους Έλληνες
συγγράφεις και κατέγραψαν σε χειρόγραφα βιβλία και περγαμηνές ό,τι από
την αρχαία λογοτεχνία, τη φιλοσοφία και τις επιστήμες είχε διασωθεί.
6. Ποιοι πρωτοστατούσαν στο έργο που γίνονταν εκεί;
Ο πατριάρχης Φώτιος, ο επίσκοπος Καισαρείας Αρέθας, και φιλόσοφος
Μιχαήλ Ψελλός. Τα χειρόγραφα βιβλία πλούτιζαν τις δημόσιες βιβλιοθήκες
του κράτους και πωλούνταν σε ιδιωτικές. Από τα έσοδα των πωλήσεων
αγόραζαν τα υλικά γραφής των βιβλίων.
7. Ποιοι άλλοι βοήθησαν στην ανάπτυξη των γραμμάτων;
Οι ίδιοι οι αυτοκράτορες Λέων ΣΤ’ ο σοφός και Κωνσταντίνος ο
Πορφυρογέννητος έγραψαν πολλά βιβλία. Τα χρόνια αυτά «το παλάτι έμοιαζε
με ακαδημία, όπου όλοι μελετούσαν».
8. Πώς ωφέλησε την τέχνη η ανάπτυξη των γραμμάτων;
Η μικρογραφία, η ελεφαντοτεχνία, και η διακοσμητική λειτούργησαν
παράλληλα με την αγιογραφία, που επανήλθε μετά την αναστήλωση των
εικόνων. Για όλα αυτά, πολλοί ονομάζουν την περίοδο αυτή «χρυσή εποχή» η
«μακεδονική αναγέννηση».
eimet08

25. 27. Η καθημερινή ζωή στην ύπαιθρο στα χρόνια των Ισαύρων
και των Μακεδόνων
1. Πού κατοικούσε μεγάλο μέρος των Βυζαντινών;
Κατοικούσαν στην ύπαιθρο σε κωμοπόλεις και χωριά, αλλά και σε οικισμούς
και σε αγροικίες χτισμένες γύρω απ’ αυτά.
2. Πώς ήταν χτισμένα τα χωριά των Βυζαντινών;
Ήταν χτισμένα στις πλαγιές λόφων πλάι σε πηγές. Στο κέντρο του χωριού
ήταν η πλατεία και η μεγάλη εκκλησία, όπου γινόταν πανηγύρι την ημέρα της
γιορτής του τοπικού Αγίου. Παρόμοιες γιορτές γίνονταν και στα ξωκλήσια.
3. Πώς ήταν τα σπίτια των μικροκαλλιεργητών;
Οι μικροκαλλιεργητές έμεναν σε μικρές στενάχωρες κατοικίες με χαμηλές
πόρτες και μικρά παράθυρα.
4. Πώς ζούσαν οι δυνατοί;
Ζούσαν σε σπίτια διώροφα σκεπασμένα με κεραμίδια, με εξωτερική σκάλα και
εξώστες, για θέα και αναψυχή.
5. Τι υπήρχε στα κατώγια και τον περίβολο των σπιτιών;
Υπήρχαν κελάρια, πατητήρια και αποθήκες για τους καρπούς και τα τρόφιμα.
6. Ποια ήταν η φροντίδα όλων των κατοίκων πλούσιων και φτωχών;
Φρόντιζαν να μη λείπουν από το σπίτι τα απαραίτητα για τη διατροφή της
οικογένειάς τους. Δηλαδή, το σιτάρι, το κρασί και το λάδι.
7. Ποιος ήταν ο ρόλος των γυναικών;
Είχαν την επιμέλεια του σπιτιού, των παιδιών, των τροφίμων και των
φαγητών. Στις γεωργικές εργασίες έπαιρναν μέρος μόνο στις περιόδους
συγκομιδής καρπών. Πολλές εργάζονταν στο σπίτι υφαίνοντας και κεντώντας
και άλλες σε εργαστήρια και καταστήματα αρωμάτων και μεταξιού.
8. Τι υπήρχε γύρω από τους οικισμούς;
Γύρω από τους οικισμούς υπήρχαν κήποι και περιβόλια με καρποφόρα
δέντρα, κτήματα φυτεμένα με αμπέλια και ελιές και χωράφια σπαρμένα με
δημητριακά, καθώς και μουριές για την εκτροφή του μεταξοσκώληκα.
9. Τι υπήρχε σε κάθε χωριό;
Υπήρχε κοινόχρηστη περιοχή με δάση και βοσκοτόπια για την προμήθεια των
ξύλων και για τη βοσκή των ζώων.
10. Ποιες ήταν οι κύριες ασχολίες των κατοίκων;
Οι κάτοικοι των στεριανών χωριών ήταν συνήθως γεωργοί και βοσκοί. Στα
νησιά και τα παράλια ασχολούνταν με το ψάρεμα και τη ναυτιλία. Αρκετοί από
αυτούς ήταν τεχνίτες γεωργικών μέσων και εργαλείων, μεταφορείς και
μικροέμποροι των αγροτικών προϊόντων.
eimet08

26. Σκάρπα Ηλέκτρα
23. Η ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ Η ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΖΟΝΤΑΙ
Τα εσωτερικά προβλήματα:
Οι μακροχρόνιοι πόλεμοι δημιούργησαν στο Βυζάντιο πολλά εσωτερικά προβλήματα:
 αποδιοργάνωσαν το στρατό των συνόρων.
 εξάντλησαν οικονομικά το κράτος και στέρησαν τους εργάτες από την ύπαιθρο.
 οι νόμοι δεν εφαρμόζονταν με δίκαιο τρόπο για όλους.
 στέρησαν από τους μικροκαλλιεργητές τα κτήματά τους και τους έκαναν δουλοπάροικους
(δούλους) των «δυνατών».
Οι αλλαγές στη νομοθεσία και τη διοίκηση:
Για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα αυτά ο αυτοκράτορας Λέων ο Γ’ ο Ίσαυρος έκανε
τολμηρές αλλαγές στη διοίκηση και στην οικονομία:
 χώρισε την αυτοκρατορία σε μεγάλες περιφέρειες, τα «Θέματα», και όρισε στρατηγούς για
να τα διοικούν και να είναι υπεύθυνοι για την ασφάλειά τους.
 όρισε στρατιώτες στις ακριτικές περιοχές, τους Ακρίτες, και τους έδωσε γη να καλλιεργούν.
 εκσυγχρόνισε τους παλιούς νόμους του Ιουστινιανού (Νεαρές) και τους προσάρμοσε στις
ανάγκες της εποχής δημιουργώντας την «Εκλογή». Η «Εκλογή» ήταν γραμμένη στα Ελληνικά
και όριζε ότι «όλοι οι πολίτες είναι ίσοι απέναντι στους νόμους».
 Δημιούργησε το «Γεωργικό Νόμο» και προστάτευσε την περιουσία των ελεύθερων γεωργών
και κτηνοτρόφων.
 Αφαίρεσε από τους κληρικούς και τους μοναχούς την δημόσια εκπαίδευση και επέβαλλε στα
κτήματα της εκκλησίας και των μοναστηριών κοινό φόρο.
 Ανέθεσε την τήρηση των νόμων στους δικαστές.
Τους νόμους του Λέοντα του Γ’ του Ίσαυρου δέχτηκαν με ανακούφιση οι λαϊκές τάξεις αλλά
δυσαρεστήθηκαν οι πλούσιοι και οι μοναχοί.

27. 25. Η ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΔΙΧΑΖΕΙ ΤΟΥΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥΣ
Σκάρπα Ηλέκτρα
15/02/11
Η
ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑ
Η ΛΥΣΗ
Η διαμάχη σταμάτησε με
την Ζ’ Οικουμενική
Σύνοδο που συγκάλεσε η
αυτοκράτειρα Θεοδώρα.
ΤΑ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Πολλοί άνθρωποι
έχασαν τη ζωή
τους. Άλλοι
φυλακίστηκαν ή
εξορίστηκαν.
ΟΙ
ΠΑΡΑΤΑΞΕΙΣ
ΑΙΤΙΑ
Ναοί και μοναστήρια
έκλεισαν και πολλές
εικόνες, ψηφιδωτά και
έργα τέχνης
καταστράφηκαν.
Διαταράχτηκαν οι
σχέσεις με τη Δυτική
Εκκλησία, η οποία
πήρε το μέρος των
εικονολατρών.
Απαγόρευση προσκύνησης
και λατρείας των εικόνων.
Υποχρέωση των μοναχών
και των κληρικών να
υπηρετούν τη στρατιωτική
τους θητεία πριν δεχτούν
το ιερατικό τους αξίωμα.
Εικονομάχοι:
στήριζαν τις
αποφάσεις του
αυτοκράτορα
Εικονολάτρες:
υπερασπίζονταν
τις εικόνες
Αποφασίστηκε ότι η προσκύνηση και
η λατρεία των εικόνων θα γίνεται
μόνο προς τα ιερά πρόσωπα και όχι
προς την εικόνα και τα υλικά που
είναι φτιαγμένη.
Η αναστήλωση των
εικόνων γιορτάζεται από
την εκκλησία μας την
Κυριακή της Ορθοδοξίας.

28. 15/02/11
Σκάρπα Ηλέκτρα
25. ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΦΤΑΝΕΙ ΣΤΟ ΑΠΟΓΕΙΟ ΤΗΣ ΑΚΜΗΣ ΤΟΥ
Εξωτερικά θέματα:
 Οργάνωση στρατού και απελευθέρωση κατεκτημένων περιοχών.
 Συνθήκες ειρήνης και φιλίας και διάδοση του χριστιανισμού και του
βυζαντινού πολιτισμού.
 Έλεγχος των θαλάσσιων δρόμων και άνθηση του εμπορίου.
Εσωτερική οργάνωση:
 Καλύτερη οργάνωση των Θεμάτων και προσθήκη νέων στα ήδη υπάρχοντα.
 Επαναφορά της ηρεμίας στην εκκλησία.
Επαναγωγή και Πρόχειρος Νόμος:
 καθήκοντα των αρχόντων.
 καθορισμός σχέσεων Κράτους-Εκκλησίας.
 προσαρμογή δικαίου στις συνθήκες της εποχής.
«Επαρχιακό βιβλίο»:
 ρύθμιση των εμπορικών συναλλαγών.
 ρύθμιση της λειτουργίας των βιοτεχνιών και των επαγγελματιών – όρια
στο κέρδος.
Νόμος του «Αλληλέγγυου»:
 οι πλούσιοι γαιοκτήμονες πληρώνουν στο κράτος, εκτός από τους δικούς
τους φόρους, και τους φόρους των φτωχών γειτόνων τους (μικροϊδιοκτήτες
και ελεύθεροι γεωργοί), όταν εκείνοι αδυνατούν.
Τελικά αποτελέσματα:
«Χρυσή εποχή του Βυζαντίου»  Ανάπτυξη της γεωργίας, της βιοτεχνίας,
της ναυτιλίας και του εμπορίου – πλούτος και δόξα στην αυτοκρατορία.

29. 17/02/11
Σκάρπα Ηλέκτρα
26. Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ
ΑΡΧΑΙΩΝ ΚΛΑΣΣΙΚΩΝ
Στα χρόνια της μακεδονικής δυναστείας το Βυζάντιο γνώρισε μεγάλη
ανάπτυξη στα γράμματα και τις τέχνες.
Το πανεπιστήμιο της Μαγναύρας:
 το ίδρυσαν ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ’ και ο θείος του καίσαρας Βάρδας.
 σ’ αυτό δίδαξαν ονομαστοί καθηγητές και κληρικοί.
 οι καθηγητές πληρώνονταν από το κράτος.
 τα μαθήματα γίνονταν στην ελληνική γλώσσα και στη Φιλοσοφία
διδάσκονταν οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς.
 η φοίτηση για όσους διακρίνονταν για την επιμέλειά τους ήταν δωρεάν.
 οι ανώτεροι υπάλληλοι της Εκκλησίας και του κράτους ήταν καθηγητές και
απόφοιτοι του Πανεπιστημίου.
Πατριαρχική Σχολή:
 σ’ αυτή δίδασκαν ονομαστοί καθηγητές και κληρικοί.
 ο Πατριάρχης Φώτιος, ο επίσκοπος της Καισάρειας Αρέθας και ο
φιλόσοφος Μιχαήλ Ψέλλος μελέτησαν τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς και
κατέγραψαν σε χειρόγραφα βιβλία και περγαμηνές ό,τι από της αρχαία
λογοτεχνία, τη φιλοσοφία και τις επιστήμες είχε διασωθεί. Τα βιβλία αυτά
βρίσκονταν σε δημόσιες βιβλιοθήκες και πωλούνταν σε ιδιωτικές.
Η ανάπτυξη της τέχνης:
την περίοδο της μακεδονικής δυναστείας αναπτύχθηκε η μικρογραφία, η
ελεφαντοτεχνία, η διακοσμητική και η αγιογραφία.
Για όλα αυτά πολλοί ονομάζουν την περίοδο αυτή «χρυσή εποχή» του
Βυζαντίου και άλλοι «μακεδονική αναγέννηση».

30. 22/02/11
27. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΥΠΑΙΘΡΟ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΩΝ ΙΣΑΥΡΩΝ ΚΑΙ
ΤΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ
Πού ήταν χτισμένα τα σπίτια των Βυζαντινών:
 μεγάλο μέρος των Βυζαντινών ζούσε στην ύπαιθρο.
 κατοικούσαν σε κωμοπόλεις, χωριά, σε οικισμούς και αγροικίες.
 τα σπίτια τα έχτιζαν στις πλαγιές των λόφων πλάι σε πηγές.
 κάνανε τοπικά πανηγύρια για να τιμήσουν τον προστάτη Άγιο στην
πλατεία του χωριού ή σε ξωκλήσια την άνοιξη-καλοκαίρι.
Πώς ήταν χτισμένα τα σπίτια των Βυζαντινών:
 οι μικροκαλλιεργητές έμεναν σε ισόγειες στενόχωρες κατοικίες με
χαμηλές πόρτες και μικρά παράθυρα.
 οι «Δυνατοί» έμεναν σε διώροφα σπίτια σκεπασμένα με κεραμίδια, με
εξωτερική σκάλα και εξώστες.
 στα «καταγώγια» και στον περίβολο του σπιτιού βρισκόταν τα
κελάρια, τα πατητήρια και οι αποθήκες των τροφίμων.

31. Σκάρπα Ηλέκτρα
Οι ασχολίες των γυναικών:
 οι γυναίκες είχαν την επιμέλεια του σπιτιού, των παιδιών, των
τροφίμων και των φαγητών.
 στις γεωργικές εργασίες έπαιρναν μέρος μόνο στις περιόδους
συγκομιδής των καρπών.
 πολλές γυναίκες ύφαιναν στο σπίτι ή σε εργαστήρια και εργάζονταν
σε καταστήματα αρωμάτων και μεταξιού.
Τα κτήματα των Βυζαντινών:
 υπήρχαν κήποι, περιβόλια, αμπέλια, ελιές, χωράφια με δημητριακά
και μουριές που στα φύλλα τους έτρεφαν μεταξοσκώληκες.
 κάθε χωριό είχε μια κοινόχρηστη περιοχή με δάση και βοσκοτόπια
για την προμήθεια ξύλων και τη βοσκή των ζώων.
Οι ασχολίες των ανδρών:
 οι κάτοικοι των χωριών της στεριάς ήταν γεωργοί και βοσκοί.
 οι κάτοικοι των χωριών των νησιών ασχολούνταν με το ψάρεμα και
την ναυτιλία.
 αρκετοί Βυζαντινοί ήταν τεχνίτες γεωργικών εργαλείων, μεταφορείς,
μικροέμποροι των αγροτικών προϊόντων.

33. eleni_prof
ΕΕΠΠΑΑΝΝΑΑΛΛΗΗΠΠΤΤΙΙΚΚΟΟ ΙΙΣΣΤΤΟΟΡΡΙΙΑΑΣΣ
ΗΗ ΜΜΕΕΓΓΑΑΛΛΗΗ ΑΑΚΚΜΜΗΗ ΤΤΟΟΥΥ ΒΒΥΥΖΖΑΑΝΝΤΤΙΙΝΝΟΟΥΥ ΚΚΡΡΑΑΤΤΟΟΥΥΣΣ
ΟΟννοομμααττεεππώώννυυμμοο ::……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
ΗΗ ΜΜΕΕΓΓΑΑΛΛΗΗ ΑΑΚΚΜΜΗΗ ΤΤΟΟΥΥ ΒΒΥΥΖΖΑΑΝΝΤΤΙΙΝΝΟΟΥΥ ΚΚΡΡΑΑΤΤΟΟΥΥΣΣ
ΟΟννοομμααττεεππώώννυυμμοο
::……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
ΣΣυυμμππλληηρρώώσσττεε τταα κκεεννάά ττοουυ κκεειιμμέέννοουυ..
Ο Λέων Γ΄ ο Ίσαυρος έκανε αλλαγές στη
νομ………………………….... και τη διοί…………………….... του κράτους .Τα
μέτρα του Λέοντα για την Εκκ………………………… δημιούργησαν
αναστάτωση και χώρισαν το λαό σε δύο παρατάξεις, τους
ει………………………………… και τους ει…………………………………. Ο διχασμός
αυτός κράτησε ...…… περίπου αι………… . Η …………..Οικουμενική
σ………………………, την οποία συγκάλεσε η ………………… σταμάτησε
την εικονομαχία, και αποφάσισε την α…………………………… των
εικόνων, το 8.............
Από τον 9ο
έως τον 11ο
αιώνα το Βυζαντινό κράτος
κυβέρνησαν αυτοκράτορες της ………………………………..
…………………………. . Η περίοδος αυτή ονομάστηκε « χ…………….......
………………....... » του Βυζαντίου, γιατί αναπτύχθηκαν τα
γρά………………………….... και οι τέ…………………....
Ο αυτοκράτορας ………………………… και ο θείος του
……………………… ίδρυσαν το ………………………… της …………………….. .
Την ίδια περίοδο λειτουργούσε στην Κ…………………………… και η
Π………………………….. ……………….
Οι Βυζαντινοί ασχολούνταν με τη γ...………….. την κ..…………, το ψ...……………… και τη
ναυ…………………… .Τα σπίτια των φτωχών ήταν ισ………………….... και στενόχωρα, ενώ των
πλουσίων ήταν διώ..................Οι γυναίκες είχαν τη φροντίδα του σπ............ και των παι...................
Βοηθούσαν ακόμα και στις γεω................. εργασίες.
ΓΓρράάφφωω δδίίππλλαα σσττοο κκάάθθεε μμέέττρροο ττηη σσηημμαασσίίαα ττοουυ ::
««ΕΕκλογή» ………………………………………………………………………………………………..……..
«Γεωργικός Νόμος» ………………………………………………….…………………………………
«Θέματα» ……………………………………………………………………………………….……………..
«Επαρχιακό βιβλίο» ………………………………………………………………….…………………
«Αλληλέγγυος»……………………………………………………………………………..……………….
Συλλογή νόμων που εκσυγχρόνιζαν παλιότερους. Οι πλούσιοι έπρεπε να πληρώνουν τους

34. eleni_prof
φόρους των φτωχών. Ρύθμιζε τις εμπορικές συναλλαγές.
Προστάτευε την περιουσία των γεωργών .Διοικητικές περιφέρειες.
Τι γνωρίζεις για το «Επαρχιακό βιβλίο» και τι για το «Νόμο του Αλληλέγγυου
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
ΒΒάάλλττεε ΣΣ γγιιαα ττηη σσωωσσττήή ππρρόότταασσηη κκααιι ΛΛ γγιιαα ττηη λλάάθθοοςς ππρρόότταασσηη::
Οι μεταρρυθμίσεις του Λέοντα Γ' και των διαδόχων του ανακούφισαν τους πλούσιους τους
δυνατούς και τους μοναχούς. ..............
Οι εικονομάχοι υπερασπίζονταν τη λατρεία των εικόνων . ...............
Στη Ζ' Οικουμενική Σύνοδο αποφασίστηκε ότι κατά την προσκύνηση των εικόνων η λατρεία
των πιστών απευθύνεται στο εικονιζόμενο πρόσωπο. .....
Σαρακηνοί πειρατές, τους οποίους οι Βυζαντινοί αντιμετώπισαν με επιτυχία. ……………………………..
Η αναστήλωση των εικόνων γιορτάζεται την Κυριακή της Ορθοδοξίας. ..........
Η ναυτιλία προόδευσε ξανά, όταν άνοιξαν οι θαλάσσιοι δρόμοι μετά τον περιορισμό της
πειρατείας. ...............
Σε πολλά χωριά του Βυζαντίου ασχολούνταν με την εκτροφή του μεταξοσκώληκα. ...............
Τι γνωρίζετε για το πανεπιστήμιο της Μαγναύρας; (ποιοι το ίδρυσαν, ποιοι δίδαξαν ,τι
διδάσκονταν οι φοιτητές και σε ποια γλώσσα)
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
.......................................
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

35. eleni_prof
…………………………………………………………………………………… γεω................. εργασίες.
ΓΓρράάφφωω δδίίππλλαα σσττοο κκάάθθεε μμέέττρροο ττηη σσηημμαασσίίαα ττοουυ ::
««ΕΕκλογή» ………………………………………………………………………………………………..……..
«Γεωργικός Νόμος» ………………………………………………….…………………………………
«Θέματα» ……………………………………………………………………………………….……………..
«Επαρχιακό βιβλίο» ………………………………………………………………….…………………
«Αλληλέγγυος»……………………………………………………………………………..……………….
Συλλογή νόμων που εκσυγχρόνιζαν παλιότερους. Οι πλούσιοι έπρεπε να πληρώνουν τους
φόρους των φτωχών. Ρύθμιζε τις εμπορικές συναλλαγές.
Προστάτευε την περιουσία των γεωργών .Διοικητικές περιφέρειες.
Τι γνωρίζεις για το «Επαρχιακό βιβλίο» και τι για το «Νόμο του Αλληλέγγυου
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
ΒΒάάλλττεε ΣΣ γγιιαα ττηη σσωωσσττήή ππρρόότταασσηη κκααιι ΛΛ γγιιαα ττηη λλάάθθοοςς ππρρόότταασσηη::
Οι μεταρρυθμίσεις του Λέοντα Γ' και των διαδόχων του ανακούφισαν τους πλούσιους τους
δυνατούς και τους μοναχούς. ..............
Οι εικονομάχοι υπερασπίζονταν τη λατρεία των εικόνων . ...............
Στη Ζ' Οικουμενική Σύνοδο αποφασίστηκε ότι κατά την προσκύνηση των εικόνων η λατρεία
των πιστών απευθύνεται στο εικονιζόμενο πρόσωπο. .....
Σαρακηνοί πειρατές, τους οποίους οι Βυζαντινοί αντιμετώπισαν με επιτυχία. ……………………………..
Η αναστήλωση των εικόνων γιορτάζεται την Κυριακή της Ορθοδοξίας. ..........
Η ναυτιλία προόδευσε ξανά, όταν άνοιξαν οι θαλάσσιοι δρόμοι μετά τον περιορισμό της
πειρατείας. ...............
Σε πολλά χωριά του Βυζαντίου ασχολούνταν με την εκτροφή του μεταξοσκώληκα. ...............
Τι γνωρίζετε για το πανεπιστήμιο της Μαγναύρας; (ποιοι το ίδρυσαν, ποιοι δίδαξαν ,τι
διδάσκονταν οι φοιτητές και σε ποια γλώσσα)
...........................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................

36. eleni_prof
...........................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................
..............................
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………
.....................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................
..............................
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………

37. Γκουτσίδης Αντώνιος
ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ___________________________________________________________
1. Συμπληρώστε τα κενά των παρακάτω προτάσεων
με τις κατάλληλες λέξεις:
Α) Για να αντιμετωπίσει τα σοβαρά εσωτερικά προ-
βλήματα ο αυτοκράτορας Λέων ο Γ΄ ο Ίσαυρος, έκανε
αλλαγές στη ______________ και στη
______________ του κράτους.
Β) Στη διάρκεια του 8ου
αιώνα, οι αποφάσεις των Ι-
σαύρων αυτοκρατόρων δημιούργησαν αναταραχή
στους κληρικούς και στο λαό και τον χώρισαν σε δύο
αντιμαχόμενες παρατάξεις: τους ______________, που στήριζαν τις αποφάσεις του αυτοκράτορα
και τους ______________, που υπερασπίζονταν τη λατρεία των εικόνων. Την εσωτερική αυτή δια-
μάχη, που έμεινε γνωστή ως ______________, σταμάτησε η Ζ΄ οικουμενική σύνοδος, την οποία
συγκάλεσε η αυτοκράτειρα ______________. Η συμφιλίωση αυτή των χριστιανών και η αναστή-
λωση των εικόνων γιορτάζεται από την εκκλησία μας, την πρώτη Κυριακή των νηστειών του
______________ και ονομάζεται ______________ της ______________.
Γ) Από τον 9ο
έως τον 11ο
αιώνα το Βυζάντιο κυβέρνησαν αυτοκράτορες της ______________
______________. Η περίοδος αυτή ήταν από τις πιο λαμπρές για την αυτοκρατορία και ονομάστη-
κε ______________ ______________ του Βυζαντίου.
2. Γράψτε τη λέξη ΣΩΣΤΟ δίπλα από κάθε σωστή πρόταση ή τη λέξη ΛΑΘΟΣ δίπλα από κά-
θε λανθασμένη πρόταση:
Α) Ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ΄ και ο καίσαρας Βάρδας ίδρυσαν την Πατριαρχική Σχολή. ____________
Β) Η μικρογραφία είναι η τέχνη κατασκευής μικρών αντικειμένων από δόντια ελέφαντα. ____________
Γ) Τα περισσότερα χωριά των Βυζαντινών ήταν χτισμένα σε πλαγιές λόφων πλάι σε πηγές. ___________
Δ) Το ψάρεμα και το κυνήγι ήταν από τις πιο ευχάριστες ασχολίες των Βυζαντινών. ____________
Ε) Οι μικροκαλλιεργητές έμεναν σε διώροφα σπίτια σκεπασμένα με κεραμίδια, με εξωτερική σκάλα και ε-
ξώστες. ____________
3. Αντιστοιχίστε σωστά:
Γεωργικός νόμος Προστάτευε την περιουσία των ελεύθερων γεωργών
και των κτηνοτρόφων και εξασφάλιζε καλύτερες
συνθήκες ζωής για όσους ζούσαν στην ύπαιθρο.
Επαναγωγή και Πρόχειρος νόμος Ρύθμιζε τα θέματα των εμπορικών συναλλαγών και
έβαζε τάξη στη λειτουργία των βιοτεχνών και των
επαγγελματιών, καθώς και στα όρια κέρδους καθε-
νός.
Επαρχιακό βιβλίο
Οι πλούσιοι γαιοκτήμονες, μαζί με τους δικούς τους
φόρους, πλήρωναν στο κράτος και τους φόρους των
φτωχών γειτόνων τους, όταν εκείνοι
Αδυνατούσαν.
Νόμος του «Αλληλέγγυου»
Ρύθμιζε τα καθήκοντα των αρχόντων, καθόριζε τις
σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας και προσάρμοζε το
δίκαιο στις συνθήκες της εποχής.

38. Γκουτσίδης Αντώνιος
4. Συμπληρώστε το παρακάτω σταυρόλεξο με τις κατάλληλες λέξεις:
2. 3. 5.
Μ Μ Ψ
1. Α Ν Α Γ Ε Ν Ν Η Σ Η
Γ Θ Λ
Ν Η Λ
Α Μ Ο 6.
Υ Α Σ Δ
Ρ Τ 9. 8. Η
Α Ι Σ Α 7. Μ
Σ Κ Ο Κ Θ Η
4. Π Ο Ρ Φ Υ Ρ Ο Γ Ε Ν Ν Η Τ Ο Σ
Σ Ο Ι Μ Ρ
Σ Τ Α Ι
Ε Τ Α
10. Β Α Ρ Δ Α Σ Α Κ
Α
1. Η ανάπτυξη των γραμμάτων και των τεχνών ονομάστηκε
και μακεδονική …….
2. Στο πανεπιστήμιο της …όλα σχεδόν τα μαθήματα γίνονταν
στην ελληνική γλώσσα.
3. Λέων ο … Καθηγητής που ήθελαν και οι Άραβες.
4. Κωνσταντίνος ο …Αυτοκράτορας που έγραψε πολλά βι-
βλία.
5. Μιχαήλ … Φιλόσοφος που πρωτοστάτησε στο έργο της
μελέτης των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων.
6. Τα καλλιεργούσαν οι Βυζαντινοί στα χωράφια τους.
7. Ο Λέων ο Γ΄ χώρισε την αυτοκρατορία σε μεγάλες περιφέ-
ρειες που ονομάστηκαν …
8. Φύλαγαν τα σύνορα.
9. Λέων ΣΤ΄ ο … Άλλος ένας αυτοκράτορας που έγραψε βιβλία.
10. Θείος του αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ΄ με τον οποίο ίδρυσαν πανεπιστήμιο.
5. Απαντήστε με λίγα λόγια:
Τι ήταν τα «κατώγια» και τι υπήρχαν σ’ αυτά;
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
βαθμός

39. ΦΡΥΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
ΙΣΤΟΡΙΑ Ε΄ ΤΑΞΗΣ
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε΄: Η μεγάλη ακμή του βυζαντινού κράτους
Ανακεφαλαιωτική γραπτή δοκιμασία τ…. μαθητ…… …………………………………
1. Αντιστοιχίζω με ό,τι ταιριάζει:
Εκλογή ● ● Προστάτευε την περιουσία των γεωργών.
Γεωργικός Νόμος ● ● Διοικητικές περιφέρειες.
Θέματα ● ● Συλλογή νόμων που εκσυγχρόνιζαν παλιότερους.
Επαρχιακό βιβλίο ● ● Οι πλούσιοι έπρεπε να πληρώνουν τους φόρους των φτωχών.
Αλληλέγγυος ● ● Ρύθμιζε τις εμπορικές συναλλαγές.
2. Συμπληρώνω τα κενά:
Ο Λέων Γ,΄ο Ίσαυρος έκανε αλλαγές στη ν………………………και στη δ……………………... .
Χώρισε την αυτοκρατορία σε …………………., μοίρασε δημόσια γη στους………………….... .
Θεωρούσε μεγαλύτερο αγαθό τη δ…………………... και έκανε νέους νόμους. Το σπουδαίο
έργο του και τη δόξα των Ισαύρων σκίασε το πρόβλημα της ………………………… .
Στα χρόνια της μ……………………...δυναστείας η βυζαντινή αυτοκρατορία έφτασε στο από-
γειο της ακμής του. Η περίοδος αυτή ονομάστηκε « …………………………………………….. »
Άνθισαν ιδιαίτερα τα ………………………… και οι ………………………… και αναπτύχθηκαν
η ……………………….., η ……………………..., η …………………….. και το …………………… .
3. Απαντώ σύντομα:
Ονομάστηκε έτσι η διαμάχη για τις εικόνες. …………………………
Έτσι λέγονταν όσοι υποστήριζαν τις εικόνες. …………………………
Έτσι λέγονταν όσοι δεν υποστήριζαν τις εικόνες. …………………………
Αυτοκράτειρα που επανέφερε τις εικόνες. …………………………
Σύνοδος που έλυσε το πρόβλημα με τις εικόνες. …………………………
Η αναστήλωση των εικόνων γιορτάζεται την ……………………………………………
Πανεπιστήμιο που ίδρυσε ο Μιχαήλ Γ.΄ …………………………
Θείος και σύμβουλος του αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ΄ …………………………
Σπουδαίος καθηγητής της Μαγναύρας ……………………………………………
Φημισμένη σχολή της Κωνσταντινούπολης .…………………………………………...
Μελέτησαν και ο πατριάρχης …………………………
διέσωσαν τα έργα ο επίσκοπος Καισαρείας …………………………
των αρχαίων Ελλήνων. ο Μιχαήλ …………………………
Οργανωμένα σωματεία επαγγελματιών …………………………
Έτσι ονομάστηκε ο αυτοκράτορας Λέων ο ΣΤ΄ …………………………
Συγγραφέας ήταν και ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ο …………………………

40. ΦΡΥΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
4. Βάζω πριν από κάθε πρόταση ( Θ ) για τα θετικά και ( Α ) για τα αρνητικά:
Χωρίστηκε η αυτοκρατορία σε πολλά θέματα.
Ο νόμος τιμωρούσε με τον ίδιο τρόπο πλούσιους και φτωχούς.
Μοιράστηκε γη στους κατοίκους των συνόρων και δημιουργήθηκε στρατός.
Ο Λέων ο Γ΄ απαγόρευσε την προσκύνηση των εικόνων
Χωρίστηκαν οι Βυζαντινοί για τις εικόνες.
Καταστράφηκαν πολλά έργα τέχνης κατά την εικονομαχία.
Βελτιώθηκε η ζωή στην ύπαιθρο με το Γεωργικό νόμο και τον Αλληλέγγυο.
Θεσπίστηκαν νέοι νόμοι όπως η Επαναγωγή και ο Πρόχειρος Νόμος
Μελέτησαν και διέσωσαν τα έργα των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων.
Ίδρυσαν πανεπιστήμιο, καλλιέργησαν τα γράμματα και τις τέχνες.
Οι Δυνατοί έπαιρναν τις περιουσίες των φτωχών
Τα νησιά τα απειλούσαν πειρατές.
Νικήθηκαν οι Σαρακηνοί και ελευθερώθηκαν οι θαλάσσιοι δρόμοι.
Δημιουργήθηκε νέος αρχιτεκτονικός ρυθμός, ο βυζαντινός.
Αναπτύχθηκαν νέες τέχνες όπως η μικρογραφία και η ελεφαντοτεχνία
5. Βάζω ( Σ ) για το σωστό και ( Λ ) για το λάθος:
Ο Λέων ο Γ΄ αντιμετώπισε με επιτυχία τους Άραβες.
Οι Βυζαντινοί αντιμετώπισαν τους Σαρακηνούς με τον εκχριστιανισμό τους.
Η ναυτιλία προόδευσε ξανά, όταν αντιμετωπίστηκε η πειρατεία.
Με το « Επαρχιακό Βιβλίο » καθορίστηκαν οι σχέσεις κράτους - εκκλησίας.
Οι Μακεδόνες αυτοκράτορες διέδωσαν το χριστιανισμό στους λαούς του Βορρά.
Ο νόμος του «Αλληλέγγυου» ήταν υπέρ των πλουσίων.
Ο χαλίφης της Βαγδάτης ήθελε να πάρει στην αυλή του τον Ιωάννη Γραμματικό.
Σε πολλά χωριά του Βυζαντίου ασχολούνταν με την εκτροφή των μεταξοσκωλήκων.
Κάθε χωριό είχε τη δική του περιφέρεια γης.
Τα « ξεφτέρια » ήταν εκπαιδευμένα κυνηγετικά γεράκια.
Ι. Φ

41. ΦΡΥΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
ΙΣΤΟΡΙΑ Ε΄ ΤΑΞΗΣ
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε΄: Η μεγάλη ακμή του βυζαντινού κράτους
Ανακεφαλαιωτική γραπτή δοκιμασία τ…. μαθητ…… …………………………………
1. Γράφω για τις αλλαγές στη νομοθεσία και στη διοίκηση του Βυζαντίου από τον
αυτοκράτορα Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο:
2. Γράφω για την εικονομαχία:
3. Η ανάπτυξη των γραμμάτων και η μελέτη των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων στα
χρόνια των Μακεδόνων αυτοκρατόρων:
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
ΕΠΙΛΕΓΩ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΔΥΟ ΑΠΟ ΤΑ ΤΡΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

42. ΦΡΥΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………...

43. ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΣΤΑΚΟΥ
ΤΑΞΗ: Ε1 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ
Όνομα: ................................................. Ημερομηνία: ..........................
Επανάληψη Ε΄κεφαλαίου
«Το Βυζαντινό φτάνει στην ακμή του»
1. Γιατί η αυτοκρατορία χωρίστηκε σε «θέματα»;
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
2. Πώς το ζήτημα των εικόνων χώρισε για εκατό χρόνια τους Βυζαντινούς;
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
3. Να βάλεις πριν από κάθε πρόταση Θ για όσες έχουν θετικά στοιχεία και Α
για όσες έχουν αρνητικά;
Χωρίστηκε η αυτοκρατορία σε πολλά θέματα.
Ο νόμος τιμωρούσε με τον ίδιο τρόπο πλούσιους και φτωχούς.
Μοίρασε γη στους στρατιώτες των συνόρων και έφτιαξε εθνικό στρατό.
Χωρίστηκαν οι Βυζαντινοί για τις εικόνες.
Καταστράφηκαν πολλά έργα τέχνης κατά την εικονομαχία.
Βελτιώθηκε η ζωή στην ύπαιθρο με το Γεωργικό νόμο και τον νόμο του
Αλληλέγγυου.
Μελέτησαν και διέσωσαν τα έργα των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων.
Ίδρυσαν πανεπιστήμιο, καλλιέργησαν τα γράμματα και τις τέχνες.
Οι Δυνατοί έπαιρναν τις περιουσίες των φτωχών
Τα ταξίδια σπό τη στεριά δεν ήταν και πολύ ασφαλή.
Τα νησιά τα απειλούσαν πειρατές.

44. 4. Να απαντήσεις με μια λέξη στις παρακάτω ερωτήσεις
 Πώς λέγονταν οι χωρικοί που δούλευαν στα χωράφια των «Δυνατών»;
...............................................
 Πώς λέγονταν αυτοί που φύλαγαν τα σύνορα; .....................................
 Ποιο ήταν το σημαντικότερο βιβλίο του Φωτίου; ...................................
 Πώς ονομάζονταν το πανεπιστήμιο που ίδρυσε ο Βάρδας; ..................
 Στην περίοδο ποιας δυναστείας το Βυζάντιο γνώρισε την μεγαλύτερη
ακμή του; ...........................................
 Μαθητής του Φωτίου που οργάνωσε συνεργεία καλλιγράφων και
ταχυγράφων: ..........................................
 Θείος και πολύ ικανός σύμβουλος του αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ΄.............
 Για λόγους ασφαλείας από πού προτιμούσαν να ταξιδεύουν οι
Βυζαντινοί; ......................................
5. Η ακροστοχίδα σχηματίζει το όνομα μιας σημαντικής πόλης της
Βυζαντινής αυτοκρατορίας που άνθισαν οι βιοτεχνίες και το εμπόριο.
_ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _
_ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _
 Αυτοκράτειρα που επανέφερε τις εικόνες.
 Έτσι λέγονταν όσοι υποστήριζαν τις εικόνες.
 Κατοικούσε και αυτός ο λαός στις Βυζαντινές επαρχίες.
 Η διαφωνία ανάμεσα στην ανατολική και δυτική εκκλησία.
 Ειδικός νόμος που περιόρισε τους Δυνατούς.
 Σπουδαίος καθηγητής της Μαγναύρας.
 ........ Λουκάς, Βυζαντινός ναός στη Βοιωτία.
 Ήταν και η «Εκλογή».
 Λέων Γ΄ο ..........., αυτοκράτορας του 8ου
αιώνα.
 Νησί που κατέλαβαν οι Σαρακηνοί.
 Η σημαντικότερη οδός της Βαλκανικής (με άρθρο).