2. zer da kirola?
Kirolak jolas edo lehiaketa helburu
duten ekintzak dira, giza gorputzaren
ahalegina edo gaitasuna eskatzen
duten jarduerak. Kirola banaka nahiz
taldeka egin daiteke. Kirolaren helburu
nagusia gaitasun fisikoak iraunaraztea
eta handitzea da, baita arintasuna,
mugimendua edo indarra areagotzea
ere.
3. Kirolak, bestalde, gogoaren ezaugarri
jakin batzuk indartzen ditu, ausardia,
iraupena eta diziplina, adibidez.
Bestalde, kirol ekintza antolatu guztien
helburua markak haustea edo
aurkakoari nagusitzea da. Horregatik,
aldi jakinetan, lehiaketak edo
txapelketak antolatzen dira mundu
osoan.
4. HERRI KIROLAK
Herri kirolak, Euskal Herrian antzinatik jokatu
izan diren kirolei deitzen zaie normalki.
Hauetako asko hemen sortutakoak eta
bereziak dira. Herri kirolen jatorria garai
bateko lan jarduera desberdinak aisialdira
bideratzean aurki dezakegu. Baserritarrak
nahitaez egin behar zituen eguneroko
betebeharrak kirol bilakatu dira denborarekin.
5. Bi kirolari mota nagusi bereizten dira.
Batetik, zaletua, edo kirola gustuz
egiten duena(amateur), eta bestetik,
profesionala, dirua irabazteko
helburuarekin aritzen dena. Baina
batzuetan, zaila da bien arteko
bereizketa garbia egitea.
6. KIROLAREN HISTORIA
Kirol guztietan ekintza fisikoa da nagusi. Kirola
ehizaren oinarrizko elementuetatik eratorri zela
uste da, eta geroago zibilizazioaren
aurrerabidearekin gizarte harreman, indarraren
erakusketa eta jolas ekintza bihurtu zen.
Antzinako egiptiarrek eta txinatarrek, adibidez,
kirola egiten zuten, baina aurrerabiderik
handiena Grezian gertatu zen.
7. Greziako jokorik ospetsuenak Olinpiar Jokoak
izan ziren, lau urtez behin egiten zirenak. Kirol
modernoa XIX. mendean sortu zen Europan.
Hiri handien sorrerak ekintza fisikoak egiteko
gogoa piztu zuen, eta biztanleria egonkor
bihurtzeak taldeak sortzea eta lehiaketak
antolatzea bultzatu zuen, beti ere araudi bati
eta tokiko edo herriko erakundeei lotuta
(federazioak, batzordeak).
8. Izadiarekin harremanetan egoteko asmoarekin,
baita bizikletarekin, automobilaren eta gisako
asmakuntzaren ondorioz ere kirol berriak sortu
ziren (eskia, mendizaletsuna…).
Komunikabideen aurrerapenak hedatu
zirenean, burdinbide, errepide edo hegazkinari
esker, kirol elkarteak sorrarazi zituen
herrialdeetan eta nazioartean.
9. Olinpiar Jokoak berriz ere 1896. urtean
antolatu ziren, Pierre de Coubertin
frantses baroiari esker, eta nazioarteko
lehiaketei bultzada handia eman
zitzaien honela.
13. HERRI KIROLAK
Herri kirolak, Euskal Herrian antzinatik jokatu
izan diren kirolei deitzen zaie normalki.
Hauetako asko hemen sortutakoak eta
bereziak dira. Herri kirolen jatorria garai
bateko lan jarduera desberdinak aisialdira
bideratzean aurki dezakegu. Baserritarrak
nahitaez egin behar zituen eguneroko
betebeharrak kirol bilakatu dira denborarekin.
14. HERRI KIROLAKO PROBA MOTA:
● 1. Aizkora proba
● 2. Sega jokoa
● 3. Harri jasotzea
● 4. Sokatira
● 5-8. Giza-Abere Probak:
○ 5. Giza probak
○ 6. Zaldi probak.
○
16. ESKUPILOTA
Esku pilota edo esku huskako pilota,
pilota jokoaren aldaera bat da, esku
hutsez jokatzen dena. Bi jokalari edo bi
bikote elkarren kontra arituz jokatzen
da.
17. Elkarren aurka diharduten bi alde
horiek, txandaka, pilota bat kolpatzen
dute, pilotak horma bat —frontisa— jo
dezan, harik eta bi aldeetako batek
huts egin duelako besteak puntua
lortzen duen arte.
18. Euskal Herrian ez ezik, Errioxan,
Aragoin eta Gaztela eta Leonen ere
jokatzen da. Nazioartean ere, Irlandan
antzerako kirola jokatzen da: Irlandar
pilota.
