Een interview met Rob Coers, over de opbrengsten van vier jaar 23 DIngen.

1. De oogst
van Op 7 juni 2011 organiseerden
CIT en de Openbare
vier jaar Bibliotheek Amsterdam de
23 Dingen Deel Dag. Het
23 Dingen evenement, dat door bijna
200 oud-cursisten bezocht
werd (en via de livestream
door enkele honderden
collega’s), markeerde het
einde van de eerste fase
van 23 Dingen. Aanleiding
J
e bent de afgelopen vier jaar vrijwel continu met 23 Dingen voor Digitale Bibliotheek
bezig geweest, zo lijkt het. Kwam je nog wel aan andere zaken
toe? om samen met Rob Coers
RC: Niet of nauwelijks nee, 23 Dingen legde veel beslag op
mijn tijd, zowel overdag als ’s avonds. Ik beleefde daar geluk- terug te blikken.
kig wel veel plezier aan. Met iedere nieuwe groep leer je nieuwe
mensen met andere invalshoeken kennen. Natuurlijk sluipt er op
een gegeven ogenblik ook een zekere routine in maar dat zorgt er Edwin Mijnsbergen
dan weer voor dat je steeds meer vertrouwen krijgt in een bepaal-
de benadering of werkmethode. Het ging in ieder geval nooit ver-
velen.
20116/7

2. DB: Je ging in 2007 van start in Gouda en je bent nu weest met de cursus, val je daarna toch een beet-
een van de laatste 23 Dingen-opdrachten aan het je in een gat. Tijdens het evenement kregen oud-
uitvoeren in Amsterdam. Hoeveel mensen volgden cursisten de kans om te vertellen en te laten zien
de cursus precies in de afgelopen periode? hoe zij na de cursus met cursusonderdelen aan
RC: Ik heb nog niet alle cijfers compleet maar het de slag zijn gegaan. Dat voorzag in een behoefte.
aantal ligt tussen de 5.000 en 5.500 personen. De kennisdeling op dat gebied is toch nog vrij be-
Dan heb ik het wel alleen over openbare biblio- perkt.
theken. Hoeveel mensen afgeleide cursussen volg- De dag had wel een vol programma. Daardoor was
den in andere branches durf ik niet te zeggen. er helaas niet veel ruimte meer voor verdieping
en discussie.
In de zomer van 2007 bewerkte en vertaalde DB: 23 Dingen was vooral bedoeld als kennisma-
Rob Coers de open source-cursus 23 Things,
1
king met het sociale web en de bijbehorende tools.
van Helene Blowers . Blowers lanceerde die
2
Is dat doel bereikt?
online cursus in 2006 om het personeel van RC: Dat denk ik wel ja. Het leren omgaan met nieu-
de Public Library of Charlotte en Mecklenburg we media is voor velen een sprong in het diepe
County (PLCMC) binnen dertien weken ken- geweest, ook voor bibliotheekmedewerkers. De
nis te laten maken met sociale netwerken en grootste winst van 23 Dingen is dat veel mede-
nieuwe technologieën én om hun digitale in- werkers zichzelf hebben overwonnen en nu in ie-
strumenten te bieden waarmee zij hun werk der geval op de hoogte zijn van de mogelijkheden
beter uit kunnen voeren. Na een succesvolle en beperkingen. Daar komt bij dat de cursus er
pilot bij bibliotheek Gouda was de belangstel- bij veel bibliotheekorganisaties toe leidde dat er
ling voor 23dingen.nl groot, in de Nederland- een saamhorigheidsgevoel ontstond, al dan niet
se bibliotheekwereld. In de periode 2008-2011 tijdelijk. Men sloeg zich er als het ware gezamen-
volgden ongeveer 5.000 medewerkers van lijk doorheen. Uit dat proces kwamen vervolgens
openbare bibliotheken de cursus. Later wer- weer vruchtbare discussies voort; sociale media
den er ook varianten ontwikkeld voor het on- kreeg een plek op de bibliotheekagenda.
derwijs, de museum- en archiefwereld en voor
de politie. Bij sommige van die varianten was DB: Kun je ook nog andere vruchten die de cursus
CIT ook betrokken. heeft afgeworpen benoemen? Zijn er concrete re-
sultaten aan te wijzen?
RC: Tijdens de Deel Dag vertelden 12 bibliotheken
DB: Op 7 juni organiseerde je met een aantal hoe zij werken met tools als Twitter en weblogs.
mensen de 23 Dingen Deel Dag. Hoe was die dag? Persoonlijk vind ik het Bieb Blog van de Biblio-
RC: We hebben veel positieve reacties gekregen theek Vlissingen nog steeds een zeer inspirerend
op het evenement. Veel aanwezigen lieten door- voorbeeld. Ik vind het mooi dat daar een compleet
schemeren dat ze hier aan toe waren; als je drie team van medewerkers de ruimte heeft gekregen
tot vier maanden lang intensief bezig bent ge- om de dialoog aan te gaan met collega’s en het

3. publiek. Maar er zijn natuurlijk meer voorbeel- kunnen doen. Er zijn van die dagen waarop je na-
den, zoals de online activiteiten van de bibliothe- denkt over de ontwikkelingen en het vermoeden
ken in Overijssel en de voortvarende wijze waar- krijgt dat doemscenario’s realistischer zijn dan je
op de bibliotheek Katwijk met Twitter aan de slag zou willen. Samenwerken met uitgevers of par-
ging. Het doet me goed om te zien dat zulke din- tijen als Spotify is volgens mij niet voldoende om
gen gebeuren. het lot af te wenden. De Extinction Timeline in-
dachtig zijn bibliotheken rond 2018 gedoemd te
DB: Maar vind je het rendement ook voldoende? verdwijnen, een tamelijk somber beeld. Dat me-
Hoeveel mensen van de 5.000 zouden na de cursus dewerkers bekend zijn met nieuwe media is een
daadwerkelijk de ruimte hebben gekregen om begin, maar zeker geen garantie voor een veilig-
binnen hun werk met de lesstof aan de slag te gaan, gestelde toekomst.
denk je?
RC: Het rendement zou veel hoger kunnen inder- DB: Wat vind je van de stelling dat het manage-
daad. Mijn inschatting is dat niet veel meer dan ment van openbare bibliotheken nog te weinig for-
100 tot 200 medewerkers structureel met sociale matie investeert in sociale media, met name in de
media aan de slag zijn gegaan. Dan heb ik het ech- sociale kanten ervan?
ter wel over activiteiten in opdracht
van de werkgever. Er zijn natuurlijk
ook nog tientallen initiatieven die
minder goed zichtbaar zijn, zoals in-
terne Wiki’s, het gebruik van tools als
Google Docs en uiteraard het gebruik
van sociale media voor privédoelein-
den. Er zijn veel medewerkers die op
persoonlijke titel twitteren of gebruik
maken van bijvoorbeeld Facebook.
FOTO: JAN DE WAAL @DIGIBIEB
Het is lastig om vast te stellen in hoe-
verre 23 Dingen heeft bijgedragen aan
dat gebruik.
DB: In hoeverre zijn de cursisten goed
voorbereid op de snelle informatiewe-
reld van nu?
RC: Dat is een lastige vraag. Ik zie daar wel voor- RC: Daar ben ik het wel mee eens. Ondanks het
uitgang in maar het tempo van de veranderingen feit dat het gebruik van sociale media inderdaad
ligt erg hoog. Er zijn veel externe factoren die het een sprong in het diepe is denk ik dat er te wei-
bibliotheekwerk beïnvloeden, maar waar de me- nig wordt gedaan met de lessen van 23 Dingen.
dewerkers op individueel niveau weinig tegen Op digitaal gebied zijn bibliotheken nog te terug-

4. houdend als het gaat om het investeren in rela- worden met nieuwe tools, die vaak gratis beschik-
ties en goodwill. Terwijl daar juist de focus zou baar zijn op het web. Soms zie je door de bomen
moeten liggen, zeker in deze, voor alle bibliothe- het bos niet meer, maar veel tools leveren aan-
ken moeilijke tijden. zienlijke tijdsbesparingen op. Daar is mijns in-
ziens nog te weinig aandacht voor, net als voor
DB: Heb je nog tips voor managers, om een vervolg het letterlijk ‘opzoeken van de gebruiker waar die
op 23 Dingen gestalte te geven? zich bevindt’. Je ziet nog steeds te weinig biblio-
RC: De bezuinigingen maken het er niet eenvou- theekmedewerkers in boekencommunities, op
diger op, maar dit is toch de tijd om medewerkers discussiefora en wat dies meer zij.
FOTO: JAN DE WAAL @DIGIBIEB
de ruimte te geven zich te profileren op het soci- DB: Als je terugkijkt op de afgelopen vier jaar: zijn
ale web. Dat moet je toch proberen te faciliteren. er dan dingen die je met de kennis van nu toen an-
Je moet daarbij niet meteen opbrengsten in de ders zou hebben gedaan? Zou je bijvoorbeeld nog
zin van meer uitleningen of bezoekers verwach- steeds zulke grote groepen zo veel verschillende
ten, je investeert tenslotte in relaties en good- dingen laten verkennen? Je ziet ook steeds vaker
will. Er zou ook meer geëxperimenteerd moeten afgeslankte varianten.

5. RC: Bij nieuwe groepen ga ik nu meer aandacht echter wel dat die collega’s tussentijds de inte-
besteden aan het koppelen van opdrachten aan resse verliezen of het gevoel krijgen dat ze niet
het leerprogramma. Als je voorafgaand aan een serieus worden genomen. Het hangt een beetje
cursus met het management vaststelt wat je wilt van de organisatie af welke benadering de groot-
bereiken, en wat je met het geleerde wilt gaan ste kans van slagen heeft.
doen, creëer je meer commitment en draagvlak
bij zowel de medewerkers als hun leidinggeven- DB: Tot slot: Heb je plannen voor de komende ja-
den. Daarnaast zou ik ook meer aandacht willen ren? Krijgt 23 Dingen nog een vervolg of ga je met
besteden aan de medewerkers die binnen de cur- andere zaken aan de slag?
sus achterblijven. Door de relatief korte cursus- RC: In de zomermaanden ga ik in ieder geval de
duur kregen die groepen niet altijd de aandacht teksten en websites van 23 Dingen grondig her-
die ze verdienden. zien. Dat is nodig. Veel ex-cursisten maken name-
lijk nog gebruik van die teksten, maar sommige
DB: Je ziet soms ook dat medewerkers die enthou- links zijn verouderd en bepaalde onderdelen zijn
siast aan de slag zijn gegaan met de dingen door ondertussen minder relevant geworden. Ik over-
leidinggevenden worden teruggefloten omdat ze weeg om onderwerpen als e-books en online pri-
harder lopen dan de organisatie. Heb je daar be- vacy ook in het curriculum op te nemen. Daar is
grip voor? veel vraag naar.
RC: Daar kun je in algemene zin eigenlijk niet veel Verder onderzoek ik of ik een vervolg kan geven
over zeggen. Ik ben wel bekend met zulke geval- aan 23 Dingen, waarbij ik de nadruk dan inder-
len, maar ze zijn allemaal anders. In het ene ge- daad wil leggen op de beleidskaders: hoe geef je
val gaat het om medewerkers bij wie sociale me- gestalte aan nieuwe tools en media, in het huidi-
dia gewoon niet goed in het takenpakket passen, ge tijdsgewricht? Ook dat is iets moois voor de
in het andere geval om een leidinggevende die an- zomermaanden. Vanuit de ambtelijke wereld en
dere prioriteiten stelt, bijvoorbeeld door de eer- vanuit organisaties voor ontwikkelingssamen-
der genoemde bezuinigingen. Er zijn regelmatig werking is ook belangstelling getoond voor vari-
discussies over de formatie die benodigd is voor anten op 23 Dingen. Dat de cursus nu door veel
het goed benutten van sociale media. De een vindt bibliotheekmedewerkers is gevolgd wil nog niet
dat veel medewerkers bij de ontwikkelingen be- zeggen dat 23 Dingen ophoudt te bestaan, inte-
trokken moeten worden en allemaal een deel van gendeel.
de activiteiten voor hun rekening moeten nemen.
Dat is voor het draagvlak inderdaad goed. Er valt Noten:
echter ook wel iets te zeggen voor het ‘olievlek- 1 Coers Internet Trainingen (CIT)
effect’, waarbij een kleinere groep medewerkers 2 Een reeks artikelen van de hand van Blowers ver-
met sociale media aan de slag gaat. In die bena- scheen in 2010 in Digitale Bibliotheek, onder de
dering voelen medewerkers zich vaak extra be- naam ‘The Next Thing’
trokken en stralen zij hun enthousiasme op de De video’s van de 23 Dingen Deel Dag zijn te vinden
langere termijn uit naar collega’s. Het risico is dan op http://www.23dingen.nl/23ddd/?page_id=254