Jak zacząć gotowanie według Pięciu Przemian

1. Pięć Przemian. Jak zacząć?

2. Oto krótki i szybki poradnik, który wierzę, że ułatwi Ci rozpoczęcie
przygody z Pięcioma Przemianami.
Moim celem nie jest opisywanie Pięciu Przemian, ale wskazanie w prosty
sposób, o co chodzi i gdzie możesz znaleźć sprawdzone informacje na ten
temat.
2

3. Jak to się w końcu nazywa?
Pięć Przemian ma mnóstwo nazw i czasami z tego właśnie powodu trudno
trafić na właściwa stronę internetowa lub książkę. Przykładowo, książka
Anny Ciesielskiej o Pięciu Przemianach nosi tytuł „Filozofia zdrowia”...
O książkach, które warto przeczytać, wspomnę w dalszej części.
Nazwy, które możesz najczęściej spotkać to: Pięć Przemian, Pięć Smaków,
Pięć Elementów, Pięć Żywiołów, Pięć Faz, Tradycyjna Medycyna Chińska
(TMC) . Jeśli trafisz na sformułowanie „potrawa zrównoważona” to
z dużym prawdopodobieństwem możesz wywnioskować, że autor miał
na myśli Pięć Przemian.
3

4. Czy gotowanie według Pięciu Przemian jest normalne?
Nasze prababki stosowały nieświadomie elementy Przemian, np. jedzenie
czosnku, cebuli, rozgrzewającego rosołu w okresie zimowym. Posiłek
powinien być zawsze dostosowana do pory roku. I o tym mówi Pięć
Przemian, choć na co dzień o tym nie pamiętamy.
Inny przykład na to, że znasz Przemian: Często po posiłku pojawia się
poczucie, że przydałoby się coś jeszcze „na ząb”. Jeśli przyjrzysz się
produktom, z których składało się danie oraz sposób, w jaki zostało
wykonane i porównasz to ze swoją ochotą „na ząb” odkryjesz coś bardzo
ciekawego. Otóż Twoje „na ząb” to wołanie organizmu na brak równowagi
w zjedzonym wcześniej daniu! Sprawdź w tabelkach, jak nie wierzysz! :-)
4

5. Czy gotowanie według Pięciu Przemian jest czasochłonne?
Na początku może wydawać się to skomplikowane, ale wynika to tylko
z faktu, że dopiero zaczynasz. Po jakimś czasie nie będzie już trzeba
patrzeć na przepis w książce. Trzeba pamiętać, że pewne rzeczy i tak są
robione instynktownie, np. choć nie wiesz nic o Przemianach, na pewno
wiesz, do jakiego smaku należy cytryna :-)
Oczywiście, nie musisz stawać się mistrzem w tym temacie. Autorzy
książek nie tylko wykładają teorię, ale także załączają mnóstwo przepisów,
które zostały przez nich przerobione. Oznacza to, że nie musisz
samodzielnie kombinować tylko dodajesz poszczególne produkty
w opisanej kolejności – jak w każdym przepisie.
5

6. Czy Pięć Przemian jest dla każdego?
Zasadniczo osoby, które cierpią na jakieś dolegliwości powinny ostrożnie
stosować różnego typu diety i uwzględniać w nich zawsze swój stan
zdrowia. Trudno więc powiedzieć, czy osoba z jakimś konkretnym
schorzeniem może korzystać z dobrodziejstw Przemian czy nie.
Warto pamiętać, że Pięć Przemian to zrównoważone potrawy i często
wystarczy wyeliminować lub zmniejszyć ilość spożywania niektórych
składników, aby wszystko było i zgodne z Przemianami, i z dietą dla
danego schorzenia. Jeśli więc nie możesz jeść cebuli to nie skosztujesz
zupy cebulowej, a w miejsce, gdzie pojawia się cebula, dodajesz inny
produkt, który odpowiada smakowi ostremu.
6

7. Zrównoważone odżywianie może także pomóc w leczeniu niektórych
dolegliwości. Monika Biblis (mama Małgosi) i jej koleżanka Magda
Dudek (mama Kaspiana) dzięki Pięciu Przemianom wyleczyły swoje
dzieci z alergii!
Poradnik i ponad 100 przepisów dla dzieci w różnym wieku możesz
znaleźć tutaj: http://www.escapemagazine.pl/369695-kuchnia-dla-dzieci
7

8. O co chodzi w Pięciu Przemianach?
Postaram się to przedstawić w bardzo, ale to bardzo skrótowej formie.
Na świecie wszystko jest po pięć, np.
– faz rozwoju: narodziny, dojrzewanie, stabilizacja, starzenie, śmierć.
– pór dnia: poranek, południe, popołudnie, wieczór, noc.
– zmysłów: wzrok, słuch, węch, dotyk, smak.
– stron świata: północ, południe, wschód, zachód, centrum.
– smaków: kwaśny, gorzki, słodki, ostry, słony.
– żywiołów: drewno, ogień, metal, woda, ziemia
8

9. – pór roku: wiosna, lato, jesień, zima, dojo.
– klimatów: gorące, ciepłe, neutralne, ochładzające, zimne.
Wszystkiego jest po pięć. Jeśli poznasz głębiej Przemiany to dostrzeżesz,
że wszystkie te hasła układają się w jedną całość, każdy Element ma swój
odpowiednik na pozostałych listach.
Żeby początek nie był zbyt skomplikowany to przyjrzyj się Cyklowi
Przemian (tam masz już połączenie smaku z żywiołem).
9

10. Jak przebiega Cykl Przemian?
Źródło: książka Moniki Biblis
10

11. O co chodzi z cyklem organów ?
Przyjrzyj się obrazkowi:
Źródło: książka Moniki Biblis
11

12. W momencie, gdy jakiś organ ma maksimum, inny ma minimum. Ten inny
jest na przeciwległym biegunie.
Przykład:
Między godz. 7 a 9 maksimum ma żołądek, a minimum osierdzie. Jeśli jakiś
organ ma w danym momencie maksimum to powinniśmy z tego korzystać,
np. między 7 a 9 zjeść śniadanie, czyli dobrze odżywić organ, skorzystać
z tego, że pracuje „pełną parą” i to jest jego czas.
Z kolei między godz. 19 a 21 żołądek ma minimum (maksimum w tym
czasie ma osierdzie), czyli lepiej nic nie jeść, bo w tym czasie najlepiej
pracuje inny organ. Jeśli w czasie minimum damy żołądkowi zadanie, które
normalnie wykonuje w czasie maksimum to go zwyczajnie przeciążymy.
12

13. O co chodzi z literkami?
W przepisach, dla określenia smaków, stosuje się litery:
D – Drzewo – smak kwaśny
O – Ogień – smak gorzki
Z – Ziemia – smak słodki
M – Metal – smak ostry
W – Woda – smak słony
Niektórzy autorzy używają innych oznaczeń, np. „sł” (słodki), „sn” (słony).
To kwestia indywidualna, każdy stosuje to, co mu bardziej pasuje.
13

14. Czy to prawda, że smaki się zmieniają?
Niektóre produkty zmieniają swoje właściwości pod wpływem temperatury,
np. cebula ze smaku ostrego (M) podczas gotowania, duszenia i smażenia
przechodzi w smak słodki (Z).
Na początku polecam w ogóle nie zawracać sobie tym głowy. Jeśli
korzystasz z przepisów, które zostały „przerobione” pod kątem Przemian,
to autorzy oznaczają smaki i często też piszą adnotację, że smak zmienił
swoją właściwość z powodu gotowania.
Z czasem instynktownie będziesz odróżniać: surowa cebula to M, gotowana
to będzie Z.
14

15. Jakie są książki na ten temat?
W Polsce pierwszą autorką była Anna Ciesielska. Drugą prawdopodobnie
jest Monika Biblis, która wychowała się na książkach Ciesielskiej.
Niektórzy twierdzą, że uczeń (Biblis) przerósł Mistrza(Ciesielska).
Z kolei inni twierdzą , że czego nie znaleźli u Ciesielskiej, znaleźli
u Biblis – i odwrotnie.
Obecnie autorów jest więcej, jednak te dwa nazwiska to kobiety-instytucje,
marki same w sobie, których nie trzeba ani reklamować, ani weryfikować.
Na końcu tej broszury umieszczam odnośniki do stron obu Pań.
15

16. Czy ktoś prowadzi warsztaty na ten temat?
Wszyscy autorzy książek prowadzą warsztaty.
Pamiętaj jednak, że warsztaty – z założenia – są ćwiczeniem w praktyce,
a więc teorię Pięciu Przemian musisz już znać.
Czasami autorzy organizują także osobno wykłady i wtedy możesz
przyswoić teorię lub też dzielą swoje na część teoretyczną i praktyczną
(możesz zapisać się na obie lub tylko na jedną z nich).
Najlepiej dokładnie zapoznać się z opisem warsztatów – prowadzący
zawsze zaznaczają, dla kogo są przeznaczone.
16

17. Gdzie można znaleźć gotowe przepisy?
W Internecie i książkach. Tutaj jednak, zwłaszcza na początku, kiedy
nie ma się jeszcze wiedzy, aby zweryfikować treści, polecam korzystanie
ze sprawdzonych źródeł – Ciesielska i Biblis (odnośniki do stron
umieściłam na końcu tej publikacji).
Polecam uczyć się równoważyć samodzielnie, aby zawsze wszystko móc
samemu „przerobić” – wtedy nie jest się uzależnionym od książek i można
bardziej eksperymentować.
17

18. Jakiś przykładowy sposób gotowania?
Dwa przykłady z książki Moniki Biblis „Kuchnia Pięciu Przemian dla dzieci
zdrowych i alergicznych”.
Przykład 1: Zrównoważona zupa jarzynowa na cielęcinie
O – Zaczynamy od wrzątku (przyjmujemy ilość ok. 2 litrów) oraz rzuconego
nań tymianku, ewentualnie dorzucamy lubczyk.
Z – Mięso cielęce jest słodkie i ocieplające (Yang) i taki też będzie wywar,
czyli nasza baza. W każdej zupce dziecięcej powinny być ziemniaki, marchew,
pietruszka oraz cebula, czyli przewaga smaku słodkiego (cebula po
18

19. ugotowaniu jest słodka). Oczywiście pamiętamy, że Ziemia to podstawa
naszego zdrowia, ale musi być ona w komitywie z pozostałymi Elementami.
M – Aby taką zupkę dobrze doprawić, musi być w niej – obok słodkiego –
sporo produktów ostrych, np. czosnek (przy cielęcinie niezbyt dużo, chyba że
jest jesień, zima lub dziecko jest przeziębione – wtedy nawet 5 ząbków), por,
pieprze, imbir, ziele angielskie (1-2 ziarna), listek laurowy (połówka) itd.,
możemy dodać trochę kapusty lub kalarepy – jest ochładzająca i równoważy
Yang cielęciny. Można też dodać 1-2 łyżki ryżu, ewentualnie kaszy jęczmiennej
(Yin) lub jesienią i zimą płatki owsiane (bo są Yang).
W – Następnie należy odpowiednio ją doprawić solą – sól to Yin (równoważy
mięso).
19

20. I tu ważna uwaga: zawsze, ale to zawsze po ok. 10 minutach od dodania soli
SPRÓBUJ! Potem zamieszaj i jeszcze raz spróbuj i wtedy w razie potrzeby
dosól, znów odczekaj 10 minut i wtedy masz już ten właściwy smak!
D – Następnie kolejna ważna rzecz: doprawienie kwaśnym, które swoim Yin
ma zrównoważyć Yang cielęciny. Naprawdę ważne jest przy słodkich zupach
takie ich doprawienie, by nie były mdłe. Nadmiar słodkiego i niedobór
kwaśnego zafunduje dziecku zastój, w gorszym przypadku – mdłości i
wymioty, szczególnie w okresie dojo.
Zatem dorzucamy bazylię (albo jakąś pokrojoną natkę i/lub koperek) i po 10
minutach zaczynamy dodawać sok z cytryny. Ilość trudno określić – zależy
ona od gęstości zupy, od ilości innych smaków, dlatego zawsze, ale to zawsze,
20

21. po dodaniu soku znów próbujemy. Jeśli przygotowujemy ok.
2 litrów zupy, to zaczynamy od 1 łyżeczki soku cytrynowego, mieszamy,
chwilkę czekamy i spróbujemy. Smak kwaśny powinien delikatnie, ale
wyczuwalnie przełamać smak całości, na tym etapie zupa już musi nam
smakować (jeśli smakuje nam, smakuje i dziecku). Nie bez powodu dzieci tak
lubią podjadać „dorosłe” dania! One też muszą mieć pyszne jedzenie,
a nie mdłe posiłki bez przypraw. Jeśli mamy lato, najpierw przed cytryną
możemy dodać kawałek ochładzającego pomidora, a po kwadransie zacząć
doprawiać sokiem, uważając, by zupa nie była kwaśna – dotyczy to głównie
malutkich dzieci, ale też tych zdrowych i tych z alergią, które muszą mieć
wszystko dobrze doprawione. Przy nadmiarze kwaśnego może pojawić się
biegunka.
21

22. O – Teraz znów przyprawiamy gorzkim, więc dodajemy trochę kurkumy
i po chwili próbujemy. Jeśli zupka jest za gęsta, można dodać wrzącej wody –
nie za dużo, bo dziecięca zupka powinna być dosyć gęsta, by pociecha się
najadła.
Z – Dodajemy kminku do smaku, odrobinkę oliwy z oliwek.
M/W – i na koniec przyprawiamy czarnym pieprzem i ewentualnie solą do
smaku, chociaż lepiej jest zakończyć na ostrym, z uwagi na lepsze trawienie.
22

23. Przykład 2: Nieprawidłowo zrobiona zupa jarzynowa na cielęcinie
O – Wrzątek,
Z – cielęcina, marchew, pietruszka, ziemniaki,
M – cebula,
W – –––––––– (bez soli),
D – koperek lub kilka listków pietruszki,
O – –––––––– (ewentualnie wrzątek)
Jak widzimy, po pierwsze – nie ma pięciu smaków, po drugie – mamy nadmiar
słodkiego, można też przyjąć, że ostrego nie ma wcale, bo cebula przechodzi w
smak słodki. Po trzecie – brak słonego – tak niestety gotuje się niemowlętom z
powodu „złego piaru”, z jakiego sól niesłusznie słynie. Po czwarte – brak
23

24. gorzkiego. A po piąte – zbyt mało kwaśnego. Pamiętajmy o jednym: zielenina
nigdy nie równoważy do końca smaku słodkiego
i całości potrawy. Musi być sok z cytryny i ewentualnie trochę pomidora latem
(a w gulaszach i sosach dla starszych dzieci – ocet balsamiczny lub jabłkowy).
24

25. Sprawdzone źródła
Monika Biblis na Facebooku
http://pl-pl.facebook.com/monika.biblis
(po prawej stronie wymienia swoje pozostałe strony, np. blogi kulinarne)
Monika Biblis – ebooki i książki
http://www.escapemagazine.pl/autorzy/45-monika-biblis
(tutaj można zamówić wszystkie publikacje autorki)
Anna Ciesielska
http://centrumanna.pl/index.php
(tutaj znajdziesz m.in. forum i sklep z książkami)
25