for better presantation

1. 1
ملاریا
تعریف:
 ملاریا یوه پروتوزوائی ناروغی ده چی د پلازمودیم په واسطه
رامنځ ته کیږی او د ښځینه انافیل میاشی په واسطه له یوه کس څخه
بل کس ته لیږدیږی.
.

2. اپیدیمولوجی
د اپیدیمولوجی له نظره ملاریا د نړی په ډیرو برخو کی لیدل کیږی،
چی د نړی ۳۰۱ هیوادونو کی شتون لری.
۱میلیونه خلک په ملاریا اخته کیږی چی د هغی ډلی - هر کال ۳
څخه یو میلیون خلک مړه کیږی چی ډیره برخه یې ماشومان دی
دا ناروغی زیاتره په ګرمو او ګرمو ته نږدی سیمو کی لیدل کیږی
په افغانستان کی په هغه سیمو کی چی د بحر څخه ۳۰۰۰ متره ښکته
۰۹ ٪ یې د پلازمودیم - واقع وی په انډیمک ډول شتون لری، چی ۰۰
۰۹ ٪ یې د پلازمودیم فلسیپارم په واسطه را منځ ته - وایواکس او ۳۰
کیږی.

4. لاملونه:
د ملاریا لاملونه په څلور ډوله دی!
1. P vivax
2. P falciform
3. P oval
4. P malaria

5. پتوجنیزس:
د انسان منتن کیدل هغه مهال پیښیږی چی ښځینه انافیل ماشی د انسان
بدن ته د چیچلو پر وخت له خپلی لعابیه غدی څخه د پلازمودیم
سپوروزیټ دننه کړی چی وروسته بیا دغه خوځنده مایکروسکوپیک
اورګانیزم په چټکی سره د وینی د دوران له لاری یني ته وړل کیږی او د
ځیګر پارانشیم ته تر ننوتلو وروسته په غیر زوجی ډیرښت پیل کوی.
په دی ډل د انتراهیپاټیک یا پری ایروتروسینتیک شیزوګونی یا
۱۰۰۰۰ میروزیتونه - میروګویي ویش کی یو سپوروزویټ ۳۰۰۰۰
جوړیږی او د ځیګر د ژونکو د چاودلو په پایله کی خوځنده میروزوینتونه
دوران ته لویږی چی د وینی سره ژونکی اخته کوی او د ۸۰ الی ٪ ۲
ساعتونو په موده کی ۶ الی ۰٪ چنده زیاتیدنه کوی
.

6. په سرو ژوندینکیو کی بدلونونه:
کله چی د ځیګر څخه میروزویټونه آزاد شی نو په سرو ژوندینکیو باندی
حمله کوی او همدلته وده کوی چی لومړی د سرو ژوندینکیو ټول
هیموګلوبین په مصرف رسوی او )هیم( یې په )هیموزوین( بدلوی چی
دیته بیا د ملاریا صباغ هم وایې او کله چی سرو ژوندینکیو ته ننوت
لاندی بدلونونه پکی رامنځ ته کوی:
۳ـ د سرو ژوندینکیو په غشاء کی ترانسپورت خربوی.
٪ـ د سرو ژوندینکیو خرابوی او په بعضی کی سوء
شکل رامنځ ته کوی چی د وړو کپیلاریو څخه نشی تیریدای او چو
Cytoadherence ۱ـ
Rosette formation ۸ـ
Agglutination ۰ـ

7. د کوربه غبرګون:
په پیل کی د غیر وصفی میخانیکیت پواسطه د پرازیت په وړاندی »
غبرګون ښي.
د توری په ایمونولوژیک او فلتریشن دندو کی لوړوالی. »
تبه چی ۸۰ درجو ته ورسیږی نو د پرازیت سایکل د سنکرونایز »
کیدو لامل ګرځی.
همورال او ژوندینکیزه ایمیونیټی رامنځ ته کیدل . »

8. کلینکی بڼه:

9. لابراتواری کتنی:
۳؛ بیوشیمکی!
هایپوګلاسیمیا »
هایپر لکتیمیا »
اسیدوزس »
د سیروم د کریاټینین لوړوالی »
بیلروبین لوړوالی »
یوریت لوړوالی »
٪؛ هیماتولوژي!
د سپینو ژوندینکیو لوړالی »
شدیده وینه لږي »
دمویه صفحات ۰۰۰۰۰ ځخه کم وی. »
فایبرینوجن د ۰۰ ٪ ملی ګرام/دیسی لیټر څخه ښکته وي. »

10. ۱؛ پرازیتولوژی:
هایپر پرازیتیمیا »
الف :ـ د مړینی کچه لوړوالی که د ۳۰۰۰۰۰ /مایکرو لیټر
څخه پورته وی.
ب :ـ لوړه مړینه که د ۰۰۰۰۰۰۰ /مایکرو لیټر څخه پورته
وی.
ج:ـ ۰۹ ٪ څخه پرازیتی ژونکی زیاتی وی او په ۰۹ څخه
زیات نوتروفیل صباغ سره ولیدل شي.

11. اختلاطات:
۳ـ دماغی ملاریا
٪ـ هایپو ګلایسیمیا
۱ـ لکټییک اسیډوزس
۸ـ غیر قلبی ریوی ادیما
۰ـ د پښتورګو کډوډي
۶ـ هیماتولوژیک ابنارملتی
۲ـ د ځیګر د دندو ګډوډی
Chronic complication
 Tropical splenomegaly
 Quartan Malaria Nephropathy
Bhorechat lymphoma
Epstein Barr Virus infection

12. توپیری تشخیص:
غیر اختلاطی ملاریا باید د لاندی ناروغیو سره توپیری تشخیص شی
تبه »
د توری غټوالی »
وینه لږی »
د ځیګرلویوالی »
ـ دځیګر لویوالی باید له نورو زیاتو لاملونو څخه توپیر شی لکه !
انفلوینزا »
بولی انتانات »
د وچکی تبه »
انتانی هیپاټایټس »
د ځیګر امیبی ابسی »
باکتریمیا »
بیړنې شستوزومیازس »
او
تکراری تبه څخه »

13. مخنیوی:
۳ ـ د حشره وژونکو کارول
٪ ـ د پیرمټرن لرونکی ماشلوموڅخه ګټه اخیستل
۱ ـ د ماشی څخه په ماښام ،شپی او سهار وخت کی څان ساتل ځکه دا
وختونه د ماشی د چیچلو لپاره غوره دي.

14. ـ هغه درمل چی د ملاریا په درملنه کی کارول کیږي:
 4-Amino quinoline
 Diamino pyrimidine
 Biguanides
8-amino quinoline
 Cinchona alkaloid
Sulfonamides
 Sulfones
4-Quinidine Carbinolamin
 Antibiotics
OTHER DRUD LIKE
 Halofantrin
Artimisinin

15. Atovaquene
درملنه: