πως μας θέλουν οι πλούσιες χώρες του κόσμου και γιατί

1. ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΚΑΙΝΕΑ ΤΑΞΗ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ
Τα οικονομικά δεδομέναείναικρίσιμα,καθοριστικά,σετελευταία ανάλυση,όπωςέλεγεο
Μαρξ.Όποιος τα αγνοείαπλούσταταδεν ερμηνεύειτα γεγονότα,αλλάτα ιδεολογικοποιεί
με στόχο τηναπόκρυψητηςπραγματικότητας.
Σε υπέρτατοβαθμόαυτόσυμβαίνειμετηλεγόμενηπαγκοσμιοποίηση,την οποία οι
υποστηρικτέςτηςυποστηρίζουνως οικουμενισμόκαιως το έσχατοστάδιοολοκλήρωσης
του αστικούπολιτισμούσεπαγκόσμια κλίμακα.
Η παγκοσμιοποίηση,όμως,όπως αποδεικνύεταιαπότα πράγματα,όχιμόνοδεν είναισε
καμμιά περίπτωσηοικουμενισμός,αλλά καισυνιστά ανατροπήκαιαναίρεσητουαστικού
πολιτισμούσε όλα τα επίπεδα.
Διαμορφώνεταιένα είδος"πολιτιστικού"ολετήρα,πουδεν αγνοείαπλώςτον άνθρωπο,
αλλά κυριολεκτικά τονσυντρίβει οικονομικά,διανοητικά καιψυχολογικά.
Συντελείταιμια επάνοδοςστηβαρβαρότητα,πουκανείςαπότουςμεγάλουςθεωρητικούς
του αστισμού,οποιασδήποτεκατεύθυνσης,δεν είχεδιανοηθεί,ούτεσεκαμμιά περίπτωση
θα αποδεχότανδεοντολογικάήως εξελικτικήδυνατότητα.
Οσοδήποτεκιαν - όπως αποδείξαμεστηδιαδρομήτηςανάλυσης - ηλογικήτου ελεύθερου
ανταγωνισμούκαιτοαξίωμα του"laisser- faire"εμπεριέχουν ωςαντικειμενικόσυστατικό
τους στοιχείοτονκίνδυνοτης ανάπτυξηςτηςοικονομίαςειςβάροςτηςκοινωνίας,δεν
υπήρξεούτεέναςγνήσιοςθεωρητικόςτουαστισμούτης εποχής της "αθωότητας"πουνα
μην ασχολήθηκεμετο θέμα της αποτροπήςαυτούτουκινδύνουή τουαποκλεισμούαυτού
του ενδεχόμενου.
Η ιδέα της αρμονίας,τηςυποτιθέμενηςαυτορρυθμιστικήςλειτουργίαςτηςαγοράς,
εκφράζειακριβώςαυτήντηνπροσπάθεια υπέρβασηςτων αντινομιών καιαντιφάσεων της
καπιταλιστικήςοικονομίας.
Ανεξάρτητα απότοεάνηιδέα αυτήήταν σωστή ή αποδείχτηκεστην πράξηλαθεμένη,
οφείλουμενα αναγνωρίσουμεότιοικλασικοίτουαστισμούουδέποτεαποσυνδέσαν την
οικονομία απότηνκοινωνία καιπίστευαν ακράδαντα ότιηοικονομικήανάπτυξη
υποστασιοποιείταιτελικά ωςσυλλογικόκοινωνικόόφελος. Γι'αυτόκαιδεν θεωρούσαν ότι
ο ανταγωνισμόςσυνιστά πόλεμοόλων εναντίονόλων,μια έκφρασητουαξιώματος
"άνθρωποςανθρώπωλύκος",αλλά μια διαδικασία αυτοκάθαρσηςκαιεξυγίανσηςτης
οικονομίαςμεστόχο τηνεξασφάλισητουμέγιστουδυνατούκοινωνικούπροϊόντος.
Οι μη αισιόδοξοιόσοαφορά τηδυνατότητααυτορρύθμισηςτηςοικονομίας,όπωςβασικά ο
Χόμπς καιο Ρουσσώ,ανεξάρτητα απότιςθεμελιακά αντίθετεςαπόψειςτουςόσον αφορά
τη φύσηκαι τονάνθρωπο,παρενέβαλαν τον επιτακτικόρόλοτουκράτουςωςυπέρτατου
ρυθμιστήτων οικονομικώνδιαδικασιών μεπρωταρχικόαίτημα τηδιατήρησητης
κοινωνικήςσυνοχής, που θεωρούσαν ότιδεν μπορείνα επαφεθείστην ανεξέλεκτηκαι
ασύδοτηλειτουργία τωνδυνάμεωντηςαγοράς.

2. Σε κάθεπερίπτωση,τοόραμα - ή το ιδεολόγημα,αδιάφορο - τηςπροαγωγήςτηςκοινωνίας
μέσω της ανάπτυξηςτηςοικονομίαςήταν δεδομένο, παρά τιςόποιεςδιαστάσειςαπόψεων.
Η παγκοσμιοποίησηλειτουργείωςμηχανισμόςπου θέτειεκποδών τρειςβασικές
παραμέτρουςτηςαστικήςκοσμοαντίληψης:τον άνθρωπο,την κοινωνία καιτον πολιτισμό
καιδιαμορφώνεταιωςστυγνόςοικονομισμόςσεπανανθρώπινηκλίμακα.
Με αιχμήτου δόρατοςτονεοφιλελευθερισμόδιαγράφειτιςίδιεςτις εμπειρίεςτου
καπιταλιστικούσυστήματοςκαιαδιαφορείγια τιςσυνέπειεςόσον αφορά καιτιςτρεις
παραμέτρους,μεαποτέλεσμαόχιμόνονα εκφράζειμια γιγάντιων διαστάσεων
οπισθοδρόμηση,αλλά καιμακροπρόθεσμα να στρέφεταικατά τηςυπόστασηςτουπλανήτη.
Η επιλογή τουτίτλουτου βιβλίου των Έντγκαρ Μορέν καιΣαμίΝάιρ "Μια πολιτική
πολιτισμού",που ξενίζειγια ένα βιβλίοενάντια στην παγκοσμιοποίησηείναιορθότατη,
διότιεπεσημαίνειτονπολιτιστικόεκβαβαρισμόπουαυτήεπιφέρειόσον αφορά καιτις
τρειςπροαναφερθείσεςπαραμέτρους.
Ποιος είναισυνοπτικά οστροφέαςτηςαναλυσήςτους;
Είναιότι η παγκοσμιοποίηση,ανδεν καταργείτελείωςτην ιστορία,διαστρέφειριζικά το
ονομά της,που συνίσταταιπρακτικά στοότιδιαγράφειολοκληρωτικάτον πολιτιστικό
συντελεστήκαιαπολυτοποιείτηνοικονομική συνιστώσα σεμια κλίμακα πουούτεο Μαρξ
δενθα μπορούσενα φανταστείτιςδιαστάσειςτης.
Πρώτα -πρώτα ο άνθρωποςσυλλαμβάνεταικαθαρά καιαποκλειστικά ωςκαταναλωτής,
χωρίς άλλεςπνευματικέςή συναισθηματικέςαναφορές,καικοινωνικοποιείταιπροςαυτήν
τηνκατεύθυνση.Στηνβάσηαυτήηθεμελιακήκαισε τελευταία μοναδικήαποστολήτου
κράτουςείναιηδιάκρισητωνανθρώπων με τέτοιοτρόποώστε να είναιπλήρως
προσαρμόσιμοιστιςεπιταγέςτηςαποϋλοποιημένης - στην οποία θα επανέλθουμε - και
παγκοσμιοποιημένηςοικονομίαςτηςαγοράς.
Η κοινωνία δενσυλλαμβάνεταιωςένα σύνθετοοργανικόμόρφωμα σκεπτόμενων
προσώπων (ηκληθείσα κοινωνία των πολιτών),αλλά ως ένα μηχανικόάθροισμα
ομοιομορφοποιημένωνατόμων,πουετεροκατευθύνονταικαιλειτουργούν αποκλειστικά
στονάξονα τηςκαταναλωτικήςικανοποίησήςτους.
Αντίστοιχα καιοπολιτισμός δενγίνεταιαντιληπτόςωςέκφρασησυλλογικών ιδιαιτεροτήτων
καιτου ανθρώπινουέρωτα για "τα μεγάλα καιτα τρανά",αλλά ως"πολιτισμός"της
απόκτησηςκαιτουατομικούσυμφέροντος
Μια οποιαδήποτεάλλησύλληψητουπολιτισμού - μας διδάσκειπ.χ.ο κύριοςΧάντιγκτον -
είναιπαρελθοντολογικόςρομαντισμός,πουεμποδίζειτην παγκόσμια "ολοκλήρωση"καιγι'
αυτόκαθιστά αναπόφευκτητησυγκρουσιακήανάμετρηση.Μία ανάμετρησηπουο
υπέρτεροςπολιτισμόςτηςκαπιλαστικήςΔύσης,με τα χαρακτηριστικάπου
προαναγέρφηκαν,θα συγκρουσθείμετωπικά μετουςυποδεέστερουςκαικαθυστερημένους
λαούςτης ΑνατολήςκαιτηςΑσίας.

3. Το ότι το όχημα της παγκοσμιοποίησηςείναιηδιεθνοποίησηςτηςαγοράςμετην έννοια της
αρσηςόλωντων προυφιστάμενωνφραγμών είναιδεδομένο.Επομένως,ηοικονομική
πλευρά τουζητήματοςείναικυρίαρχη,ωστόσοείναιεντελώςλαθεμένηηπροσέγγιση
εκείνηπου θεωρείότι εκείεξαντλείταιτοπρόβλημα.Ηπολιτικήκαιπολιτιστικήδιάσταση
του θέματοςείναιτόσοσημαντικήώστεοι μηχανισμοίανάπτυξηςτηςπαγκοσμιοποίησης
δενείναιδυνατόννα ερμηνευτούν,χωρίςτην εγγύτερηκαισυστηματικήπροσέγγισητους
καιτούτοδιότι οι οικονομικές,πολιτικέςκαιπολιτιστικέςαπόψειςτουφαινομένουείναι
άρρηκτα συνδεδεμένεςμεταξύτους.
Το ότι ήδη αναφέρθηκανστα αμέσωςπροηγούμεναοροθετούν ωςένα βαθμότην
πολιτιστικήδιάσταση.
Όσοναφορά τηνπολιτικήδιάστασηεπισημαίνονταιτα ακόλουθα:
H παγκοσμιοποίησηως μηχανισμόςαπόλυτοςαπελευθέρωσηςτηςαγοράςσεπαγκόσμια
κλίμακα προϋποθέτειτηνελαχιστοποίησητων περιθωρίων άσκησηςμιαςεθνικής
οικονομικήςπολιτικής.Τα εθνικά κράτητοποθετούνταιωςπαλαιολιθικά κατάλοιπα,που
ζουν στοπαρελθόνκαιδημιουργούν ακόμηανασχέσειςστην ολοκλήρωσητου"θαύματος"
της παγκοσμιοποίησης.
Τα συμφέροντα τηςανθρωπότηταςείναιηαπρόσκοπτηλειτουργία της
παγκοσμιοποιημένηςαγοράς,πουεξασφαλίζειτην ανοδικήοικονομικήανάπτυξηκαι
καλύτερουςόρουςζωήςγια όλουςτους λαούςτης γης (εάν αυτόισχύειθα τοδούμε στη
συστηματικήεπεξεργασία τουοικονομικούεπιπέδου).
Οι πολυεθνικοίυπεργίγαντες(άνωτων 40.000 επιχειρήσεων με εγκαταστάσειςσετρειςκαι
περισσότερεςχώρες),πουεπεκτείνονταικαικινούνταιυπεράνωτων εθνικών συνόρων
είναιοι φορείςμιας οικονομικήςδιεθνοποίησηςπουσυντελείται προςόφελοςολόκληρης
της ανθρωπότηταςκαιδημιουργείτιςπροϋποθέσειςσυναδέλφωσηςκαιειρηνικής
συνύπαρξηςόλωντωνλαών,μας διαβεβαιώνουν οικεκράκτεςκαι τυμπανοκρούστεςτης
παγκοσμιοποίησης.
Ο μέγαςσύμβουλοςτων πολυεθνικών,"θεωρητικός"ΚενίοτεΟμάεστοβιβλίοτου"Απότο
κράτοςέθνοςστα κράτη - περιφέρειες"μαςδιαβεβαιώνειότιέφθασετοέτοςτου" έθνους -
κράτους"καιότιο οιοσδήποτεέλεγχοςσεδιασυνοριακέςγραμμέςγια προστασίατων
εθνικώνοικονομιώνείναιέγκλημα καθοσιώσεως,διότιπαρεμποδίζειτην ελεύθερη
διακίνησητουκεφαλαίου,τηνανάπτυξητηςπαγκόσμιαςαγοράςκαικατά συνέπεια
συρρυκνώνειτηδυναμικήανέλιξηςτηςπαγκόσμιαςοικονομίας.
Σχετικά δύοενδιάμεσεςπαρατηρήσεις:
Η πρώτη αναφέρεταιστογεγονόςότιπράγματισυντελείταιδια τηςπαγκοσμιοποίησηςμια
"περίτμηση"τωναρμοδιοτήτωντουκράτους - έθνουςστοεπίπεδο τηςάσκησηςμιας
εθνικήςοικονομικήςπολιτικήςκαιαντίστοιχα μια ραγδαία υποβάθμισητων παρεμβατικών
δυνατοτήτωντηςπολιτικήςστηνοικονομία.Τοερώτημα είναιπως, γιατίκαιπρος όφελος
ποιού;

4. Η δεύτερηαναφέρεταιστοκαθεστώςπαγκόσμιαςεπικυριαρχίαςπουδιαμορφώνεταιμε
όχημα τηνπαγκοσμιοποίηση.
Το όλο σύστημα κατατείνειόχι μόνοστην αποδυνάμωσητων εθνικών κρατών,αλλά καιτων
περιφερειακώνενώσεωνκρατώνκάτωαπόοικονομικήκαιπολιτικήεπικυριαρχία της
υπερδύναμηςεκείνηςπουλόγω οικονομικήςυπεροχήςαποτελείτοβασικόστυλοβάτητου
πολυεθνικούκεφαλαίουμέσωτου πλειοψηφικούελέγχουτων μετοχών τουμεγαλύτερου
αριθμούτωνπολυεθνικώνεταιρειών,δηλαδήτων ΗΠΑ.
Με τοντρόποαυτόν,αρθρώνεταιηκαλούμενηΝέα Τάξηπραγμάτων,πουτελικόςτης
στόχος είναιη επάνοδοςστομονοπολικόκαθεστώςοικονομικήςκυριαρχίας,πουείχαν
εξασφαλίσειοιΗΠΑ στο εσωτερικότουκαπιταλιστικούκόσμουαμέσωςμετά τον Β'
ΠαγκόσμιοΠόλεμο. Μια επιδίωξη- πάντοτεκάτωαπότο προκάλυμμα της
παγκοσμιοποίησης- που προϋποθέτειαφ'ενόςπλήρηκαι αποκλειστικόέλεγχοτων
κρίσιμωνπλουτοπαραγωγικώνπόρων τηςγης,αφ' ετέρουτην άσκησημιαςπολιτικο -
στρατιωτικήςαστυνόμευσηςμεάμεσεςκαιαπροκάλυπτεςεπεμβάσειςσεπαγκόσμια
κλίμακα.
ΣτηνΝέα Τάξηπραγμάτων,κατά συνέπεια,καιοιενώσειςκρατών καθαράοικονομικούή
οικονομικο - πολιτικούχαρακτήρα νοούνταιμόνον ωςπαρακολουθήματα καιεξαρτήματα
του μεγάλουεπικυρίαρχου,κάτιπουερμηνεύειτην υφέρπουσα κρίσηστιςσχέσειςΗΠΑ και
των μεγάλωνχωρώντης ηπειρωτικήςΕυρώπης (Γαλλία,Γερμανία) καιτην πολιτική
υπονόμευσητης ΕυρωπαϊκήςΈνωσης που ακολουθείηΑμερική.
Η αυλαία τηςπαγκοσμιοποίησηςανοίγειμετημονομερήκαταγγελίατων συμφωνιών του
BrettonWoods,το 1972, οι οποίες είχαν συναφθείτο1944 μεταξύτων νικητριών δυνάμεων
του Β' ΠαγκοσμίουΠολέμου.
Στη βάσητων συμφωνιώναυτώνπροβλεπόταν σταθερήσυναλλαγματικήσχέσημεταξύτων
διαφόρωννομισμάτωνκαιτουδολαρίου,πουστηριζόταν στην υποχρέωσητηςΚεντρικής
εκδοτικήςΤράπεζαςτωνΗΠΑ να ανταλλάσσειτα δολάριαμεχρυσό.
Επί τριάντα έτηοιρυθμίσειςαυτέςεξασφάλισαν τηδιεθνήσυναλλαγματικήσταθερότητα
με άξονα τηνάσκησηκρατικούνομισματικούελέγχου,ώστενα μην υπονομεύονταιοι
καθορισμένεςσυναλλαγματικέςισοτιμίες.
Η καταγγελία τωνσυνθηκώντου BrettonWoodsοδήγησεστην άρσητων κρατικών αυτών
περιορισμώνόσοναφορά τηνέκδοσηνομίσματοςσεμια σειρά απόανεπτυγμένες
καπιταλιστικέςχώρες.Ταυτόχροναηυποχρέωσηνα λαμβάνεταικρατικήάδεια για τη
μεταβίβασηχρηματικώνποσοτήτωνπέρανενόςορίουαπόμια χώρα σε κάποια άλληείχε
ήδη αρχίσεινα αίρεταιαπότο1970, όταν οιΗΠΑ, η ΟμοσπονδιακήΔημοκρατία της
Γερμανίας, ηΕλβετία καιο Καναδάςκατήργησαν κάθεμορφήελέγχουστηδιακίνηση
κεφαλαίων.
Το σύστημα των σταθερώνσυναλλαγματικών ισοτιμιών πουείχεκαθιερωθείγια να μην
επαναληφθούν οιχαοτικέςκαταστάσειςτουΜεσοπολέμου,πουείχαν οδηγήσειστην κρίση
του 1929 -30 και στονΒ' ΠαγκόσμιοΠόλεμο,κατέρρευσε,καιτούτοδιότιοιχώρες που

5. εξακολουθούσαννα εμμένουνστηδιατήρησησταθερήςτιμήςτων νομισμάτων τους
βρέθηκανσεδυσμενήανταγωνιστικήθέσηκαιυποχρεώθηκαν να ακολουθήσουν.
Έτσι γεννήθηκεσταδιακά,κατά τηχαρακτηριστικήέκφρασητουκομισάριουτης
ΕυρωπαϊκήςΈνωσης Πέτερ Σμίτχουμπερ, το "μεγαλύτεροαπορρυθμιστικόπρόγραμματης
οικονομικήςΙστορίας",πουακούειστοόνομα παγκοσμιοποίηση.
Ένα πρόγραμμα τοοποίοη λέσχη των επτά ισχυρότερων (τοπερίφημο G7) καπιταλιστικών
χωρών επέβαλεβήμα βήμα προς όλη την υφήλιο.
Βασικόόργανογια την επιβολήαυτήν υπήρξετοΔιεθνέςΝομισματικόΤαμείο,τοοποίο
συνδέειτη χορήγησηδανείωνσεοποιαδήποτεχώρα μετην υποχρέωσητης απόλυτης
μετατρεψιμότητάςτουνομίσματόςτηςκαιτο άνοιγμα τηςστην ελεύθερηδιακίνησητου
διεθνούςκεφαλαίου.
Κατά συνέπεια,οολετήραςτηςπαγκοσμιοποίησηςείναικατάπρώτιστοκαικύριολόγοη
κεφαλαιαγορά καιόχιη αγορά εμπορευμάτων,όπωςορισμένοιαδαείςυποστηρίζουν.Η
κατάργησητωνπροστατευτικών δεσμών για την προστασίατηςεγχώριαςπαραγωγήςείναι
δευτερεύουσα σεσχέση με τηνκατάργησητων όποιων αναχωμάτων στηδιακίνησητων
κεφαλαίωνκαιτούτοδιότιη διακίνησηαυτήεξασφαλίζειτην "πολυποδική"επέκτασητων
πολυεθνικών,πουαπορροφούνκαιαπό - εθνικοποιούν την παραγωγήτων χωρών του
δεύτερουκαιτρίτουκόσμου.
Στηνβάσηαυτήν,σημειώνεταιμία χωρίς προηγούμενοστην ιστορία τουκαπιταλισμού
ανάπτυξητουτραπεζικούκαιχρηματιστηριακούτομέα καιτων ασφαλιστικών εταιρειών,
ενώ παράλληλα εμφανίζεταιμια πτώσητου μεριδίουτων βιομηχανικών επενδύσεων σε
σχέση με τις υπηρεσίες.
Στη δεκαετία του'80 οι χρηματιστικέςσυναλλαγέςπολλαπλασιάστηκαν σερυθμόπολύ
μεγαλύτεροαπότιςεμπορικέςσυναλλαγές,οιοποίεςεμφανίζουν μια συνεχήπτώση των
τελευταία εικοσαπενταετία.
Είναιενδεικτικόότιο όγκοςτων διεθνών τραπεζικών δανείων ξεπέρασετον όγκοτου
διεθνούςεμπορίουόλων μαζίτων καπιταλιστικών χωρών.Πρόκειταιγια μια
αυτοτροφοδοτούμενηδιαδικασία,πουκινείταιανεξάρτητααπότην παραγωγικήβάσητης
οικονομίας(ηκληθείσα "αποϋλοποίηση"τηςοικονομίας).
Η κυρίαρχημορφήστηνπαγκοσμιοποιημένηοικονομία δεν είναιπλέον ο"άρχονταςτης
παραγωγής",ο captainof industry,αλλά οτζογαδόροςτηςχρηματιστηριακήςσπέκουλας,ο
κυνηγόςτης απόδοσηςχρηματιστηριακών τίτλων καιχαρτιών,πουχρησιμοποιώνταςτους
μηχανισμούςτης σύγχρονηςπληροφορικήςεπανάστασηςπραγματοποιείασύλληπτακέρδη
"ενκενώ" απόυλική οικονομικήάποψη.
Σε 100 εκατομμύρια δολλάρια ανά λεπτόυπολογίζοναιτα "άυλα"κέρδητων νέων αυτών
μεγιστάνωντηςοικονομίας.
Μεγιστάνωνπουείναιφυσικόνα έχουν μια ευκαιριακήκαι ληστρικήαντίληψητης
οικονομίας,δεδομένουότικινούνταισεπλαίσιοπου προϋποθέτειτην απορρύθμισητου

6. παγκόσμιουοικονομικούχώρου,την έξωαπό κάθεκρατικήπαρέμβασηιδιωτικοποίησηκαι
εξατομίκευσητωνοικονομικώναποφάσεων,πουδεν μπορείνα αναστέλλονταιαπόλογικές
του τίτλου"δημόσιο"και"γενικό"συμφέρον.
Ακόμηγι' αυτόκαι η παγκόσμια οικονομία έχειπεριέλθεισεμια κατάστασηχαοτικής
ασυδοσίας,πουμόνομε εκείνητου 17ου αιώνα μπορείνα συγκριθεί.
Ο νεοφιλελευθερισμόςαποτελείτηνιδεολογικήνομιμοποίησηαυτήςτηςπραγματικότητας,
που έχει κηρύξειτο"άρατεπύλας"σεόλα τα οικονομικά,πολιτικά καιπολιτιστικά μέτωπα.
Βεβαίως,μεγάλεςπεριοχέςτουκόσμου επιχειρούν να προστατευτούν απέναντισ'αυτήν
τηνπαρανοϊκήλαίλαπα,μετηδημιουργία οικονομικών ενώσεων - NAFTA,Ευρωπαϊκή
Ένωση, ΑσιατικήΖώνηκ.ο.κ - παίρνονταςμια σειρά απόμέτρα "ανακοπής",κιαυτόσυνιστά
μεγάληαντίφασησεσχέσημε τις γραμμέςτουνεοφιλελευθερισμού,πουεξακολουθούν να
ευαγγελίζονταιαλλά καινα εφαρμόζουν σ'όλητη γραμμή.
Δεν θα μπορούσενα είναιδιαφορετικά απότηστιγμήπου η ίδια η δυναμικήτης
παγκοσμιοποίησηςεπιφέρειτηνπαράλυσητηςπαρεμβατικήςισχύοςτουκράτουςκαι
καθιστά τηνπολιτικήάμεσα υποχείρια στα συνασπισμένα διεθνήκεφαλαιακά συμφέροντα.
Καιδεν είναιεντοπίσιμα:
Πρώτον,διότισε συνεχώς αυξανόμενοβαθμόείναι"άυλο",μετην έννοια πουαναφέραμε,
με αποτέλεσμα να διαφεύγουναπόοιονδήποτεκρατικόέλεγχο,δημοσιονομική
επιβάρυνσηήεπιβολήπεριοριστικών μέτρων.Τα νησιά της Καραϊβικής,τοΓιβραλτάρ, το
Λιχνενστάιν,τοΛουξεμβούργο,ηΚύπρος,ολόκληροτορώσικοτραπεζικόσύστημα (πάνω
από300 τράπεζεςστηνπερίοδοΓέλτσιν),χρησιμοποιούνταιωςπειρατικά ορμητήριαγια
ένα παγκόσμιοχρηματιστήριοπαιχνίδι,χωρίςπροηγούμενοστην ιστορία του
καπιταλισμού.
Δεύτερο,διότικαιότανδενείναι"άυλα"έχουν τη δυνατότητα μετην πολυεδρική
εγκατάστασήτουςνα μετακινούνταιαπότημία χώρα στην άλλη,ακολουθώνταςτηγραμμή
της ήσσονος(κρατικής) αντιστάσεωςκαιτων μεγαλύτερων διευκολύνσεων (εργοσιακών,
φορολογικώνκ.ά).
Για να γίνειαντιληπτήη πλευρά αυτήτηςπαγκοσμιοποίησηςαρκείνα σημειωθούν τα
ακόλουθα:Μεταξύ1983 και1989 οι άμεσεςεπενδύσειςκεφαλαίουστοεξωτερικό
αυξάνονταικατά 29%τοχρόνο,όταν στην ίδια περίοδοοι εξαγωγές(διεθνέςεμπόριο)
αυξάνονταιμόνοκατά 9%τοχρόνοκαι τοΠαγκόσμιοΑκαθάριστο Προϊόν ακόμα λιγότερο.
Μεταξύ1987 και1990 οι άμεσεςεπενδύσειςστοεξωτερικόυπερβαίνουν τα εκατό
δισεκατομμύρια δολλάριατοχρόνια,πουσημαίνειότιείναιδέκα φορέςυψηλότερεςαπό
τηνπρώτη τριετία τηςδεκαετίαςτου'70 και,βεβαίως,με αντίστοιχουςρυθμούςαυξάνονται
οι πολυεθνικοίγίγαντες.
Οι 40.000 πολυεθνικέςελέγχουνήδηαπότα μέσα της δεκαετίαςτου'90 την παγκόσμια
αγορά δεδομένουότικρατούνστα χέρια τουςτα 2/3 του παγκόσμιουεμπορίου.Οι εκατό
μεγαλύτερεςαπόαυτέςπραγματοποιούνκέρδητηςτάξηςτου1,4 δισ δολλάρια το

7. χρόνο.(Τοποσόαυτόείναιενδεικτικό,καθώςτοποσόαυτόείναιαποτέλεσμα έρευναςμιας
δεκαετίαςπριν).
Τρίτο,διότι επήλθεμια παγκόσμια επικυριαρχία τουδολαρίουμετά την καταγγελία των
συμφωνιώντου BrettonWoods,που κατέστησεδέσμιεςτιςεθνικέςοικονομίες,ακόμηκαι
τις ισχυρότερες.
Μεταξύ1969 και1977 ο αριθμόςτων δολλαρίων πουκατεχόταν εκτόςΗΠΑ αυξήθηκεκατά
τεσσερισήμισιφορές. Το60% των αποθεματικών των εθνικών Τραπεζών καιτο 50% των
ιδιωτικώναποταμιεύσεωνήτανστα μέσα τηςδεκαετίαςτου'90 σεδολλάρια,πουσημαίνει
ότι οι χειρισμοίτης τιμής του μπορείνα προκαλέσουν σοβαρότατεςδιαταράξεις στις
εθνικέςοικονομίες.
Τέταρτο,διότιδημιουργήθηκανδιεθνείςοργανισμοί,βασικάτοΔιεθνέςΝομισματικό
Ταμείο,η Παγκόσμια Τράπεζα καιοΠαγκόσμιοςΟργανισμόςΕμπορίου,πουελέγχονται
απολύτωςαπό τις δυνάμειςτηςπαγκοσμιοποιητικήςφιλελευθεροποίησης καικατ'εξοχήν
το αμερικάνικοκεφάλαιο,πουπροωθούν τον αντικρατισμόμ'ένα συμπαγέςσύστημα
απροκάλυπτωνοικονομικών εκβιαστών εκβιασμών,πουαφήνουν ελάχισταπεριθώρια
ελιγμώνστις εθνικέςκυβερνήσεις,ιδίωςεκείνεςτων χωρών του δεύτερουκαιτουτρίτου
κόσμου.
Πέμπτο,διότι καλλιεργήθηκεσυστηματικά τοκύροςιδιωτικών συμβουλευτικών
μηχανισμών - κορυφαίοπαράδειγμα οαμερικανικός Moody'sInvestors Service -οιοποίοι
δενπαρέχουναπλώςπληροφορίεςγια σωστέςκαικερδοφόρεςδυνατότητεςεπενδύσεων
ανά τον κόσμο,αλλά δημοσιοποιούν προβλέψειςγια τιςοικονομικέςεξελίξειςτων εθνικών
οικονομιών,οιοποίες γίνονταισκόπιμα για να προκαλέσουν θετικόήαρνητικόεπενδυτικό
κλίμα σε κάθεχώρα και έχουναποτέλεσμα εισροήήφυγήκεφαλαίων αντίστοιχα.
Είναιπλέον κοινόμυστικόότι οι προβλέψειςαυτές - ιδιαίτερα τηςπαγκοσμίουκύρους
Moody's - χρησιμοποιούνταιως μοχλός πολιτικήςπίεσης,ακόμα καιως μέσομεταστροφής
των προθέσεωνψήφουτουεκλογικούσώματοςγια την ανάδειξητηςεπιθυμητήςστα
μεγάλα κεφαλαιακά συμφέροντακυβέρνησης.ΤοσχετικόπαράδειγματηςΝέαςΖηλανδίας
είναιιδιαίτερα αποκαλυπτικό.
Έκτο,διότι η παγκοσμιοποίησηεπέφερεμια πλήρηαποκοπήτηςβάσηςτης κοινωνίαςαπό
τις κυρίαρχεςελίτσε εθνικόεπίπεδοστις χώρες τουδεύτερουκαιτουτρίτουκόσμου.
Οι ελίτ αυτέςόχι μόνονέχουνχάσει κάθείχνος συνείδησηςεθνικήςαστικήςτάξης,αλλά
λειτουργούνσυνειδητάωςη πέμπτη φάλαγγα καιωςτοποτηρητέςτων συμφερόντων του
διεθνούςκεφαλαίουόλωντωνκατηγοριών - έναςρόλοςπουτους αποδίδειτεράστια οφέλη
καιπλεονεκτήματα.Οφέληπουδενείναιμόνοοικονομικά,πουαπορρέουν απότην τοπική
διαχείρισηκαιπροστασία τωνσυμφερόντων τουδιεθνούςκεφαλαίου,αλλά καιπολιτικά,
διότισυμμετέχουνάμεσα ή ελέγχουν έμμεσα την πολιτικήεξουσία.
Ακριβώςγι' αυτότο λόγοκαιέχει καθιερωθείστηδιεθνήβιβλιογραφία,πουστρέφεται
κατά τηςπαγκοσμιοποίησης,οόρος"προδοσία των ελίτ"προκειμένουνα περιγραφείένας
ρόλοςπου στρέφεταικατά τωνπραγματικών συμφερόντων τηςπατρίδαςτους.

8. Οι "ελίτ"αυτέςκατευθύνουντηνπολιτικήζωή της χώραςτους μέσω μιας τρισκελούς
διασκελούςδιαπλοκής- τουξένουπαράγοντα,τηςοικονομικήςισχύοςκαιτουεπιπέδου
λήψηςτων αποφάσεων - καιτη συνακόλουθηεπικυριαρχία των Μέσων Μαζικής
Ενημέρωσης.
Η πολιτική ανάδειξητουοιουδήποτεμέλουςαυτήςτηςελίτσε επίπεδο άσκησηςτης
εξουσίαςεξαρτάταιαπότηνεπάρκεια των "διαπιστευτηρίων",πουτουδίνουν τα
οικονομικο - πολιτικά συμφέροντα του"μητροπολιτικού"πυρήνα.
Η γκετοποίησητης"ελίτ" αυτής,που σημαίνεταιαπότηδιαμονήτηςσε κλειστέςακραίες
πολυτέλειαςκαιχλιδήςπεριοχές,που είναιπεριχαρακωμένεςκαιφυλάσσονταιαπό
πάνοπλουςφρουρούςκαιηλεκτροφόρα συρματοπλέγματα,είναιηεξωτερικήέκφρασητης
αποκοπήςτης απότη "λοιπή" κοινωνία,δηλαδήαπότηβάσητης, η οποία στις
μεγαλουπόλειςβουλιάζεικάθεμέρα καιπερισσότεροστα ναρκωτικά,τηβία καιτην
εγκληματικότητα.
Οσοδήποτεκαιανη διεργασία προςτην κατεύθυνσητηςδιάσπασηςτουαστικούσυνεχούς
σε δύοκόσμους - εκείνωντωντενεκεδουπόλεων (φαβέλας) καιεκείνων των
υπερπολυτελώνγκέτο,για να πάρουμεωςπαράδειγμα τηΛατινικήΑμερική - είχεαρχίσει
απόπολύ νωρίτερα,ηπαγκοσμιοποίησηείναιεκείνηπουτην οριστικοποίησεκαιτη
νομιμοποίησε.
Έβδομο,διότι όπουκαι ότανο έμμεσοςπολιτικόςέλεγχοςμιας χώραςαπό τις ορατέςή
αόρατεςδυνάμειςτουπαγκοσμιοποιημένουκεφαλαίουαποτυγχάνει,εφαρμόζεταιευθέως
αυτόπου τον19ο αιώνα απεκαλείτο"πολιτικήτων κανονιοφόρων",δηλαδήημέθοδοςτης
άμεσηςστρατιωτικήςεπέμβασης.
Ο "εκτελεστικόςβραχίων"τουπαγκοσμιοποιημένουκεφαλαίου,οιαμερικάνικεςένοπλες
δυνάμεις,ενεργοποιείταισεπρώτοεπίπεδομαζίμε τουςΒρετανούςκαιεκβιάζουν τους
λοιπούς "εταίρους"να ακολουθήσουν στοόνομα του"δυτικούπολιτισμού"καιτων
"δημοκρατικώνιδεωδών".
Προστάδιοαυτώντωνάμεσωνστρατιωτικών επεμβάσεων είναι ημακρόχρονηεφαρμογή
του εμπάργκο,πουαποδυναμώνειτιςοικονομίεςτων χωρών - θυμάτων και προκαλεί
κάθετηπτώσητου βιωτικούεπιπέδου των λαών τους,ώστε να ελαχιστοποιηθείηδύναμη
αντίστασήςτους.
Παράλληλα διαβρώνεταιηεθνικήενότητα μεσυστηματικήκαιμεθοδευμένηαναζοπύρωση
των μειονοτικώνπροβλημάτωνκαιεθνοτικών διενέξεων,ώστεηστρατιωτικήεπέμβασηνα
εμφανίζεταιωςαπελευθέρωσητωνκαταπιεζόμενων ομάδων καιεθνοτήτων.
Τα παραδείγματα τηςΓιουκοσλαβίας,τουΑφγανιστάν καιτουΙράκαποτελούν απτές
αποδείξειςαυτήςτηςπολιτικής.
Μιας στρατηγικήςπουκορυφώνεταιμετην αναγωγήτουθέματοςτηςτρομοκρατίας,που
το ίδιο τοσύστημα προκαλεί - καισε μεγάλοβαθμόκαλλιεργεί -,σεαντικείμενο
"σταυροφορίας"εναντίον όποιωνυποτίθεταιότιτην υποθάλπουν.

9. Η έννοια τρομοκρατίααφήνεταιεσκεμμένα ακαθόριστη,ώστενα μπορείνα περιλάβει
απελευθερωτικά καιεπαναστατικά κινήματα,αλλά καιεπικίνδυνεςγια τοσύστημα μαζικές
κινηματοποιήσεις.
Στονάξονα αυτόναιτιολογείταικαι"δικαιολογείται"ηπρακτικήτων "προληπτικών"
στρατιωτικώνεπεμβάσεωνκαιεισβολών καιηθεωρία περίτης "ζώνης του κακού",που
λειαίνειτοέδαφοςγια τους"προληπτικούς"πολέμουςτου μέλλοντος.
Εμπεδώνεταιη νέα τάξηπραγμάτων ωςκαθεστώςπαγκόσμιαςαστυνόμευσης,πουείναιη
πολιτικο- στρατιωτικήόψητηςπαγκοσμιοποίησης.
Μια όψη κυνική,πουπροϋποθέτειτην αποδυνάμωσηκαιτελικά απενεργοποίησητων
παγκόσμιωνοργανισμώνδιαιτησίας - όπωςκατ' εξοχήν ο ΟΗΕ- που στήθηκαν πάνωστο
αίμα των 60 εκατομμύριωννεκρώντουΒ' ΠαγκοσμίουΠολέμου.
Όγδοο,διότιη εξεμπορίκευσητουπολιτισμούκαιη βιομηχανία τουθεάματοςλειτουργούν
ως μηχανισμοίαποδυνάμωσηςτηςεθνικήςταυτότηταςκαιαποδοχήςτηςλογικήςκαιτης
"ιδεολογίας"τηςπαγκοσμιοποίησης,ωςμέσα εκμαυλισμούτων μαζών,σε τρόποώστε να
υποσκάπτονταιοιεστίεςαντίστασηςτων εθνικών κοινωνιών,πουαποτελούν
προαπαιτούμενοκαιβάσηγια τηνάσκησημιαςεθνικήςπολιτικής.Τούτοδιότιμέσω των
μηχανισμώναυτώνπροσδίδεταιστον εθνικόενδοτισμόοφωτοστέφανοςτου
"προοδευτισμού"καιτουοικουμενικά "πανανθρώπινου"καιστιγματίζεταιηεμμονήστην
εθνικήιδιαιτερότητα ως"εθνικισμός","συντηριστισμός"καιάρνησητηςιδέαςτης
"πολυπολιτισμικότητας".
Στηνλογικήτης τήρησηςτων οικονομικών καιπολιτικών ισορροπιών στην "ενδοχώρα"του
καπιταλιστικούσυστήματοςμετά τον Β'ΠαγκόσμιοΠόλεμοως ασπίδεςκατά τιςεπέκτασης
του κουμουνισμούείχαναναπτυχθείορισμένεςκρίσιμεςπρακτικέςόσον αφορά τον Τρίτο
Κόσμο.
Θεμελιακόστοιχείοαυτήςτηςλογικήςήταν ο συνδυασμόςτηςαφαίμαξηςτων πρώτων
υλών καιμιας μερίδαςτωνπλουτοπαραγωγικών πόρων των χωρών αυτών του κόσμου
αυτούμε τηνεξαφάνισητηςδυνατότηταςμιαςσχετικήςοικονομικήςανάπτυξηςτόσοσε
επίπεδοπαραγωγήςόσοκαισε επίπεδο κατανάλωσης.
Η επιδίωξη αυτήστόχευεαφ' ενόςστη διεύρυνσητων προσκείμενων στηΔύση μικρο - και
μεσοαστικώνστρωμάτωναφ'ετέρουστην ενίσχυσητων αγορών τουΤρίτουΚόσμουώστε
να απορροφώνταιπερισσότερα προϊόντα - κυρίωςβιομηχανικά - των ανεπτυγμένων
καπιταλιστικώνχωρώνστηνπεριοχήτου.
Στηνβάσηαυτή,αυξήθηκανοιάμεσες παραγωγικέςεπενδύσειςκεφαλαίουαπότις
καπιταλιστικέςμητροπόλειςμεόρουςεξαιρετικά προνομιακά καιτην εκμετάλλευσητης
ασύγκριτα φθηνότερηςαγοράςεργασίας,που,όμως,σεκάθεπερίπτωσηκαι παρά τις
όποιες αντιφάσειςσυνιστούσεέναν παράγονταυπέρβασηςτηςοικονομικήςστασιμότητας,
εκσυγχρονισμούκαιανάπτυξης.
Προς τηνίδια κατεύθυνσηλειτουργούσεκαιηκληθείσα "αναπτυξιακήβοήθεια"προςτις
κυβερνήσειςτωνχωρών τουΤρίτου Κόσμου.

10. Σημαντικόστοιχείο,τέλος,ήτανηάνθησητηςμαζικής κατανάλωσηςστις δυτικέςαγορές,
που απορροφούσανσευψηλόβαθμόαγροτικάπροϊόντατων χωρών αυτών,σε τρόποώστε
να περιορίζεταιωςένα βαθμότο "άνοιγμα τηςψαλίδας" μεταξύτων προϊόντων αυτών και
των βιομηχανικώνπροϊόντωντωνανεπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών,μεαποτέλεσμα οι
όροιεμπορίουνα είναιμενδυσμενείς,αλλά όχι εξοντωτικοίειςβάροςτηςπαραγωγήςτου
ΤρίτουΚόσμου.
Δεν είναιτου παρόντοςηανάλυσητουβαθμούεπιτυχίαςαυτούτουσχήματος,ούτε ο
εντοπισμόςτων δεδομένωντης"ανάπτυξηςεν υπαναπτύξει"που πραγματοποιήθηκεμ'
αυτόντοντρόπο.
Είναιόμως απαραίτητονα εξεταστούν "κατ'αντιδιαστολή"οιεξελίξειςπουεπέφερεη
παγκοσμιοποίησηόχιμόνο στονΤρίτοΚόσμο,αλλά καιστις χώρες μέσουεπιπέδου
ανάπτυξης,τοναποκαλούμενοΔεύτεροΚόσμο.
Τα καθοριστικά δεδομένατηςεξέλιξηςαυτήςείναιτα ακόλουθα,όσον αφοράτιςεξελίξεις
σε παγκόσμια πλέονκλίμακα,καιόχιμόνον όσοαφορά την καπιταλιστική"ενδοχώρα".
Πρώτον,η κραυγαλέααύξησητωνπαγκόσμιων ανισοτήτων σεμια κλίμακα πουξεπερνάει
κάθεπροηγούμενο.
Στομεγαλύτερομέροςτωνκατ'ευφημισμόκαλούμενων "αναπτυσσόμενων"χωρών
σημειώνεταιμια κάθετηπτώσητου πραγματικούΑΕΠμε αποτέλεσμα την
προλεταριοποίησημεγάλωνμαζών.
Ταυτόχρονα διευρύνεταιτοκοινωνικόχάσμα στοεσωτερικότων χωρών αυτών με την
ανάπτυξημια πάμπλουτηςπαρασιτικήςτάξηςδιαμεσολαβητών - compradores - και
"αερατζήδων"τωνχρηματιστηριακών παιχνίων - maquilladores-πουστρέφουν όλα τα
κεφαλαιακά διαθέσιμα σεμηπαραγωγικέςδραστηριότητεςκαιπραγματοποιούν τεράστια
κέρδη,πουκατευθύνονταιστηνπολυτελήκαιεπιδεικτικήκατανάλωσηκαισεκαταθέσεις
στο εξωτερικό.
Η οικονομικήαυτήπρακτικήσυμπαρασύρεικαιτα μεσαία καιμικροαστικάστρώματα σε
ένανυπέρμετροκαιπαθογενήκαταναλωτισμόκυρίωςεισαγόμενων προϊόντων,μετελικό
αποτέλεσμα μια περαιτέρωαύξησητουελλείμματοςτουεμπορικούισοζυγίου(τρέχουσες
συναλλαγές) καιτηνυπερχρέωσητων εθνικών οικονομιών.
Δεύτερο,η ραγδαία αύξησητουσυντελεστήανεργίαςστον καλούμενοδεύτεροκαιτρίτο
κόσμο,που οδηγείσε συνεχήπτώση του βιοτικούεπιπέδουτων μεγάλων μαζών.
Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία τηςΔιεθνούςΑμνηστίαςένα δισεκατομμύριο
τετρακόσια εκατομμύρια άνθρωποιστον πλανήτη"επιβιώνουν"μεένα δολάριοτην ημέρα
(ακόμα καιστοΜπουένοςΆιρες υπολογίζεταιότιτουλάχιστον ένα εκατομμύριο άνθρωποι
βρίσκονταισ'αυτότο επίπεδο).

11. Στοπλαίσιο αυτόοι συνθήκεςεκμετάλευσης,ιδιαίτερατηςπαιδικήςεργασίας,ξεπερνούν
κάθεφαντασία,ενώηεμπορία παιδιών κάτω των δέκα ετών για σεξουαλικούςλόγουςέχει
πάρειτρομακτικέςδιαστάσεις.
Τρίτο,η εξάρτησητωνεθνικώνοικονομιών του"υπό ανάπτυξη"κόσμουαπόεξωτερικό
δανεισμόκαι"επενδύσεις"χαρτοφυλακίουέχουν αποστερήσειτιςεθνικέςοικονομίες
προκαλώνταςμια αλματώδηαύξησητουδημόσιουχρέους.
Αύξησηπου βεβαίωςσυνεπάγεταιπλήρηπολιτικήυποταγή στα μητροπολιτικά
καπιταλιστικά καιστουςελεγχόμενουςαπόαυτά διεθνούςοικονομικούςκαι
χρηματοδοτικούςοργανισμούς.
Άλλωστεμέσω αυτώντων οργανισμών γίνεταιημετακύλισητουελλείμματοςτων
ανεπτυγμένωνχωρών - κυρίως των ΗΠΑ - προςτις χώρες του περιφερειακούκαπιταλισμού.
Τέταρτο,ηεικόνα πουδίνεταιόσοναφορά τουςρυθμούςανάπτυξηςαυτών των χωρών
είναιψευδεπίγραφηκαιπλασματική,διότιπροσμετρώνταιτα "άυλα"στοιχεία των
οικονομικώνδιαδικασιώνμετηνέννοια πουπροαναφέρθηκε,ωςπραγματικά οικονομικά
μεγέθη,καθώςκαιο συνεχής διογκούμενοςτριτογενήςτομέας - μεσολάβηση,υπηρεσίες-
καθώςκαι παραοικονομικέςδραστηριότητεςόλων των κατηγοριών.
Κάτωαπό συνθήκεςπαγκοσμιοποίησηςδεν πρόκειταιπλέον για "ανάπτυξηεν
υπαναπτύξει",αλλά για μια σαθρήδιεύρυνσηενόςοικονομικούεποικοδομήματοςπουδεν
έχει καμμιά σχέση με τουλικό υπόβαθροτηςοικονομίας.Ηδιεύρυνσηαυτή,όχι μόνοδεν
δημιουργείνέεςαπασχολήσεις,αλλά περιορίζεικαιτιςήδη υπάρχουσες.
Από τοάλλομέρος,οι οικονομίεςαυτούτου τύπουείναιιδιαίτερα ευάλωτες,τόσοσε
συγκυριακούςκλυδωνισμούςόσοκαισεπεριστασιακά παίχνια τουδιεθνούς
χρηματιστηριακούκεφαλαίου.Τοπρόσφατοπαράδειγματηςαργεντινήςοικονομίας,η
οποία κατείχετηνέκτη θέσηστηνπαγκόσμια κατάταξη,είναιιδιαίτερα αποκαλυπτικόαπό
τηνάποψηαυτή.
Πέμπτο,η ασύλληπτηανέχεια τωναγροτικών πληθυσμών στιςχωρών του Τρίτου,ιδιαίτερα,
Κόσμουπροκαλείμια εξοντωντικήεκμετάλλευσητουεδάφους,υπερλοτόμησητων δασών,
εξάντλησητωνυδάτινωνπόρωνκαιγενικότερα μια ευρύτατηκαταστροφήτου
περιβάλλοντος.
Μια καταστροφήπουέρχεταινα προστεθείσεεκείνην πουπροκαλούν οιβιομηχανικοί
ρύποι,τα βιομηχανικά απόβλητα καιηόλων των κατηγοριών μόλυνσητηςατμόσφαιρας,
που σημειώνεταιστιςαναπτυγμένεςβιομηχανικέςπεριοχέςτου πλανήτη.
Μόνον που στημία περίπτωσητίθεταιως θέμα περίπτωσης,ενώστην άλληως
αναπτυξιακήαναγκαιότητα, "ευγενές"πρόσχημα για να μηλαμβάνονταιτα απαραίτητα
μέτρα καινα αρνούνταιοιΗΠΑ να υπογράψουν τιςσχετικέςσυμφωνίες,ώστενα
αποφευχθούνοιολέθριεςσυνέπειεςγια τομέλλον ολόκληρηςτης ανθρωπότητας.

12. Μια "αναπτυξιακή"προοπτικήπουέρχεταισεπλήρηαντίθεσημεεκείνητης Βιομηχανικής
Επανάστασης,πουκαταδεικνύειτην αβυσσαλέαωςπρος αυτόδιαφορά μεταξύτου
ανερχόμενουκαπιταλισμούκαιεκείνη τουύστερουκαπιταλισμούτηςεποχήςμας.
ΣτηνΑγγλία,π.χ.είχανληφθείαυστηρόταταπεριοριστικά μέτραόσον αφοράτην
υλοτόμησητων δασώνγια τηντροφοδοσία των υψικάμινων ακόμα καιπριν ανακαλυφθεί
το κωκ καιο λιγνίτηςγια την εξυπηρέτησητων σχετικών αναγκών.
Το συγκλονιστικότεροπαράδειγμα χρηματιστηριακούτυχοδιωκτισμού,πουσυνιστά καιτην
οικονομικήπεμπτουσία τηςπαγκοσμιοποίησης,αναφέρεταιστοΜεξικό,πουοδήγησαν σε
ολοκληρωτικήοικονομικήκατάρρευσηστα μέσα τηςδεκαετίαςτου'90.
Ένα πείραμα, υποτίθεται,εκσυγχρονισμούμεποικίλεςσυγκλίνουσεςεπιδιώξεις:
- Της ηγεσίαςτων ΗΠΑ (Κλίντον),πουήθελαν μια "ραγδαία"ανάπτυξητουΜεξικούμε
στόχο τονπεριορισμότηςμεξικάνικηςλαθρομετανάστευσης,προςτηχώρα τουςπου είχε
εξελιχθείσε μάστιγα,και ταυτόχρονα τηδημιουργία ενόςπαγκόσμιουυποδείγματος
υπέρβασηςτηςυπανάπτυξης.
- Της άρχουσαςπαρασιτικήςκαιμεσολαβιτικήςτάξηςτουΜεξικού,πουαποσκοπούσεόχι
στηναναθέρμανσητηςοικονομίαςμεπαραγωγικέςεπενδύσεις,αλλά στην ταχεία
μεγιστοποίησηκερδώνμεχρηματιστηριακάπαίχνια.
-Του αλλοδαπούχρηματιστηριακούκαιτραπεζικούκεφαλαίου,πουεισήλθεπλησίστιοστη
μεξικάνικηαγορά,προκαλώνταςμία χωρίςπροηγούμενοτεχνητήαύξησητων
χρηματιστηριακών δεικτώνμεαντίστοιχα υπέρογκαευκαιριακά κέρδη.
Ο τελευταίοςαυτόςσυντελεστήςυπήρξεκαιοαποφασιστικότεροςόσον αφορά την πορεία
της μεξικανικήςοικονομίαςπροςτην καταστροφή,μια περίτρανηαπόδειξητου
καθοριστικούρόλουτων"αθέατων"καιάυλων χρηματιστηριακών συναλλαγών στη
σύγχρονηπαγκοσμιοποιημένηαγορά.
Η κυριολεκτικά κατακλυσμικήεισροήκεφαλαίων αυτούτουτύπουστοΜεξικόόχι μόνοδεν
"ανόρθωσε"καιδενεκσυγχρόνισετημεξικάνικηοικονομία,αλλά την οδήγησεσεμια
ψευδαισθητική"άνθηση",πουμετά την πάροδομόλιςμιας τριετίαςεπέφερετην πλήρη
κατάρρευσήτης.
Επωφελούμενοιτωνχαμηλών αμερικανικών επιτοκίων οιΑμερικανοί"επενδυτές"στο
Μεξικό δανείζοντανκολοσσιαία ποσά,μετα οποία έπαιζαν στομεξικανικόχρηματιστήριο,
εκτινάσσονταςτουςδείκτεςστα ύψη,πουπροκαλούσεμια συνεχήδιευρυντική
ανακύκλωσητουφαινομένου.
Αποτέλεσμα,πουδενείχανπροβλέψειούτεηηγεσία των ΗΠΑ ούτεοι "μεταρρυθμιστές"
Μεξικάνοιπολιτικοί,τουςοποίους οι Αμερικανοίείχαν προωθήσειστην ηγεσία τηςχώρας,
ούτεοι λιμοκοντόροιεκσυγχρονιστέςΜεξικανοίοικονομολόγοι,απόφοιτοιτουΣτάνφορντ
καιτου Γέιλ, ήταννα σκάσειτομπαλόνιτον Δεκέμβριοτου 1994.

13. Το εθνικόνόμισμα του Μεξικού,τοπέσο, έχασετα 2/3 της αξίαςτουκαι κατά συνέπεια
ανάλογηήτανηκαθίζησητωνμισθών. Χάθηκαν τρία εκατομμύριαθέσειςεργασίας
τουλάχιστον.Πάνωαπόδεκαπέντεχιλιάδεςεπιχειρήσειςέκλεισαν.Έναςστουςπέντε
Μεξικανούςδενήτανπλέονσεθέση να εξυπηρετήσειδάνεια πουείχεπάρει,τόσοτα
επιχειρηματικά όσοκαιτα καταναλωτικά.
Εικοσιπέντεδισεκατομμύριαδολλάρια εγκατέλειψαντηχώρα καιοι χρηματιστηριακοί
"επενδυτές"πωλούσαντα πάντα - τίτλους,ακίνητα,περιουσιακάστοιχεία όλων των
κατηγοριών - προκειμένουνα μειώσουν τιςαπώλειες,οξύνονταςκαιβαθύνονταςτην κρίση.
Το συγκριτικόπλεονέκτημα τηςμεξικανικήςοικονομίας,πουήταν τοφθηνόεργατικό
δυναμικό,χάθηκε,δεδομένουότιτοκέντροβάρουςτηςοικονομίαςμετατοπίστηκεσε
υπερσύγχρονεςεπιχειρήσειςεντάσεωςκεφαλαίουαπόλυτα εξαρτημένεςαπότιςεξαγωγές
καιτο διεθνήανταγωνισμό,οοποίοςκαιτελικά τις συνέθλιψε.
Η ιδιωτικοποίησητων κρατικώνεπιχειρήσεων σεσυνδυασμόμετον πλήρη μετοχικόέλεγχο
όλων τωνδυναμικώντομέωντης δευτερογενούςπαραγωγής,απόιθαγενείςκαι - κυρίως -
αλλοδαπούςκεφαλαιούχουςκατέληξεστην υπαγωγήτηςπαραγωγής,πουκαλύπτειτο
ήμισυ του ΑκαθάριστουΕθνικούΠροϊόντος,σε25 γιγάντιεςεταιρείες holding
Παράλληλα ηεπιχειρηθείσα απότομηκαιαπρογραμμάτιστηκεφαλοποίησητηςγεωργίας
οδήγησεπολλά εκατομμύρια αγροτών πουέχασαν τηδουλειά τουςστιςπόλεις, αυξάνοντας
το ήδηοξύτατοπρόβλημα υπερπληθυσμούπουαντιμετωπίζουν.
Το εμπορικόέλλειμμα,λόγωτης ραγδαίαςαύξησηςτων εισαγωγών,έγινεμεγαλύτεροαπό
το άθροισμα τουελλείμματοςόλωντων άλλων λατινοαμερικανικών χωρών συνολικά.
Παρ'όλα αυτά οιαπώλειες τωνπαγκόσμιων "επενδυτών"ήταν τεράστιεςόχιμόνοσε
επίπεδοκερδών,τα οποία στηνπερίοδοτης "άνθησης"χαρακτήριζαν "toosexy",αλλά και
σε επίπεδοτου κεφαλαιακούστοκπουείχαν διαθέσει.
Ο παγκόσμιοςαντίκτυποςήταντέτοιαςκλίμακαςώστεσημειώθηκεκρίσιμηκαθοδικήτάση
σε όλα τα χρηματιστήρια καικλονίστηκεηπαγκόσμια κεφαλαιαγορά.
Η μόνη δυνατήαντιμετώπισηήτανηεπέμβασητουΔιεθνούς ΝομισματικούΤαμείου,η
οποία και έγινεύστερα απόμαραθώνιεςδιαπραγματεύσειςτον Ιανουάριοτου1995 με
χορήγησηδανείου50 δισεκατομμυρίων δολλαρίων στην μεξικανικήκυβέρνηση,που
"περιέσωσε"τοπέσο καιμείωσε τις απώλειεςτων "επενδυτών".
Έληξε,υποτίθεται,μετοντρόποαυτόη μεξικανικήπεριπέτεια σεασύγκριταμεγαλύτερη
οικονομικήδυσπραγία απόεκείνηντηςεναρκτήριαςφάσηςτου"πειράματος"καιμε μια
υπερχρέωσητου μεξικάνικουκράτουςπουθα βαραίνειτον μεξικάνικολαόγια τουλάχιστον
μια εκατονταετία.
Μια υπερχρέωση,για τηνοποία ο Μεξικανόςπολίτηςχρησιμοποιείτον όρο"El Barzon",
που σημαίνειο ζυγός που χρησιμοποιείταιστα αροτριώντα βόδια.

14. Τα όσα ανάλογα σημειώθηκανστηνΤουρκία καιστην Αργεντινή,οσοδήποτεκιαν
διαφέρουνστιςλεπτομέρειεςστοντρόποεκδήλωσηςκαι"εκφοράς"κινούνταιστον ίδιο
άξονα,είναιεκφράσειςτηςίδιαςάναρχηςκαιληστρικήςοικονομικής"λογικής".
ΒΑΣΙΛΗΣΦΙΛΙΑΣ - ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.