1. MARX
NIETZSCHE
FREUD
ETA DARWIN

2.  Paul RICOEUR (1913-2005)
 Le conflit des interprétations (1969)
 Adierazpena sortu zuen.
 Marx, Freud eta Nietzscheren
pentsamenduan “susmoa” kontzientzia
kritikoaren baldintza bihurtzen da,
pentsaera cartesiarraren ziurtasunen
aurrean. Hortik aurrera,
pentsamenduak errealitatearen
iruzurrari aurre egiteaz gain,
pentsamenduaren iruzurrari ere aurre
egin behar dio.Kritika eta analisia
ezinbesteko bihurtzen dira errealitatea
ezagutzeko eta eraldatzeko, zientziak
egiten duen erara.
Paul Ricoeur

3.  Susmatzea ez da soilik
zalantza egitea.
 Norbaitek gezurra
dioela susmatzen dugu,
gauzak aldatuta edo
faltsututa azlatzeko
asmoa dagoela
ohartzen gara.

4.  Kultura judeo-kristauaz susmoak zituzten:
 Gizakiaren jatorriaz
 Historiaren motorraz
 Moralaren jatorriaz
 Kontzientziaren izaeraz

5.  DARWIN: Animalia antropoideen eboluzioaren ondorioz sortu
zen gizakia.
 MARX: historia giza bizitzaren ekoizpen materialean
oinarritzen da, eta hori Estatuaren ustezko arrazionaltasunaren
atzean geratzen da.
 NIETZSCHE: Mendebaldeko pentsamenduaren jatorrian
bizitzari beldur izatea eta ihes egin nahi izatea dago.
 FREUD: moral eta kultura burgesak zentsuratutako libidoa
inkontzientean dago, eta hori da jokabidearen azken azalpena.
 Apostu horiek gizakiaren hasiera berri baten
aldekoak dira.

6.  DARWIN: espezieen eboluzioa, bizirik irauteko
borroka, hautespen naturala.
 MARX: alienazioak, ideologia, gainbalioa
 NIETZSCHE: apoliniarra, dionisiakoa, balioen
alderanzketa, Jainkoaren heriotza, nihilismoa,
botere nahia, supergizakia.
 FREUD: inkontzientea, Eros eta Tanatos, k

7.  Charles Robert Darwin
(Shrewsbury, West
Midlands, 1809ko
otsailaren 12– Kent,
South East England,
1882ko apirilaren 19)
naturalista eta
biologo ingelesa izan
zen.

8.  1831n Hego Amerikako itsasaldea
eta bereziki Galapagos uharteak
ikertzera abiatu zen. Beagle ontzian
egin zuen bost urtetako bidaia.
Brasilen ohian tropikalak aztertu
zituen, Argentinako Bahia Blancan
armadillo erraldoiak deitu zien bertan
aurkituriko dinosauroen fosilei,
Chileko Andeetan animalia
itsastarren maskorrak aurkitu zituen
eta Galapagoetan txontak eta
dordokak aztertu zituen. Bertan hasi
zen gerora plazaratuko zuen
hautespen naturalaren teoria
garatzen. Ingalaterrarako itzuleran
Australiako ugaztun martsupialek ere
bere jakinmina piztu zuten.

9.  Hurrengo urteak ikerkuntza urteak izan
ziren. Garaiko zientzialari onenek
Darwinek ekarritako espezie eta fosilak
aztertu zituzten dinosauroen hezurdurek
berebiziko harridura sortu zutelarik. Bere
teoriak garatuz zihoan bitartean hainbat
liburu argitaratu zituen Darwinek, tartean,
Beagle-ren bidaiaren egunerokoa eta
geologiaren inguruko hainbat liburu. Zortzi
urtez zirripedoak aztertzen ere aritu zen
Darwin eta 1857an Natural Selection
liburua plazaratu zuen.
 1859an bere ikerkuntzen laburbilduma
osatzen zuen "Espezieen jatorriaz
Hautespen naturalaren bidez" (On the
Origin of Species by Means of
Natural Selection) eman zuen argitara
erabateko teoria iraultzailea plazaratuz.
Bertan Darwinek, egindako aurkikuntzetan
oinarri hartuta, ondorioztatu zuen izaki
guztiok arbaso komuna geneukala eta
gizakiok, zehazki, tximu eboluzionatuak
ginela.

10.  1882ko apirilaren 19an
hil zen Downe-n (Kent,
Ingalaterra). Bertako
St.Mary elizan ehorztekoa
bazen ere Royal Societyko
bere lagunen eraginez
Westminsterko Abadian
egin zioten hileta
elizkizuna eta bertan
lurperatu zuten Isaac
Newton eta John
Herschelen ondoan.

11.  Bere lanean inplizituki
topatzen dira:
1. Filosofia bat
2. Metodo bat
3. Ikuspegi epistemologiko
bat
4. Arreta kritikoa

12.  Adimena libre mantendu nahi du gertaeretara egokitzen ez diren
hipotesiak baztertu ahal izateko.
 Metodoa: ez behaketa eta esperimentazio hutsa (Bacon), bere
teoriaren garapenak prozesu teoriko, kontzeptuala, analitiko eta
hausnarketa sakonekoa suposatzen du, horretarako kontzeptu eta
kategoria berriak sortu zituen.
 Prozesu horretan zalantzak balio kritikoa du eta bere pentsamendua
indartzen du. Emaitza: Biologia zientzia bihurtzen da.

13.  EBOLUZIOAREN TEORIA
 Nondik dator gizakia?
 Erantzunak:
 KREAZIONISMOA: animalia eta landareak bat-batean eta genero eta espezie finko eta
aldaezinetan banatuta sortu zirela dioen teoria.
 FIXISMOA: espezie guztiak independienteak direla eta sortu zirenetik bere horretan
iraun dutela defendatzen duen teoria. (George Cuvier, 1769-1832).
 DARWINISMOA: espezieak aldatuz doaz. Espezieen artean bizirik irauteko borroka
sortzen da, izaki bizidunak baliabideak baino ugariagoak direlako. Hautespen naturala
borroka horren ondorioa da. Horrela, espezierik gogorrenek –ingurunera moldatzeko
gaitasunik hadiena dutenek- egiten dute beti aurrera. Moldatzeko gai ez direnak hil
egiten dira, eta gai direnen ezaugarraiak, berriz, ondorengoengana igarotzen dira.
(Darwin, 1823-1913).
 NEODARWINISMOA: 1920-50 bitartean sortu zen eboluzioari buruzko teoria, darwinismo
tradizionala eta mendelismoaren genetika-ezagutza modernoak bat egin zituena.
Mutazio genetikoak eta hautaketa naturala izaki-forma berriak agertzeko faktore
bakarrak zirela aitortzen zuen
 Animalia antropoideen eboluzioaren ondorioz sortu zen gizakia.

14.  KARL HEINRICH MARX (maiatzaren 5,
1818 - martxoaren 14, 1883)
filosofialari eta politikaren teorialari
alemaniarra. Ekonomia eta politikari
buruz idatzi zuen. Manifestu
Komunistaren egilea izan zen
Friedrich Engelsekin batera 1848.
urtean. Bertan, komunismoaren
oinarri teorikoak eta helburuak lehen
aldiz agertu ziren era sistematikoan.
 Haren lan nagusia Das Kapital liburua
izan zen. Bera hil eta gero, obraren
beste bi liburuki argitaratu ziren,
Marxek hamarkadetan zehar
egindako kapitalismoaren analisi
kritikoekin.

15.  Familia judu burges batean hazi zen, baina eliza ebanjeliko batean
bataiatu zuten. Zuzenbide ikasketak egin zituen Bonn eta Berlingo
jesuiten unibertsitateetan. Hemezortzi urte betetzean, Jenny von
Westphalenekin ezkontzeko hitza hartu zuen. Berlinen kazetari gisan
lanean ari zela. Bere ideia iraultzaileak zirela eta, hainbat alditan
erbesteratu zuten, Parisera lehenik (garai hartan ezagutu zuen Engels,
orduz geroztik beti ondoan izango zuen lagun mina) eta Bruselara gero.
Han, filosofian bakarrik jardungo zuela erabaki zuen.
 Zortzi seme-alaba izan zituen. Polizia beti ibili zitzaion atzetik. Prusiatik
behin betiko bota zutenean, Londresera joan zen bizi izatera. Engelsek
emandako babes ekonomikoari esker (Ingalaterrako hainbat lantegiren jabe
baitzen), ikertzeko eta idazteko aski denbora lortu zuen eta 1867an, "Das
Kapital" lana argitaratu. Marx gizartearen teoriko handienetakotzat hartu
dute filosofo askok: filosofia ireki, zabala eta kritikoa du. Marxen
testuingurua, 1814an Napoleon erori ondoren, Europak jasan zuen
berregituratzean aurki daiteke, Vienako Batzarraren ondorengo egoeran.

16.  ‘Mundua hainbat eratara
interpretatzera mugatu dira
filosofoak; hura eraldatzea da egin
beharrekoa’
Karl Marx, Feuerbachi buruzko tesiak
 ‘Darwinek izaera organikoaren
garapenaren legea aurkitu zuen.
Marxek, berriz, giza historiaren
garapenaren legea aurkitu zuen (...)
hori zen zientzia gizona. Baina hori
esatearekin ez dugu hura zen
gizonaren erdia ere adierazten;
izan ere, beste ezer baino lehen
iraultzailea zen’
Engelsen hitzak Marxen hilobiaren aurrean (1883)

17. Alemaniako filosofia Ekonomia politikoa
Sozialismo utopikoa
Owen Saint-Simon Fourier
Smith, Ricardo
lan-balioaren teoria
sozialismoa
Hegel
dialektika
MARX-en FILOSOFÍA
Feuerbach
materialismoa
gizakia
bere esentzia
lana
horren bitartez
sozialki ekoizten du
bere bizitza
teknologia
lan
banaketa
natura
eraldatu eta
gizatzen du
baliabideen iturria
Klase
sozialetan
banaketa
garatzen da
lan-indarra
handitzen da
produkzio
harremanak
aldatzen dira
ondorioz
kapitalismoa
(produkzio-
modua)
sortzen du
alienazioairaultza
proletalgoa
Klaserik gabeko
gizartea
esplotazioaren amaiera
Alienazioa gainditu eta gizakiaren errealizazioa
HISTORIA
dialektikoki
garatzen da
jabetza harremanak
Produkzio
baliabideen
jabetza pribatua

18.  Dialektikaren alderdi iraultzailea
berreskuratu nahi zuen, euki
erlijiosoak eta politika
kontserbadorekoak
baztertuz.Ukapena edo
kontraesana.
 Hegelen dialektikak errealitatea
galdua zuendialektika
alderantzikatu behar da
pentsamendua eta ideiak bere
lekuan uzteko.
 Ez ordezkatu materialismoaz
idealismoa: pentsamendua
benetan dialektikoa bada,
materialismoa zein idealismoa
gaindi ditzake.
 Ez dago giza ekintazen edo
kontientziaren aurretiazkoa den
ezer. Gizakiek lanaren bidez
sortzen dute zentzumenezko
beharren eta naturaren arteko
harreman dialektikoa.
 GIZAKIA
Izaki gorena
(alienazio erlijiosoa)
Izaki naturala eragilea lana edo
praxi ekoizlea
Lanaren bidez gizakia bere berezko
ezaugarriak kanporatzen ditu
Izaki soziala eta komunitarioa
Gizakia gizartetik banandurik
abstrakzio hutsa da: besteekin
lanean gizakia harreman
sozialen multzoa
Izaki historikoa, bere burua
historian zehar sortu du.
Gizakiek objektuak produzitzeaz
gain , beren burua ere ekoizten
dute historian zehar.

19. • GIZAKIA
• Izaki gorena
• Izaki naturala eragilea
• Izaki soziala eta komunitarioa
• Izaki historikoa
ATEISMOAATEISMOA
LANALANA
MATERIALISMO
HISTORIKOA
MATERIALISMO
HISTORIKOA
PRODUKZIO
HARREMANAK
PRODUKZIO
HARREMANAK

20.  Dialektika materialistaren ikuspegitik
gizakiaren oinarrizko beharrak gizartearen eta
historiaren prozesua abian jartzen duten
mekanismoak dira.
 1845, Feuerbach-i buruzko tesiak lanean, Feuerbach-
ek erlijioari egindako kritikaren gabeziak
azaleratu zituen:
 Ez zuen erlijiozko sentimenddua ezabatzen
 Gizakia alienaturik dago
 Segurtzat jo zuen bazegoela giza esentzia gizakia bera baino lehenago

21.  Marxek idealismoaren eta materialismoaren arteko gatazka
PRAXIA kontzeptu dialektikoaren bidez gainditu zuen.
 Praxia. Gizakiaren ekinta eraldatzailea. Esanahi hirukoitza du:
 Praxi ezagutzailea, subjektuaren ekintza ezagulea, mundu
objektiboa eraldatzen duena.
 Praxi ekoizlea, lana edo ekintza ekoizlea, natura eraldatzen
duena
 Praxi iraultzailea, gizarte eta historiaren eraldatzea
iraultzaren bidez. Hori da benetako ekintza.
Materialismo dialektikoa

22.  Historia modernoan esanahi eta eragin handiena izan duten
gertakari historikoei begiratzen die Marxek.
Hau ondorioztatu zuen:
 Politikak, berak bakarrik, ez du errealitatea aldatzen.
 Ideia politikoek ez dute errealitatea erabakitzen. Errealitate
soziala da historiako une zehatz bateko politika azaltzen duena.
MARXEK susmopean jarri zituen:
Erlijioaren helburuak
Hegelen historiako ikuspegi baikorra
Estatu Modernoa
Filosofia bera: filosofoen bizimodua, filosofoek errealitatea
faltsutu egiten dute, hura ezkutatzeko

IDEOLOGIA kontzeptua

23. Kontzientzia ideologikoak
 Gizabanakoa mundura egokitzen du, eta aldi berean
 Gizartearen oinarrizko kohesioa da
Horrela lortzen du bere nolakotasuna eta “egia”.
 Menderatzailea da kontserbadorea
 Erealitatea kontraesankorra eta injustua den guztietan faltsutu
egingo du.
 “Gizarte produktua” da.
 Kontientzia praktikoa ere bada, eta gizartean eragiten du.
Praxia, krontraesan horiek murrizteko gai.

24. ALIENAZIOA
1. Alienatzeko ekintza eta horren ondorioa.
2. FIL. Bere burua eta lanaren emaitza bere baitatik irtenik, besteren mende
ikusten dituen norbanakoaren egoera; bereziki marxismoan, alokairu baten
truke bere lan-indarra saldu, enpresaren gestioan parte hartu ez eta bere
lanaren emaitza osoa jasotzen ez duen langilearen egoera.
• alienazio mental. (zah.) Adimena erabat alteratua izanik gizartean bizitzeko
zailtasunak dituen gizabanakoaren egoera.
ALIENATU
1. Inori norberaren ondasun edo eskubide baten lagapena egin.
2. Burua galdu, erotu.
3. Gizakia askatasunik gabe utzi, bere gizatasuna ahaztarazi.
4. FIL. Alienazioa gertatu.

25. ERLIJIO ALIENAZIOA
 Alienazio guztien eredua.
 Oinarrian honako zatiketa dago: munduko bizitza eta erlijiozko bizitza; erlijioak bere ideologia
zabaltzen du “beste bizitza” eta jainkozko probidentzia daudela sinestaraziz. Marxek erlijioaz
esan zuen “herriaren opioa” dela.
 Estatuko erlijioari kritika egiten dio gizakien arteko desberditasunen azalpen transzendentala
ematen duelako.
 Erlijiozko bizimodua kritikatzen du gizakia alienatzen duelako, naturatik eta mundutik banatzen
duelako, “betiko bizitza” iristeko bidean igaro beharreko “negarrezko herria”gisa ulertarazten
duelako.
 “Erlijiozko sentimendu bera gizarte produktua da”

26. ALIENAZIO POLITIKOA
 Oinarrian honako zatiketa:
 Hiritar gisa, askatasuna eta berdintasuna
 Lan harreman pribatuetan, diskriminazioa eta menperatze egoera.
 Zuzenbideko Estatuan gauzatutako arrazionaltasunak askatasuna
eta legezko berdintasuna aitortu ditu, baina , aldi berean, gizarte
berri hori bi klase antagonikotan zatituta dago: burgesia eta
proletarioak. Beraz, ustezko berdintasuna menperatzearen
eta diskriminazioaren koartada dira.

27.  GIZARTE ALIENAZIOA
 Gizartea antagonikoak diren bi klaseren artean zatituta dago:
burgesia eta proletarioak. Lehenaren aberasteak bigarrenaren
pobretzea eragiten du. Horrez gain, gizarte alienazioak bien
degradazioa eta deshumanizazio dakar, giza harremanak
merkataritzako harreman bihurtzen baitira.
 1848ko Manifestua langileen klase kontzientziari egindako deia.
Horregatik bukaeran dio : “Herrialde guztietako proletarioak, elkar
zaitezte!”

28. ALIENAZIO EKONOMIKOA (1)
 Gizartean truke harremanak hasi bezain laister, gizakiaren lanaren emaitza merkantzia
bihurtzen da: 
 Erabilera balioa: beharrak asetzea.
 Truke balioa: normalean, produktuari erantsitako lan kopurua, lan denbora. Merkantziek duten
ezaugarri kuantitatibo abstraktu horrek diruz aldatzeko aukera ematen du.
 Merkantzia diru bihurtzean, desagertu egiten dira lanari aipamen guztiak. Balioaren
fetitxismoa: diruak berez du balioa.
 Lanaren ondorio diren giza harreman pertsonalak lan abstraktu bilakatzen dira
merkantzian, eta gero gauza bihurtu dira diruan.
 Dirua beharrezko bezain arriskutsua da gizartearentzat. Harreman ekonomiko bihurtzen
ditu giza harremanak. Dirua ez da alienazioa, bai alienazioaren baldintza. Ekoizpen modu
kapitalista berriak sortzen ditu kapitala, kapitalistak eta proletarioak.

29. ALIENAZIO EKONOMIKOA (2)
 GAINBALIOAREN FENOMENO EKONOMIKOA
Langileak bere lan indarra aldi baterako saltzen du (beste erremediorik gabe)soldata
Lana erostean egiten den negozioa lan merkataritzak duen erabilera balioan datza, berez balioa
duena baino balio gehiago sortzen baitu.
Gain balioaren fenomenoa kapitalismoaren oinarrian dago.
 SISTEMA KAPITALISTAREN ALDIZKAKO KRISIAK
Lanpostuen galera eta langileen klasearen eroste ahalmenaren murrizketa
 LANEKO ALIENAZIO MODUAK
 Produktuarekiko alienazioa
 Alienazioa ekoizpena egiten den unean
 Naturarekiko alienazioa
 Beste gizakiekiko alienazioa

30. MATERIALISMO HISTORIKOA
FORMAZIO SOZIALA
AZPIEGITURA GAINEGITURA
PRODUKZIO MODUAK
FORMA IDEOLOGIKOAK
Izaki soziala
Gauzatzen da historian
PRODUKZIO
HARREMANAK
PRODUKZIO
INDARRAK
TESIA
KONTRAESANAK
Jabetza
harremanak
ANTITESIA
IRAULTZA SOZIALA
PRODUKZIO
MODU BERRIA
SINTESIA
Klaseen
arteko borroka
Garapen
dialektikoa
kontraesanak
gainditzen ditu
Baldintzapen harremana
osagaiak
sortzen dira
ondorioz
emaitza
Klaserik gabeko
gizartea
Produkzio baliabideen
jabetza pribatua
desagertzen da
Gorenera
iristen da
osagaiak
Kontzientzia soziala
ERLIJIOSOAK
POLITIKOAK
JURIDIKO-SOZIALAK
FILOSOFIKOAK
mota ezberdinekoak

31.  MATERIALISMOA
 1. FIL. Substantzia espiritualaren existentzia ukatu eta materia beste gairik ez dagoela baieztatzen
duen doktrina metafisikoa.
 2. Ondasun eta atsegin materialen bila dabilenaren jokaera.
 MATERIALISMO DIALEKTIKOA. Marxismoaren filosofi doktrina, materialismo zientifikoaren eta Hegel-
en filosofia dialektikoaren ikuspegiak bateratzen dituena. ||
 MATERIALISMO HISTORIKOA. Historiaren teoria marxista, ekonomia gizartearen historiaren funtsezko
eragilea dela dioena. Gizarteko klase-borroka eta produkzio-bideen garapen eta kontrola dira
historiaren indar eragile horren elementu erabakigarriak.

32.  Ekoizpen sistema kapitalistako lan esplotazioa
da gizaki alienaturaren azalpena.
 Gizartea antagonikoak eta etsaiak diren bi
klasetan banatzea da
 gizakiak bere buruarekiko duen zatiketaren
adierazpenik nabarmena, eta
 Ekonomia eta errealitatearen egiazko zientziak
hartu beharreko abiapuntua

33. GLOSARIOA
EGITURA EKONOMIKOA edo azpiegitura.
Historian zehar ekoizpen indarren eta ekoizpen harremanen artean sortzen diren
harremanen artean sortzen diren harremanak; une historiko bakoitzean dagoen
ekoizpen moduarekin edo sistemarekin bat datorren ideologia baldintzatzen du.
EKOIZPEN HARREMANAK
Ekoizpen bitartekoen jabeen eta langileen artean sortzen diren harremanak dira.
Harreman horiek lanaren banaketan eta ekoitzitako ondasunen banaketa eta truke
moduetan gauzatzen dira. Horien araberako klaseak daudelako, klase sozialak,
alegia.
EKOIZPEN INDARRAK
Gizakiek une historiko jakin batean eta bitarteko jakin batzuekin, duten lan edo ekoipen
ahaldena. Ekoizteko baliabideak dira: makinak, tresnak... ezagutza teknikoak,
antolaketa moduak. gizadiaren garapen teknologikoa adierazten dute.
EKOIZPEN MODUA
Ekoizpenaren gizarte antolaketa une historiko jakin batean, ekoizpen indar eta ekoizpen
harreman jakin batzuk barne hartzen dituena. Ekoizpen modu hauek bereizi zituen
Marxek: asiarra, antzinakoa(hiritarrak eta esklabuak), feudala (zaldunak eta jopuak)
eta burgesa (industri kapitalismoa).
FORMA IDEOLOGIKOAK (IDEOLOGIA)
Ideia eta irudikapen multzoa; gizartearen emaitza da, eta errealitatearen emaitza irudi
desitxuratua osatzen duena; gizakien alienazioa estaltzen duen kontzientzia faltsua.

34.  Friedrich Wilhelm Nietzsche (Röcken,
Prusia, 1844ko urriaren 15a - Weimar,
1900eko abuztuaren 25a) filosofo eta
filologo alemana izan zen, XIX mendeko
pentsalari modernoetako bat izan zen,
eta eragin handienetako izan zuena. Bere
filosofiak eragin handia izan du XX.
mendean, ideologia oso desberdinengan.
Oso filosofo aztertua eta eztabaidatua izan
da, eta asko eta oso desberdinak dira bere
pentsamenduari egin zaizkion
interpretazioak.

35.  Nietzsche urriaren 15ean jaio zen 1844an, Röcken herrixkan, Leipzig hiritik hurbil. Aita, Carl
Ludwig Nietzsche, artzain luteranoa zuen, eta agian horregatik teologia eta filologia
klasiko ikasketak hasiko zituen 1864. urtean Bonn-go Unibersitatean. Gurasoen
nahigaberako, ordea, berehala utzi zuen Teologia (seihileko bat soilik bete zuen), eta
filologian sartu zen buru-belarri. 1865. urtean Leipzig-eko Unibertsitatean sartu zen, eta bertan
Arthur Schopenhauer eta Friederich Albert Lange-ren lanak ezagutzen hasi zen, filosofiaren
munduan murgiltzen joan zelarik.
 1867-1878 urteetan prusiar armadan aritu zen borondatez, zaldi istripu batek zerbitzu
militarretik kanpo utzi zuen arte. Urte horretan bertan ezagutu zuen Richard Wagner, bere
bizitzan pisu handia izango zuen pertsona.
 1869an Leipzig-eko Unibersitateak doktoretza emango dio bere filologia lanengatik. Garai
horietan Basileako Unibersitateko irakasle lanetan zebilen (karrera bukatu gabe zuen arren),
eta berehala irakasle izendatua izan zen bertan, 1879rarte beteko zuen postua, berau.
Basileara bizitzera joatean Alemaniar Naziotasunari uko egin eta Suitzako
hiritartasuna lortu zuen.
 1870an gerra franko-prusiarrean prusiarren alde mediku bezala lan egiteko baimena eman
zion suitzar gobernuak. Gerran hilabete soilik egin zuen arren, bizitza osorako markatuko zuten
gertaerak bizi izan zituen, bere osasuna betirako kaltetuko zituzten difteria eta disenteria ere
bertan harrapatu zituelarik.
 1900ean hil zen Weimar-en, nahiz eta bere azken urteak ohean, garun paralisi baten ondorioz
egoera begetatiboan eman zituen.

36.  Sigmund Freud (Freiberg/Příbor,
1856ko maiatzaren 6a-London,
1939ko irailaren 23a) mediku eta
neurologo austriarra izan zen.
 Familia judu baten barruan jaio zen.
Vienako Unibertsitatean ikasi zuen,
hipnosia landu zuen baina historiara
pasatu da "Psikoanalisiaren aita"
moduan, arlo honetan egindako lan
itzela dela eta. Inkontzientea ikertu
zuen bereziki, ametsen mundua eta
buru-gaixotasunek sexualitatearekin
dituzten loturak. Erlijioek patologia
psikiatrikoarekin dauzkaten
zerikusiak ere aztertu zituen.
 Nazien jazarpenagatik, 1938an ihes
egin behar zuen Frantziara, eta hortik
Ingalaterrara. 1939ko irailaren 23an
hil zen Londonen, minbizi prozesu
baten ondorioz.