ΕΞΕΤΑΣΗ

1. Ερωτήσεις Ενδιάμεσης Εξέτασης
1. Μάθηση 21ου αιώνα! Τι σημαίνει αυτό; Ποιες οι βασικές προϋποθέσεις/αρχές που πιστεύετε εσείς ότι
πρέπει να υπάρχουν; Τι έννοιες εμπίπτουν στο σχεδιασμό, ποιες οι πιθανότητες;
ΜΑΘΗΣΗ21ου αιώνα σημαίνει:
 Πυρηνικές γνώσεις
 Ευελιξία Προσαρμογή
 Παγκόσμια γνώση
 Κριτική σκέψη
 Συνεργασία
 Καινοτομία
 Δημιουργικότητα
Οι βασικές προϋποθέσεις/αρχές που πιστεύετε εσείς ότι πρέπει να υπάρχουν είναι οι φοιτητές έχουν στη διάθεσή τους
όλο το υλικό σε ψηφιακή μορφή (Moodle) στο οποίο μπορούν να επεμβαίνουν, π.χ. για σημειώσεις, κατά τη
διάρκεια του μαθήματος ενώ η ‘συζήτηση σε πραγματικό χρόνο’ [Moodle onlinechat] χρησιμεύει για απορίες,
σημαντικές σημειώσεις ή διαμοιρασμό (sharing) κλπ.
Οι έννοιες εμπίπτουν στο σχεδιασμό είναι:
• Εργαστήριο Υπολογιστών/BYOD
Ατομικές και ομαδικές εργασίες
• Συνθήκες Μάθησης:
Multitasking- 1:1/1:2
Flipped Learning
Π.χ. Πρόσβαση σε όλες τις πηγές και το υλικό σε διαδραστική μορφή
• Εξοικείωση και πολύ καλός χειρισμός Moodle- teacher access
Π.χ. να δημιουργούν δικές τους ομάδες συζητήσεων, wikis κλπ
• Εξοικείωση με εργαλεία Web 2
Π.χ. συνεργατικά εργαλεία όπως Writeboard, Wikispaces κλπ
2. Σχεδιασμός δραστηριοτήτων που να ανταποκρίνονται στις βασικές ανάγκες/αρχές της παιδαγωγικής του
21ου αιώνα.
Ο Σχεδιασμός δραστηριοτήτων που να ανταποκρίνονται στις βασικές ανάγκες/αρχές της παιδαγωγικής του 21ουαιώνα
να δίνει έμφαση στην:
 -πρόσβαση στους υπολογιστές όλες τις ώρες
 -αξιοποίηση μεικτών μεθόδων μάθησης με εναλλαγές σε διαδικτυακές και μη δραστηριότητες, ατομικές και
ομαδικές .
Ακόμα το σχολείο, το σπίτι και η κοινότητα έχουν:
 Μεικτές προσεγγίσεις μάθησης
 Εργασία στην ολομέλεια, ατομικά, ομαδικά
 Με – χωρίς υπολογιστές
 Στο σχολείο – εκτός σχολείου
 Συμβολή γονιών
3. Από ποιες φάσεις έχει περάσει η ένταξη των ΤΠΕ στην εκπαίδευση; Πώς αυτό έχει επηρεάσει διδακτικές
προσεγγίσεις, σχεδιασμό λογισμικό και εφαρμογών; Δώσε παραδείγματα.
Οι φάσεις που έχει περάσει η ένταξη των ΤΠΕ στην εκπαίδευση είναι
Χρονολογικές φάσεις ένταξης των ΤΠΕ στην εκπαίδευση
Πριν το 1970: εκπαιδευτική τεχνολογία και διδακτικές μηχανές.
1970 -1980:
 Πληροφορική προσέγγιση
 Η πληροφορική ως αυτόνομο γνωστικό αντικείμενο που μπορεί να ενταχθεί στο πρόγραμμα σπουδων και να διδαχθεί
σε διάφορες βαθμίδες της εκπαίδευσης.

2.  Προσανατολίζεται στη διδασκαλία προγραμματισμού
 Βασίζεται στις απόψεις της θεωρίας της συμπεριφοράς
 Απομονωμένη τεχνική προσέγγιση ή κάθετη
1980 – 1989:

Ολοκληρωμένη προσέγγιση
 Η πληροφορική και οι ΤΠΕ ως μέσο γνώσης, έρευνας και μάθηση που διαπερνά όλα τα γνωστικά αντικείμενα. Ως
έκφραση μια ολιστικής, διαθεματικής προσέγγισης της μάθησης (οριζόντιας)
1990 κ.κ.:
 Ως συνδυασμό των δύο προηγούμενων προσεγγίσεων.
 Η πληροφορική και το ΤΠΕ ως στοιχείο της γενικής κουλτούρας αλλά και κοινωνικό φαινόμενο.
 Εφικτή η μεικτή προσέγγιση.
Αυτό που έχει επηρεάσει διδακτικές προσεγγίσεις, σχεδιασμό λογισμικό και εφαρμογών είναι η χρήση των
φορητών υπολογιστών στα σχολεία το 2011 αλλά και η χρήση ταμπλέτα και smartphone.
4. Ποια είναι η διεθνής τάση σήμερα στην ενσωμάτωση ΤΠΕ στην εκπαίδευση; Ποιες προσεγγίσεις
υπάρχουν (1:1, mobile learning, flipped learning, blended learning). Ποιες οι προοπτικές της κάθε
μίας, ποιες οι προκλήσεις και γιατί;
- Διεθνής τάση- Προκλήσεις
Παραδείγματα περιλαμβάνουν έργα σε μεγάλη κλίμακα αλλά και μικρότερα πιλοτικά προγράμματα
a. One Laptop per Child Association, Inc. (Nicholas Negroponte –
2006 in Howard & Rennie, E. (2013)
b. Netbooks on the rise - European overview of national laptop and netbook initiatives in
schools, European SchoolNet (Balanskat & Garoia, 2010)
i. Τhe Magellan project (Πορτογαλία, Οκτ. 2010)
Τέτοιου είδους προγράμματα εμπερικλείουν νέες προκλήσεις για τα σχολεία
c. Πώς να αντιμετωπίσουν την εισαγωγή της τεχνολογίας όσον αφορά υποδομή, εφαρμογή,
καθημερινή διαχείριση (πχ. αποδεκτούς κανόνες χρήσης)
d. Πώς να ενσωματώσουν τις Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας στη μαθησιακή
διαδικασία και διδακτική πράξη.
5. Ποιος ο ρόλος των ΤΠΕ στην ‘Κοινωνία’ ή στην ‘Οικονομία της Γνώσης’;
Ο ρόλος των ΤΠΕ είναι ότι το παιδί να έχει όλες τις προϋποθέσεις και ευκαιρίες να αποκτήσει βασικές γνώσεις στις
διάφορες επιστήμες και να αναπτύξει στο μέγιστο δυνατό βαθμό τις προσωπικές του ικανότητες, ούτως ώστε μέσα
από την προσωπική του εξέλιξη να συνεισφέρει στη συλλογική κοινωνική εξέλιξη (πολιτική, οικονομική και
πολιτιστική).
Στη οικονομία της γνώσης βλέπουμε την οικονομία, την παγκοσμιοποίηση και knowledge worker.
Στην οικονομία:
 Η πληροφορία και η γνώση βρίσκονται στο επίκεντρο της οικονομικής προόδου και ανάπτυξης
Στην παγκοσμιοποίηση:
 Η γνώση είναι σημαντικός παράγοντας στη δομή και τη διαδικασία παραγωγής
 Η γνώση είναι διεθνές προϊόν προς πώληση
 Η γνώση είναι άμεσα συνδεδεμένη με τις ΤΠΕ και την τεχνολογική ανάπτυξη
Στην knowledge worker:
 Μεγάλη γκάμα από υψηλού επιπέδου ικανότητες και δεξιότητες (συνεργατικότητα, ηγετικές ικανότητες, κίνητρα και
ικανότητα μάθησης, ικανότητες επίλυσης προβλημάτων και αποτελεσματικής επικοινωνίας, αναλυτική σκέψη,
δεξιότητες τεχνολογίας, πληροφορίας και επικοινωνίας).

3. 6. Η έννοια της ‘ψηφιακής κουλτούρας’ βρίσκεται στο επίκεντρο. Ποιες τάσεις βρίσκονται σε εξέλιξη
(σύγκλιση τεχνολογιών, εμπόριο, επικοινωνία, έλεγχος).
Οι τάσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη είναι σύγκλιση τεχνολογιών, εμπόριο, επικοινωνία και έλεγχος δηλαδή:
 Σύγκλιση τεχνολογιών, μέσων και μορφών επικοινωνίας (η δημοτικότητα των ιστοσελίδων Κοινωνικής
Δικτύωσης υποδηλώνει ξεκάθαρα ότι τα όρια μεταξύ νέων και παλιών μέσων δεν είναι ακόμα τόσο διακριτά)
 Εμπόριο: η εμπορευματοποίηση της δημόσιας κουλτούρας και του δημόσιου χώρου, και η εμφάνιση
σημαντικών εξειδικευμένων αγορών, παράλληλα με τις ανησυχίες σχετικά με τηνισότητα πρόσβασης, τόσο για την
τεχνολογία αλλά και για τις δεξιότητες που χρειάζονται για την αξιοποίησή της.
 Επικοινωνία: αυξημένη ‘μαζική’ επικοινωνία [‘mass’ communication], παράλληλα με περισσότερες ευκαιρίες για
τα άτομα να επικοινωνούν μεταξύ τους.
 Έλεγχος: αυξημένη ανησυχία για τους κινδύνους ‘άναρχης’ [unregulated]/ μη ελεγχόμενης φύσης των
πληροφοριών και του διαδικτύου παράλληλα με την αύξηση ‘ελεγχόμενων’ μαθησιακών πακέτων με
προκαθορισμένα αποτελέσματα
7. Πώς μπορεί η εκπαίδευση να δώσει τα απαραίτητα εφόδια για αντιμετώπιση των προκλήσεων που
προκύπτουν από τα σύγχρονα ψηφιακά μέσα; Τι ενέργειες χρειάζονται και πώς μπορούμε να
αξιολογήσουμε την επίδρασή τους;
Η εκπαίδευση μπορεί να δώσει τα απαραίτητα εφόδια για αντιμετώμιση των προκλήσεων που προκύπτουν από τα
σύγχρονα ψηφιακά μέσα. Τα μέσα αυτά είναι:
 Νέες προσδοκίες από τα εκπαιδευτικά προγράμματα.
 Ανάπτυξη νέων μεθόδων διδασκαλίας και μάθησης με βάση την αυτονομία και τον ‘ανεπίσημο’ [informal]
χαρακτήρα γνώσης/πληροφορίας των νέων μέσων.
 Απαιτεί πιο ελεύθερη και ευέλικτη πρόσβαση μαθητών στην τεχνολογία και στην επικοινωνία μεταξύ τους.
 Πιο αποτελεσματική συνεργασία εκπαιδευτικών, γονιών, κοινότητας.
Οι ενέργειες που χρειάζονται είναι:
 Υπάρχει ένας βασικός σκοπός, ο οποίος αναλύεται σε επιμέρους λειτουργικούς στόχους.
 Διακρίνεται πάντα ο ανθρώπινος παράγοντας είτε στο στάδιο του σχεδιασμού είτε στο στάδιο της υλοποίησής του.
 Το συγκεκριμένο τεχνολογικό σύστημα και τα υποσυστήματά του προϋποθέτουν τη ύπαρξη διαφόρων μορφών
επιστημονικής και εμπειρικής γνώσης.
 Η ύπαρξη του σε νοείται εκτός κάποιου συγκεκριμένου κοινωνικού συστήματος ή υποσυστήματος, του οποίου τις
ανάγκες καλείται να εξυπηρετήσει.
Ο τρόπος που μπορούμε να αξιολογήσουμε της επίδρασή τους είναι:
 Η υιοθέτηση και η χρήση των τεχνολογιών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το κοινωνικό πλαίσιο.
 Οι φοβίες, το ρίσκο και οι ανασφάλειες σε σχέση με τις νέες τεχνολογίες είναι άνισα κατανεμημένες κοινωνικά.
 Οι ψηφιακές τεχνολογίες συμπληρώνουν παρά αντικαθιστούν ‘πραγματικές’ δραστηριότητες.
 Όσο πιο ψηφιακό, τόσο πιο αληθινό (Η ψηφιακή δραστηριότητα προκαλεί αντίστοιχη πραγματική δραστηριότητα).
 Όσο πιο διεθνές τόσο πιο τοπικό [The more global the more local]
8. Τι σημαίνει ο όρος ‘ενσωμάτωση΄ όσον αφορά εφαρμογή ΤΠΕ στην εκπαίδευση και ποιοι οι λόγοι και οι
βασικές αρχές πάνω στις οποίες πρέπει να στηρίζεται;
Ο όρος ενσωματωση σημαίνει:
«Η χρήση του διαδικτύου, των υπολογιστών, ψηφιακών δίσκων, διαδραστικών πολυμέσων, δορυφόρων,
τηλεδιασκέψεων και άλλων τεχνολογικών μέσων στη διδασκαλία με στόχο την υποστήριξη, ενίσχυση και βελτίωση
της μάθησης» (Redmann & Kotrlik, 2004:2).
 «Ο συνδυασμός όλων των τεχνολογικών μέσων, όπως μηχανημάτων και λογισμικών, με κάθε γνωστικό
αντικείμενο του Α.Π. με στόχο την ενίσχυση της μάθησης» (Shelly et al., 2008: 327).
 H ένταξη πηγών και πρακτικής τεχνολογίας στην καθημερινότητα του σχολείου (διδασκαλία και διοικητικά θέματα
(National Centre for Education Statistics, 2003).
 Η τεχνολογία είναι ένα μέσο για διδασκαλία του περιεχομένου του Α.Π που ήδη έχει εδραιωθεί (Woodbridge,
2004).

4.  Ο συνδυασμός τεχνολογίας με τη διδασκαλία και τις μεθόδους/θεωρίες μάθησης με στόχο να επιτευχθούν οι στόχοι
του Α.Π. για κάθε γνωστικό αντικείμενο, μάθημα ή δραστηριότητα (Ramorola, 2013).
Οι λόγοι και οι βασικές αρχές πάνω στις οποίες πρέπει να στηρίζεται είναι:
ΑΡΧΕΣ ΥΙΟΘΕΤΗΣΗΣ (Hawkridge, 1990)
 School Rationale- Η αρχή του σχολείου
 Vocational Rationale- Η επαγγελματική αρχή
 Pedagogic Rationale- Η παιδαγωγική αρχή
 Catalytic Rationale- Η αρχή του ‘καταλύτη’
 Industrial Rationale- Η ‘βιομηχανοποιημένη’ αρχή
 Cost effectiveness Rationale- Η αρχή της μείωσης κόστους
 Special Needs Rationale- Η αρχή ειδικών αναγκών
 Symbolic Rationale- Η αρχή του συμβολισμού
9. Για ποιους λόγους είναι απαραίτητη η ενσωμάτωση τεχνολογίας στη μαθησιακή διαδικασία; Πώς
μπορεί να γίνει σωστά (πολιτική ενσωμάτωσης); Ποιοι τρόποι υπάρχουν; (οριζόντια/κάθετη). Ποιες οι
βασικές αρχές πολιτικής εφαρμογής, ποιες οι διαστάσεις και από ποια στάδια πρέπει να περάσει;
Οι λόγοι που είναι απαραίτητη η ενσωμάτωση τεχνολογίας στη μαθησιακή διαδικασία είναι ότι οι ΤΠΕ
θεωρούνται πλέον μια πολύτιμη πηγή που μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές, ανεξαρτήτως επίδοσης και
ικανοτήτων, να κατακτούν τη γνώση πιο εύκολα και αποτελεσματικά. Αναμφισβήτητα, η τεχνολογία
μπορεί να προσφέρει πρόσβαση σε πληροφορίες που προηγουμένως, χωρίς την τεχνολογία, τέτοια
πρόσβαση ήταν δύσκολη ή δεν ήταν εφικτή. Πρέπει να παρέχει την ευχέρεια στους μαθητές να
επικοινωνούν με άτομα ή με τρόπους που προηγουμένως δεν ήταν διαθέσιμοι, είτε μέσω διαδικτύου ή
μέσω άλλων συσκευών.
Οι τρόποι που υπάρχουν είναι η κάθετη και η οριζόντια ενσωμάτωση δηλαδή:
· Κάθετη’ ενσωμάτωση: Η τεχνολογία είναι αντικείμενο μάθησης με στόχο την ανάπτυξη σχετικών
δεξιοτήτων.
· Οι ΤΠΕ θεωρούνται και αποτελούν ξεχωριστό μάθημα στο ΑΠ όπως π.χ. η Επιστήμη, τα Μαθηματικά
ή τα Ελληνικά.
· Εξειδικευμένοι δάσκαλοι εκπαιδεύονται για να εισαγάγουν τους μαθητές στις εφαρμογές ΤΠΕ και οι
ΤΠΕ αποτελούν το κύριο αντικείμενο μάθησης.
· Οι πρώτες προσπάθειες ενσωμάτωσης των ΤΠΕ στο ΑΠ με αυτή την προσέγγιση έδωσαν στο
μάθημα το όνομα ‘Computer Studies’ ή ‘Computer Science’ για τους πιο προχωρημένους μαθητές.
· Οι εκπαιδευτικοί κατέχουν σημαντική τεχνολογική πραγματογνωμοσύνη και εκτός από τη διδασκαλία
συχνά εμπλέκονται και στην υποστήριξη του δικτύου και τη συντήρηση του εξοπλισμού, καθώς και στη
λήψη διευθυντικών αποφάσεων.
· Οριζόντια’ ενσωμάτωση: Οι ΤΠΕ αξιοποιούνται ως μέρος της διαδικασίας κατάκτησης της γνώσης
με βάση το Α.Π.
· Όλα τα γνωστικά αντικείμενα χρησιμοποιούν τις ΤΠΕ ως κεντρικό μέσο διδασκαλίας και μάθησης.
· Οι εκπαιδευτικοί χρειάζονται τεχνική και παιδαγωγική εμπειρογνωμοσύνη για να μπορούν να
χρησιμοποιούν την τεχνολογία στο μάθημά τους αφού η ικανότητα και η αυτοπεποίθηση για ενσωμάτωση
των ΤΠΕ καταλαμβάνουν σημαντική θέση στην καθημερινή πρακτική ενός εκπαιδευτικού.
· Αυτό αναμφίβολα προκαλεί ιδιαίτερο άγχος στους εκπαιδευτικούς αφού δεν έχουν καταρτιστεί για
παιδαγωγική αξιοποίηση των ΤΠΕ και συνήθως δεν μπορούν να αντιληφθούν τους λόγους που πρέπει να
αλλάξουν την παιδαγωγική πρακτική τους.
Οι 4 βασικές αρχές τις πολιτικής εφαρμογής ΤΠΕ είναι:
· Αναλυτικό Πρόγραμμα:
Παιδαγωγικά μοντέλα: Δασκαλοκεντρικό/Μαθητοκεντρικό
Συσχετισμός με ισχύουσα πρακτική/εφαρμογή: Εφικτή η ενσωμάτωση ΤΠΕ;
· Υποδομή:
Πρόσβαση: σύνδεση, διασύνδεση, διαμοιρασμός πηγών
Λογισμικά: Κατάλληλα; Διαθέσιμα; Προσιτά (τιμή);

5. · Επαγγελματική ανάπτυξη προσωπικού:
Ιδεολογία και πρακτική: Γιατί;/Πώς;/Τι πρέπει να αλλάξω;
Εκπαίδευση: Τι είδους; Πού στοχεύει; Σε τι χρησιμεύει;
· Διαχείριση αλλαγής:
Προτεραιότητες: Διδασκαλία και μάθηση /Κατάρτιση προσωπικού /Ενσωμάτωση
Πηγές: Ανθρώπινο δυναμικό/ Χρηματοδότηση/ Χώρος
Υπάρχουν 3 διαστάσεις τα μέσα - υλικά, παιδαγωγικές προσεγγίσεις-μεθοδολογίες και αντιλήψεις για τη
διδασκαλία και μάθηση.
• Τα μέσα - υλικά αποτελούν συχνά τους δημιουργούς της καινοτομίας, όπως παραγωγή έντυπου
υλικού για χρήση των ΤΠΕ με στόχο την επέκταση της νέας προσέγγισης. Προΰποθέτουν ότι υπάρχει
συμφωνία ανάμεσα στους συμμετέχοντες για την αναγκαιότητα της νέας προσέγγισης και πιστεύουν ότι
αν παρουσιάσουν ξεκάθαρα την καινοτομία οι εμπλεκομένοι θα την υιοθετήσουν όπως ακριβώς
προκαθόριστηκε. Αυτό συνήθως δε συμβαίνει και η καινοτομία δεν επιτυγχάνεται όπως ακριβώς
σχεδιάστηκε επειδή αυτοί που πρέπει να την εφαρμόσουν είτε δεν ασπάζονται τις ίδιες αντιλήψεις με τους
δημιουργούς είτε δεν αναγνωρίζουν την ανάγκη για αλλαγή.
• Οι παιδαγωγικές προσεγγίσεις-μεθοδολογίες είναι οι νέες καινοτομίες συνήθως περιλαμβάνουν νέες
προσεγγίσεις-μεθοδολογίες διδασκαλίας και μάθησης οι οποίες είναι διαφορετικές από αυτές που ήδη
εφαρμόζονται από αυτούς που καλούνται να τις υιοθετήσουν. Οι εκπαιδευτικοί με τα χρόνια αναπτύσσουν
τη δική τους επαγγελματική πρακτική μεθοδολογία, και αποτελούν μέρος μιας σχολικής κουλτούρας που
υιοθετεί δοκιμασμένες [‘tried and tested’] μεθόδους διδασκαλίας. Οι δάσκαλοι έχουν μια ‘κρυμμένη γνώση’
[implicit knowledge] για το τι αποτελεί μια καλή διδασκαλία και αυτό μπορεί να συγκρούεται με τη ‘νέα’
προσέγγιση
• Η αντιλήψεις για τη διδασκαλία και μάθηση είναι αυτές είναι επίσης πολύ σημαντικές για την
αποδοχή μιας εκπαιδευτικής καινοτομίας, αφού η αλλαγή συνήθως προΰποθέτει ένα διαφορετικό σύνολο
αντιλήψεων για τη διδασκαλία και μάθηση. Μια καινοτομία για να εφαρμοστεί και να πετύχει πρέπει να
υπάρχει η απαραίτητη συναίνεση για σημαντικά θέματα από όλους τους εμπλεκομένους. Αν οι
εκπαιδευτικοί, για παράδειγμα, δεν πιστεύουν ή παραμένουν επιφυλακτικοί όσον αφορά τις δυνατότητες
των ΤΠΕ για βελτίωση των ικανοτήτων τους να βοηθήσουν τους μαθητές τότε το πιθανότερο είναι να μην
τις ενσωματώσουν στον προγραμματισμό και τη διδασκαλίας τους.
10. Πώς οι διαφορετικές θεωρίες μάθησης μπορούν να επηρεάσουν το σχεδιασμό και την εφαρμογή
ΤΠΕ στη μαθησιακή διαδικασία; Να είστε σε θέση να κάνετε αναφορά σε όλες που υπάρχουν
(σχετική παρουσίαση στο Moodle) αλλά και σε αυτές που υπάρχουν στην παρουσίαση της
Συνάντησης 2.
Οι συμπεριφορικές θεωρίες μάθησης βασίζονται στην αντίληψη ότι η μάθηση είναι αποτέλεσμα
αλλαγής συμπεριφοράς και πως αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσα από επαναλαμβανόμενο θετική ή
αρνητική αντίδραση σε ένα ερέθισμα. Οι μαθησιακές δραστηριότητες που βασίζονται στις θεωρίες
του συμπεριφορισμού τείνουν να περιλαμβάνουν πρακτικές που δημιουργούνται ή ισχυροποιούνται
από ενίσχυση μέσω της αμοιβής. Οι δραστηριότητες συνήθως χωρίζουν σε μικρά βήματα/μέρη τη
γνώση που πρέπει να κατακτηθεί, βασιζόμενοι σε προηγούμενες δραστηριότητες ενώ η μάθηση
επιτυγχάνεται μέσω ανατροφοδότησης που ενισχύει την επιθυμητή συμπεριφορά. Στα πρώτα στάδια
ανάπτυξης, αυτές οι αμοιβές δίνονται συχνά, με ελεγχόμενη ενίσχυση σε κατοπινά στάδια.
Περισσότερο πολύπλοκα σχήματα συμπεριφοράς δημιουργούνται όταν επιτρέπεται στους μαθητές
να ανακαλύψουν μόνοι τους την επιτυχημένη πορεία μέσω συγκεκριμένων ερεθισμάτων.
Όταν η θεωρία του συμπεριφορισμού ενώνεται με την αντίληψη της γλώσσας ως ένα επίσημα
δομημένο σύστημα, τότε αυτό οδηγεί σε δραστηριότητες που περιλαμβάνουν Drill & Practice. Μια
σωστή ανταπόκριση σε μια drill ερώτηση οδηγεί σε αμοιβή με τη μορφή θετικής ανατροφοδότησης
και στη συνέχεια σε μια νέα ερώτηση (πιθανόν λίγο πιο ανώτερου επιπέδου)
Οικοδόμηση της γνώσης:
Υπάρχουν πάρα πολλές μορφές κονστρουκτιβισμού αλλά κατά βάση όλες βασίζονται στις 2 ακόλουθες αρχές:
- Η γνώση δομείται από το μαθητή, δεν είναι δοτή από τη διδασκαλία
- Η γνώση είναι αποτέλεσμα ενεργής σύνθεσης της πληροφορίας που λαμβάνει μαθητής με τις γνωστικές του δομές.

6. A. Piaget (1986-1980)
Οι γνωστικές δομές δημιουργούνται από προσαρμοστικές αντιδράσεις με ένα περιβάλλον μέσω μιας αναπτυξιακής
διαδικασίας. Η θεωρία που πρότεινε ο Jean Piaget έχει καθορίσει τον τρόπο που αυτό συντελείται.
 H μάθηση είναι μια ενεργητική διαδικασία η οποία επέρχεται ως αποτέλεσμα της προσαρμογής του ατόμου
στο περιβάλλον και πραγματώνεται μέσω δύο βασικών λειτουργιών: της αφομοίωσης και της συμμόρφωσης
 Η έννοια του σχήματος: Συμπαγής νοητική δομή που τροφοδοτεί τις παραπάνω λειτουργίες
 Επίδραση της θεωρίας του Piaget στην εκπαιδευτική πράξη:
o Έμφαση στη διαδικασία σκέψης του παιδιού και όχι στα προϊόντα της
o Αναγνώριση του κεντρικού ρόλου της άμεσης και ενεργητικής εμπλοκής του παιδιού στις δραστηριότητες μάθησης
o Τα παιδιά δεν σκέφτονται όπως οι ενήλικες
o Αποδοχή των ατομικών διαφορών στην πορεία της ανάπτυξης
B. Jerome Bruner (1915 -)
 H μάθηση είναι μια ανακαλυπτική διαδικασία (discovery learning) η οποία χαρακτηρίζεται από πολύπλοκες
γνωστικές διεργασίες (πρόσκτηση, επεξεργασία, κωδικοποίηση των πληροφοριών)
 Κατά τη μαθησιακή διαδικασία το άτομο πρέπει να οδηγείται από την ανακάλυψη των εννοιών, στο μετασχηματισμό
και την αξιολόγηση – εκτίμηση – έλεγχο των γνώσεων
 Μεταγνώση: αναστοχασμός πάνω στη δική μας γνώση ή στη γνώση κάποιου άλλου
 Η έννοια του πλαισίου αναφοράς: Αντιλαμβανόμαστε και ερμηνεύουμε τον κόσμο βάσει των πλαισίων αυτών
 Τα κίνητρα βασικός παράγων μάθησης
 Τρεις τρόποι αναπαράστασης της γνώσης  τρεις τρόποι μάθησης
 Επίδραση της θεωρίας του Bruner στην εκπαιδευτική πράξη
o Η καθοδηγούμενη ανακάλυψη
o Η προσομοίωση στην τάξη
o Η σπειροειδής οργάνωση του προς μάθηση υλικού
Κοινωνικο-πολιτισμικές προσεγγίσεις
 Lev Vygotsky (1896-1934): Κοινωνικός εποικοδομισμός (Social constructivism)
 Η κοινωνικο-πολιτισμική συνιστώσα στην ανάπτυξη της σκέψης
• Η νόηση πέραν του εγκεφάλου
• Το κοινωνικό-πολιτισμικό περιβάλλον διαμεσολαβεί στην ανάπτυξη της σκέψης ως προς το περιεχόμενο (γνώση)
και τον τρόπο (τα «εργαλεία» της σκέψης)
• Η γλώσσα παίζει κεντρικό ρόλο στην αλληλεπίδραση του παιδιού με τους ενήλικες
• Το παιδί εσωτερικεύει τη γλώσσα και η γλώσσα γίνεται σταδιακά βασικό εργαλείο σκέψης για το παιδί
• Γενικότερα:
• Η οντογενετική γνωστική ανάπτυξη πηγάζει από την εσωτερίκευση των συμβολικών συστημάτων (γλώσσα,
μαθηματικά) που παράγει ο ανθρώπινος πολιτισμός.
• Η σημασία των εργαλείων – τεχνουργημάτων (tools – artifacts): Τα συστήματα εργαλείων και συμβόλων που
δημιουργεί ο πολιτισμός μεταβάλλουν τη συμπεριφορά και τη νόηση.

7. • Κυρίαρχη έννοια: Η ζώνη της επικείμενης ανάπτυξης (zone of proximal development): η απόσταση ανάμεσα σε
αυτό που μπορεί να επιτύχει ένα παιδί χωρίς τη βοήθεια από έναν ενήλικα ή μεγαλύτερο σε ηλικία άτομο από αυτό
που μπορεί να επιτύχει με τη βοήθεια των παραπάνω.
 Επίδραση της θεωρίας του Vygotsky στην εκπαιδευτική πράξη
o Η έννοια του scaffolding
o Η γνωστική μαθητεία (cognitive apprenticeship)
 Οι απαρχές της κοινωνικο-πολιτισμικής προσέγγισης
• Το πρόβλημα της μεταφοράς της γνώσης
 Η γνώση δεν είναι αντικείμενο για να μεταφέρεται από το ένα πλαίσιο στο άλλο.
 Τα υποκείμενα της μάθησης αναπτύσσουν στρατηγικές οι οποίες είναι προσαρμοσμένες σε συγκεκριμένες περιστάσεις
(situated: εμπλαισιωμένες).
 Αλληλεπιδρούν με το ‘φυσικό’, κοινωνικό και πολιτισμικό τους περιβάλλον (πλαίσιο και άνθρωποι, εργαλεία,
επικοινωνία).
11. .Με ποιο τρόπο μπορώ να πετύχω τη διάχυση μιας εκπαιδευτικής καινοτομίας; Ποιες οι προκλήσεις;
(ομάδες καινοτόμων, εμπόδια στην εφαρμογή, παράγοντες που επηρεάζουν την εφαρμογή). Συζητήστε
και με αναφορά στα δεδομένα της Κύπρου. Πώς μπορεί να βελτιωθεί η διαδικασία ενσωμάτωσης;
Ο τρόπο μπορώ να πετύχω τη διάχυση μιας εκπαιδευτικής καινοτομίας είναι μια διαδικασία με την οποία μια
καινοτομία επικοινωνείται διαχρονικά μέσω διαφόρων καναλιών ανάμεσα στα μέλη ενός κοινωνικού συστήματος.
Υπάρχουν τέσσερα στοιχεία στη θεωρία του:
 Η καινοτομία η ίδια
 Τα κανάλια επικοινωνίας
 Ο Χρόνος
 Το κοινωνικό σύστημα
Σύμφωνα με τη θέση κάποιου ατόμου εντός ενός κοινωνικού συστήματος και τα διαθέσιμα μέσα επικοινωνίας με
άλλα μέλη, οι καινοτομίες διαχέονται τόσο δια στόματος ή με προσωπική επαφή αλλά και μέσω μιας πιο επίσημης
κατάρτισης.
Οι εκπαιδευτικοί που είναι το κύριο μέσο για να έρθει η αλλαγή αποτελούν σημαντικό παράγοντα για την
καινοτομία, εξίσου με την πολιτική που αποφασίζεται και τις τεχνολογίες που περιλαμβάνει.
Οι ομάδες καινοτόμων είναι:
 Καινοτόμοι: Εισάγουν την καινοτομία και υπερασπίζονται τη χρησιμότητά της, προωθώντας την.
 Early adopters: Είναι ευυπόληπτα μέλη μιας κοινωνικής ομάδας και μπορούν να αποτελούν και να λειτουργούν ως
‘κίνητρο’ για τους υπόλοιπους. Επηρεάζουν την κοινή γνώμη και είναι αποτελεσματικοί στο να εμπλέκουν τους
υπόλοιπους στη διαδικασία διάχυσης της καινοτομίας.
 Early majority: Αυτή η ομάδα υιοθετεί τις νέες ιδέες ακριβώς πριν οποιοδήποτε άλλο μέσο μέλος ενός συστήματος,
συνήθως μέσω της πειθώς των early adopters.
 Late majority: Υιοθετούν νέες ιδέες ακριβώς μετά το μέσο μέλος ενός συστήματος, συνήθως ως αποτέλεσμα
πιέσεως από τα υπόλοιπα μέλη. Οι παρεμβατικές στρατηγικές είναι συνήθως αναγκαίες για να τους πείσουν να
υιοθετήσουν την καινοτομία.
 Laggards [καθυστερημένοι]: Αυτοί αποτελούν τη τελευταία ομάδα ενός συστήματος που υιοθετεί μια καινοτομία
χωρίς να ενδιαφέρονται για τη γνώμη των άλλων.
Τα εμπόδια στην εφαρμογή είναι:
• «Το Α.Π. ενσωμάτωσης ΤΠΕ πρέπει να μεταφραστεί σε ενιαία πολιτική εφαρμογής η οποία πρέπει με τη σειρά της
να μεταφραστεί σε πλάνο υλοποίησης διαθέσιμο σε όλους τους εμπλεκομένους, προωθώντας το διάλογο μεταξύ
διευθυντών, εκπαιδευτικών και γονέων.»
• Στάσεις
• Εμπειρίες
• Εκπαίδευση/Κατάρτιση
ΣΤΑΣΕΙΣ – ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ
-Μεθοδολογίες διδασκαλίας και μάθησης

8. -Σημασία έχουν οι αντιλήψεις και η εσωτερική δέσμευση των εκπαιδευτικών για υιοθέτηση και ενσωμάτωση
των ΤΠΕ
Ο ρόλος του δασκάλου: στάσεις -πεποιθήσεις
Η χρήση της τεχνολογίας έχει τη δυνατότητα να προωθήσει νέες σύγχρονες μεταρρυθμίσεις και να παρέχει
ευκαιρίες εφαρμογής καινοτομιών στην τάξη.
Οι εκπαιδευτικοί χρησιμοποιούν νέα εργαλεία με τον ίδιο παραδοσιακό τρόπο που αξιοποιούσαν παλαιότερα
εργαλεία διδασκαλίας.
Υπάρχει μεγάλη αύξηση στη διαθεσιμότητα υλικοτεχνικής υποδομής που δε μεταφράζεται σε αντίστοιχη
αποτελεσματική ενσωμάτωση εκ μέρους των εκπαιδευτικών.
• Αν και υπάρχει η πολύ δημοφιλής έννοια των ‘Ψηφιακών Ιθαγενών’ [Digital Native] (Prensky, 2001) και
της ‘Γενεάς δικτύου’ [Net Generation] (Oblinger & Oblinger, 2005), οι πιο πρόσφατες έρευνες αμφισβητούν τη
δυνατότητα των ίδιων των νεαρών δασκάλων να δρουν και να σκέφτονται με ‘υπερκειμενικό’ [hypertext-like]
τρόπο (Kukulska-Hulme & Jones, 2011; Valtonen et al., 2011).
• Τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών υποδηλώνουν ότι αμφισβητείται η δυνατότητα των νεαρών δασκάλων να
προσαρμόζουν και να ενσωματώνουν τις ΤΠΕ στη διδασκαλία τους και πως μεγαλύτερη προσοχή πρέπει να
δοθεί στην κατάρτιση σχετικά με τρόπους αξιοποίησης της εκπαιδευτικής τεχνολογίας.
• Επιπρόσθετα, έρευνα από τον Livingstone (2011) δίνει έμφαση στη μακροχρόνια συζήτηση του πώς οι μαθητές
μαθαίνουν και πώς και τι έχει αλλάξει με στόχο την προσαρμογή στη ψηφιακή εποχή. Επισημάνει την έλλειψη
σαφήνειας γύρω από τους στόχους οργανωμένων πρωτοβουλιών ενσωμάτωσης ΤΠΕ αποδίδοντας το μερικώς
στη φύση των τεχνολογικών μέσων μαζικής ενημέρωσης [media technologies].
Οι παράγοντες που επηρεάζουν την εφαρμογή είναι:
• Τεχνοφοβία- Technophobia
Πρόβλημα διαχείρισης της τεχνολογίας Ramorola, (2013).
Λύση:
 Εκπαίδευση στη χρήση υπολογιστών
 Παροχή κινήτρων για βελτίωση των αντιλήψεων όσον αφορά την αποτελεσματική χρήση υπολογιστών (Odera,
2005).
• Ανεπαρκείς πόροι- Insufficient resources
 Έλλειψη υποδομής (υπολογιστών, εκτυπωτών, χρήσιμων λογισμικών…)
 Έλλειψη τεχνικής υποστήριξης
Λύση: Οι ίδιες οι σχολικές μονάδες χρηματοδοτούν την εφαρμογή
• Συντήρηση και τεχνικά προβλήματα
• Προβλήματα ασφάλειας
• Ο ρόλος των γονέων (Torres, 2002)
• Ανεπάρκεια χρόνου
• Ορολογία υπολογιστών
• Κουλτούρα της τάξης
Δεδομένα Κύπρου:
Έρευνα στα δημοτικά σχολεία της Κύπρου
Αξιολόγηση της παρούσας κατάστασης όσον αφορά ενσωμάτωση των ΤΠΕ
Στόχος: Αύξηση των εμπειριών/τρόπων διδασκαλίας και μάθησης μέσω ΤΠΕ
Αποτελέσματα:
 Οι υπολογιστές δεν αξιοποιούνται στο μέγιστο δυνατό βαθμό
 Όταν αξιοποιούνται δεν υπάρχει συστηματική εκπαιδευτική αξιοποίηση αλλά χρησιμοποιούνται περισσότερο ως
υποβοηθητικά εργαλεία ή για επιβράβευση των μαθητών
 Πολύ λίγοι δάσκαλοι χρησιμοποιούν τους υπολογιστές με κάποιο προοδευτικό τρόπο.
Αναγνωρίστηκαν 3 παράγοντες που επηρεάζουν τη χρήση: προσωπικοί, επαγγελματικοί, οργανωτικοί
Η υλικοτεχνική υποδομή της Κύπρου είναι πολύ ανεπτυγμένη σε σχέση με άλλες χώρες της Ε.Ε.
Δεν υπάρχει αντίστοιχο επίπεδο ενσωμάτωσης και αξιοποίησης των ΤΠΕ στη παιδαγωγική διαδικασία.
Η βελτιωθεί η διαδικασία ενσωμάτωσης μπορεί να γίνει:
• Το Υ.Π. πρέπει να σχεδιάζει και να αναπτύσσει τέτοια πολιτική και προγράμματα που να ενισχύουν την
προσπάθεια των σχολείων για υιοθέτηση της πολιτικής και την αποτελεσματική ενσωμάτωση των ΤΠΕ.

9. • Το Υ.Π. πρέπει να εργοδοτήσει καταρτισμένους πυρήνες αλλαγής για κατάρτιση και υποστήριξη των εκπαιδευτικών
στα σχολεία.
• Να γίνεται σωστή κατανομή καταρτισμένων εκπαιδευτικών και μέσων στα σχολεία.
• Τα σχολεία πρέπει να αφιερώνουν αρκετό χρόνο στη αξιολόγηση και σωστή ενσωμάτωση των ΤΠΕ αφού συνιστά
νέα μεθοδολογία.
• Τα σχολεία πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους ως μόνιμο προσωπικό έναν τουλάχιστον τεχνικό για να αντιμετωπίζει
τεχνικά προβλήματα και να ασχολείται με θέματα στήριξης και συντήρησης του συστήματος.
• Εγκατάσταση συστημάτων ασφαλείας για αποφυγή κλοπών ή βανδαλισμών
• Η κοινότητα (εκπαιδευτικοί, γονείς, τοπικές αρχές) πρέπει να είναι καλά ενημερωμένοι για τα πλεονεκτήματα
ενσωμάτωσης των ΤΠΕ στη διδασκαλία και μάθηση.
12. Ποιο μοντέλο ενσωμάτωσης ΤΠΕ θα εισηγούσασταν; Πώς θα το διαφοροποιούσατε και γιατί;
The Technology Integration Planning Cycle for Literacy
1 . Ικανότητα να θέτεις ξεκάθαρους διδακτικούς στόχους όταν ενσωματώνεις τεχνολογία.
2 . Ικανότητα να ταυτίζεις τη σωστή μεθοδολογία σε σχέση με το διδακτικό στόχο.
3 . Ικανότητα να επιλέγεις τα σωστά ψηφιακά και μη-ψηφιακά εργαλεία για ενίσχυση της διδασκαλίας.
4 . Ικανότητα να προβλέπεις με ποιο τρόπο το επιλεγμένο εργαλείο μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη του
διδακτικού στόχου.
5 . Ικανότητα να αναγνωρίζεις τους πιθανούς περιορισμούς που θα προκύψουν με τη χρήση ενός εργαλείο και να
βρίσκεις τρόπους να τους ξεπεράσεις.
6 . Ικανότητα να αντιληφθείς το πώς πρέπει να διαφοροποιήσεις τη διδασκαλία σου σε σχέση με τα εργαλεία που
έχεις επιλέξει.
7. Ικανότητα να αξιολογείς τα αποτελέσματα της διδασκαλίας και να προσαρμόζεις τη μελλοντική εφαρμογή και
τον τρόπο αξιοποίησης των συγκεκριμένων εργαλείων.
13. Τι είναι η CALL και από ποιες φάσεις έχει περάσει η εξέλιξή της;
Οι διδακτικές μεθοδολογίες επηρεάζονται από διάφορες παραμέτρους, όπως τον τρόπο που οι άνθρωποι σκέφτονται
και μαθαίνουν. Η χρήση εργαλείων για τη μάθηση επηρεάζεται από αυτές τις παραμέτρους και φυσικά το ίδιο
συμβαίνει και στην περίπτωση της τεχνολογίας. Αυτό έχει να κάνει όχι μόνο με τη διαθέσιμη τεχνολογία αλλά και
με τους τρόπους που χρησιμοποιείται αφού πολλά είδη εφαρμογών μπορούν να αξιοποιηθούν με διάφορους
τρόπους, προσεγγίζοντας ταυτόχρονα διάφορες παραμέτρους.
Ο Warschauer (2004) αναγνωρίζει τρεις φάσεις της ‘Εκμάθησης Γλώσσας με Χρήση Υπολογιστή’ [CALL],
βασιζόμενος στις ‘κρυμμένες’ παραμέτρους και τις αντιλήψεις γύρω από τη δομή της ΄Γλώσσας’. Όμως, αυτές οι
τρεις φάσεις μπορούν να συνδεθούν και με πιο βαθιές αντιλήψεις για τη φύση της διαδικασίας μάθησης.
Οι τρεις φάσεις CALL
Στάδιο 1970s-1980s
Structural/Δομημένη CALL
1980s-1990s
Communicative/
ΕπικοινωνιακήCALL
21st Century
Integrative/Ενοποιητική CALL
Τεχνολογία Mainframe/Υπολογιστικά
Συστήματα
PCs- Προσωπικοί
Υπολογιστές
Πολυμέσα και διαδίκτυο
Διδασκαλία
Αγγλικών
Παράδει-
γμα
Γραμματική- Μετάφραση &
Γλωσσικο- ακουστικό
Επικοινωνιακή
διδασκαλία της
Γλώσσας
Έμφαση στο περιεχόμενο
(ESP/EAP)
Άποψη για
τη Γλώσσα
Δομική (ένα επίσημα
δομημένο σύστημα)
Γνωστική (ένα
νοητικά δομημένο
σύστημα)
Κοινωνικοπολιτική
(αναπτύσσεται σε σχέση με την
κοινωνική αλληλεπίδραση)
Κύρια
χρήση
υπολογιστή
Drill & Practice Επικοινωνιακές
ασκήσεις/εργασίες
Αυθεντική ομιλία/συζήτηση
Κύριος Ακρίβεια Ευφράδεια Ενέργεια

10. στόχος
14. Τι σημαίνει ‘Επικοινωνία Yποστηριζόμενη από Υπολογιστές’ [CMC-
Computer MediatedCommunication]. Τι περιλαμβάνει; Ποια τα πλεονεκτήματα; Ποια τα πιθανά
προβλήματα;
Τι είναι η Επικοινωνία Υποστηριζόμενη από Υπολογιστές (CMC);
H CMC αναφέρεται σε κάθε τύπο επικοινωνίας που προκύπτει μέσω των υπολογιστών. Αυτό μπορεί να
περιλαμβάνει ήχο και βίντεο αλλά οι περισσότερες μορφές CMC είναι μέσω γραπτού κειμένου [text-
based]. Η CMC γραπτού κειμένου υπάρχει σε σύγχρονη και ασύγχρονη μορφή και επομένως μπορεί να
περιλαμβάνει περισσότερες χρήσεις σε σχέση με την επικοινωνία που επιτυγχάνεται.
Αυτό δε σημαίνει ότι ο ήχος και η εικόνα ως μορφές επικοινωνίας CMC δεν έχουν πλεονεκτήματα. Και οι
δύο αυτές μορφές μπορούν να αποδειχθούν ‘πολύτιμες’, ειδικά σε συγκεκριμένα πλαίσια όπως είναι η
διδασκαλία ξένων γλωσσών. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι οι Morton και Jack (2005) που χρησιμοποιούν
ένα ιδεατό χαρακτήρα που μιλά με μαθητές στο μάθημα της Γλώσσας. Ο ήχος είναι επίσης πολύ
χρήσιμος, σαφώς για αυτούς που λόγω ηλικίας ή κάποιας αναπηρίας δεν μπορούν να διαβάσουν ή να
γράψουν. Επιπρόσθετα, ο ήχος και το βίντεο μπορούν να είναι ασύγχρονα (π.χ. ένα αρχείο ήχου -
podcast, ή μια βιντεογραφημένη απάντηση στο Youtube) αλλά η αμεσότητα ενός αρχείου ήχου ή βίντεο
μεταφράζεται σε ακόμα πιο άμεση μορφή επικοινωνίας σε σχέση με τα μέσα σύγχρονης επικοινωνίας
(π.χ. τηλεδιάσκεψη). Μέσω της ασύγχρονης Επικοινωνίας Υποστηριζόμενης από Υπολογιστές [CΜC], οι
άνθρωποι δεν χρειάζεται να βρίσκονται συνδεδεμένοι μέσω διαδικτύου ταυτόχρονα αλλά μπορούν να
συμμετέχουν όποια ώρα τους βολεύει. Επιπρόσθετα, η ασύγχρονη γραπτή μορφή CMC επιτρέπει τα
μηνύματα να είναι σε φωλιασμένη μορφή [αλλιώς μορφή ‘νημάτων’ – threaded] και έτσι οι χρήστες
βλέπουν προηγούμενες αναρτήσεις. Αυτό σημαίνει ότι η ασύγχρονη CMC έχει μια συνέπεια που
απουσιάζει από τα μέσα σύγχρονης επικοινωνίας και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ανάκληση
αναρτήσεων εντός μιας συζήτησης [reflective discourse].
Χρησιμότητα της CMC:
Ø Μια πολύ ξεκάθαρη εφαρμογή είναι η προτροπή των μαθητών για παραγωγή γραπτού λόγου. Οι
ομάδες συζητήσεως και τα ‘συνέδρια’ μπορούν να αποτελέσουν αυθεντικά κείμενα και αυθεντικό
ακροατήριο προσφέροντας βοήθεια σε μαθητές που εξασκούνται στη μητρική τους γλώσσα ή όχι.
Ø Ακόμα μια πολύ χρήσιμη εφαρμογή είναι τα ‘ιστολόγια- blogs’, ως ένα διαδικτυακό ημερολόγιο.
Ιστολόγια, όπως το Blogger (http://www.blogger.com) επιτρέπουν στους αναγνώστες να κάνουν σχόλια
δημιουργώντας μια πιο διαδραστική μορφή γραπτού κειμένου/ανάρτησης/δημοσιεύματος.
Ø Ένα ‘wiki’ αποτελεί ένα συνεργατικό εργαλείο παραγωγής γραπτού λόγου που επιτρέπει σε μια ομάδα
χρηστών να γράφουν και να επεξεργάζονται ο ένας τη δουλειά του άλλου (π.χ.
http://en.wikipedia.org/wiki/Wiki). Ίσως το πιο γνωστό wiki να είναι η Wikipedia: μια συνεργατικά
γραμμένη εγκυκλοπαίδεια.
Ø Εκτός από την παροχή ενός αυθεντικού συνόλου ακροατών/αναγνωστών, η χρήση του υπολογιστή για
παραγωγή γραπτού λόγου [Computer-Assisted Writing] μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές να γράφουν
πιο γρήγορα και ευανάγνωστα και το τελικό γραπτό κείμενο να είναι καλύτερης ποιότητας από αυτό που
θα παραγόταν σε χαρτί (Pennigton, 1996).
Ø Η ανάγνωση και η γραφή κατείχαν σημαντική θέση στην παραδοσιακή διδασκαλία με πολύ λιγότερη
έμφαση στον προφορικό λόγο (μαθαίνω να ακούω με προσοχή και να συνομιλώ, να παράγω κι εγώ
προφορικό λόγο). Όμως, η Επικοινωνία Υποστηριζόμενη από Υπολογιστές [CMC], οποιαδήποτε μορφή
κι αν έχει, παρέχει εκτός από αυθεντικά κείμενα για ανάγνωση, επεξεργασία και παραγωγή γραπτού
λόγου και αυθεντικές συνθήκες για παραγωγή προφορικού λόγου (speaking and listening), ειδικά για
εκμάθηση ξένων γλωσσών. Ένα από τα προβλήματα που έχουν οι μαθητές στη Γλώσσα, ειδικά για ξένη
γλώσσα, είναι οι πολύ λίγες ευκαιρίες για αυθεντικές συνθήκες επικοινωνίας, εκτός αν ο μαθητής
διαμένει σε περιοχή που η γλώσσα που διδάσκεται είναι αυτή που κατά κύριο λόγο χρησιμοποιείται στο
μάθημα. Σε αυτή την περίπτωση η εξάσκηση γίνεται και στο μάθημα μέσω της επικοινωνίας με το
δάσκαλο και τους υπόλοιπους συμμαθητές αλλά και μέσα από ασκήσεις υπόδυσης ρόλων . Το διαδίκτυο
όμως και οι CMC παρέχουν αυθεντικές συνθήκες επικοινωνίας, όποια κι αν είναι η γλώσσα διδασκαλίας,
είτε με άτομα που είναι η μητρική τους γλώσσα ή με άλλους μαθητές που μαθαίνουν ταυτόχρονα κι αυτή
την ίδια γλώσσα (π.χ. Weineger & Shield, 2004).

11. Ø H CMC μπορεί να χρησιμοποιηθεί για εξ’ αποστάσεως διδασκαλία, π.χ. για συζητήσεις, προσωπικές
διδασκαλίες [personal tutorials] και ενισχυτική διδασκαλία. Πολλές φορές η απόσταση κάνει τους μαθητές
να νιώθουν απομονωμένοι αλλά μέσω της CMC νιώθουν μέρος της ‘μαθησιακής κοινότητας’ κρατώντας
επαφή με τους δασκάλους και τους υπόλοιπους μαθητές.
Προβλήματα, ανησυχίες και προτεινόμενες λύσεις σε σχέση με την CMC
Ø Ένα από τα προβλήματα σε σχέση με τη γραπτή CMC είναι η έλλειψη δεικτών συναισθηματικής
κατάστασης. Οι μαθητές σε συνθήκες μάθησης face-to-face [F2F] έχουν διάφορους τρόπους
επικοινωνίας- όχι μόνο λεκτικά αλλά και μέσω των κινήσεων, του τόνου της φωνής και της έκφρασης του
προσώπου. Αυτά λείπουν από την ‘απρόσωπη’ CMC. Μερικά εργαλεία CMC επιτρέπουν περιορισμένες
κινήσεις και εκφράσεις προσώπου. Για παράδειγμα, τα περισσότερα προγράμματα ‘άμεσων μηνυμάτων’
[instant messaging], όπως το Yahoo Messenger, περιλαμβάνουν ΄φατσούλες΄- ‘emoticons’ (μικρές
φατσούλες που δείχνουν θυμό, λύπη, χαρά κλπ) και το Tapped In (http://tappedin.org./tappedin/) που
προσφέρει ‘κινήσεις/actions’. Όταν το πρόγραμμα δεν προσφέρει τέτοιες επιλογές, οι χρήστες
χρησιμοποιούν τα δικά τους (όπως π.χ. :) για να αποδώσουν ένα χαμόγελο). Λίστα από τα πιο
συνηθισμένα ‘traditional emoticons’ και συντομογραφίες CMC βρίσκονται στο σύνδεσμο
http://www.computeruser.com/resources/dictionary/emoticons.html ή
http://www.computeruser.com/resources/dictionary/chat.html
Άλλα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν είναι η ‘ανάρμοστη συμπεριφορα’, όπως σκόπιμη διακοπή
συνομιλίας ή χρήση προσβλητικού λεκτικού. Αυτού του είδους η συμπεριφορά είναι γνωστή ως
‘φλεγόμενη επικοινωνία/flaming’ (προσβλητική /υβριστική συμπεριφορά με στόχο συγκεκριμένο
συμμετέχοντα) ή ‘συρτή/trolling’ (συμπεριφορά που στοχεύει στη διακοπή επικοινωνίας). Όσοι έχουν
εμπλακεί σε διαδικτυακά πάνελ συζήτησης ίσως αναγνωρίσουν τέτοιου είδους συμπεριφορές. Η διαφορά
μεταξύ των δύο είναι ότι στο trolling (που μπορεί να περιλαμβάνει και flaming) ο συμμετέχοντας είχε από
την αρχή τη διάθεση να είναι ενοχλητικός το flaming ΄ έχει να κάνει με την αντίδραση- ίσως υπερβολική
αντίδραση θυμού για κάτι που κάποιος ανάφερε.
15. Ποιες οι προοπτικές από τη χρήση εικόνας και βίντεο στο μάθημα; (multi-literacy) [οπτική επικοινωνία
και εκπαίδευση].
Η χρήση των εικόνων, ήχου και βίντεο σε συνδυασμό με τη γραπτή επικοινωνία γενικά δείχνει
την ‘ πολυτροπική/multi-modal’ φύση της σύγχρονης παιδείας. Στη CMC, η πληροφορία
μεταφέρεται πλέον μέσω εικόνας με την ίδια συχνότητα όπως και γραπτώς. Επιπρόσθετα, λόγω
της φύσης και του μεγέθους των εικόνων, η πληροφορία συχνά παρουσιάζεται αποσπασματικά
σε σχέση με την έντυπη μορφή. Ρίξτε μια ματιά στο άρθρο του Prestridge (2007) που
αναφέρεται στη σχέση του πολύ-γραμματισμού και των ΤΠΕ [multiliteracies and ICT].
Ø Άλλο θέμα είναι η ιδιοκτησία ιστοσελίδων και ο τρόπος που παρουσιάζονται τα δεδομένα σε
σχέση με τα βιβλία. Η αντιγραφή από ένα βιβλίο είναι μια επίπονη και χρονοβόρα διαδικασία
αφού προϋποθέτει να διαβάσεις σίγουρα το κείμενο πριν να αντιγράψεις οτιδήποτε. Η αντιγραφή
όμως στο υπολογιστή απλά προϋποθέτει την επιλογή κειμένου και την εντολή copy/paste. Δε
χρειάζεται η ανάγνωση κειμένου. Αυτό προκαλεί προβλήματα στους δασκάλους που καθορίζουν
γραπτές εργασίες με στόχο οι μαθητές να διαβάσουν και να προβληματιστούν για το
περιεχόμενο. Το άρθρο του Snyder (2001) προσεγγίζει με περισσότερη λεπτομέρεια αυτό το
πρόβλημα.
Οπτική επικοινωνία και εκπαίδευση
Η οπτική επικοινωνία και εκπαίδευση είναι ακόμα ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα προς ανάλυση. Ένα
πολύ καλό παράδειγμα είναι η παρουσίαση του Hans Rosling (2006)- TED Talk
https://www.youtube.com/watch?v=hVimVzgtD6w ‘Τhe best stats you’ve ever seen’. Μας
παρουσιάζει πώς η τεχνολογία μπορεί να αναλύσει και να παρουσιάσει με τον καλύτερο τρόπο
στατιστικά δεδομένα.

12. 16. Πώς οι νέες τεχνολογίες έχουν επηρεάσει τον κόσμο και την καθημερινότητα των σημερινών νεαρών
μαθητών; Ποιες οι επιπτώσεις στη διαδικασία μάθησης; (ψηφιακοί ιθαγενείς – Prensky) και στους
ίδιους τους μαθητές;
Οι ΤΠΕ αναμφισβήτητα αποτελούν μέρος της καθημερινότητας μας είτε για ‘διοικητικά θέματα’
είτε για ψυχαγωγία. Για παράδειγμα, το διαδίκτυο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τις οικονομικές
μας συναλλαγές και τη διαχείριση των τραπεζικών μας λογαριασμών. Το διαδίκτυο μπορεί
επίσης να χρησιμοποιηθεί για ψώνια: είτε αγοράζοντας απευθείας από ιστοσελίδες ή
χρησιμοποιώντας ιστοσελίδες για έλεγχο του διαθεσιμότητας και τιμής. Το ηλεκτρονικό
ταχυδρομείο και τα άμεσα μηνύματα (instant messaging), χρησιμοποιούνται για επικοινωνία
μεταξύ φίλων ή οικογένειας. Αυτό συμβαίνει συνήθως στα νεαρά άτομα που χρησιμοποιούν την
αποστολή γραπτών μηνημάτων SMS, άμεσα μηνύματα, κοινωνικά δίκτυα, εφαρμογές
‘κοινωνικοποίησης΄ και ίσως και ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ως τα κύρια μέσα επικοινωνίας. Δεν
είναι τόσο ξεκάθαρα φυσικά τα όρια μεταξύ του ενός μέσου και του άλλου. Αποτέλεσμα αυτής
της καθημερινότητας των νεαρών μαθητών, ο Prensky (2001) εισήγαγε τον όρο ‘ψηφιακοί
ιθαγενείς’, υποστηρίζοντας ότι ‘…οι μαθητές μας έχουν αλλάξει δραστικά. Οι σημερινοί μαθητές
δεν είναι ποια τα άτομα για τα οποία έχει σχεδιαστεί το παρόν εκπαιδευτικό σύστημα’. Όμως,
ισχύει αυτό στην πραγματικότητα; Πρέπει εμείς ως εκπαιδευτικοί να προβληματιστούμε και να
ανταποκριθούμε στις νέες προκλήσεις του εκπαιδευτικού μας συστήματος.
Τα τηλεοπτικά προγράμματα ενθαρρύνουν τους θεατές να επισκέπτονται ιστοσελίδες
και να βρίσκουν πληροφορίες, να λαμβάνουν μέρος σε διαγωνισμούς και να κάνουν
αγορές. Τα τηλεοπτικά προγράμματα, επίσης, αποζητούν τη διαδικτυακή επικοινωνία ή
χρησιμοποιούν τη ψηφοφορία μέσω γραπτών μηνυμάτων, τηλεφώνου, ηλεκτρονικού
ταχυδρομείου κ.α. Τα βιβλία μετατρέπονται σε ταινίες και οι ταινίες σε DVD ή
βιντεοπαιχνίδια. Μερικές φορές τα βιντεοπαιχνίδια βγαίνουν στην αγορά σχεδόν
ταυτόχρονα (κάποτε και από πριν) με την ταινία που σχετίζονται. Σε μερικές
περιπτώσεις, η αγορά για τα βιντεοπαιχνίδια είναι πολύ μεγαλύτερη από την αγορά για
τις ταινίες και τα DCD, θέτοντας τον προβληματισμό για το ποιο είναι το αρχικό προϊόν.
17. Τι σημαίνει ηλεκτρονική ή διαδικτυακή μάθηση; Με ποιους τρόπους μπορεί να επιτευχθεί (αναφορά
στοlearning, online learning, blended learning). Τι πρέπει να περιλαμβάνει;
Ο όρος ‘ηλεκτρονική μάθηση/e-learning’ συχνά χρησιμοποιείται ως ορισμός
‘ομπρέλα’. Έχει χρησιμοποιηθεί για να περιγράψει οποιοδήποτε τύπο διδασκαλίας και
μάθησης μέσω των ΤΠΕ, είτε αυτό γίνεται F2F ή εξ’ αποστάσεως. Αν αυτό το
εκλάβουμε σας ένα ακριβή ορισμό, τότε περιλαμβάνει τη χρήση τεχνολογιών όπως
ηλεκτρονικούς πίνακες, μηχανάκια τηλεψηφοφορίας και τη μάθηση μέσω υπολογιστή ή
άλλης ηλεκτρονικής συσκευής, π.χ. ταμπλέτα. Άρα είναι το κύριο μέσο διδασκαλίας ή
υποκαθιστά την πρόσωπο-με-πρόσωπο μαθησιακή δραστηριότητα, όπως για
παράδειγμα μέσω της κοινοποίησης σημειώσεων ή της χρήσης εφαρμογών
ηλεκτρονικής αξιολόγησης, πχ. QuestionMark
(http://www.questionmark.com) ή QuestionPro (http://www.questionpro.com/)
H ‘διαδικτυακή μάθηση/online learning΄αναφέρεται στη μάθηση μέσω δικτύων, π.χ.
τον Παγκόσμιο Ιστό (WWW). Αν και η διαδικτυακή μάθηση έχει συνδεθεί με τη ψηφιακή
τάξη, εντούτοις μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε περιβάλλοντα μάθησηςF2F, όπου οι
δραστηριότητες οργανώνονται μέσω της παρουσίας του εκπαιδευτικού.

13. Το OECD (2005) αναφέρεται στη ψηφιακή μάθηση ως κάτι που μπορεί να είναι ‘web-
supplemented, web-dependent or mixed-mode’, σε σχέση δηλαδή με το πώς
αντικαθιστά το χρόνο στην τάξη. Ανεξάρτητα από αυτή την κατηγοριοποίηση, η
ηλεκτρονική μάθηση ή διαδικτυακή μάθηση (είτε συμπληρώνει τη διδασκαλία πρόσωπο-
με-πρόσωπο ή τη ψηφιακή τάξη) περιλαμβάνει μια σειρά από εργαλεία που έχουν:
 Τρόπους παροχής υλικού και πηγών (δηλ. κείμενο, ήχος, βίντεο, παρουσιάσεις,
προσομειώσεις, ηλεκτρονικούς πίνακες)
 Τρόπους αξιολόγησης: επίσημα ή μη (π.χ. κουίζ πολλαπλής επιλογής, ασφαλή
ανάρτηση εργασιών)
 Επικοινωνία Yποστηριζόμενη από Yπολογιστή (Computer-mediatedCommunication—
CMC)- π.χ. ομάδες συζητήσεως, προσωπικό ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, συζήτηση σε
πραγματικό χρόνο.
 Συνεργατικά εργαλεία, π.χ. wikis
 Εργαλεία διαχείρισης/διοίκησης της τάξης, π.χ. classdojo
Η μικτή μάθηση/blended learning είναι η διαδικασία που ενσωματώνει πολλά
διαφορετικά στυλ μάθησης και μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω της χρήσης μικτών
ψηφιακών και φυσικών πηγών. Με μια πρώτη ματιά ίσως φαίνεται απλή διαδικασία
αλλά στην πραγματικότητα είναι πολύ σύνθετη. Οι Oliver και Trigwell
(2005) αναφέρουν ότι ‘blending either relies on the idea of dichotomies which are
suspect within the context of learning with technology or else becomes ineffective as a
discriminating concept and is thus without purpose”.
H όρος ‘ηλεκτρονική μάθηση, όπως αναφέρει ο Dillenbourg (2008) είναι αναχρονιστικός
αφού η χρήση της τεχνολογίας για υποστήριξη της μάθησης πρέπει να διαχέει όλα τα
εκπαιδευτικά εργαλεία πλέον, ως μέρος ενός νέου εκπαιδευτικού οικοσυστήματος
18. Τι σημαίνει ο όρος ‘Web 2.0’ και τι σχέση έχει με τα διαδικτυακά περιβάλλοντα διαχείρισης
περιεχομένου (π.χ.Moodle).
Το Web 2.0 είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για τις ιστοσελίδες που χρησιμοποιούν υλικό ‘user-
created’, δηλαδή που παράγεται από τον ίδιο το χρήστη. Αυτό περιλαμβάνει σελίδες κοινωνικής
δικτύωσης (π.χ. FaceBook), blogs, wikis, σελίδες διαμοιρασμού εικόνας (photo-sharing sites), σελίδες για
ανέβασμα βίντεο (eg. YouTube). Πολλά VLEs (όπως το Moodle, BlackBoard…) περιλαμβάνουν
εργαλεία Web 2.0. Όμως, σελίδες που από μόνες τους αποτελούν ‘εργαλείο’ Web2.0 μπορούν φυσικά να
συμπεριληφθούν στην εργασία σας.
O μαθητής στο Διαδικτυακό Περιβάλλον Μάθησης
Στο επίκεντρο της μάθησης βρίσκεται ο μαθητής. Όταν οι μαθητές πηγαίνουν στο σχολείο ή εμπλέκονται
σε οποιαδήποτε διαδικασία μάθησης, δεν αποποιούνται τα αισθήματά τους. Μπορεί να είναι χαρούμενοι,
λυπημένοι, κουρασμένοι, ενθουσιασμένοι, βαριεστημένοι… Όμως, όπως κι αν νιώθουν οι μαθητές στην
προσωπική τους ζωή εκτός του WBLE, εμείς τους θέλουμε να αισθάνονται θετικά, να παρέχονται κίνητρα,
να συμμετέχουν ενεργά και να λαμβάνουν στήριξη από το περιβάλλον μάθησης. Δεν θέλουμε να είναι
βαριεστημένοι, θυμωμένοι ή να έχουν πεσμένο το ηθικό τους. Οι παράγοντες που υποκινούν τους
ενήλικες και τα παιδιά είναι διαφορετικοί και αυτό πρέπει να το λάβετε υπόψη στο σχεδιασμό του
μαθησιακού σας περιβάλλοντος. Αν γνωρίζετε ήδη την ηλικία των μαθητών στους οποίους θα

14. απευθύνεστε τότε πρέπει να κάνετε μια μικρή έρευνα όσον αφορά το τι τους υποκινεί περισσότερο και τι
έχει συμβάλει στο να ανταποκρίνονται θετικά σε συγκεκριμένα πλαίσια.
Η μάθηση στα μικρά παιδιά τείνει να είναι δύο ειδών:
- Η πρώτη αφορά τη δια-βίου μάθηση και συμβαίνει σε όλα τα περιβάλλοντα. Ένα καλό παράδειγμα είναι η
μητρική γλώσσα των παιδιών. Τα παιδιά μαθαίνουν τη γνώση και τις δεξιότητες που τους είναι χρήσιμες
για να επιβιώσουν και να επιτύχουν στον κόσμο στον οποίο ζουν.
- Η δεύτερη αφορά τη μάθηση στο σχολείο όπου τα παιδιά αναμένεται να ακολουθήσουν το Α.Π. το οποίο
καθορίζεται από ενήλικες. Το Α.Π. γενικά περιέχει γνωστικές περιοχές και δεξιότητες που δεν είναι άμεσα
απαραίτητες για τα παιδιά (άρα και δεν μπορούν να τις κατακτήσουν εύκολα], οπόταν οι μαθητές (και οι
σχεδιαστές των WBLE) πρέπει να σκεφτούν πολύ προσεκτικά τον τρόπο που θα προσεγγίσουν και θα
δομήσουν τις μαθησιακές δραστηριότητες. Οι δραστηριότητες πρέπει να υποκινούν και να παρέχουν
κίνητρα στα παιδιά που μπορεί να μην αναγνωρίζουν την αξία και την αναγκαιότητα του μαθησιακού
στόχου, ενώ ταυτόχρονα οι δραστηριότητες πρέπει να παρέχουν την απαραίτητη δομή για να ανεβεί ο
μαθητής στο επόμενο στάδιο μάθησης (δηλ .παροχή ενίσχυσης/ scaffolding). Η Βοσνιάδου (2001)
αναφέρει τη σημασία της ενεργής συμμετοχής, της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και της συνεργασίας. Όλα
αυτά μπορούν να παρέχουν και κίνητρα και ενίσχυση.
Συχνά υπάρχουν συζητήσεις ότι τα σημερινά παιδιά δρουν και μαθαίνουν διαφορετικά από τα παιδιά
προηγούμενων γενεών λόγω της εδραίωσης και της φύσης των ψηφιακών τεχνολογιών. Τα παιδιά
(σίγουρα στις ανεπτυγμένες χώρες τουλάχιστον) είναι εκτεθειμένα σε ηλεκτρονικά παιχνίδια σχεδόν από
τη μέρα που γεννήθηκαν και ερευνητές, όπως ο Prensky (2001a, 2001b) πιστεύουν ότι αυτό επηρεάζει
τον εγκέφαλό τους όχι μόνο στο πόσο πιο άμεσα αντιδρούν στις ψηφιακές τεχνολογίες σε σχέση με τους
ενήλικες, αλλά επίσης στο ότι αυτοί οι ‘Ψηφιακοί Ιθαγενείς’ είναι συνηθισμένοι να λαμβάνουν πληροφορίες
με πολύ πιο γρήγορο ρυθμό. Τους αρέσει να ασχολούνται παράλληλα με διάφορες διαδικασίες και να
εκτελούν πολλαπλά καθήκοντα (multi-task). Προτιμούν τα γραφικά σε σχέση με το κείμενο παρά το
αντίθετο. Προτιμούν να έχουν άμεση πρόσβαση και συσχετισμό πηγών (όπως τα υπερκείμενα/hypertext).
Λειτουργούν καλύτερα όταν είναι δικτυωμένοι. Είναι ευχαριστημένοι με τη στιγμιαία ικανοποίηση που δίνει
ο υπολογιστής ή και με συχνές ανταμοιβές ανάλογα με την εφαρμογή. Προτιμούν τα παιχνίδια παρά πιο
‘ουσιαστικές’ εργασίες (Prensky, 2001a).
Οι Green & Hannon (2007) εμφανίζουν τους νεαρούς ως δημιουργούς περιεχομένου, πως είναι
συνηθισμένοι να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο ως την πρωταρχική πηγή πληροφοριών και πως
χρησιμοποιούν τις ψηφιακές τεχνολογίες για την καθημερινή τους επικοινωνία. Αυτό ισχύει φυσικά και για
πολλούς ενήλικες αλλά για τους νεαρούς αυτός είναι ο φυσιολογικός τρόπος να συνυπάρχουν με την
τεχνολογία, και όχι μια προσαρμογή προς την τεχνολογία.
19. Τι είναι τα προσαρμοστικά συστήματα διδασκαλίας; Τι περιλαμβάνουν; Πώς μπορούν να αξιοποιηθούν
στη μαθησιακή διαδικασία; Πότε έχουν την περισσότερη ‘επιπρόσθετη αξία’ για το μαθητή;
Αυτά τα συστήματα αποτελούν μία από τις παλαιότερες εφαρμογές εκπαιδευτικής
τεχνολογίας και επανέρχονται ή φεύγουν από το προσκήνιο αναλόγως της έρευνας και
των εκπαιδευτικών στόχων. Το ‘ιερό δισκοπότηρο/ holy grail’ σε αυτά τα συστήματα
είναι τα ΄Συναισθηματικά Συστήματα Διδασκαλίας/Affective TutoringSystems’ τα οποία

15. αντιδρούν μόνο με βάση την απόδοση του μαθητή αλλά και με βάση τη συναισθηματική
του κατάσταση (π.χ. Mao & Li, 2010).
H αντίληψη ότι οι υπολογιστές μπορούν να διδάξουν υπήρξε καθοριστικός παράγοντας
στο σχεδιασμό μαθησιακών περιβαλλόντων με υπολογιστή. Το ότι οι υπολογιστές όμως
είναι σε θέση να μιλήσουν, να διαβάσουν και να γράψουν δε σημαίνει ότι μπορούν
κιόλας να διδάξουν προφορικό ή γραπτό λόγο το ίδιο καλά (Self. 2005), όχι κάτω από
συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Η εκπαιδευτική ψυχολογία αναφέρει φυσικά ότι τα
εξατομικευμένα προγράμματα οδηγούν σε πιο αποτελεσματική διδασκαλία,
υποστηρίζοντας τα υπολογιστικά συστήματα.
Το πρώτο μηχάνημα που πρόσφερε ανατροφοδότηση σε ερωτήσεις πολλαπλής
επιλογής κτίστηκε από τον Sidney L. Pressey το 1926 και από τότε μία σειρά
εφαρμογών έχει αναπτυχθεί με στόχο την ανάπτυξη δεξιοτήτων βασισμένες σε
‘Πρακτική και εξάσκηση/ Drill & practice’, που απορρέουν κυρίως από τις
συμπεριφοριστικές θεωρίες. Οι στρατιωτικές εφαρμογές είναι κατά κύριο λόγο αυτές
που επηρέασαν σημαντικά την ανάπτυξη των έξυπνων συστημάτων
μάθησης/συστημάτων υψηλής νοημοσύνης/ intelligent learning systems.
Τα βασικά χαρακτηριστικά των συστημάτων υψηλής νοημοσύνης έχουν καταγραφεί
από το 1973, από τους Hartley και Sleeman (1973) και δεν έχουν αλλάξει από τότε.
Ένα ITS- Intelligent Tutoring System αποτελείται από τρία βασικά μέρη:
-το πεδίο (domain)
-το μαθητή (learner)
-τις στρατηγικές διδασκαλίας (teacher strategies)
Το πεδίο είναι το γνωστικό αντικείμενο ή θέμα που διδάσκεται. Οι πληροφορίες για το
μαθητή μπορούν να περιλαμβάνουν οτιδήποτε, από το όνομα του μαθητή μέχρι και το
ιστορικό που αποθηκεύεται από τα αρχεία που διαχειρίζεται ο μαθητής. Οι στρατηγικές
διδασκαλίας είναι οι μεθοδολογίες διδασκαλίας που υιοθετεί ο υπολογιστής. Οι μαθητές
συνήθως μαθαίνουν από ένα σύστημα ITS λύνοντας προβλήματα και παίρνοντας
ανατροφοδότηση.
Παραδείγματα:http://www.andestutor.org , http://oli.cmu.edu/ , http://www.pearsonschool
.com/ ,http://www.meritnation.com/, http://www.topperlearning.com/
Αφού επισκεφθείτε τις πιο πάνω ιστοσελίδες για παραδείγματα, τι νομίζετε; Θα
χρησιμοποιούσατε ποτέ ένα ITS; Ποια θα είναι η εξέλιξη τέτοιων συστημάτων; Μήπως
το θετικό της εξατομίκευσης θα προκαλέσει ουσιαστική εξέλιξη ή επειδή βασίζονται σε
συμπεριφοριστικές θεωρίες αυτό σημαίνει ότι θα τα εγκαταλείψουμε;
Μπορούν οι υπολογιστές να διδάξουν;
Ορισμοί και επιπλέον σημειώσεις:
Οι ικανότητες:
-Μπορεί να είναι δεξιότητες που εκτελούνται με βάση συγκεκριμένο πρότυπο κάτω από
συγκεκριμένες συνθήκες
-Αποτελούν εξατομικευμένες ικανότητες, χωρίς συγκεκριμένο πλαίσιο
-Μπορούν να εντοπίζονται, επαληθεύονται και να δημοσιοποιούνται εκ των προτέρων
-Μπορούν να αξιολογούνται με εξωτερικά ή κοινά κριτήρια που καθορίζουν τις συνθήκες
επιτυχίας.

16. 20. Ποια τα 3 βασικά μέρη των έξυπνων συστημάτων διδασκαλίας, ποιες οι βασικές τους λειτουργίες, με ποιο τρόπο
αλληλεπιδρούν και πώς επιτυγχάνεται η μάθηση μέσω τέτοιων συστημάτων; Υπάρχουν προκλήσεις στην
εφαρμογή;
21. Πώς τα έξυπνα συστήματα διδασκαλίας συνδέονται με το συμπεριφορισμό;
22. Τι είναι ένα Διαδικτυακό Περιβάλλον Μάθησης; Τι πρέπει να περιλαμβάνει για να είναι ολοκληρωμένο;.
Ένα Διαδικτυακό Περιβάλλον Μάθησης πρέπει να είναι:
- Χρήσιμο και εύχρηστο προς και από το χρήστη. Βασικές έννοιες: προσβασιμότητα, αποτελεσματικότητα,
ασφάλεια, χρησιμότητα, μάθηση.
- Αποτελεσματικό από την άποψη του ότι πρέπει να αυξάνει τις πιθανότητες για μάθηση. Βασικές έννοιες:
σωστή παιδαγωγική, αλληλεπίδραση, ενεργός εμπλοκή, συμβολή προς την αύξηση της προσδοκίας για
επιτυχία.
- Συναισθηματική προσέγγιση, αυτό σημαίνει να προωθεί θετικά συναισθήματα όπως τη χαρά και την
εμπιστοσύνη. Βασικές έννοιες: διασκεδαστικό, κίνητρο για μάθηση
23. Ποια η σωστή διαδικασία σχεδιασμού ενός WBLE? (Αναφορά στο συντονισμό διαφόρων προοπτικών).
Σενάριο
• Περιγραφή της τεχνολογικής εφαρμογής όπως σκοπεύει να χρησιμοποιηθεί από το χρήστη
Ανάγκες του χρήστη
• Λειτουργίες που πρέπει η τεχνολογία να παρέχει στο χρήστη
Λειτουργικές Ιεραρχίες
• Οργάνωση των λειτουργιών ιεραρχικά
Πρωτότυπο
• Προδιαγραφές της εφαρμογής για πρακτική χρήση/εφαρμογή
24. Ποια η σημασία της παραμέτρου ‘μαθητής’ στο σχεδιασμό Διαδικτυακών Περιβαλλόντων Μάθησης; (π.χ.
ψηφιακοί ιθαγενείς, στυλ μάθησης)
O μαθητής στο Διαδικτυακό Περιβάλλον Μάθησης
Στο επίκεντρο της μάθησης βρίσκεται ο μαθητής. Όταν οι μαθητές πηγαίνουν στο σχολείο ή εμπλέκονται
σε οποιαδήποτε διαδικασία μάθησης, δεν αποποιούνται τα αισθήματά τους. Μπορεί να είναι χαρούμενοι,
λυπημένοι, κουρασμένοι, ενθουσιασμένοι, βαριεστημένοι… Όμως, όπως κι αν νιώθουν οι μαθητές στην
προσωπική τους ζωή εκτός του WBLE, εμείς τους θέλουμε να αισθάνονται θετικά, να παρέχονται κίνητρα,
να συμμετέχουν ενεργά και να λαμβάνουν στήριξη από το περιβάλλον μάθησης. Δεν θέλουμε να είναι
βαριεστημένοι, θυμωμένοι ή να έχουν πεσμένο το ηθικό τους. Οι παράγοντες που υποκινούν τους
ενήλικες και τα παιδιά είναι διαφορετικοί και αυτό πρέπει να το λάβετε υπόψη στο σχεδιασμό του
μαθησιακού σας περιβάλλοντος. Αν γνωρίζετε ήδη την ηλικία των μαθητών στους οποίους θα
απευθύνεστε τότε πρέπει να κάνετε μια μικρή έρευνα όσον αφορά το τι τους υποκινεί περισσότερο και τι
έχει συμβάλει στο να ανταποκρίνονται θετικά σε συγκεκριμένα πλαίσια.
Η μάθηση στα μικρά παιδιά τείνει να είναι δύο ειδών:
- Η πρώτη αφορά τη δια-βίου μάθηση και συμβαίνει σε όλα τα περιβάλλοντα. Ένα καλό παράδειγμα είναι
η μητρική γλώσσα των παιδιών. Τα παιδιά μαθαίνουν τη γνώση και τις δεξιότητες που τους είναι χρήσιμες
για να επιβιώσουν και να επιτύχουν στον κόσμο στον οποίο ζουν.
- Η δεύτερη αφορά τη μάθηση στο σχολείο όπου τα παιδιά αναμένεται να ακολουθήσουν το Α.Π. το οποίο
καθορίζεται από ενήλικες. Το Α.Π. γενικά περιέχει γνωστικές περιοχές και δεξιότητες που δεν είναι άμεσα
απαραίτητες για τα παιδιά (άρα και δεν μπορούν να τις κατακτήσουν εύκολα], οπόταν οι μαθητές (και οι

17. σχεδιαστές των WBLE) πρέπει να σκεφτούν πολύ προσεκτικά τον τρόπο που θα προσεγγίσουν και θα
δομήσουν τις μαθησιακές δραστηριότητες. Οι δραστηριότητες πρέπει να υποκινούν και να παρέχουν
κίνητρα στα παιδιά που μπορεί να μην αναγνωρίζουν την αξία και την αναγκαιότητα του μαθησιακού
στόχου, ενώ ταυτόχρονα οι δραστηριότητες πρέπει να παρέχουν την απαραίτητη δομή για να ανεβεί ο
μαθητής στο επόμενο στάδιο μάθησης (δηλ .παροχή ενίσχυσης/ scaffolding). Η Βοσνιάδου (2001)
αναφέρει τη σημασία της ενεργής συμμετοχής, της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και της συνεργασίας. Όλα
αυτά μπορούν να παρέχουν και κίνητρα και ενίσχυση.
Συχνά υπάρχουν συζητήσεις ότι τα σημερινά παιδιά δρουν και μαθαίνουν διαφορετικά από τα παιδιά
προηγούμενων γενεών λόγω της εδραίωσης και της φύσης των ψηφιακών τεχνολογιών. Τα παιδιά
(σίγουρα στις ανεπτυγμένες χώρες τουλάχιστον) είναι εκτεθειμένα σε ηλεκτρονικά παιχνίδια σχεδόν από
τη μέρα που γεννήθηκαν και ερευνητές, όπως ο Prensky (2001a, 2001b) πιστεύουν ότι αυτό επηρεάζει
τον εγκέφαλό τους όχι μόνο στο πόσο πιο άμεσα αντιδρούν στις ψηφιακές τεχνολογίες σε σχέση με τους
ενήλικες, αλλά επίσης στο ότι αυτοί οι ‘Ψηφιακοί Ιθαγενείς’ είναι συνηθισμένοι να λαμβάνουν πληροφορίες
με πολύ πιο γρήγορο ρυθμό. Τους αρέσει να ασχολούνται παράλληλα με διάφορες διαδικασίες και να
εκτελούν πολλαπλά καθήκοντα (multi-task). Προτιμούν τα γραφικά σε σχέση με το κείμενο παρά το
αντίθετο. Προτιμούν να έχουν άμεση πρόσβαση και συσχετισμό πηγών (όπως τα υπερκείμενα/hypertext).
Λειτουργούν καλύτερα όταν είναι δικτυωμένοι. Είναι ευχαριστημένοι με τη στιγμιαία ικανοποίηση που δίνει
ο υπολογιστής ή και με συχνές ανταμοιβές ανάλογα με την εφαρμογή. Προτιμούν τα παιχνίδια παρά πιο
‘ουσιαστικές’ εργασίες (Prensky, 2001a).
Οι Green & Hannon (2007) εμφανίζουν τους νεαρούς ως δημιουργούς περιεχομένου, πως είναι
συνηθισμένοι να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο ως την πρωταρχική πηγή πληροφοριών και πως
χρησιμοποιούν τις ψηφιακές τεχνολογίες για την καθημερινή τους επικοινωνία. Αυτό ισχύει φυσικά και για
πολλούς ενήλικες αλλά για τους νεαρούς αυτός είναι ο φυσιολογικός τρόπος να συνυπάρχουν με την
τεχνολογία, και όχι μια προσαρμογή προς την τεχνολογία.
Στυλ μάθησης
Ο λόγος που πρέπει να συνυπολογίσετε τα στυλ μάθησης στο σχεδιασμό του WBLE σας δεν είναι για να
επιλέξετε ποιο από αυτά θα υποστηρίξετε αλλά για να συμπεριλάβετε διαφορετικά στυλ μάθησης.
Ο Kolb (1984) υποστηρίζει ότι η μάθηση περιλαμβάνει 4 διαφορετικές φάσεις αλλά το στυλ μάθησης
καθορίζει το σημείο αφετηρίας στον κύκλο. Για μια ολοκληρωμένη περιγραφή του βιωματικού κύκλου
μάθησης (reflective/experiential learning cycle) μπορείτε να επισκεφθείτε τον ακόλουθο
σύνδεσμο http://www.learningandteaching.info/learning/experience.htm
25. Τι σημαίνει Εκπαιδευτικός Σχεδιασμός; Τι πρέπει να περιλαμβάνει σήμερα και γιατί; Πού πρέπει να δίνει έμφαση
και ποια τα βασικά στάδια (κύκλος σχεδιασμού).
Εκπαιδευτικός σχεδιασμός/Instructional Design (ΙD)
Ο σχεδιασμός μαθησιακών περιβαλλόντων, παραδοσιακών ή διαδικτυακών, πολλές φορές αποκαλείται
‘Εκπαιδευτικός Σχεδιασμός’. Αν γράψετε στο Google ‘Τι είναι ο εκπαιδευτικός σχεδιασμός’ ή ‘What is
instructional design?’ θα εμφανίσει πολλούς ορισμούς.
Για παράδειγμα,το 2007, η Wikipedia όριζε το ID ως «scientifically derived processes which are intended
to optimize learning gains in knowledge and performance from precisely engineered (and designed)
instruction”. Το πρόβλημα με αυτόν τον ορισμό, και άρα με τον όρο, είναι πως προδιαγράφει κάποιες
συνθήκες παιδαγωγικής που δίνουν έμφαση σε συγκεκριμένη θεωρία μάθησης.
Δραστηριότητα