Phương pháp nghiên cứu khoa học trong giáo dục

1. -
NGAYNAY
ISSN 1859 - 2694 TAI' CHi CÛA 1 RU T DONG H()I KHUYÉN }-rqc VItr NAl'vl
11 - 2013
, '";) A
KI mCM 31 NAM MGAY NNA GIAO VitI NAM 20-11
11..0 D) .cu u €sV I~U"
SÙI HONG V~N
~ 1H61 BÜC THI€T 6. VÔI GUi T Y CI 0
DÀO NGQC Dé
-1 OC
NGUVËN XUAN ~c
fJ !(-lll 1:1/ II- J~'j IIAIIG JOIIG JOJ GJAr) 0 1)C 1 HA J Il!' f
LÊ HÀI V€N
.
NHl1TH N Of
IRAN THANH AI

2. DaUVàHQc:.JNGAy NAY
Hoc TAP CHI CÙA TRUNG UdNG HOI KHUYÉN HOC VIÊT NAM
•
Hoeniia
•
Hoemm!
•
~
Sô Ihâng 11-2013
T6ng~nl$p
GU S. NGUYÊN NHU y
Ph6 'R/lg biên l$p
NB. NGÔ VAN HIÊN
H()i dâng biên tOP
as.VS. NGUYÊN cÀNH TOÀN
(Chûtich)
PGS.TS. E>,6.NG QU6c BÀO
PGS. ~ lCHÂNH BÀNO
as.TIl. NGUYÊN l'Hl MY L()c
PGSTS. NGUYÈN TRI
os.TS. PHAM TAT DONO
as.NGNO. PHANTRONG LUÀN
NOlff. TRÂN CHÛT
OS. TRÀN PHU'dNG
PGS.TS. TRÂN VAN ~O
PGS.TS. VUONG DUdNG MINH
PGS.TS. DO v$;T HÙNG
Trb'lh blIy
VÀN sÂNG
MANH HÙNG
IN T~I.Xu6NG IN
HÔI KHUYÊN H~ VN
Gia: 20.000 d
Mue lue
•
KYNltMNGÀYNHÀGIAOVItTNAM20-11
• BùIHôngV~: Vài nélvhtlU'àng giâodlccùa
"VUI the'S1tbi&"(ElU'c Kh&g Tù') 4
• DàoNgQCDt:BadOjbôjbûcùli~ld6i
v& ngu'~i!Mygiâo~/lnay 6
• PhUTl Dfmg Khoo:NgIü vê dia vingutfi!My
lrong xà hQi hi nnay 8
• ~ ThanhPhong:Mài mâi nM on!My
qua bài Ihd"VW!g ph!n bay" rua Phi Thyêl Ba 13
VÂN DÉ VÀ SVKl~N
• N~Xuân4c:CÀn~Oram91CU9c
ci h~gvêllJduygiaodlcvàhànhd9ng
giâodl,leIrOllg loàn xà hQi 14
• Bfcb Thanh- Minh LuAn: Mô hlnh cM!1U'Ç1ngcao
b6pméotnAAlgcông -Ky2:OU mâicaodich vu 13
DIlN DÀN D~Y VÀ HOC
• Lê HAl Yê'n: Kinângm~ và Idnàngsông
véligiâo dlcngày nay 15
• MnThanh Ai: Hçx: d(li h(,1CnluJtM!làO? 17
• Luctng Vlut Oà: ~y hQC Vàn phài ury nguti hQC
IAm lnlIIg lâm 20
• HàThanhHai: Nghiên ciruquytrlnhh(,1Cnh6m
cùasinh viên trongdie trutfllgd;li hçx:hiçn nay 21
• Lê Vlut Thitn: Giài phâp d6ngb{l cho d~i l11Ôi
phU<1ng phâpd;lyhÇlC 23
• PbUTl Yrm Công: Ph.ot trién nâng IVehQCToân
chohÇlCsinh lâp4,5 thôngqua vi~ pMthi~n
cicsail!m tronggiàiToân r 25
• D~gMinhSIf,f)Ôi m(:/ihOiiI(1Qng giâodlc
ngoàigiblên It'lp{ffnJt1ng trung hçcsbsb 28
• Nguy~n Thj Hà: Dôi diêu suyngAm
v~chiêu sâu triêtU"U:Ipdmtich"cùa bài thd
"Anhtrling~ (Nguy~n Duy)- NgiMn9 30
• Hi>UnNguytnMInh:TImmÇt.luiblgdiml1cho
gi~d;ty ngù'~ trongnhàTrutnglnmghçx:phÔlhIlog 32
• TrUc Qu)'nh: Sll'd1ngyêulÔlll'cquantrong
l4yhlCbàngnhàn 31
• NguyènYrmOun'n:HOItd ngLÔchuyênmôn
trongcietnttngTHCS,11-IPT 37
• Bill V"mb1'ru'i1ngGIang: Dôi diêu suy nghl
khi l4y vàn bàn nh~t dl,lngkhdi ~y niêm bungthu
v(:/i hçcsinh OTnt1lngTHCS 40
• Trin Vân Anh: Xây dl'!lgquy trlnb giâo d1c
!rAinghiÇin di sàngiLl vâid!lyhlC lichsù
djaphuong lI'Ong uut1ng phtS thôngbi~n nay 42
• Trin Xuânnê"p:PhU'ong phâp rèn luy~n Idnl1ng
vi€ tbâocio chohÇJCsinb lrOngd;tyhçcbài thl,l'Chành
môn V~t li trungh9CphÔ thông 45
•
• Lê 1bjH6ngNg!,lC: ClIfta IÔi sai lrOnggi~
hQCtiê'ng Anh 48
• Ngoyèn ru'IOng: Xâydl,l'ng ~ côngCV dé
dânh giâ kM nangthichU'ngcùasinbviên dôÎ vélj
hùth thûc ~ theo tin chi49
• Hu}nh VAn Minh:Dé toondânh giâ d6ng
chuiÏn -dâps6dw trongbài toânhlnhhÇlC
giâit.lch khônggian 51
• HàVlll1HQa - P~VOOSdn:Quànli
boItdl)ng thlfChànhSltph~ lrong
dào~o giâo vienkhoa hÇlC xii h(i nhân vàn
ClTru'bng E>lihçcOlinh tri 53
D~YVÀ HOC ANGT~O
• Nguy~M{mh HU'àng: Rèn 1uy~n cbo h9Csinh
ki nàl1ghçx:~pmôn LjchsÙ'blIng sdd6IU'duy -
Mind Manager 8.0
XÂ IIÔl HOC T~P
• ViiOanh: Ljch SÙ'dânt9cVi~t Namta
thalhàohùng (trb chuyço v{Jicon chAu m6i ngày ­
tié'ptheo s6thâng 10/2013)
GIAo DUC GIA DiNH
• PhùogTh! H~n: Ành lut{jngcùa giadlnh
dtnsil'pMIIrian nhân câch cùa hçx:sinh 59
• HoMNam: Bà giio83 tutSi ~p lélp hQCclIO...
phlhuynh 61
vr(;:c HOC XLfAVÀ NAY
• Lê DlÎc Thjnh: OIu Vin An - EXl'c de> nhà giâo 62
GIAO Dl)C 0NlJdcNGOM
• Nguyèn Kim Dung: Dào Iilo theo hç th6ngtin chl:
Kinh nghi~m th~giâivà th!'c rél1Vi~t Nam 64
VANBOA - KHOAHOCTHV<1NGTHÛC
• Nguy~ TriBÀng: COn 00(OléLan Viên)­
N6i v&con (Y Phutlng)lÙ'diémnhln vilnh6a
THÔNG TIN GIAO DUC
• PhU'ctng NhI- Bùi BoàngSdn:
TntèmgTHCSalmlÀtdllg ­
55nâmm('>lcl$1glMlng 71
• H~i thâoqu6c Lêd6i mâi và ~n dilih6a
chlidngtrlnh và sâch giâokhoa theo
djnh hU'6ngphâtlriênbên VÙ'I1g 74
• Toà s~n và TrIs I/. Nhà sô 1, Ngô 29, Pho Vong Thl, a uin Tay Hô, TP. Ha NÔ
E>i~n tho~i và Fax:(04) 37531 012 Email: dvh_nn@jahoo.com • Website: ht1pl/dvhnn.org.vn
• Glay phép xuat bàn:So 41~GP-BVHn do B9 VHn c:üp ngày 23-9-2002
• Cd quan «'tli dl~n phCa Nam: 132 Nguvèn Vàn Lllçmg, P.i 7, a. Go Vâp, TP. H6 Chf Minh
Di~n tho(li:(08) 39842258* Fax: (08) 38952701
• eSI dlijn 411 bAc mlén Trung: Phtlm Quang Ai, Tong Biên ~p T~p ch! Van héa Hà TInh, s6 18­
E>Si II> Xô Vi~t Ngh~ TInh. TP. Hà TInh • E>T: (039). 3696348
• Tel Thanh Hoa: 150 Ph6 MOi, TP. Thanh Hoa ' DT: (037). 3675300
54
58
68

3. • • •
17D.tUvltfIoc SOll-2013J~(:~, '.11 _ _ _ _......-_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _~_~_~~_ _ _~_ _ ___.J
Hoc dai hoc nhlf the nào?
m tat: C6 lë do là câu hai mà da s6 tân sinh viên deu II,f
hai khi buéJc vào ngLiong clJa dé;li hoc. Trang bài viel này,, - :
!ruéJc hét téi së di~m 11jIi môt so bién dOng sâu sac cùa
khoa hoc co lac dçng tn,lc tiép den cach Ihltc dào té;lo dé;li hoc
và cach hoc cùa sinh viên. Sau d6, léi së trinh bày nhung nét
cO bàn cùa dào t1jlOdGlI hoc. Cuoi cüng, tôi së néu nll ung d~c
diem cùa dào lçlO theo hoc che Hn ch1hl$o nay de cac tân
slnh viên co dUQc nhung kM i ni$m tông quaI va vi$c hoc cùa
minh sap lai.
Hoc dc,ti hoc nhU thé nào? c6 lé là mçt Irong nhung ban
kho8.n hàng dau cùa càc em tàn sinh viên, khi cac em vua trài
qua hành trinh ès phô thông véJi nhieu bat c{'tp mà bao chi da de
c~p dén rât nhieu trong nhung nam qua. Cac tù và Cl,lm tù "hoc
V!;lf', "hUhoc", "hoc thl,l d(mg", "hoc de lây bang"... thuàng dUQc
dùng de phé phan le loi hoc $p mà nhieu em v % n ap dl,mg,
ngay cà khi da bUoc chan vào truong dc,ti hoc. 81eu d6 hàm y
rang hoc slnh va sinh vién can thay dôi cach thuc hoc t?P, nhât
là khi mfélc la dang hOi nh~p sâLl r9ng vào cac mi;tt hOÇt d9n9
cùa thé giéli. Trong bài viél này, tôi muon trinh bày mc)150 van
de rên quan den vi$c hoc à dÇli hOCtrong Ihài dGlI ngày nay. Tôi
sè bât dau tù nhung sl,f thay dôi trong quan ni$m va kién thuc
khoa hoc, vi do chinh là doi tUQ'ng cùa vl$c hoc cùa sinh viên.
1 VÊ KIENnlÜCK~OA HOC
1. Klén thuc khoa hoc là ~m thoi viluôn thay ClÔt
Khoa hoc càng phat trién thi loài nguol càng trà nên khiêm
t6n hdn. Th?1V?y, cho den cuol thé ky XIX, nhân Ioé;li da hà hê
tl,i man va nhung thành quà khoa hoc da c6 Irong cac Ihe kY
Iruoc, cho ràng the giài là huu hé;ln, và chi can thài gian là con
nguài së hieu het moi bi ân cùa vü tn,J. Tù khi thuyet IUQ'ng tu
cûa Planck và thuya! tuong doi cùa Einstein ra ddi, ngudi la
biet dU<;1c ràng vü trl,l là bac la vô t$n, và kien thuc cùa con
nguèii chi c6 Ihe li$m c?n voi Ihe giài khach quan mà IhôL Hon
the nua, kien thuc kh6ng con dUQ'c xem là bat di bat d!Ch, mà
n6 luôn Ihay d6i IUdng ung v6i Irinh d(> nh~n thuc cùa loài
ngL1èiL Theo Thomas Kuhn, nhà khoa hoc lu?n nôi tieng ngLidi
My, khoa hoc pMt trien theo hai cach: Hch lüy dan dan và d91
pha cich Iné;lng. Theo cach Ihu nhat,kien thuc cü lu6n luôn
dUQc bô sung cho chi liél han, dU<;1c diéu chlnh cho chinh xac
han: dé là Sl,f tien bo cua khoa hoc binh thuong (normal sci­
ence). Cach Ihlf hai là 51,1 phât trién mang linh câch mÇlng, khi
PGS.T . TRAN lRANH AI
Khoa Su Ph<.tm - Truong 8 <.ti hQc Can Tho
khoa hoc blnh Ihuàng ay không con dû khà nàng giài Ihich
nhung phàn thi dl,l, mà Kuhn gOi là anomalies, và së roi vào
khùng hoàng. Luc ay së xày ra mot CU9C cach m<;lng khoa hQc,
vi n6 bien d6i sàu sac nen tàng cua kién thuc khoa hoc.
Tl! nhùng nh~n thùc trên dây, nguài ta di dén ket luçn là
kién thuc khoa hOC luon bien doi, khi thl dé b6 khuyet, luc IÇlI
phù d,nh kien thuc cü: cài mà hôm qua ta cho là chàn 1'1 khoa
hoc thl co the h6m nay da trd thành Ié;lC h$u. 8iéu này c6 y
nghïa to Ion den thai 09 cùa chung ta doi vâl kien thuc khoa hOC
cüng nhu den cach thuc mà chung ta tiep thu hay san sinh kien
thuc khoa hoc.
2. Klén thuc khoa hOC phat trlên Iheo cap 50 mü
Thé ky XX là the kY mà the giéJi bien d6i sâu sac han bat kY
the ky nào trudc do, di;ic bi$t là trong fïnh vl,lc khoa hoc -- ky
thuçt. vé to dc) phât trien kien thuc, tlleo uoc linh cùa cac nhà
khoa hoc, cu 7 nâm thi von kien thuc khoa Il0C cùa nMn lo~i
tang lên gap dôl, nén ngLièii ta n6i là kien thuc gia tàng theo cap
50 mü (Nguyèn Hoàng, 2010). v é khoi IU<;1ng kién thuc, trong
khoang 20 nâm cuoi cùng cua the ky XX, càc nhâ khoa hoc da
công bo sa IUQng tài li$u khoa hoc bang véll so tài Ii$u khoa hoc
mà nhân 10é;li da cong bo trong suot chiéu dài I!ch SlJ han hai
Ihiên niên ky cùa minh. Cà the noi không ngoa rang nhàn loc,ti
dang chim ng$p trong bien kien thuc mà minh dâ té;lo ra. Chinh
vi Ihe mà trong thài dé;li ngày nay không con nhLtng ('.ai dau
"bach khoa", không ai co thé "biet tât ca", ngay cà cac nhà bac
hQC doi véJi kien thuc chuyên ngành hlilP cua mlnh. Và cüng
chinh vi thé mà ngLioi ta can phai thay dôi cach tlep c~n voi kién
thuc khoa hoc, sac cho con ngLiài không bl ban 10é;ln trong the
gi6i tri thuc cùa minh, cüng nhUthay 06i phuong Ihuc giao dl,lc,
bien dào tGlO thành 1,1 dào t<;10, voi phuong châm "hoc t?P suot
doi".
II. HOC D~I HOC LÀ CHUAN BlOU HÀNH VÀO THE GIÔI
KHOA HOC
Neu giao dl,lC phO Ihông chi nham cung cap nhung kian
thuc sd dâng va the gi6i quanh ta, thi giao d1c d<;li hOC vùa
cung cap kién thûc can thiét cho nghé nghi$p sau này, vua kich
thich sinh viên làm cuÇ>c du hành vào Ihe giéJi khoa hoc. Th~1
v~y, vi$c hoc èJ dGli hoc kh6ng chf ddn thuan là de Hch lüy kién
tllUC, mà con là de kham pha cd che san sinh ra jen thuc, de
tU d6 slnh vlên co the dan thân vào con duong khoa hoc.

4. 18
The nhL1ng, nhL1 da noi à trên, kien thuc khoa hOc phat trien
nhL1 vü bao, càn tMi gian hoc dÇli hoc gan nhli là không thay
doi (cli nhan là 4 nam, th~m chi cO ncJi rut ngàn chi càn 3 nam).
VI the, neu van giu câch hOC truyén thong thay truyén dÇlt kien
thùc và Ira tiep nh~n thl,l dçmg (cach tiep c~n nôi dung) th] chac
chan rang khi tot nghi~p, s'nh viên së c6 rat nhieu lô hông kién
thùc, và së gi[lp nhiéu kh6 khan de thfch nghi voi hOÇlt dÔng
nghe nghi~p , cüng nhu sê không thenào tien xa trên con
duàng khoa hoc. Thl,fc té d6 khien cac h$ thong giâo dl,lc trên
thé gioi phài thay dôi phlidng thùc dào t'ilO cha phû hc;1Pvoi Ihài
dÇiI Ihông tin bùng nô, de gia tàng hi$u suat cua vi$c hOC cua
sinh viên, theo kieu hOC m(Jt blet mL1ài. 86 chinh là phu'dng
thuc dÇiy cha nguài hoc cach II,f hoc, càch thiet ké chia kh6a
riêng cho chlnh minh, dé hO tvmb canh cua tri thuc và tv trang
b! nhung kien thùc phù hc;1P voi sb Ihich và thlên huong cua
mlnh. N61càch khac, ml,lC tiêu dào ~o ngày nay không côn là
kién thùc nua, mà hu'ong dén dào tÇlO nâng h,lc cho ngL1ài hoc.
Han 400 nam trL1aC, triet gia ngu'ài Phâp và cüng là nhà
giao dl,lc Montaigne (1 533-1593) dâ n6i: "Mieux vaut une
tête bien faite que bien pleine". MÇit cai dau biet suy nghi tot
hdn là mot cài dau clay kién thuc. Ytu'èlng này vlm côn nguyên
gla tri cua n6 trong thai d'ili ngày nay; no hoa thân vào trong
phL1dng châm giâo dvc hi$n hành là "hoc cach IV hoc", "hoc
càch kham pM".
Thé nào là môt cai dau "biét suy nghî"? GS. Cao Huy
Thuan cho rang "m(>t cai dau biet suy nghi là mot cai dau co
kha nang tong quat hoa, biet dï;lt van dé và giai quyet van dé,
biel noi két nhung kien thuc vai nhau de làm b~t ra ynghia"
(Cao Huy Thuan, 2006). Noi céch khac, cai dau biet suy nghilà
cai dau blét chac loc tU nhung thông tin tan mÇin thành nhung
quy lu~t va hçc là chllLlU tru nhung phlidng phap chac loc d6.
N6i cach khac, d6 chfnh là hOc câch ché tÇlO công cv tLi duy
khoa hQc. C6 nhli thé thl cai dau không b! "day", không bi bào
hba trong qua trinh hoc t$p. Và d6 cüng chrnh là dieu ki$n
thu~n IQi cd bàn cho viiilc !I,I hoc cua slnh viên.
GS. T90 Quang BLtu, nguyên BÔtrL1bng BO 8Çii hoc và Trung
hoc Chuyên nghi~p, trong mOt bu61n6i ehuy$n truoe sinh viên
8<;ii hoc Bâch khoa Hà NOi nam 1970 da nhan m<;lnh: "T1,/ hoc
là khoi nguon cùa phong cach IV dào ~o, dong tMi là cai nôi
nuôi duang tri sang tÇlo. Ai giol It,I hOC khi dang à tru'dng, ngudi
do së tien xa" (dan l;;li III Ngô Tu Thành, 2008, tr.1 06-107).
Côn doi vol GS. Phan 8inh Di$u, chi cO nhÜ'ng ngL1èJi bietlV
hÇlc moi hoc thl,/c sl,f;
"Hoc là de hieu biet. Hçc co thay c6 lop thi së thu du'c;1c
nhung hieu biet mà nguài khac nghT là minh can dUc;1c blé. TI,/
hQc thi Wc là tl,f minh di tlm nhung gi mà mlnh thay là can biet.
Cho nên, IV hoc dbi hoi Unh chù dOng, IV mlnh phai biét là
mlnh biet gl, chL1a biet gi và muon biet gi, roi moi !lm hçc cài
mà mlnh muon biet d6" (Phan 8 1nh Oi$u, 2013).
8 0i voi cac nhà khoa hoc, tv hçc rat quan trçng và không
the Ihieu dUc;1c, vI n6 nham lap dây khoàng trong giUa tri thuc
eua ca nhân nhà khoa hOc và kho tàng tri thuc cua nhân 10Çli ve
mot van de nao d6. Vi the, nha khoa hçc trL10C het là ngL1ài co
ky nang gi6i ve tl,/ hoc. Néi cach khàc, tvhOCchinh là bL10c di
dau tiên trên con dL1dng kham phà khoa hoc.
III. HOC a~1 HOC THEO HOC CHE TiN CHi
Trên 1'1 thuyel, phuong thùc dào tÇiO theo hçc ché tin chI là
mOI giài phap nham phat huy cao nhat ythue tl,/ chu cua sinh
56 11 -201 3 DaUVàHQC
J .G),r NAY
viên trong qua trinh dào tÇlO, và nham kCch h090t qua trlnh 11,/
dao lÇlo cua hQ. VI the, n6 hu'ong den vi~c phàt trien tinh nâng
dong cùa sinh viên trong mçll hOl;lt dÇing dào ~o. T rong tlIng
mon hoc, sinh viên du'Qc yêu cau phài dành gap dôl thoi glan
lên lop ôê II,f hoc, tv nghiên cau tài Ii$u... Do do, neu không biet
tv hoc, ho~c không c6 cach tl,/ hoc dûng dan, slnh viên sê dè
mat phL10ng hl1ang và së dè bo cuOc. Do ehfnh là diéu ki$n
then chot cùa hoe t$p tlch ct,lc.
1. HQC ~p tich cl,ie là co thê chù d{lng v~ch ra I{I trinh
kien thüc cùa minh de tl,i dào ~o
Nhli da nôi atrên, d<;li dU'ong kien thac ngay càng mênh
mông, và do d6, không mOt tnJàng lop nâo co the cung cap cho
nguoi hQc du kien thl/c de vào dOi. Vi thé, slnh viên can phà!
thich nghi voi tMi dÇii, Wc là phài thich nghi voi loi hOC ~p Uch
cvc. Khac vol dào tÇio niên che, dao lÇlo theo h$ thong tin chi
khuyen khlch s!nh viên Il,1 v<;lch ra 10 tnnh liep c~n kien thuc cùa
mlnh cho phù ho'p voi d!nh hL10ng nghé nghi~p và phal trien ca
nhan cùa moi ngliaL Trong khuôn khô quy djnh cùa chliC1ng
trlnh dào t~o cùa nhà truang, sinh vien c6 th~ "tv thiel ké chu'dng
trlnh dào t'ilO" và I~p "ke ho~ch dào ~o" cho chfnh mlnh. 8iéu
d6 c6 nghia là sinl1 viên can phai "nhin xa trông rOng" vé chân
trài kien thùc cua ngành hoc cua minh thi moi t$n dl,lng dl/c;1C LIu
diem cua he thong Un chi. Nghîa là phai thâm do nhÜ'ng màng
kien thuc Irvc IhuOc chuyên ngành cua minh, t1Êi IV !lm hieu và
khàm pha, de bo sung vào chL10ng trlnh dào t~o cUa nhà tru'ang,
theo kieu "vét dau loang".viec tham db này nhàm ml,lC drch
cic djnh nhung diéu mlnh chL1a biet và muon biét:n6i nhu' GS.
Phan Dinh Oi$u : "Biet mlnh không blét là khdl dau cùa vi~c
hoc và IV hoc, n6 cü.ng là khdi dau clla moi sang téilo, d~c bi$1 là
sang ~o khoa hoc" (201 3). 8 6 chfnh là Il,f dào lÇIo. TV dao tÇlO
se càng ngày càng phat Irien, dGn mùc no së dan Ira thành
phudng thuc dào lÇlo chu déilO, nhu' d cap dao t<;lO tién sî, hay
duy nhat, nhu doi voi cac nhà khoa hQc, và trong xa h(J1 hoc I~p
voi phuClng châm "hoc I~p suot ddi". Không c6 Il,f dào tÇiO,
ngu'oi sinh viên së không bac già tru'dng Ihành vé m~t tri thuc
khoa hoc.
DÉl 11,/ hoc toi, ngùài hoc can phài c6 mç,t so ky nâng
sau dây:
- Biet minh chua biet dieu gi de hQC.
- Biet tim kiém thông tin minh can chu không chi chb dc;11
nhà tru'dng cung cap.
- Biet tu' duy doc I~p, nghTa là blét phân Ilch, àanh gia và
dUa ra nh~n xét cua ca nhân chu không chà dc;1i két lu~n cùa
ngu'di khac.
- Biet nh~n ra nhung cai moi, và chap nh~n nô ngay khi n6
không co lc;1i cha bàn thân.
2. HQC t{lp tich cl,ic là blet nâng cao nà"c thang nh~n
thüc cua mlnh
B. Sloom, nhâ giao dl,lc nguoi My da chia thang nh~n Ihac
Ihành 6 b~c sau dây, tù ddn glan den phùc t~p:
- Biet: ghi nho nhÜ'ng diéu da du'c;1C hoc. Biéu hi~n cua khà
nang nha là c6 the h61 tu'àng IÇii sau mOt thbl gian tu'ong doi
dài.
- Hieu: tUc là nam bât dlic;1c cac nguy" n nhân, nguon goc,
qua trinh... cua kién thac dâ dU'c;1c hQc. Bang chang cua Sl,f hiÊiu
là sinh vien phai co kha nâng phân tfch, diên gial, mô tà t6m tàt
Ihông tin Ihu nh~n du'c;1c.
- V~n dl,lng: sù dl,lng mç,t cach thfch hçJp câc thông tin, kien
thuc vào nhung tinh huong khac nhau lrong cUQ sông.

5. Da!J~f~f. S611 -2013 l~-----~-~---------------~~--~
19
- Phân tich: bié: chia nho kién thuc thành nhieu phan nho
và biét tim ra moi lIên h. giua cac Ihành phan dé voi nhau.
Bi&u hi$n cua kha nang phan tfch là ngU'oi hQc cé thé chi ra càc
yeu 16 Iham gia vào m9t qua Irinh hay St,! ki~n nào dé, dong
IMi chi ra nhung SI/ ILldng dong và di bi$t giua chûng vOi nhau.
-Tong hOp: biélliên két càc chi liél, thành phan thành môl
long thé dé co cai nh n khai quat Mn va toàn di~n han. .
- Danh gia: biét nh~n xél, so sanh, phê phan, và gan mOI
gia Iri1I10ng LIng,trên cd sacac liêu chi da dLlÇ1C xac dinh tn.toc.
Nam 1999, L. Anderson cùng nhung dong nghi$p cua mlnh
dâ bo sung ky nang "sâng tGlo" vào cac nac Ihang tLl duy cua
Bloom. Sang 11;10 là khs. nang tCjlo ra cai moi tu nhung cài da
biél, do dé no là nac thang cao nll at mà con ngu'oi cé thé dCjlI
den. Nang II/c sang lCjlo trLlàc hét tùy thu<)c vào khà nang phal
hi$n"van dé bat c?P" cua moi ngu'oi, và nang h,fc giai quyétvan
dé bal c~p. The mà dé co thé phal hi$n van dé bal c~p, sinh
viên can phai hQC quan sat thl/c té và lCjlo théi quen dol chiéu
thLlàng xuyên vdi kien thuc da hQC, vi st,! doi chieu dé chlnh là
bà do cua cac phal hi$n.
. Dl,fa theo cac nâc thang nh$n thùc Irên dây, la co thé Ihay
rang nhung ngLloi "hoc Vfilt' chi dung ICjlI èJ cap é1Q thu nhat, tUc
là"biél", ho1;lc àcap do IhLl hai, là "hiéu" mà thôi. Diéu doly giai
vi sac nhung sinh viên hoc VE;lt thLlong g~p vô van khé khan khi
tham gia vào th! tru'ong lao dç>ng, và co thé néi chi'lc chan rang
không mQt sinh viên hoc vfilt nào co thé ti€ln xa Irên con dU'ong
chinh phl.lc kién thuc khoa hoc.
3. HQC ~p tfch cl,ic là xây dl,ing tu duy khoa hQC
Tu duy khoa hoc là yeu to then chot trong mQi hOCjlt d(>ng
liên quan den khoa hQc, dù cha do chi là vi$c hoc t~p cua sinh
viên hay là nghiên cCiu khoa hoc cua nhà khoa hoc. Docüng
chinh là chiec chia khéa vàng cua tl/ hoc và hQc t$p tich ct,fc. Tu
duy khoa hoc du'Ç!c thê hi~n trong khâi ni$m phu'ang phap khoa
hoc mà moi nhà khoa hoc deu phai âp dl,mg. Trong so cac dinh
nghia cùa nhiéu lac già, thi d!nh nghia cùa Lê Thành Khôl là
sûc tich nhat và bac quat nhâl:
"Phu'dng phap khoa hoc chu yeu không dua ra ket lu~n nào
mà kflông co chClng cu; phai dl,la trên nhung kel quà CV thè,
dUÇ!c kiém soat mQt cach khach quan chu không phai dl,ia trên
nhung y kien ca nhan IhLlong xUélt phat lu kinh nghi$m h~n
hfilP; phai phân bi$t nhung du li$u và st,! dièn d!ch nhung du li$u
dé, không gà cac Sl,l vi$c vào 1'1 thuyet mà phai dieu chlnh IY
thuyét cho phù hÇip vai sl,1 vi$c; phai co trnh phê phan, nghia là
phai chap nh$n vi$c xem xét I~i 1'1 thuyét, dù cha no dà hoàn
chinh dén dâu chang nua" (Lê Thành Khôi, 1981,dan 11;Ii tU
Tsafak G" 2001, I(77).
D!nh nghia này co ba nQi hàm quan trc;>ng sau dây:
- MOi két lu$n phai dl,la trên chung cCi é1LlÇ1C kiem chùng
khâch quan chu không phai dl/a Irén y kien cà nhânmang tinh
chu quan: dây là CCi sa cua tin khach quan, mOt Irong nhung
di;lc diem cua khoa hoc.
- Không gà cac 51,1 vi$c vào 1'1 thuyet, mà phai dieu chlnh 1'1
thuyet cha phù hçp vài st) vi$c: vi 1'1 Ihuyét luôn I~c h~u so voi
thi,lc te,. nên thl,lC té là nguon du li$u sinh d<)ng dé nhà nghiên
cuu chac loc và bo sung vào 1'1 thuyet, dé làm cho 1'1 thuyet luôn
phat trien, và dé dem I?i cai mOi cha cOng dong khoa hoc. Vi
ttllfl, khi 1'1 thuyet và thl,ic te mâu thuân nhau, can phai chap
nh$n vi$c xem xét IÇli Iy thuyet dé bo sung và tiep tl,lC hoàn
cl1inh 1'1 thuyet, chu không bao Ihu bam lay nhLtng gi dang co.
- Phai co dau oc phê phan: khi tiép c$n mOt tài li$u hay mQt
I$p IU$n, phài biet phân bi~t nhung yeu t6 chu quan và khach
quan, thi,lc và ào, biet xây dl,lng y kien ca nhân và cüng biél xét
11;Ii y kien ca nhàn cua mlnh, biet xem xét van dé trén nhiéu khîa
CGlnh khac nhau dé tranh y kien mQt chiéu, phién di~n. Dày
chlnh là tién dé cha vl$c ti€lp nh$n cài moi.
IV. KET LU~N
HCin 400 1:1am tru'àc, F. Bacon (1561-1626) da lùng tuyên
bo "Tri thCle là suc m1;lnh". Thoi ay, cau n6i này da dUÇ1c xem là
Ih?i dQ ngÔf1g nghênh cua "kè si", vi thoi bay gio, suc m?nh
du'c;1c xày dl/ng trên quyén Il,Ic cua nhà tho và thanh gu'dm cua
giài quy IOCv'à mOt phan nào do Irên suc m1;lnh cùa dÔng tién
cua giai câp tLi san dang phal trién. Ngày nay, luyén bo ay cua
F. Bacon da Ira nên hi$n lhl,lc: ngLloi m1;lnh ngày nay không
càn là nhung hi~p si hay nhung hao han nhl1 thai xu'a, mà "là
nguoi co tMekhâm phara nhung cai mài 1<;1, nhung van dé moi,
nhung giài phap mài, và nhat là con dLlong mài mà nhân 10~1
së phai Iheo nhl1 nhà thông thai Nguyen TrLlong TO [...] là
nguoi nàm dLlÇiC ccii nguon cua tri thuc,nam dLlçCquy lu$t cua
thé giài, cua vü tnl (Tran van Doàn, 2002).
Dé khâm phâ ra nhung cai mài içl, nhung con duong moi,
nhung giai phap mài..., ngu'oi ta không thé không tl,l hoc, không
the không rèn luY$n nhung nang Il,Ic, d1;lc bi$t là nang Ii,lc sang
lGlo, là phLlong phap lu' duy khoa hoc. Do chfnh là nhung d6ng
gop tuy tham 11;Ing, nhLing can ban nhal, co y nghia nhal vào sl,i
phal trien bén vung cua dat nLlàc, cua dan tOc. Dé ket thuc bài
này, tôi xin mLiÇ1n câu noi trich tù mot bài dien van nam 1876
cua Charles William Eliot, ngLioi co c6ng dua dli hQc Harvard
tù m<)t tru'ong tlnh lè thành mOt do;li hoc danh ti€lng:
"SI,I vi dCjli dich thl,lc cua mot qu6c gia không nam alanh
tho, thu nh$p, dan s6, thLldng m~i, hoa màu hay hàng che
bien, mà chinh à cac gia tri tinh than và phi v$t chat; 051,1 tinh
khiet, Slj düng cam và tinh chlnh tfl,fc cua dân tQc do, ès thi ca,
van chLldng, khoa hoc và ngh$ thu$ mà dan tOc do da ~o ra,
èJ gia tri dCjlOdüc cua I!ch su và doi s6ng cùa ho" (dân lo;li là
NgUYEln Xuân Xanh, 2012b).
TÀI LlâJ THAM KHÀO
CaoHuyThuan, 2006. Kien thùc: Van hoavà chuyên môn,trên ~
chi Thoi di;1i mdi, 56 9, thang 11/2006, bàn di$n tù http://
W-MN.tapchithoidai.org/ThoiDai912OO609_CHThuan.htm,truy~ ngày
211912013.
Ngô TüThành, 2008. Môtso giàiphap tl,lhçx; cùa sinh viên ngành
công nghê) thôngtin vàtruyén thông(ICT) trên nen tàng ICT-IyIl$n d13
trên th~c tien.TÇlpchiKhoa hçx; DHQGHN,Khoa hçx; Xà h(Jivà Nhân
van, sô 24(2008), tr. 106-118.
Nguyen Hoang, 2010. HÇ>i thào quêÎcte"Câclllong laicùa giao dl,JC",
bao Giào dl,JC VIÊltNam,httpJ/gdtd,vnlchanneIt27411201oo3/fuong-lai­
giao-duc-VN-se-ra-sao-1924207/ 22/912013
Nguyen Xuân Xanh, 2012, Khoa hçx;, 8Ç1i hçx;và Lytu'àng tUbitrè,
httpJ/nguyenvantuan.neVeducationl3-edu/1569-khoa-hoc-<iai-hoc-va-ly­
tuong-tuoi-tr~ truy c$p ngày29/1012012.
Phan 8inh Diê)u, 2013. HÇlc dé biét mlnh không biét, http://
ehungta.comJtulieu/tu-lieu-tra-cuu/de_bieUa_minh_khong_bieV
default.aspx 9/912013
Tran Van 8oan, 2002.Sl,ithietyeu eua tl,ido nghiên cUu, tham lu~
dÇlC tÇli HOi NghjQuOcGia veLiên Ket Hop Tàc8e PhatTrien Giâo DI,JC
8Çli Hoc ViË)t Nam, t.JÇli hoc KHXH-NV TP HéChiMinh, 10.10.2002. Cô
the dOC tÇli http://www.simonhoadalat.eom/HOCHOlrrRIETHOC/
TuDoNghienCuu01 .htmtruyci;lp ngày 11/12/2012.
Tsafak G., 2001. Comprendre les sciences de léducation,
LHarmatlan,Paris.