Unidade didáctica sobre o Correlingua 2012

2. Falamos galego
O idioma é a chave
coa que abrimos o mundo.
Por que, ao falar do noso idioma,
Manuel María empregou esta
metáfora?

3. Os mozos e as mozas falan o galego?
Artigo publicado en Vieiros o 31 de xullo de 2002 e que recolle as
principais conclusións do proxecto Galbreus, financiado pola
Dirección Xeral de Educación e Cultura da Comisión Europea, que
estuda o nivel de uso de galego, bretón e vasco entre os escolares.
O lingüista Xosé Ramón Freixeiro Mato, responsable para Galicia do
proxecto, concluíu que o galego podería desaparecer como lingua
viva ao redor de 2030 porque os datos recollidos no informe dan
lugar á conclusión de que os mozos e as mozas non falan galego.
Nos últimos dez anos un 6,6 por cento dos mozos deixaron de falar
o galego
Na actualidade só o 19,2 % dos rapaces e rapazas do ESO
empregan habitualmente o galego (fronte ao 72% do castelán).
Só un 10,1 % son monolingües en galego
Só un 8,8 % de rapaces desenvolven por igual nos dous idiomas

4. O proxecto Galbreus tamén revela as máis preocupantes
porcentaxes de emprego do galego no sistema escolar
recollidas até agora:
un 19 % só recibe en galego a clase de galego;
o 49 % menos de 6 horas de clase e o 65 % menos de 12
horas.
O estudo tamén examina o ámbito familiar, onde se comproba
que:
hai un evidente maior uso do galego cos avós e o menor con
pais ou irmáns,
determinados espacios de relación social están totalmente
castelanizados: cibers, discotecas, tendas...

5. Por que nos preocupa a situación do idioma?
Estes son os datos:
Segundo estes datos o número de persoas que nunca falan en galego
duplicouse en 10 anos, entre o 1991 e 2001, persoas que hoxe teñen
entre 46 e 22 anos e que son, maioritariamente, persoas que tiveron
unha parte do seu ensino en galego.

6. Os mesmos datos, analizados doutro xeito, sen facer
distinción de idade dinos que:
Que conclusións tirades deste cadro?

7. E vós que pensades?
En que lingua falades habitualmente na casa?
En que lingua falades no instituto?
En que lingua falades cos amigos?
E coas amigas?
Por que facedes diferencias?
Con quen falades en galego?
Por que con esas persoas si e con outras non?

8. Miremos ao redor
Cantos rapaces e rapazas da aula falan galego? Calculade a porcentaxe e
completade o cadro:
Falan Falan máis Falan máis Nunca falan
sempre en galego ca castelán ca en galego
galego castelán galego
Rapaces
Rapazas
Atopades diferencias? Como as analizades?

9. E vós que pensades?
Á vista dos datos anteriores, cal é a vosa opinión?
Na vosa aula fálase máis en galego ca noutras aulas do centro?
En que aulas se fala máis en galego, entre o alumnado de menor idade ou
entre o de maior idade? Por que?
Pensas que cando saiades do insitituto seguiredes falando na mesma
lingua que agora? Por que?
Credes que isto lle afecta ao futuro da lingua?
Cantos anos tedes en 2030?
Pensades que como se dicía nese artigo de 2002, nese ano o galego pode
desaparecer como lingua viva?
E se sucedese...?

10. Imaxinade por un momento
que ...
Que un accidente xeográfico tan importante como as rías desaparecese.
As nosas rías están sometidas a constantes agresións, sendo unha das máis
importantes os recheos que modifican a súa extensión, pois reducen espazo
ao mar e modifican as súas correntes, o que acaba repercutindo no
desprazamento dos fondos areosos e na desaparición de determinadas
especies mariñas. Por outro lado, a colmatación das áreas interiores das rías,
debido ao exceso de lama e terra arrastradas polos ríos, ou ao efecto da
vexetación, vai reducindo a súa profundidade e é outro elemento de
destrución deste hábitat. A suma destes feitos e outras cuestións podería, ao
longo de milleiros de anos, facer desaparecer este elemento xeográfico tan
característico e xerador de riqueza.
Pensas que Galicia sería o mesmo se desaparecesen as súas rías? Farías
algo para deter esta transformación?
Pois coa nosa lingua sería algo semellante, non?

11. Porque é a nosa lingua, a que di quen somos, a que nos sitúa no mundo.

12. Daquela... Será bo que pensemos en facer
algo ... Para que cada día o galego estea
máis vivo entre todos e todas.
Desde o Correlingua propoñémosche
reflexionar sobre a situación do idioma e
expresar a túa opinión, non só na escola e
entre os teus amigos e amigas, tamén na rúa,
aos teus veciños e veciñas, a través dun acto
lúdico e festivo, para reclamar o teu dereito a
vivir e medrar en galego

13. Comezamos cada edición convocando o concurso de manifesto e banda
deseñada. Os traballos gañadores serán publicados na páxina web do
Correlingua:
Gañadores da Banda Gañadores do manifesto na
deseñada na edición de 2008 edición de 2008

15. Elaboración do manifesto.
A partir do Lema que atoparedes na páxina web, tedes que elaborar un
manifesto, podedes usar como orientación os manifestos doutros anos.
Descargádeos, lédeos e respondede ás seguintes preguntas:
Que teñen en común os manifestos?
Estamos de acordo co que din? Por que?
Que pretenden facer os manifesto?
Que fariamos para convencer aos demais de que falen a súa lingua?
Como llelo podemos transmitir a través do manifesto?
Podemos debater entre nós o resultado destas preguntas, tirarmos
conclusións e, a partir de aí, organizármonos para elaborar o manifesto.
Como participar?
Lede con atención as bases, e escollede un representante que vos inscriba
no concurso.

17. O alumnado gañador dos concursos
recibe como premio unha estancia
na Eira da Xoana, unha finca
xestionada pola Asociación para a
Defensa Ecolóxica de Galiza
(ADEGA) para o alumando de
Primaria, e a participación no
Proxecto Terra do Colexio de
Arquitectos de Galiza para o
alumnado de Secundaria, estancias
nas que estarán acompañados/as de
Os traballos premiados publícanse na web do correlingua, que realizarán
monitores/as cos onde
diversas actividades.
estamos desexando recoller as aportacións que queirades enviarnos
sobre o noso idioma, ou mesmo as vosas creacións literarias... A web
é vosa, usádea!
Ah! E na web tedes disponíbel a oca do correlingua

18. Logo, coa axuda dos vosos profes,
preparamos un itinerario para saírmos á rúa
para reivindicar o nosos dereito a vivir en
galego. Non ten que ser un itinerario moi
longo, nin hai que competir... Trátase de facer
visíbel o noso idioma.

19. Organizaremos un acto final, unha festa, para sermos exactos...
E nela lerase o manifesto
gañador

20. E esta carreira e esta festa celébranse en todo o país, durante dez días imos
pasando o testemuño dun lugar a outro, ás veces estamos de festa en dous
lugares ao mesmo tempo.
A Mariña
Ferrolterra
A Coruña
Lugo
Santiago de Compostela
Ribeira Sacra
Pontevedra Ourense
Baixo Miño e o Condado
Vigo

21. O Corelingua é máis divertido se imos todos e todas de festa. Que
podemos facer para que a festa sexa máis grande?
Pancartas. Escollede un lema e un deseño entre todas as propostas
que vaian saíndo. Só precisades dunha tea, pintura e uns paus. Tedes
que ter moi claro que queredes facer antes de traballar directamente
sobre a tea.
Disfraces. Como son moi poucos os que poden coller a pancarta,
podédesvos disfrazar. Escollede un tema co que poidades convencer ao
resto dos vosos compañeiros de que utilicen o galego, facede o deseño
dos disfraces e ao Correlingua!
Cancións e berros: Ademais do anterior podedes inventar cancións
e berros que animen o percurso do correlingua, se non se vos ocorre
nada podedes acudirá páxina web.

22. E temos unha páxina web: www.correlingua.org
Nela atoparás:
de
os e
Calendario: onde atoparás as datas de celebración do Correlingua en
im qu
ua as o
cada comarca, ademais do programa de actividades.
ing gru
Manifesto: aquí están os manifestos gañadoresde todas p edicións.
reldeseñadas gañadoras. .
C or er o
Banda deseñada: e aquí as bandas
ota
a o BravúcolDiplomáticose v
l e de a letra.
a: Correlingua. Descargaatmúsica eMontealto que é o
Himno: unha canción
gu es e ním a s dos
lin od podes.deixar a túa pegada. Escríbenos e colgaremos
himno oficial do
ta Taboleiro: nel .. A
an e túa mensaxe.te
a ti p
C a us xogos e actividades para pasar o tempo e
st che g
fe s Ferramentas:
i aprender.
má Bases: as dos concursos está toda a información para
participares nos concursos.

23. Comprobamos
Imos comprobar a vitalidade da nosa lingua. Podemos formar grupos.
O grupo A pode pescudar a presenza do noso idioma nos medios de
comunicación:
En galego Máis en galego ca Máis en castelán ca En castelán
castelán galego
Xornais impresos
Xornais dixitais
Radios con sede en
Galicia
Televisións con sede
en Galicia

24. Comprobamos
O grupo B pescuda a presenza do noso idioma no comercio:
En galego En castelán
Nome do establecemento
Publicidade
Atenden en
Se lles falas en galego atenden en

25. Comprobamos
O grupo C pescuda a presenza do noso idioma nos ámbitos de ocio:
En galego En castelán
Cine: cantas películas podemos ver
Xogos de ordenador, de play...
cantos temos en
Fotolog, blog... cantos están en
Actividades de ocio programadas
polo concello

26. Concluímos
Unha vez que recollimos todos os datos, que conclusións podemos tirar
deles?
Cal é a presenza da nosa lingua ao noso redor?
moito algo pouco nada
Nos medios de comunicación
No comercio
No ocio

27. En clave de humor
O bilingüismo harmónico visto por Tokio
O galego na xustiza, segundo o Carrabouxo

28. Propoñemos
Á vista dos datos que manexastes, a nosa lingua está presente ao noso
redor?
Si. Pensas que é así en todas partes?
Non. Que podemos facer para mellorar a súa presenza?:






29. Datos efectivos:
Vitalidade da nosa lingua nas distintas comarcas

30. Lemos e comentamos:
¡Mamá, un gallego!
“Cando o meu amigo Euxenio me contou o que lle pasara había uns meses, a
verdade é que me deu a risa. Entrou el nunha tenda de electrodomésticos das
Travesas e estaba a falar cun dependente cando un neno que ía coa nai
sinalouno co dedo e exclamou: "¡mira mamá, un gallego!"
Xa me tiña esquecido da anécdota, se non fose porque o outro día estaba eu
coa miña filla no parque infantil da Miñoca e un neno de cinco anos, co que
acababa de intercambiar algunhas palabras, me fitou dende o alto do tobogán.
Cando me tivo ben observado preguntou: "oye, ¿tu eres gallego?", eu, algo
sorprendido, resposteille: "eu si, e ti?", el, moi seguro de si e seguindo a miña
mirada perplexa, foi remarcando: "pues yo soy español... español... de
España, ¿sabes?".
Artigo de Xoán Comesaña Pedreira

31. Noticia publicada en Atlántico Diario o 3 de setembro de 2008.
“El Club Financiero de Vigo advierte del riesgo empresarial de imponer
el idioma gallego
Los empresarios dicen tener dificultades para retener o contratar
técnicos de otras regiones y países
...
El estudio elaborado por el Club Financiero hace hincapié en los riesgos
empresariales del endurecimiento en la exigencia del gallego en la
enseñanza, ’sin prácticamente posibilidad de opción de aprender en español’.
Así, el informe asegura que ’muchas empresas se están enfrentando a la
dificultad de retener o contratar personal cualificado procedente de otras
regiones españolas o de otros países, cuya edad se sitúe en la franja de 30 a
50 años y que tengan hijos en edad escolar. De igual forma, se recoge que
se están dando casos de profesionales que abandonan Galicia ante la
tesitura de tener que formar a sus hijos en una lengua que no es la suya y
debido a la imposibilidad de hacerlo en español ...

32. E vós que pensades?
Pensades que é certo que non hai practicametne posibilidade de estudar en
español?
Dáse ese caso de persoas que abandonan o noso país porque non poden
educar aos seus fillos en español?
Ou o caso de persoas que abandonan Galicia porque os seus fillos teñen
que aprender galego?
Que pensades destas afirmacións recollidas nese informe?

33. Datos tirados do último censo elaborado en 2001:
Un 72,15 % dos nenos e nenas aos que os seus pais lles falan en galego,
ou máis en galego ca castelán, cambiaron a súa lingua para o castelán.
Do alumnado entre 5 e 16 anos só un 38,60% falan galego ou máis galego
ca castelán cos seus compañeiros de clase. Do alumnado de máis de 17
anos faino o 29,93 %.
Entre os 5 e os 16 anos falan galego ou máis galego ca castelán co seu
profesorado o 40,84% e ao pasar de 17 anos soamente o fai o 26,92%.
As persoas de entre 5 e 29 anos só falan galego coas súas amizades o
28,98%, e fala máis galego ca castelán o 13,54%.

34. O informe do Comité de Expertos de Europa sobre o cumprimento da Carta
europea das Linguas, recolle os seguintes puntos:
A situación na Educación Infantil é insatisfactoria, “O número de nenos de
educación preescolar cubertos por este sistema educativo segue sendo moi
baixo (31%)”
Que se modifique o marco xurídico e que se tomen medidas para
incrementar o uso do noso idioma no ámbito da xustiza. Neste caso sinalan
que unha deficiente formación universitaria na nosa lingua entre os
estudantes de dereito é negativa para que haxa un maior uso do noso idioma
no ámbito da xustiza.
O Comité de Expertos entende tamén que segue sen cumprirse a carta
europea das linguas na administración e empraza a que se incremente o
número de formularios e textos administrativos na nosa lingua.

35. Manter vivo o noso idioma, especialmente entre as
xeracións máis novas, debe ser un dos traballos que,
todas e todos, asumamos de cara ao futuro, seguindo a
tradición do traballo colectivo.
O correlingua quere ser unha ferramenta para ese traballo.

36. Para escoitar e ... Bailar!

37. CORRELINGUA 2012
www.correlingua.org