1. Kolonbiako Iparraldeko sumendia da. Bere garaiera 5.321
metrokoa da. Nevado del
Ruiz glaziarrez estalia dago.
Azaroaren 13an, 24.800
pertsona inguru hil ziren
sumendi honen eztandaren
ondorioz; Armerako tragedia
bezala ezagutu zena. Adituen
kalkuluen arabera,25.000
pertsona hil ziren. Antzeko
gertakariak izan ziren
1.595ean eta 1845, baina
ez ziren hain suntsitzaile eta hilgarriak izan.
Nevado del Ruiz, parke natural nazionalaren barnean dago,
Parkea gune turistiko ezaguna da, eta bertan turistentzako
babeslekuak daude; sumendiaren magalak neguko
kiroletarako erabiltzen dira, eta amuarrainak arrantzatzeko.

2. Mauna Loa, Hawaii uharteetako eta munduko sumendirik
handiena, esnatzen da ia 20 urte lo eman eta gero. Mauna Loaren
azken erupzioa 1984an gertatu zen; orduan hiru astez bortizki isuri
zuen laba, eta laba ibaiak Hilo hiritik 6 kilometrora heldu ziren.
Muna Loa sumendia oso suntsigarritzat jotzen da, 1950ean,
ezagutzen den erupzio okerrena gertatu zenean, laba-ibaiak
itsasoraino heldu ziren 7,5 kilometro orduko abiaduran. Gainera;
1843tik 33 alditan izan ditu erupzioak.
Eta, haien esanetan, Mauna Loa esnatzen ari da. Baina joan
den maiatzaren 12an, periodoa bortizki amaitu zen, eta, geroztik,
tontorreko gainazala puztu eta hondoratzen ari da. Horrek azpian
laba pilatzen ari dela esan nahi du eta, beraz, erupzioa gerta
daitekeela.
Galdarako gainazalak gora edo bera egiten duen bertan
kokatutako GPS detektagailuen bidez neurtzen dute. Eta, haien
bidez, hasi berri den prozesuaren jarraipen osoa egin ahalko dutela
espero dute ikertzaileek.Hala, Mauna Loaren erupzioari hasieratik
amaieraraino jarraitzen zaion lehen aldia izango da.
Bere bolumena 75.000 km kubikokoa da.
Muna Loa izenak mendi luzea esan nahi du.
Archibald Menzies Mauna Loa igotzen lehengo europarra
izan zen.

3. Etna Siziliako ekialdeko kostaldean dagoen geruzasumendia da, Messina eta Cataniatik gertu kokatuta,Italian.
Europako sumendi aktiborik handiena da eta gaur egun 3.326 m
ditu, erupzioen eraginez 1865tik 21,6 m gutxiago izanik jarraitzen
du.
Alpeetatik hegoaldera dagoen Italiako mendirik altuena
da eta 1.190 km karratuko azalera du.
Gaur egun Etna sumendiak lau krater ditu: ipar-ekialdeko
kraterra, Boraginea, Bocca Nuovay eta ipar-ekialdeko kraterra.
Etna mendia munduko sumendirik aktiboenetako bat
da, ehunka aldiz sartu baita erupzioan milioi erdi urteetan zehar.
Batzuetan oso suntsitzaile izanda ere, jendeak ez du
arriskutzat hartzen. Hala ere, historikoki zenbait erupzio arriskutsuak
izan du: Vergiliusek Aeneisetan deskribatzen duena, 1669koa,
1928koa, etab.
Etnaz gain, Italian badaude beste sumendi batzuk ere, Vesuvio eta,
Stromboli esaterako. Hala ere, bi horiek ez dute Etnarekin inolako
erlaziorik, prozesu geologiko oso ezberdinengatik sortu baitira.

4. Fuji mendia Japoneko mendirik altuena da, 3.776
metro ditu. Azkenengo erupzioa 1.707an izan
zen,eta horren bidez krater berri bat sortu zen.
781.urtetik 16 erupzio erregistratu ziren. Azkenengo
300 urteetan ez da erupziorik izan. Fuji mendiaren
benetako izena Fujisan da, Fuji mendia isla batean
kokatuta dago.
Japoniako erdialdean dago. Fuji sakratutzat dute
antzinatik.Antzinean emakumeek ezin zuten Fuji
mendiaren tontorrera igo,Meiji aro arte. Gaur egun
oso leku famatua da, batez ere mendizaleen artean,
nahiz eta sumendi aktiboa izan.

5. Kilauea munduko sumendirik handienetako bat da, eta
Hawaii uhartean dago, Mauna Loa uhartearen hegoaldean .
Sumendiak berak, 1111 metroko altuera du. Bere kraterrak
165 metroko sakonera eta 3 eta 5 kilometro arteko zabalera
du.
Hawaiieko sumendi hau, Pele suaren jainkosaren
etxetzat hartzen dute.
Kilauea oso sumendi aktiboa da, ia etengabe eztanda
egin duena. Ez da harritzekoa urte edo hamarkadetan aktibo
egotea. Azken eztanda, 1983an hasi zen, eta gaur egun ere
hantxe mantentzen da.
Garai historikoetan, zenbait eztanda handi izan ditu,
horietatik azkena 1824ean izan zen. 1790ean eztanda batek
90 eta 100 arteko pertsona hil zituen.
Kilauea Hawaiieko sumendirik gazteena eta aktiboena
da.

6. KILIMANLARO
KILIMANJARO:
Kilimanjaro mendia izen bereko parke
nazionalean kokatzen da, Tanzanian 5895
metrotako altuera du eta Afrikako
gailurrik altuenetako bat da.
Hiru krater dituen stratus-sumendia da eta
elur iraunkorrak ditu, bere gailurrean
dagoen glaziarraren ondorioz. Azken
urtean kezka handia sortu du glaziarraren
lodierak eta hedadurak jasan duen
murrizketak, klima aldaketa dela eta.
KILIMANJARO HISTORIA:
Kilimanjaro arroka gorriz estalita dagoela
esaten dugu.Kilimanjaroa Kilimanjaro
National Park deritzonak babestua
dago.Gailurreko glaziarrak urtzen ari dira
eta 1900ean 12km bazituzten ere, gaur
egun ez dituzte 2km besterik estaltzen.
Erritmo honekin jarraituz gero 2020
ingururako desagertuko dira.(Urtero
20.000 pertsona inguru saiatzen dira
gailurrera irizten). Kopuru hau
Tanzaniako agintariek lotzen dute.
Parkean sartzeko 500$ inguru ordaindu
behar da.

7. Krakatoa Indonesiako sumendia da. 1883ko
Abuztuaren 27an lau eztanda erraldoiek,
tsunamiak sortu eta hainbat herri suntsitu zituen.
Erupzioa 1883ko maiatzean hasi eta 1884ko
otsailean bukatu zen. Lurrikaren ondorioz,
sumendiaren jarduera areagotuz joan zen,
erupzio handia gertatu arte.
Garai hartan Indonesia Herbereetako kolonia
zen hori dela eta hildakoen kopurua
Herbereetarrek harturiko datuetan oinarritzen
da. Guztira 36.417 hildako egon ziren. Dena den
XX. mendean zehar eginiko ikerketek kopuru
hori 120.000 inguru igoarazi dute .
1.883ko erupzioa oso gogorra izan zen 4.800
kilometrotara eta Australian entzun zen.

9. Teide Espainiako mendi altuena da, 3.718
metrokoa. Tenerifeko uharteko gailurra da.
Ozeanoko lautadatik 7.000 metro igotzen
da. Munduko hirugarren sumendirik
altuena da. 1954an natura parketzat
izendatu zuten ``Parque nacional de las
Cañadas del Teide´ izenarekin.
1582an Sir Edmun Scoryk lehenengo
igoera egin zuen .
Azken erupzioa 1909. urtean izan zen.

11. Vesuvio Afrikako eta Eurasiako plaken
arteko eraginez sortu zen.
Vesuviok 1.981 metroko altuera du. Napoli hiritik
9km ingurura dagoen sumendia da.
Vesuvio orain dela 25.000 urte hasi zen sortzen.
Bere azkeneko erupzioa 1.944an izan zen.
79.urtean izandako erupzioan, sumenditik
etorritako errautsek, Pompeia eta Herkulanum
hiri erromatarrak suntsitu zituen. 3.600 pertsona
inguru hil ditu guztira. Pertsona, herri, eta gauza
guztiak errautsaren azpian geratu ziren.
Errautsa kendutakoan, zulotxo batzuk geratzen
ziren. Zulotxo oiei, eskaiola botatzen zioten
hutsunea bete arte. Eskaiolak zuloaren forma

12. hartzen zuen, eta sikatzean eskaiola atera eta
formaren bidez zer zen jakiten zuten.
79. urteko erupzioa lurrikara batengatik sortu
zen, erupzio horrek 20 ordu iraun zituen.
Munduko sumendi arriskutsuenetariko bat
bezala hartu zuten.

13. Saint Helen Ameriketako Estatu Batuetako
Washinton Estatuko Skamaia konderrian
dagoen sumendia da. Oraindik bizirik dago.
2550 metroko garaiera duen sumendia da.
Orain dela 40-50.000 urte sortu zen. Orain
dela 2.000 urte erupzioa egin zuen eta orain
dagoen bezala geratu zen. 1982ko
martxoaren 20an 4,1 graduko lurrikara
baten ondoren, sumendiak erupzioa izan
zuen eta Ameriketako Estatu Batuetako
erupziorik handienetakoa izan zen. 57
pertsona hil egin ziren. Sumendiaren azken
erupzioa 2004. urtean izan zen.

14. Popocatepetl Mexiko erdialdeko sumendi
aktiboa da,
Morelos, Puebla eta Mexiko estatuen mugan
kokatuta dago. 5426mko altuera du.Mexikoko
bigarren mendi garaiena da. 1947an erupzio
garrantzitsu bat izan zen. 1994ko abenduaren
21ean, sumendiak errautsak eta gasa kanporatu
zituen eta inguruko herriak hutsarazi zituzten.
2000ko abenduan, milaka pertsona ebakuatu

15. zituzten bulkanologoek alarma jo zutenean.
2007ko abenduaren 1ean, beste errauts
kanporaketa bat egin zuen, 2km igo zena.

16. Tambora Indonesiako sumendia da , Sumbawa
uhartean dago. Orain dela 57000 urte sortu zen,
eta munduko sumendirik garrantzitsuenetako bat
da. Mendiak 2722 metro altuera eta 8 kilometro
zabalera ditu. 1967.urtean izan zen bere azken
erupzioa. 1815eko apirilean milurteko erupziorik
handiena gertatu zen bertan. Hain zaratatsua
izan zenez 2000 m-ko distantziara entzun zen.
Guztira 71.000 pertsona hil zirela uste da.
Pertsona gehienak janari eta ur gabe hil ziren
labak dena erre zuelako. 1816.urtean errautsek
atmosfera estali zuten eta udarik gabeko urtea
gertatu zen. Hau da. errautsek eguzki izpiak
estali zituzten eta oso uda hotza gertatu zen.