3. ez ezik (*ezezik)
Tradizioan ez ezik zein ezezik erabili izan dira, baina ez ezik askoz gehiago,
eta horixe aukeratu da baturako. Beraz, Euskaltzaindiaren Hiztegian ez ezik
forma ageri da.
4. Baliokide ditu…
‘Ez bakarrik’ du baliokidea, eta ere hitza behar du eskuineko perpausean
(“...ez ezik... ere...” da esapidea).
Adinekoek ez ezik, haurrek ere ordutegi mugatua daukate.
Ez bakarrik adinekoek, haurrek ere ordutegi mugatua daukate.
Baliokideak ditu ez eze eta ez ezen emendiozko esapideak, baina tradizio
laburragoa dute hauek.
Dirua ez eze, opariak ere hartu ditu urtebetetzean.
Gozoak ez ezen, gaziak gustuko ditudala ere.
5. Ezezkoetan…
Ez ezik zuzena da ezezko esaldietan ere, tradizioan testigantza gutxi badu
ere. Halakoetan, ez darama ere eskuineko perpausean.
Leihoetan ez ezik, ez zen kalterik antzematen hormetan.
6. gainbehera ≠ gain behera
Begi bistakoa da SMSen gainbehera.
Gain behera erori zen eta buruan hartu zuen kolpea.
7. gainbehera ≠ gain behera
Gainbehera izena da. Aldapa behera doan bidea edo egoera adierazten du:
Elantxobeko portura joateko, gainbehera luze bat jaitsi behar dugu.
Gain behera, berriz, adizlaguna da, eta ‘goitik behera’ esan nahi du.
Eraikina gain behera dago zaharkitua.
9. Hitz bakar batean, salbuespenak salbuespen
Galdetzaile batez (nor, zer, zein, nola...) eta nahi partikulaz osaturiko esapideak hitz
bakar batean idatzi behar dira: zernahi, nornahi, nornahik, nolanahi, noranahi...
Salbuespena: lehen osagaia n, t edo k letraz bukatzen bada (zein, non, zenbat, nondik...),
idazteko bi aukera daude:
marratxo bidez (non-nahi, nondik-nahi, zenbat-nahi…) edo,
hitz batean nahi bada, aldaketak eginda (nonahi, nondinahi,
zenbanahi...)
Desegokiak dira: *nondiknahi, *zenbatnahi.
[Euskaltzaindiaren 10. arauan]
10. Kasu-markaren inguruan…
Erabakia idazkera soilari dagokio. Eta erabaki gabe dago kasu-marka hitzaren
barnean ala bukaeran erabili behar den: norinahi edo nornahiri, nornahik edo nork-
nahi.).
Bietarik ageri dira tradizioan, baina:
• Euskaltzaindiaren Hiztegian nahinoiz, nahinon, nahinor eta nahinora hitz markatu
gisa jaso dira (Bizk. g.er.).
• EGLU I liburukian (Eranskina, 143. or.), nornahiren moldekoak baino ez dira jaso:
nornahi, nornahik, nornahiri...
12. hitz egin (*hitz egin)
Bi hitzetan idazten da hitz egin, hala idazten baitira normalean egin, eragin, eman
eta harturekin osatzen diren aditz-elkarteak. Beraz, honako hauek dira forma
zuzenak: alde egin, huts egin, lo egin, min egin....
Salbuespenak: galdegin, jaregin; eta hauek gaizki daude: *aldegin, *hutsegin,
*hotsegin...).
Zuzenak: lo eragin, lo hartu, lur eman.
Salbuespenak: antzeman, atzeman, hauteman, hitzeman, oharteman.
[Euskaltzaindiaren 25. araua; EH] (→ aditz-lokuzioa)
