J.KORNAS, Prawo autorskie w umowach IT

Prawo autorskie w umowach IT
Joanna Kornas
radca prawny
23 marca 2017 r., Łódź
Okręgowa Izba Radców Prawnych w Łodzi

Joanna Kornas, Prawo autorskie w umowach IT, Łódź,
Okręgowa Izba Radców Prawnych w Łodzi, 23.03.2017 | j.kornas@wpia.uw.edu.pl
Plan
1. Stan faktyczny: program komputerowy
2. Ustawa o prawie autorskim i prawach
pokrewnych – szczegółowa regulacja
programów komputerowych
3. Umowy IT w praktyce obrotu
2

Umowy IT
• Pojęcie potoczne, z praktyki obrotu
• Wszelkie umowy związane z programami komputerowymi
• Strony:
– dostawca
– odbiorca/ nabywca/ zamawiający
• Stworzenie, wdrożenie i utrzymanie programu (reakcja na
usterki, błędy i awarie)
• Udzielenie autorskich praw majątkowych (APM)
– przeniesienie
– licencja
– współwłasność
3

I. Program komputerowy
czym jest?

Podstawowe pojęcia
• algorytm
• język programowania
• program komputerowy
• kod źródłowy
• biblioteka
• interfejs (interface) [„łącze”]
• kod maszynowy (wynikowy/ binarny)
• translator (kompilator/ interpreter)
5

Program komputerowy
• Algorytm – ciąg logiczny, „instrukcja obsługi”
(dokładny, jednoznaczny sposób
postępowania, ograniczona liczba kroków)
• możliwość zapisania w różnej formie (słownie,
graficznie, jako kod w języku programowania)
• Język programowania – sztuczny język, z
własnym słownictwem i składnią;
• zbiór instrukcji (poleceń) i zasad składni
służących do zapisania kodu źródłowego
6

Program komputerowy
• Program komputerowy to algorytm zapisany
w języku programowania (algorytm został
implementowany), czyli z użyciem ciągu
instrukcji z danego języka
• dwie postacie:
– kod źródłowy
– kod maszynowy (wynikowy/ binarny)
7

Program komputerowy
• Kod źródłowy – program komputerowy
zapisany w postaci zrozumiałej dla człowieka
(instrukcje jako tekst)
8

Kod źródłowy w C++ – przykład
9
Przykład kodu źródłowego w
języku programowania C++
- zadanie ze strony
http://cpp0x.pl/kursy/Kurs-
C++/Poziom-1/Operacje-
matematyczne/13

Program komputerowy (C++)
10
Przykładowe działanie programu komputerowego na podstawie kodu źródłowego ze
slajdu nr 9 - 1

Program komputerowy (C++)
11
Przykładowe działanie programu komputerowego na podstawie kodu źródłowego ze
slajdu nr 9 - 2

Program komputerowy
• Biblioteki – zapisane są w nich różne (gotowe) funkcje i
procedury do użycia w programie
• są osobnymi plikami, które mogą zostać włączone do
kodu źródłowego
• same są również zapisane w swoim kodzie źródłowym
– możliwy inny język programowania niż programu głównego
– możliwe inne prawa autorskie
• * prawna kwestia utworów połączonych
• w przykładzie na poprzednich slajdach: częścią kodu
źródłowego jest biblioteka <iostream> przez podanie
jej nagłówka
12

Program komputerowy
• Interfejs – „brama” umożliwiająca wymianę
danych między różnymi „światami”
– człowiek-maszyna (program)
– program-program
• GUI: graphical user interface – to, co
użytkownik widzi na ekranie, dzięki czemu
korzysta z funkcji programu
13

Program komputerowy
• Interfejs
• może być biblioteką (osobny plik)
• może być częścią kodu źródłowego
• opis funkcjonalności programu: co można
zrobić z danymi wyjściowymi
• „łącze” w języku prawa autorskiego
14

Program komputerowy
• Kod maszynowy (wynikowy/ binarny) –
postać kodu źródłowego przetworzona w taki
sposób, że instrukcje zostaną „zrozumiane”
przez maszynę (0 i 1)
• i w konsekwencji maszyna umożliwi
zrealizowanie funkcji zapisanych w
instrukcjach kodu źródłowego
15

Program komputerowy
• Translator (sam jest programem
komputerowym) – dokonuje przekształcenia
kodu źródłowego na kod maszynowy
• Kompilator i interpreter to rodzaje
translatorów
16

Program komputerowy
• Na potrzeby prawnego rozumienia „programu
komputerowego”, tożsame znaczenie:
• program komputerowy
• system operacyjny
• oprogramowanie
• software
• aplikacja
• uwaga na narzędzia (fizyczne) i „narzędzia”
[informatyczne]!
17

II. Prawo autorskie
rozdział VII Ustawy o prawie
autorskim i prawach pokrewnych
i Kodeks cywilny

Kodeks cywilny
• art. 56 KC: Czynność prawna wywołuje nie tylko skutki
w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z
ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych
zwyczajów.
• art. 354 KC: § 1. Dłużnik powinien wykonać
zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób
odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu
oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją
w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób
odpowiadający tym zwyczajom.
• § 2. W taki sam sposób powinien współdziałać przy
wykonaniu zobowiązania wierzyciel.
19

Dyrektywa 91/250/EWG
• Dyrektywa Rady z dnia 14 maja 1991 r. w sprawie
ochrony prawnej programów komputerowych
(91/250/EWG)
• do celów niniejszej dyrektywy pojęcie "program
komputerowy" obejmuje programy w jakiejkolwiek
formie, włącznie z programami zintegrowanymi ze
sprzętem komputerowym; pojęcie to obejmuje również
przygotowawcze prace projektowe prowadzące do
rozwoju programu komputerowego z zastrzeżeniem, że
charakter prac przygotowawczych jest taki, że program
komputerowy może korzystać z nich na późniejszym
etapie
20

Prawo autorskie
• art. 74-77^2 PrAut (rozdział VII): regulacje
szczegółowe stosowane przed innymi
postanowieniami PrAut
• brak postanowień w rozdz.VII: stosowanie
przepisów dot. utworów literackich (art. 74.1)
• brak ustawowej definicji „programu
komputerowego”
21

Prawo autorskie
• Od strony prawa autorskiego istota programu
komputerowego to kod źródłowy
• Funkcjonalności dostarczane przez program:
brak ochrony prawnoautorskiej
(komputerowej)
22

Prawo autorskie
• art. 74.2: Ochrona przyznana programowi
komputerowemu obejmuje wszystkie formy
jego wyrażenia. Idee i zasady będące
podstawą jakiegokolwiek elementu programu
komputerowego, w tym podstawą łączy, nie
podlegają ochronie.
• „łącze” = interfejs
23

C-406/10 SAS vs. World Programming
• Nie stanowią formy wyrażenia programu
(=ochronie prawnoautorskiej nie podlegają):
• funkcjonalność
• język programowania
• format plików
• przypomnienie mot. 14 Dyrektywy 91/250/EWG:
„w zakresie w jakim logika, algorytmy i języki
programowania obejmują koncepcje i zasady, te
koncepcje i zasady nie podlegają ochronie”
24

Pola eksploatacji 1
• art. 74 ust. 4. Autorskie prawa majątkowe do
programu komputerowego, z zastrzeżeniem
przepisów art. 75 ust. 2 i 3, obejmują prawo do:
• 1) trwałego lub czasowego zwielokrotnienia
programu komputerowego w całości lub w części
jakimikolwiek środkami i w jakiejkolwiek formie;
w zakresie, w którym dla wprowadzania,
wyświetlania, stosowania, przekazywania i
przechowywania programu komputerowego
niezbędne jest jego zwielokrotnienie, czynności te
wymagają zgody uprawnionego;
25

Pola eksploatacji 2
• 2) tłumaczenia, przystosowywania, zmiany
układu lub jakichkolwiek innych zmian w
programie komputerowym, z zachowaniem
praw osoby, która tych zmian dokonała;
• tzw. „modyfikacje”
• też przełożenie na inny język programowania
26

Modyfikacje: art. 2.2 vs. art. 46 PrAut
• Art. 2. 1. Opracowanie cudzego utworu, w
szczególności tłumaczenie, przeróbka, adaptacja,
jest przedmiotem prawa autorskiego bez
uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego.
• 2. Rozporządzanie i korzystanie z opracowania
zależy od zezwolenia twórcy utworu pierwotnego
(prawo zależne), chyba że autorskie prawa
majątkowe do utworu pierwotnego wygasły. W
przypadku baz danych spełniających cechy utworu
zezwolenie twórcy jest konieczne także na
sporządzenie opracowania.
27

• Art. 46 [rozdział „Przejście APM”]:
• Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, twórca
zachowuje wyłączne prawo zezwalania na
wykonywanie zależnego prawa autorskiego,
mimo że w umowie postanowiono o
przeniesieniu całości autorskich praw
majątkowych.
28

• Na potrzeby modyfikacji programu
komputerowego należy nabyć:
• 1) prawa do sporządzania opracowań [art. 2]
• 2) prawa do rozporządzania i korzystania z
opracowań (przez siebie) [art. 2]
• 3) prawa do zezwalania na sporządzanie,
rozporządzanie i korzystanie z opracowań
[art. 46]
29

30
art. 46 PrAut: zezwalanie na wykonywanie zależnego prawa autorskiego
(odrębne APM)
zezwolenie udzielone:
art. 2 PrAut
1. Sporządzenie opracowania
(program komputerowy)
2. Rozporządzanie opracowaniem
3. Korzystanie z opracowania

31
(odrębne APM)
art. 2 PrAut
Nabycie jedynie praw na podstawie art. 2 PrAut

32
(odrębne APM)
art. 2 PrAut
Zlecenie wykonania opracowania osobie trzeciej
Kto decyduje o
możliwości:
1. Korzystania z
2. Rozporządzania
-opracowaniem?
Zbywca praw z art. 2 PrAut

33
(odrębne APM)
art. 2 PrAut
Nabycie praw na podstawie art. 2 PrAut
Nabycie prawa z art. 46 PrAut

34
(odrębne APM)
art. 2 PrAut
Zlecenie wykonania opracowania osobie trzeciej
Kto decyduje o
możliwości:
1. Korzystania z
2. Rozporządzania
-opracowaniem?
d
e
c
y
z
j
a
prawo z art. 46 PrAut nabyte Nabywca praw z art. 2 i 46 PrAut

Pola eksploatacji 3
• 3) rozpowszechniania, w tym użyczenia lub
najmu, programu komputerowego lub jego kopii
• art. 6 ust. 1 pkt. 7 i 8 – definicje najmu i
użyczenia egzemplarzy utworu:
• przekazanie egzemplarzy utworu do
ograniczonego czasowo korzystania
• najem: w celu bezpośredniego lub pośredniego
uzyskania korzyści majątkowej
• użyczenie: niemające na celu bezpośredniego lub
pośredniego uzyskania korzyści majątkowej
35

Pola eksploatacji
• Uwaga! inne na kod źródłowy i maszynowy?
• Przeniesienie APM a wydanie kodu
źródłowego
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z
dnia 18 września 2014 r. I ACa 315/14
36

Wyrok SA W-wa I ACa 315/14
• Z uzasadnienia: Z żadnego z powołanych w
apelacji przepisów ustawy o prawie autorskim
i prawach pokrewnych nie wynika przede
wszystkim, aby wykonanie umowy dotyczącej
przeniesienia praw autorskich do programu
komputerowego przez jego twórcę
obejmowało także obowiązek wydania
kodów źródłowych nabywcy takich praw
• Niejasne: model SaaS?
37

Pola eksploatacji
• Nie „dzierżawa” APM
• Specyfikacja platformy technicznej, na której
ma działać program komputerowy:
– PE czy ograniczenie technologiczne?
• Wirtualne maszyny i licencje per core
38

Pola eksploatacji
• Grupy kapitałowe
• Zakres terytorialny
• Uwaga! excel i VBA vs. „zwykły” excel
– VBA: język programowania Visual Basic for
Applications
– zob. przykładowo: Złote Kursy, „Kurs Excel VBA
Część 1 : Pierwsze makro”,
https://www.youtube.com/watch?v=kujUBk5Dw-
M
39

Pola eksploatacji
• Utwór „główny” nie-program komputerowy
(np. literacki – analiza, dokumentacja)
• Potrzeba stworzenia na tej podstawie
programu komputerowego
• „komputerowe” pola eksploatacji dla utworów
zależnych?
40

SaaS
• SaaS – Software as a Service a art. 75.1 PrAut:
• Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, czynności
wymienione w art. 74 ust. 4 pkt 1 i 2 nie
wymagają zgody uprawnionego, jeżeli są
niezbędne do korzystania z programu
komputerowego zgodnie z jego
przeznaczeniem, w tym do poprawiania
błędów przez osobę, która legalnie weszła w
jego posiadanie.
41

Pracownik a program komputerowy
• art. 74 ust. 3 PrAut:
• Prawa majątkowe do programu
komputerowego stworzonego przez
pracownika w wyniku wykonywania
obowiązków ze stosunku pracy przysługują
pracodawcy, o ile umowa nie stanowi inaczej
• zasada: nabycie pierwotne APM przez
pracodawcę
42

• art. 74 ust. 3 PrAut: dotyczy tylko umowy o
pracę, a nie kontraktorów!!!
• tzw. body leasing – potrzeba kontraktowego
przeniesienia APM na podwykonawcę
wyższego szczebla
43

• art. 12 PrAut, zasady ogólne (wyłączone przy programach komputerowych):
• Art. 12. 1. Jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej,
pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania
obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie
prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i
zgodnego zamiaru stron.
• 2. Jeżeli pracodawca, w okresie dwóch lat od daty przyjęcia utworu, nie
przystąpi do rozpowszechniania utworu przeznaczonego w umowie o pracę
do rozpowszechnienia, twórca może wyznaczyć pracodawcy na piśmie
odpowiedni termin na rozpowszechnienie utworu z tym skutkiem, że po jego
bezskutecznym upływie prawa uzyskane przez pracodawcę wraz z
własnością przedmiotu, na którym utwór utrwalono, powracają do twórcy,
chyba że umowa stanowi inaczej. Strony mogą określić inny termin na
przystąpienie do rozpowszechniania utworu.
• 3. Jeżeli umowa o pracę nie stanowi inaczej, z chwilą przyjęcia utworu
pracodawca nabywa własność przedmiotu, na którym utwór utrwalono
44

• Znaczenie terminu „pracownik” w umowie dot.
praw autorskich, w kontekście dopuszczalności
korzystania z programu komputerowego
• Pierwszeństwo definicji umownej „pracownika”
• Praktyka obrotu: niepowiązane z umowę o pracę
• Osoby będące częścią struktury organizacyjnej
nabywcy APM/ licencjobiorcy lub wykonujące
pracę (usługi) na jego wewnętrzne potrzeby
(kontraktorzy)
45

Prawo autorskie – art. 75 ust. 1
• Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, czynności
wymienione w art. 74 ust. 4 pkt 1 i 2 nie
wymagają zgody uprawnionego, jeżeli są
komputerowego zgodnie z jego
przeznaczeniem, w tym do poprawiania
błędów przez osobę, która legalnie weszła w
jego posiadanie
46

• Nie wymaga zezwolenia uprawnionego:
• 1) sporządzenie kopii zapasowej, jeżeli jest to
komputerowego. Jeżeli umowa nie stanowi
inaczej, kopia ta nie może być używana
równocześnie z programem komputerowym
47

• 2) obserwowanie, badanie i testowanie
funkcjonowania programu komputerowego w
celu poznania jego idei i zasad przez osobę
posiadającą prawo korzystania z egzemplarza
programu komputerowego, jeżeli, będąc do tych
czynności upoważniona, dokonuje ona tego w
trakcie wprowadzania, wyświetlania, stosowania,
przekazywania lub przechowywania programu
komputerowego;
48

• 3) zwielokrotnianie kodu lub tłumaczenie jego formy w rozumieniu
art. 74 ust. 4 pkt 1 i 2 [pola eksploatacji], jeżeli jest to niezbędne do
uzyskania informacji koniecznych do osiągnięcia współdziałania
niezależnie stworzonego programu komputerowego z innymi
programami komputerowymi, o ile zostaną spełnione następujące
warunki:
• a) czynności te dokonywane są przez licencjobiorcę lub inną osobę
uprawnioną do korzystania z egzemplarza programu
komputerowego bądź przez inną osobę działającą na ich rzecz,
• b) informacje niezbędne do osiągnięcia współdziałania nie były
uprzednio łatwo dostępne dla osób, o których mowa pod lit. a,
• c) czynności te odnoszą się do tych części oryginalnego programu
komputerowego, które są niezbędne do osiągnięcia współdziałania
49

• 3. Informacje, o których mowa w [art. 75] ust. 2 pkt 3,
nie mogą być:
• 1) wykorzystane do innych celów niż osiągnięcie
współdziałania niezależnie stworzonego programu
komputerowego;
• 2) przekazane innym osobom, chyba że jest to
niezbędne do osiągnięcia współdziałania niezależnie
stworzonego programu komputerowego;
• 3) wykorzystane do rozwijania, wytwarzania lub
wprowadzania do obrotu programu komputerowego o
istotnie podobnej formie wyrażenia lub do innych
czynności naruszających prawa autorskie.
50

Prawo autorskie – art. 75 ust. 2 i 3
• Postanowienia umów sprzeczne z art. 75 ust. 2
i 3 są nieważne!
• art. 75 ust. 2 pkt 3 PrAut a prawa do
interfejsów przy milczącej umowie – ad casum
• przeniesienie APM: zasadniczo tak
• licencja: wątpliwe
• funkcjonalność programu!
51

Prawo autorskie – art. 77
• Art. 77. Do programów komputerowych nie stosuje się
przepisów
• art. 16 pkt 3–5 (niektóre APO)
• art. 20 (opłaty dla OZZ)
• art. 23, art. 23^1, art. 27, art. 28, art. 33^1–33^5
(dozwolony użytek osobisty)
• art. 49 ust. 2 (zakaz zmian w nabytym utworze przez
następcę prawnego bez zgody twórcy)
• art. 56 (odstąpienie/ wypowiedzenie umowy ze względu na
interesy twórcze)
• art. 60 (nadzór autorski)
• art. 62 (utwory zbiorowe)
52

Prawo autorskie – art. 77^2
• Ochrona przyznana bazom danych
spełniającym cechy utworu [chronione ustawą
o prawie autorskim] nie obejmuje programów
komputerowych używanych do sporządzenia
lub obsługi baz danych dostępnych przy
pomocy środków elektronicznych.
53

Typy umów w obrocie
• Wdrożeniowe („dostawa i wdrożenie”, „dostawa
wdrożenie i sprzedaż”)
• Serwisowe (utrzymaniowe/ konserwacyjne/
maintenance/ opieki technicznej/ wsparcia)
• Ramowe (usługi dodatkowe/ świadczenie usług
informatycznych)
• Prawonoautorskie (nabycie APM, licencje,
współwłasność)
• osobne dokumenty umów lub jeden
55

Typy umów w obrocie
• inne:
• Audyt IT
• Modernizacyjnych infrastruktury
teleinformatycznej (np. serwerownie)
• Korzystanie z appliance
• Body leasing
• NDA (umowy o poufności)
• „umowy niepozorne”
56

Dzieło vs. zlecenie
• Umowy rezultatu
• Umowy starannego działania (świadczenie
usług)
• Odstąpienie
57

Umowa wdrożeniowa
• Umowa o dzieło
• Tryby odbiorów
• Czytać załączniki!
58

Umowa serwisowa
• Umowa o świadczenie usług
• Malejące wynagrodzenie
• Wzrost wynagrodzenia przy dodatkowych
Modułach
• Aplikacje webowe służące do zgłaszania
błędów
59

Umowa ramowa
• „Regulamin” – konkretne umowy wykonawcze:
różny charakter, zasadniczo dzieło
• Usługi dodatkowe
• modyfikacje oprogramowanie
• usługi doradcze
• szkolenia
60

Wypowiedzenie/ odstąpienie
• Cały program
• Część programu (moduł)
• Część modułu (separowalna funkcjonalność)
61

Dokumentacja
• projektowa
• techniczna
• użytkowa
• oferta
• utwór vs. know-how
• prawo do modyfikacji
62

Wynagrodzenie
• Powinno wprost obejmować wszystkie pola
eksploatacji
• i licencje tymczasowe do czasu nabycia APM
• art. 64 – nabycie APM z chwilą zapłaty
• art. 64. Umowa zobowiązująca do przeniesienia
autorskich praw majątkowych przenosi na
nabywcę, z chwilą przyjęcia utworu, prawo do
wyłącznego korzystania z utworu na określonym
w umowie polu eksploatacji, chyba że
postanowiono w niej inaczej.
63

Licencje
• Licencje wieczyste vs. na czas nieoznaczony
• Art. 68. 1. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, a licencji
udzielono na czas nieoznaczony, twórca może ją
wypowiedzieć z zachowaniem terminów umownych, a
w ich braku na rok naprzód, na koniec roku
kalendarzowego.
• 2. Licencję udzieloną na okres dłuższy niż pięć lat uważa
się, po upływie tego terminu, za udzieloną na czas
nieoznaczony.
• „licencja” w znaczeniu potocznym a w znaczeniu
prawnym
• Klucze licencyjne
• Najpierw nabycie licencji, potem wdrożenie
• Licencja per core: materialny czy wirtualny
64

Dystrybutorzy
• Pełnomocnik
• Posłaniec
• Umowa na rzecz osoby trzeciej
65

Warto przeczytać
• „Analiza dobrych praktyk w zakresie realizacji umów IT, ze
szczególnym uwzględnieniem specyfiki projektów
informatycznych 7 Osi POIG”, https://www.uzp.gov.pl/baza-
wiedzy/dobre-praktyki/dobre-praktyki-w-branzy-it
• Wzorcowe klauzule w umowach IT,
https://mc.gov.pl/aktualnosci/wzorcowe-klauzule-w-
umowach-it
• Opinia prawna w sprawie możliwości i sposobu
wykorzystania metodyki Agile w projektach
informatycznych realizowanych z zastosowaniem ustawy –
Prawo zamówień publicznych, https://cppc.gov.pl/opinia-
prawna-sprawie-mozliwosci-sposobu-wykorzystania-
metodyki-agile-projektach-informatycznych-realizowanych-
zastosowaniem-ustawy-prawo-zamowien-publicznych/#
66

J.KORNAS, Prawo autorskie w umowach IT

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

Destacado

Destacado (13)

Más de joanna_kornas

Más de joanna_kornas (20)

J.KORNAS, Prawo autorskie w umowach IT