1. A paper presented at a seminar organized by Martyr’s Memorial Foundation and Friedrich Ebert Stiftung (FES) Nepal in
Bharatpur Chitwan on June 13-14, 2012
ने प ाली समाजको आधु ि नकीकरण र यु व ा
उजाा , आकोश र असनतु ि ि वयवसथापन
कशवपसाद भटटराई
े
राष र समाजको आधुिनकीकरण युवाहरको काया केत रिहआएको छ ।
मोहन दास करमचंद गाँधीको जाितभेद ििरदको दिकण अफीकी आनदोलन दे िि नेहर
, सुिाश चनद िोश , सरदार पटे ल, जयपकाश नारायण , राममनोहर लोिहयाको भारतीय
सवतंतता संगाम होस वा आिद शंकराचाया, रामकृ षण परमहं स, सवामी िववेकानंद वा
मदनमोहन मालवीयको आधयािमक वैचािरक र शैिकक आनदोलन लगायत नेपाल कै
पथम मजदर आनदोलन र २००७ शालको कांित उमेर ३० को नेटो नकाटे का वा काटदै
ू
गरे का माितका िािु,िी .पी .सुिणजी, िकसुनजी, गणेशमानजी र िगिरजा िािु र
ा
मनमोहनजी र पुषपलालजीहरले गनुभएको िथयो
ा ।
पंचायत बयवसथाको पक िवपकमा २०३६ शालमा जनमत संगहको घोषणा गराउन
सफल आनदोलनको नेततव िीस र तीस वषा ििचका युवाहरले नै गरे का िथए ।
ृ
तातकालीन नेपालमा अरले तीन जनममा गना कििन काया मोतीरामले तीस िषको
ा
उमेरमा गरे र संसारवाट िवदा पिन भए ।
संसारका महानतम िैजािनक , आिवषकारक र िचनतक हरले यही उमेरमा महानतम
उपलिबध हाँिसल गरे का छन । अझ िसकदर महान र पिथवी नारायण शाहले िीस
ं ृ
िषको उमेरमा नै िवश िवजय र नेपाल एकीकरण को नेततव गरे ।
ा ृ युवा िहादर
ु
शाहले िािु पिथवी नारायणले तीस िषा लगाएर िनमाण गरे को नेपाललाई ६ िषा क
ृ ा ै
अविधमा तेबिर िू लो िनाइिदए ।
१९८४ मा जिनमएका माक इिलयट जुकिगले २० िषको उमेरमा फस िुकको
ा े ा ा ा े
अिवषकार गरे । २४ िषको उमेरमा उनी संसारका १०० सवाई भनदा पभावशाली र
ा
1

2. धनी बयििमा दिरए । २७ िषको उमेरमा माइकोसफटको अिवषकार गरे का ििल गेटस
ा
धेरै िषा समम संसारका सिै भनदा धनी मािनस रहे ।
गत: मे मिहना को अंितम साता भिर को उमेरका ईजराइली नागिरक नादाव िेन
ा
-येहूदा ( Nadav Ben-Yehuda)ले सगरमाथा िशिरमा पुगन र ३०० िमटर मात िांकी
रहं दा र मौसम अतयंत अनुकल रहे को िित तल एउटा िोचमा एउटा मािनस लाई
ू
अचेत अवसथा मा दे िे / उि अचेत बयिि तुक आरोही यिदन इमाक (Aydin
ा ा
Irmak ) िथए । नादावले यिदनलाई आधार िशिवरमा दे िेकाले िचने पिन ।
वतमानमा ईजराइल र तुकी ििच रामो समवनध छै न तर पिन आफनो दे शमा
ा
सगरमाथाको आरोहण गने सिै भनदा कम उमेरको र संसारक सफल युवा आरोही
ै
मधये एक हुने शौभागयलाई िकिनचत नमानी नादाव यिदनको उदार को लािग झरे र
नौ घंटा समम अचेत आरोहीलाई िोकर कििन मागा हुँदै उनी आधार िशिवरमा पुगे
े
जहाँिाट उनीहरलाई हवाई उदार गिरयो
यो घटनाले जनसतर मा ईजराइल र तुकी ििच जनसतरमा रामो समवनध िनमाण गना
ा
िू लो मदत पुऱयायो ।
सन २००३ मा इराकमा अमेिरकी सेनाको एउटा सानो टु कडीको नेततव गिररहे का युवा
ृ
ले. क . िकस हुगहे सले युद रणनीित मा एउटा नया ईितहांस िनमाण गरे ।
ा
आ-आफनो पिरवेशिाट मानव समाजको आधुिनकीकरणका कही योगदानहरको सानो
े
झलक मािथ उललेि गिरयो ।
उपरोि सिै घटनाहर समाजको आधुिनकीकरणका महायाताका कदम हर िथए ।
समाजको आधुिनकीकरण कनै जाद ू, ितलसम र संयोग होइन । यो दिि,
ु
दशन,लकय र सफल कायकमहरको पिरणाम हो । अझ मूखय करो युवाहरको सपना,
ा ा ु
उजाा, कमता, आकोश र असनतुिि वयवसथापन हो ।
पथमत युवा भनेको कनै उमेर समूहका मािनस हुनुमात होइन उजाा हो , ििशास हो
ु
, उतपादनशीलता हो, सवािभमान र िनमाण संसकृ ित हो , पिरवतन गने उतकट चाहना र
ा ा
तयसलाई बयिसथापन गने शिि , संयम र कशलता र आतमििशास हो ।
ु
2

3. तयसैले आधुिनक िवशको सवैभनदा िू लो चुनौित नै युवा उजाा,साहश र आकांकाको
कशल वयवसथापन र नेततवनै हो । उनीहरलाई आफनो र मुलुकको भिवषयपित
ु ृ
आशसत र िवशसत वनाउनु हो । यसो हुन नसकरै मुलुकहर िनरनतर असथीर र जजर
े ा
हुँदै असफल राष विनरहे का छन ।
आज नेपाली समाजलाई चारै ितरिाट गाँजदै लगेको िहं सा, अराजकता जातीय तथा
सामपदाियक उतेजना, िैरभाव र अपरािधकरण पिन यही युवा िनराशा, असनतोष र
आकोशको पिरणाम हो । यसको अनैितक शोषण र दोहन गने दलीय राजनीितक
अभयासमािथ ततकाल िवराम िदने इचछाशिि र सामथय नदे िाउने हो भने नेपालले
आपूm लाई सभय समाजको सदसय राष दािी गने सिै अिधकार सवतः गुमाउने िसथित
िवकास हुँदैछ ।
नेपाल मूलतः युवाहरको दे श हो । दे शको आधा जनसंखया १६–४० वष ा उमेर समूहका
भएको िताइनछ । यो जनसंखया राषको मेरदणड हो । शिि र समिदको अजस सोत
ृ
हो । सिैभनदा उतपादक उमेर समूह हो । यो समूहमा रामो राजनीितक, सामािजक,
शैिकक र आिथक लगानी गन ा सिकयो भने मात राष िाँचछ र आफना िवकास र
ा
समिदका साझा संकलपहर पाप गने सामथय ा
ृ राखदछ । िहजोका िदनमा यूरोप र
अमेिरकाका उपलिबधका करा मात होइन पूवी एिशया, दिकण पूवी एिशया, भारत र
ु
चीनले आज पाप गिररहे का उपलिबधहर युवाहरको िशका र रोजगारीका अवसर
िनमाणमा गिरएको लगानीक पिरणाम हो । युवाहरलाई पिरचालन गनमा उनीहरलाई
ा ै ा
राजनीित, अथतनत र सामािजक जीवनमा सशि भूिमका िनवाह गनमा पाप सहयोग,
ा ा ा
समथन र पेरणाक िलमा राष र समाजहर उिे का छन । पगित गरे का छन ।
ा ै
िवकिसत राषहरको उपलिबध यु व ा योगदानको पितफल
िवकिसत राषहरको आजको उपलिबध युवाहरक योगदानको पितफल हो । तयितमात
ै
होइन संसारका सिै महतवपूण ा राजनीितक पिरवतनहरका पछािड पिन युवाहरको
ा
िविशि र िनणायक भूिमका रहे को छ । अमेिरका र भारतको सवतनतता संगामदे िि
ा
िलएर दिकण अिफकाको रङगभेद िवरदको आनदोलन समममा ती दे शका युवाहरको
3

4. शिि, उतसाह, पेरणा र ििलदानी चेतनाको उतकृ ि पदशन भएको छ । नेपालको िव.सं.
ा
१९८५ को पचणड गोिाको आनदोलनदे िि २०६२–०६३ को आनदोलनसमम नेपाली
ा
युवाहरले गरे को ििलदान आफमा िविशि छ ।
ै
आज लणडन, पेिरस, वोन वा वािसंगटनका उदोगपित, वयापारी, राजनीितज वा
अथशासीहरमा एउटा गमभीर िचनता अिभवयि हुन थालेको छ । चीन संसारको
ा
सवैभनदा िू लो वसतु उतपादक दे श िनेको छ । सो समिनधी सिै रोजगारीहर
िचिनयाहरको पोलटामा गएका छन ् । दिनयाभिरको
ु सेवा िजार र वयवसाय
भारतीयहरको विलयो िनयनतणमा रहे को छ
। यहाँसमम िक भारतका कही िवदाथीहरले चलाएको एउटा नेटविकङ कमपनीले
े ा
मातै आगामी दश वषमा ६ हजार पिरयोजनाहर संचालन गने र दश लाि रोजगारी
ा
िनमाण गने लकय रािेको छ । यो कनै अपवाद होइन िुला अथतनत, पजातनत र
ा ु ा
आधुिनक िशका र पिविधमा पहुँच भएका भारतीय युवा पुसताको आपूm, समाज र
राषपितको पितिदताको एउटा पितिनिध उदाहरण मात हो । संसारमा सिैभनदा िढी
संखयामा दक वैजािनक र पािविधक जनशिि उतपादक दे शको रपमा पिन भारत
सुसथािपत भै सकको छ । आज यूरोप, अमेिरकाका वयवसाियक र नीित िनमाता केतको
े ा
िचनता आफना युवा पुसताको भिवषयको सुरका रहे को छ । तयसको लािग उनीहर नयाँ
आिथक केतहरको िवकास र उचच सतरीय िवजान तथा पिविधको िशकालाई आम
ा
िवदाथीको पहुँचमा पु¥याउन िू लो पाथिमकताका साथ लािगपरे का छन ् । असटे िलया र
कयानाडाले योगय र सकम जनशिि उतपादन गन ा मात होइन तयसता जनशिि लाई
आफनो दे शमा आकिषत गना पवेशाजा िनयमलाई पिन अतयंत लिचलो िनाएका छन ।
ा
ने प ाली यु व ाहरको पीडा र िववसता
संसारमा थोरै समयमा सिैभनदा िढी उपलिबध समेटन सफल राषहरको िीचमा
नेपाल रहे को छ । तर ऊसँग कनै उपलिबध छै न । उसले आफना युवाहरमा
ु
सवािभमान र गववोध गराउन सकको छै न । ऊसँग िनषेध छ । असवीकृ ित छ । िहं सा
ा े
र अराजकता छ । नेपालले िवकृ ित र िवसङगितको पितिनिधको रपमा िलने गरे को
िवहारले नेपाल भनदा तेववर वढी आिथक विदको नेततव गिररहे को छ
ा ृ ृ ।
4

5. माओवादीमा पवेश गने र िहं सामा संलगन हुने अवसथा पिन िनराशा र आकोशकै
पिरणाम िथयो । आज मधेश र पूवी पहाडमा फिलएका सैनय दसता हुन वा वा अनय
ै
राजनीितक दलहरका अधभूिमगत र अधसैनय दलका युवा लडाकहरमा दे ििने
ा ा ु
अितवािदता यो वा तयो रपमा उनीहरिभत रहे को िनराशा र आकोशक अिभवयिि हो ।
ै
मुलुकमा वयाप िहं सा, दणडिहनता, भिाचार, राजनीितक अवसरवािदता, िदशाहीनता तथा
िवचार शूनयता युवा िनराशा, िहं शा र आकोशको ऊजा ा र कारक हो । एकाध िनदक र
ु
कही दजन िेराजगार युवाहरिाट शुर भएको िवदोहिाट उिे को माओवादी संगिन आज
े ा
दे शको सिैभनदा िू लो दल िननु राजनीितक िवचार र िवशासको कारणले होइन
युवाहरमा वयाप िनराशा, कणिा र आकोशक योगदान हो । माओवादी दे िािसकीिाट
ु ै
आज त दे शको िहुसंखयक युवा समुदाय घोिषत वा अघोिषत रपमा िहं शावादी सोच र
संसकृ ितमा पवेश गिरसकको छ । या पलायन भएर गइसकको छ ।
े े
नेपाली युवाहरको यो िसथितका पित सिै पकिाट िजममेवार र िववेकपूणा समाधान
िदन सिकएन भने माओवादी िवदोह लामो कमको एउटा पसथान िवनदको रपमा मात
ु
इितहासमा अंिकत हुनेछ । रामो िशका र रोजगारीको अभाव तथा युवावसथाको
अनतयसमम आइपुगदा पिन िािुआमा क आयमा भरपनु ा पने र घर–पिरवारपितको
ै
आिथक दाियतव िनवाहमा पिछ रहनुको िाधयताले उनीहरको आतमसममानमा आउने
ा ा
कितलाई उनीहर गुणडागदी, सामािजक र राजनीितक अपराधमा संलगन भएर पूित ा गने
मानिसकतामा दे ििनछन ् । कनै पेशा वा िजममेवारी नपाउनु र निदनु भनेको
ु
उनीहरलाई पिरवार, समाज र राष पित गैर िजममेवार हुनिदनु र िनाउनु हो ।
यु व ा जनसखया अशािनत , असथीरता र यु द
युवा उजालाई उपयोग र पिरचालन गने उपयुि कायकम िवकास तथा संचालन गना
ा ा
नसकने हो भने युवा जनसखयाको िू लो अनुपात आफमा अशािनत, असथीरता र युदको
ै
पवल कारण वनन पुगछन । पुगेकाछन । एउटा अधययनले िताए अनुसार १९७० दे िि
१९९९ समम संसारभिरका आनतिरक युद र िवदोह गसत मुलुकको ६० पितशत
जनसंखया ३५ वषभनदा कम उमेरका िथए । आजको िमितमा आनतिरक युद र
ा
5

6. अशािनत भोिगरहे का ६७ दे शमधये ६० दे श युवाहरक संखयाको िू लो अनुपातका कारण
ै
तनाव, युद र िहं शा िेहोिररहे को छ ।
करा आजको मात होइन, इितहासकारहरका अनुसार जि दे शको जनसंखयामा
ु
युवाहरको अनुपात िढी हुनछ र उनीहरलाई असनतुि िनाइनछ, उनीहरको भावनाको
सममान हुँदैन दे शले िू लािू ला रिपात र िवदोह िेहोन ा पुगदछ । तयित मात होइन
पिहलो र दोसो िवशयुद पमुि कारण िालकन केतको िू लो युवा जनसंखया िथयो ।
चीनमािथको जापानी आकमण र सतरी असीको दशकमा दिकण अमेिरकी दे शहरमा
भएको कमयुिनि आनदोलन र छापामार गितिविधको कारण पिन तयहाँको िू लो युवा
जनसंखया िथयो ।
पपुलेशन एकसन इनटरनेसनल नामक संसथाको अधययन अनुसार अिफकाको
तललो सहारा केत, दिकण एिशया, मधय पूव ा र पशानत केतका ६२ वटा दे शहरको
जनसंखयाको दई ितहाई तीस वषा मुिनका छन ् । ६ पितशत मातै ६० वषा मािथका छन ्
ु
। तयसैले ती मुलुक अिसथर अशानत र युद गसत छन ् । युवा जनसंखयाको िू लो विद
ृ
िनेको िसाइ–सराइमा पिन िू लो विद हो । यसिाट शहर र िसतीहरको जातीय वा
ृ
सामुदाियक रचनामा पिन पिरवतन आउन थालदछ । पिरणामसवरप एकाितर जातीय
ा
दनदमा विद हुनछ भने अकोितर िवकासोनमुि दे शका भौितक पूवाधारहर, पाकृ ितक
ृ ा
साधन र सोत तथा अवसरहर मािथको थप दिािले समाजमा िहं सा र अशािनत िढाउन
पुगदछ । िशिकत िेरोजगारीलाई िढाउँ छ । सरकार र सथािपत राजनीितक दलहरका
पित पिन उनीहरमा िवतषणा िढाउँ छ । उनीहरलाई राजनीितक िहं शा र गुणडागदीमा
ृ
उपयोग गिरने पिल समभावनाहर ििद हुनुका साथै सामािजक अपराध समूह र
ृ
संगिनहर पिन िढदै जानछन ् ।
हामीहरको सनदभमा त सवयं राजनीितक दलहर र ितनको राजनीितक नेततवले
ा ृ
युवाहरमा रहे को दे शभििको भावना, पिरवतनपितको तीव उतकणिा, पितिदता, आिथक
ा ा
िवकास र समिदमा उनीहरिभत रहे को शिि र ऊजाको नेततव गना नसकका मात है नन
ृ ा ृ े
, युवाहरका अननत कमता र उजालाई राजनीितक घात–पितघात र अनतत राजनीितको
ा
6

7. अपरािधकरणमा उपयोग गने, दणडिहनता िवकास गनमा पोतसाहन गने र भिाचारमा
ा
उनीहरलाई िलप गराउने पवित पिन वयापक रपमा गिरहे को दे िियो । मुलुकका
ृ
युवाहरले िवचार, िवशास र िनषाको नेततव पाएनन ् । उनीहरका कणिा, आकोश, सवाथा
ृ ु
र संकीणताले मात नेततव पायो । मुलुकको समग िवकासको नीित भएन । मुलुकको
ा ृ
लािग असल नीितले पिन नेततव पाएन । मुलुकको अमूलय साधन र शििको रपमा
ृ
रहे का युवाहर कणिा, आकोश, अपमान र ितरसकार भोगन मात अिभसप भए । युवा
ु
लिकत कनै पभावकारी कायकमहर िवकास गिरएनन ् । युवाहर नीित र नेततवको
ु ा ृ
कनदमा रहे नन ् । राजनीितक सतासवाथका साधन मात उनीहर भए ।
े ा
समाधान क त ?
े
पोिलस मूलका एक अमेिरकी िवज आदम पेजेवोसकीका अनुसार पजातनतको जीवन
आम जनताको आय सतरमा िनभर गदा छ ।
ा १००० डलर भनदा कम पितबयिि आय
भएका कनै पिन दे शमा पजातनतको असफलताको संभािना अतयिधक हुनछ , १००१
ु
दे िि ३००० डलर समम पितबयिि आय भएका दे शमा पजातनतको सथीरता झंडै तीन
गुणा जयादा हुनछ र ६०५५ डलर भनदा मािथ आय भएका कनै पिन दे शमा पजातनत
ु
असफल भएक छै न । अिहले समम संसार का ७० दे शमा पजातनत असफल भै
ै
सकको छ तर ३७ िवकिसत दे शमा पजातनत असफल भएक छै न ।
े ै
तयसैले नेपाल जसतो दे शमा आधुिनकीकरण भनेको पजातािनतक आनदोलनको साथै
आिथक िवकाशको आधुिनकीकरण आनदोलन
ा हो अिन सामािजक नयाय , समानता
र सामािजक सदभाव र एकताको आनदोलन पिन हो ।
पिरवतन गाहो होइन गाहो पिरवतनको इचछा शिि िनमाण गना हो , तयसलाई कायरप
ा ा ा ा
िदन हो . तर तयसतो इचछा शिि को िनमाण सिजला पयाशिाट आरमभ गना सिकनछ
ा
। हामो विरपरी भईरहे का रामा कराहरलाई रामो र नरामो कराहरलाई नरामो भनन
ु ु
थालने ििितक समाजमा रामोको पकमा जनमत िनमाण हुन थालदछ ।
ै ा रामा र असल
मािनस पोतसािहत हुनछन रामो िािलयो हुदै जानछ । तयसले पिरवतनको पकमा
ा
इचछाशिि िनमाण गदा छ ।
ा
7

8. सिैभनदा मुखय करा युवाहरका लािग गुणसतरीय िशका र रोजगारीका वयापक
ु
अवसरहर िनमाण गनु ा र िनजी केतलाई तयसता अवसरहर िनमाण गन ा सहयोग,
ा ा
समथन र पोतसाहन पदान गनुा हो ।
ा
युवाहरमा आतमिवशास र आतमसममानको भावना जगाउनु जररी हो । यसको
लािग उनीहरलाई आफनो समाज र राषपित गौरवािनवत िनाउनु र आपू m लाई पिरवार,
राष र समाजको िजममेवार सदसयको रपमा सथािपत हुन वयापक सतरमा वयिि–वयिि
र समूह–समूहलाई लिकत गरी कायकम सञचालन गिरनुपदा छ । सामािजक सुरकाको
ा
ििलयो सञजालिभत नसेिमिटयुञजेल उनीहरमा िनमाण हुने असुरकाको अनुभूितले
ा
युवाहरमा कणिा, िनराशा र आकोश मात िनमाण गदाछ ।
ु ा
राजय र समाजले युवाहरका लािग सशि राजनीितक, सामािजक र सांसकृ ितक
भूिमका र मूलय पणाली िवकास गनु ा पदा छ । उनीहरका डर, तास, िचनता र आशंकका
साथै िववेक र िवशासलाई समिोधन गने सामािजक, शैिकक र राजनीितक संयनतहर
िवकास गिरनुपदा छ । दणडहीनतालाई पभावकारी रपमा अनत गिरएन र कानूनको
शासनलाई सिै सथान र समयमा सथापना गन ा सिकएन भने युवाहरमा यसको
सिैभनदा नकारातमक असर पना जानछ ।
युवाहरका ऊजाा र शििलाई रचनातमक पवाह िदन सिकयो भने, उनीहरलाई पयाप
ा
पोतसाहन र अिभपेरणा पदान गन ा सिकयो भने उनीहरमा िवकास हुन सकने
अनुशासनहीनता, आकोश र असनतोषका नकारातमक चेतनाका िवरद ििलयो सामािजक
दिाि समूहहर िविभनन सतरमा सथापना गनमा सफलता पाप हुनछ । राजनीितक
ा
दलहरका सतरमा पिन तयसता संरचनाहर िवकास गरी सरकार र राजनीितक
दलहरलाई एउटा ििलयो नैितक संगिनको रपमा िवकास गरे र मात युवाहरमा पाइने
िनराशा, आकोश र असनतोषलाई समन गन ा सिकनछ । युवा किनदत पिरवार तथा
े
पजनन ् सवासथय र सुरका कायकमहरले जनसंखयाको असनतुिलत विदलाई िनयनतण
ा ृ
गना सिकनछ ।
8

9. तयसैगरी िालिािलकाको सवासथय सुरकाका लािग िहत कायकमहर सञचालन
ृ ा
गरे र जिनमएका हरे क िालिािलकाको जीवन सुरिकत र सुिनिित िनाउन सिकएमा
युवाहरमा िढी सनतान जनमाउने पवितको
ृ अनतय मै पिरवार र राजयमािथ
िालिािलकाको पालन, पोषण, िशका र िदकाको दिाि कम हुने मात होइन उनीहरलाई
गुणसतरीय जीवनको अवसर समेत उपलबध हुनेछ ।
उपरोि सिै कराहरको कशल समपादन गन ा र सोको नेततव गन ा पिन अतयनत
ु ु ृ
उतरदायी र पभावकारी राजय र अनय समिद संसथा र संरचनाहर िवकास गिरनुपदा छ
। कमजोर राजय र संसथाहर सिै नागिरक पीडा र असुरकाको घर हो भनने करा िुझन
ु
र िुझाउन सिकयो भने यो गाहो काम होइन ।
यसतो राजय र राजय संसथाहर माफत मुलुकमा राजनीितक िसथरता कायम गने,
ा
नागिरक सुरका सुिनिित गने, राजनीितक, सामािजक र आिथक सुधारका कायकमहर
ा ा
सञचालन गने र यी सिै संसथा र ितनको काय ा पणालीमा युवाहरलाई िजममेवार
भूिमका पदान गन ा सिकएमा र उनीहरलाई आफना गुनासा र समसयाहर राखे र
समाधान िदने सकम संयनतहर िनमाण गना सफल भइएमा मात हामीमा हामा युवाहर
ा
माफत िनमाण िवकास र समिदको महाशिि पाप हुनेछ ।
ा ा ृ
शु र कहाँ ि ाट गने ? सकारातमक सोच रामो कर ाको सं ग िनिाट गने
ु
सिै भनदा मुखय करा युवाहरमा हुनै पने सकारातमक सोच हो । तयसतो सोच जसले
ु
युवाहरलाई रामोलाई रामो र नरामोलाई नरामो भनन सकने िनाउछ । रामोलाई रामो
भनन थालने ििितक रामोले पोतसाहन पाऊछ , रामो ििलयो हुन थालदछ ।, रामो फलन
ै ं ु
र फिकन र सुवास छना थालदछ ।
अिन नरामोलाई नरामो भनन थािलयो भने नरामो िुिमचन थालदछ , कमजोर हुन
थालदछ ।
एउटा करा रामोलाई रामो भननु पदा छ, मलजल गनु ा पदा छ िंगैचाको फल जसतै, नत
ु ू
झारले जसतै नरामोले सिै रामो करालाई िाई िदनछ ।
ु
9

10. तयसैले समाज र राजयको आधुिनकीकरण भनेको भनेको रामा र असल मिनशारलाई
िहत राषीय लकहरको पािपका लािग संगिित गनुा हो , उिनहरको संजाल िनाउनु हो ,
ृ
असल मािनसहरको मौन संसकृ ित लई तोडनु , उनीहरलाई राष र समाजका वहत
ृ
लकको पकमा िनधकक भएर िोलने , िहस गने , संजालमा काम गने गिरएमा खराि
ा
मािनस , उिनहरको संजाल र खराि सामािजक र राजिनितक बयिहार िनसतेज हुदै
जानछ र हामी रामो समाज , रामो अथतनत र रामो राजनीती पाप गना सकछौ ।
ा
तयसैले तपाई युवाहरलाई भोलीको सुनदर संसार चािहनछ भने रामोलाई रामो भनेर ,
जो सुकले गरे को रामो कामको पशंसा गरे र रामो रोपनुस, रामो फलाउनुस, सुनदर
ै
भिवषय पाप गनुस । रामोले तपाईिाट सेवा पाएन, संरकण पाएन भने तपाईको भिवषय
ा
अंधकारमय छ ।
शुर आफिाट गनुस, कसैलाई नपिनुस । तयो शुर भनेको रामा िवचार , रामा काम र
ै ा ा
रामा संसकार िोज गने, संकलन गने संरकण गने, रामा संसथा िनाउने, ितनमा काम
गने, रामा िवचार, काम र संसथाहरलाई जोडदै लैजाने, जो सुकको रामो िवचार र रामा
ै
मानछे को पकमा लडने, ितनको संरकण गने रामा कराहरको माग गने, संघषा गने हो ।
ु
तयसैले भिनएको पिन छ –
न हसते यशिी मादाय दे व ा रकिनत साधकम ।
यं तु रकतु िमकिनत सु िु ध याम योजयिनत ताम ।।
भगवानले मािनसलाई आफनो रकाको लािग हातमा लटिी िदएर त पिाउनु भएन तर
तयसको लािग पयाप िुिद चाँही िदनु भएको छ ।
ा
र अनतय मा गीताको यो शोक
कमा ण ये वािधकारसते मा फले षु कदाचन ।
मा कमा फल हे तु भूा म ाा ते सं ग ोसतव कमा ि ण ।। २/४७
िसधय िसदयो : समो भू त वा समतवं योग उचयते । २ / ४८
10

11. भनन िोजेको कमा गिररहने कमफलको अपेका नगने,कतबय मानेर समिपत भएर कमा
ा ा ा
गिररहने पाप उपलिबधको जस निोजने हो भने, सफलता र असफलतालाई समान
भावले हे ना सकने, गहण गना सकने , मितने र आितने नभई धैया धारण गना सकने हो
भने, मािनसको उजाा र कमता सीमाहीन र अंतहीन हुन पुगछ । उसका लािग संसारमा
असंभव कही िाँकी नै रहदै न । उसको सुकमको फल िोसने तागत संसारमा कसै संग
े ा
हुँदैन । आफ पोलटामा िसन आई पुगछ ।
ै भगवान आफ उसको ढोकामा उसलाई
ै
उसको हक पदान गना आउनु हुनछ । शी कृ षणले अजुनलाई भननु भएको यित हो ।
ा
युवाहरक लािग शीकृ षणले भननु भएको हो, युवा अजुन तपाईहरक पितिनिध पात िथए
ै ा ै
।
अंतमा समाजको आधुिनकीकरण भनेको िशकामा, िवचारमा, कायमा, संसकारमा, शीप र
ा
कौशलमा, अिन मािनस -मािनस वीचको समवनधमा, मािनस र संसथा , मािनस संसथा
र राजय वीचको समवनधमा आधुिनकीकरण हो। हामो समसया र असफलता यहीं
कहीं छ र यो छटटै अधयनको पाटो भएकोले यहाँ िवसतारमा चचाा गिरएको छै न ।
ु
धनयवाद
kpbnepal@gmail.com
MODERNIZATION OF NEPALI SOCIETY AND MANAGEMENT OF YOUTH UNREST AND
RESENTMENT
11