2. Espazo natural que forma parte do LIC “Ancares-Courel, que engloba a serra do Courel, e outros macizos montañosos periféricos: serras do Piornal e Rañadoiro, ao norte; Oribio, Lóuzara e A Trapa, ao oeste; e Biduedo, Os Cabalos e Cereixido, ao sur. Val de Visuña-Formigueiros
3. CONCELLOS: As Nogais, Pedrafita do Cebreiro, Folgoso do Courel, Samos, Triacastela, O Incio, A Pobra do Brollón, Quiroga e Ribas de Sil. PROTECCIÓN: Forma parte do LIC-ZEPVN “Ancares Courel” Puntos de Interese Xeolóxico (Instituto Xeolóxico e Mineiro de España): Pregamento de Campodola, Estrutura na cuarcita armoricana do val do Soldón. O COUREL OS ANCARES
4. O relevo é abrupto con montañas pregadas, moi fracturadas e con numerosas fallas, gorxas profundas e pendentes fortes. Destaca polas súas formacións xeolóxicas, -morrenas glaciares terminais e bloques erráticos, e numerosas covas calcárias- e a riqueza da súa flora e fauna, unha das máis completas e diversas de Galicia, porque a súa situación na fronteira entre a rexión eurosiberiana e a mediterránea, unido ás diferentes altitudes e á diversidade dos substratos rochosos fai que se multipliquen as posibilidades de establecemento para as especies máis diversas.
6. SERRA DO COUREL Orientada en dirección NE-SO. Está limitada ao sur polo val do Sil, ao oeste polo río Lor, e polo leste polos vales do Quiroga e O Selmo. É unha cadea de montañas pregadas, moi fracturadas e con numerosas fallas (destacan as de dirección nordeste polas que circula o Lor). As rochas máis comúns son as lousas e xistos, e, en menor cantidade cuarcitas, areíscas e calcarias. ALTURAS PRINCIPAIS: Formigueiros (1.643 m) Pía Paxaro (1.619 m) Pico do Boi (1.178 m)
10. A serra do Courel conserva exemplos de morfoloxía glaciar: o circo da lagoa da Lucenza, cordóns morrénicos e outros vestixios nos vales da Seara, Vieiros e Visuña (Folgoso do Courel). Val de Visuña
12. Lagoa de Lucenza. Instalada nun antigo circo glaciar e moi colmatada polos sedimentos.
13. Sinclinal do Courel, o maior pregamento tombado que pode observarse na península Ibérica, desenvolvido sobre cuarcita armoricana. Visible entre as aldeas de Campodola e Leixazós
14. SERRA DO RAÑADOIRO Situada entre As Nogais e Pedrafita do Cebreiro, con orientación NO-SE. Na vertente sur nace o río Lóuzara que vai cara ao Courel a xuntarse co Lor.. ALTURAS PRINCIPAIS: Muralla (1.480 m)
15. Vista xeral do Cebreiro. Está situado a nas estribacións da serra do Rañadoiro 1.300 m de altura, entre os montes Pozo de Area (1.394 m) e o Chan da Poza (1.402). É unha zona de transición entre as serras de Ancares e O Courel.
16. SERRA DO ORIBIO Esténdese en dirección E-SO en terreos de Samos e Triacastela, limitada ao norte polo val do río Sarria e ao sur polo Lóuzara. Na vertente oeste nacen varios afluentes do río Sarria ou Oribio e na leste afluentes do Lóuzara. ALTURAS PRINCIPAIS: Oribio (1.447 m)
19. MONTES DE LÓUZARA Esténdense con direción NE-SO, rodeados polo norte e oeste polo río do Lóuzara e polo leste e sur polo Lor. Forma o límite oeste da cunca do río Sil. ALTURAS PRINCIPAIS: A Escrita (1.460 m)
20. Alto do Monteiro (1.142 m). Polo alto da aba sur discorre a estrada de Seceda a Folgoso e Seoane.
22. SERRA DA TRAPA Serra de perfís suaves cara ao norte e abruptos cara ao sur, no val do Lóuzara. Situada entre O Courel, O Incio, Samos e A Pobra de Brollón, con orientación NO-SE. Tivo gran actividade de minería de ferro Vista xeral da cara sur da serra da Trapa (Pena Redonda) ALTURAS PRINCIPAIS: Legua (1.301 m)
23. No cume da Pena dos Catro Cabaleiros coínciden os concellos do Courel, Pobra de Brollón, O Incio e Samos. Conta a tradición que nela se reunían unha vez no ano os alcaldes dos catro concellos.
24. SERRA DO BIRDUEDO Esténdese ao leste do río Lor con dirección NE-SO. Canón do Lor, entre Vilar e Froxán ALTURAS PRINCIPAIS: Os Conventos (1.136 m)
26. SERRA DOS CABALOS Serra con dirección NE-SO, situada nos límites entre Galicia e León. Está formada por lousas, granitos, areíscas, cuacitas e calcárias. Polo norte, o leste e o sur está rodeada polo Selmo e os seus afluentes e polo oeste o curso alto do Soldón. Vista norte da serra dos Cabalos, co Montouto no centro. No primeiro plano o val da Seara. No Montouto conflúen as provincias de Ourense, Lugo e León ALTURAS PRINCIPAIS: Montouto (1.524 m)
27. Val do Soldón, sobre cuarcita armoricana, continuación cara ao leste do gran sinclinal de Campodola, onde se observan espectaculares pregamentos de arrastre.
28. SERRA DO CABREIRO Prolongación da serra dos Cabalos cara ao suroeste entre os ríos Soldón e Vilarmel. Dos seus cumes baixan varios regos afluentes do Soldón. ALTURAS PRINCIPAIS: O Cabreiro (1.388 m)
29. SERRA DE CEREIXIDO Macizo situado entre Quiroga e A Rúa, limitada polo norte polo río de Barreiros, polo oeste, polo Soldón e polo sur o val do Sil e a depresión de Valdeorras ao sur. Está formada por lousas, granitos, cuacitas e calcárias. ALTURAS PRINCIPAIS: Lagoa Grande (1.246 m)
30. OS RÍOS Coa excepción do río Sarria, que, procedente da serra do Oribio, desauga na conca do Miño, todos os cursos fluviais do Courel pertencen á conca do Sil, destacando o Lor, co seu afluente o Lóuzara, así como o Selmo, o Quiroga e o Soldón, que drenan a parte sur e leste da serra. Teñen percorridos con fortes desniveis onde abondan os cavorcos, os rápidos e as pincheiras.
31. O Sil en Augasmestas no encontro co Lor. RÍO SIL Percorre o espazo polo sur e recolle varios afluentes que baixan das serras.
32. RÍO LOR Nace no Cebreiro (Pedrafita do Cebreiro) e ten como cabeceiras os regatos Fontor, Fonte Grande e Brañuelas. Despois un percorrido de 50 km por terreos do Courel xúntase co Sil en Augasmestas (Castro) entre Quiroga e Pobra do Brollón. Afluentes pola dereita: Parada, Folgoso, Vilamor Afluentes pola esquerda: Loureiro e Lóuzara. O Lor ao pouco do seu nacemento
46. Pincheira de Rixio, nun afluente do Lor en Vilamor. Pincheira en Folgoso, nun afluente do Lor.
47. RÍO QUIROGA Nace na confluencia dos regatos Pacios e Vilardebacín en Bustelo de Fisteus (Quiroga). Percorre terras do concello de Quiroga e desemboca no Sil preto da capital municipal.
48. Pincheira da Pedriña na Cruz de Outeiro. Pincheira en Bustelo, nun afluente do Quiroga.
50. RÍO SOLDÓN Nace en A Seara (O Courel). Percorre terras dos concellos de O Courel e Quiroga e desemboca no Sil en Paradaseca. Afluentes: regos de Montouto, Ferreiro, Vilarmel, Barreiros e Fiais.
67. RÍO SARRIA Nace no Oribio e fai de linde do espazo entre Triacastela e Samos. Canón do Sarria no seu nacemento na serra do Oribio
68. FLORA O Courel acolle algunhas das formacións boscosas máis singulares de Galicia, como son a devesa da Rogueira ou a serie de bosques de Romeor a Zanfoga. Están representadas 750 especies vexetais, o 60% das que hai en Galicia, entre elas numerosas plantas únicas ou raras.
69. FORMACIÓNS VEXETAIS MÁIS CARACTERÍSTICAS DO COUREL: -Devesas, nas ladeiras moi húmidas, cubertas pola neve no inverno, cun estrato arbóreo de especies caducifolias: carballos, faias, acivros, abelairas, carbas -Aciñeirais, ligados aos terreos calcarios de ladeiras orientadas ao Sur. -Soutos -Bosques de ribeira: ameneiros, capudres, pradairos... -Mato, no que predominan as queirugas e as carqueixas. -Reboleiras, nas zonas umbrías, bosques de cerquiños mesturados con algún carballo e o híbrido de ambos Pradeira de montaña con orquídeas
70. Devesa da Rogueira É a devesa máis extensa e famosa de Galicia. Por riba dos 1.000 m hai faias acompañadas de acivros e teixos. Foi declarada recentemente polo Fondo Mundial para a Natureza como unha das seis áreas de bosque autóctono máis importantes da Península Ibérica. Xunto co bosque de Albergária, no Geres portugués é o faial máis occidental de Europa.
72. Faial de Liñares . Situado na empinada ladeira do alto do Penedo, sobre rochas calcarias. O bosque complétano acivros, bidueiros e capudres.
73. Devesa de Zanfoga . Situada na vertente norte de Pena Cerveira ao Sur de Zanfoga, nas proximidades de Rubiais. Está formada principalmente por cerquiños, bidueiros, abelairas e carballos.
75. Devesa de Riocereixa . Na vertente norte do Pico Faro. Hai faias mesturadas con carballos, acivros e teixos.
76. Devesa de Fonteformosa . Contén o faial máis puro de Galicia formado por árbores de gran altura sen apenas mato. Está rodeado por piornos, bidueiros e cerquiños..
77. Aciñeiral de Mercurín Aciñeiras (Quercus ilex subsp. Ballota) : aparecen por baixo dos 800 metros, nos afloramentos calcarios
78. Souto de Paderne Castiñeiro ( Castanea sativa ). Nas proximidades das áreas habitadas os soutos substitúen ao bosque. A utilidade mixta do castiñeiro favoreceu a súa propagación.
100. Soldaconsolda (Polygonatum verticillatum). Especie rizomatosa da que xorden talos aéreos que desaparecen no outono. So está presente nas Serras Orientais. Herba do pobre ( Clematis vitalba) .
101. Herba do gando ( Helleborus foetidus ) Amorodos ( Fragaria vesca ). Atópanse habitualmente nos límites do bosque, en zonas húmidas.
107. Orquídeas. No Courel atópase unha gran variedade. Ophrys ustulata (única cita en Galicia). Dactylorhiza sambucina Orchis macula Orchis italica
108. Fento lingua de cervo ( Phyllitis scolopendrium ). Aparece en lugares sombrizos á beira das correntes de auga. No Courel atópase unha das variedades de fentos máis ricas de Galicia.
111. FAUNA Hai unha gran divesidade de especies pouco comúns noutras zonas, en especial grandes mamíferos, aves de rapina e de bosque, réptis e insectos, con presenza de varios endemismos. Charrela ( Perdix perdix ) Corzo ( Capreolus capreolus)
112. MAMÍFEROS: hai unha gran diversidade, desde os grandes carnívoros, como o lobo, ata os máis pequenos como os furafollas. Gato bravo ( Felis sylvestris Xabarín ( Sus scrofa) No Courel atópanse varias especies de mor cegos pouco comúns ( Rhinolophus ferrum-equinum , Rhinolophus hipposideros , Myotis myotis , Miniopterus schreibersi , Myotis emarginatus , Pipistrellus pipistrellus , Plecotus auritus e Plecotus austriacus)
113. AVES: destaca a presenza de numerosas especies de rapinas diurnas e nocturnas e paxaros do mato e do bosque. Aguia real ( Aquila chrysaetos ) Bufo real ( Bubo bub)
119. Cicindela campestris. Este chamativo escarabello é un carnívoro que caza, á carreira, arañas e larvas de insectos. Vacaloura (Lucanus cervus), macho e femia.
123. O Courel é unha zona habitada desde tempos prehistóricos como o atestiguan petroglifos, mámoas, castros e outros achádegos arqueolóxicos. Tivo intensa actividade mineira, minas de ouro nos tempos dos romanos, de ferro no século XIX e actualmente hai explotacións de lousa. Castro da Torre Castro de Vilar
129. O Courel tivo intensa actividade mineira, minas de ouro nos tempos dos romanos, de ferro no século XIX, de antimonio (Vilarbacú, que pechou en 1947) e actualmente hai explotacións de lousa, que, na maioria dos casos, alteran gravemente o medio. Vilarbacú