1. ÇOCUKLARDA DĠġ
SAĞLIĞINDA
BĠLMEMĠZ
GEREKENLER
Prof.Dr. Meryem Tekçiçek
H.Ü. DiĢ Hekimliği Fakültesi
Pedodonti (Çocuk DiĢ Hekimliği) AD.

2. Ġlk diĢ hekimine ne zaman
gittiniz?

3. Hastalarınıza ilk diĢ
hekimi ziyaretini hangi
yaĢta önerirsiniz?

4. • Ġlk süt diĢi çıktığı andan
itibaren 12 aylık olana kadar
bebek ilk kez çocuk diĢ
hekimine gitmelidir.

5. Medical Expenditure Panel Survey
sonuçları;
bir yıl içinde bebeklerin % 89 „unun
doktor ziyareti yaptıklarını ancak
% 1.5 „nin diĢ hekimini ziyaret
ettiklerini bildirmiĢlerdir.
Çocuk Sağlığının esas parçalarından biri
korunmadır.
Çocuk Doktorları ve çocuk sağlığı ile ilgilenenler
diyet, beslenme alıĢkanlıkları, florür kullanımı,
yaralanmalardan korunma gibi ağız sağlığı
konuları ile iliĢkili hizmetleri düzenlemelidir.
Ayrıca, çocuk doktoru, erken ağız sağlığı
problemlerini tanımlayabilmeli, koruyucu
önlemlerle birlikte aileyi bu konuda
bilgilendirmelidir.

6. Pediatri uzmanları ağız sağlığı
için risk değerlendirmesini
yapabilmelidir.
Çürük ve diğer ağız sağlığı
problemlerinin risk
faktörlerini bilmelidirler.

8. Ağız Sağlığında Risk
Değerlendirme
Anne yada bakıcının ağız sağlığı.
Çocukların ve bebeklerin ağız sağlığı
risklerinin değerlendirilmesi.
DiĢ çürüğünün belirti ve bulgularının
tanınması.
Çocuğun florür ihtiyacının
değerlendirilmesi.
Ağız hijyeni uygulamaları olan diĢ
fırçalama ve diĢ ipliği uygulamaları için
rehberlerin hazırlanması.

9. • Eğer aileler bebeklerinin diĢetleri
ve diĢlerine iyi bakarlarsa,
optimum sistemik ve topikal florür
kullanılırsa, basit karbohidratlarla
uzun süre beslemezlerse birçok
ağız problemi önlenebilir.

10. • Genel Sağlık ve Ağız DiĢ Sağlığı
ĠliĢkisi
• Ağız geliĢimi
• Ağız sağlığı problemleri ve
hastalıkları
• Ağız hijyeni
• Florürler
• Beslenme
• Yaralanmalar ve Ģiddetten
korunma

11. AĞIZ SAĞLIĞININ
GENEL SAĞLIK ĠÇĠNDEKĠ
ÖNEMĠ

12. Ağız sağlığı çocukların
genel sağlığının bölünmez
bir parçasıdır.

13. HAMĠLELĠK

14. Sık Görülen Sistemik Hastalık Ağız
Sağlığı ĠliĢkisi
• Astımlı ve allerji hastalarında kullanılan
ilaçlar sıklıkla ağız kuruluğu ile birlikte
diĢ çürüğü riskini de artırmaktadır.
• Erken veya düĢük doğum ağırlıklı doğan
bebeklerde diğer bebeklere göre daha
fazla mine defektleri görülür. Bu da diĢ
çürüğü riskini artırır.
• Konjenital kalp hastalığı olan çocuklarda
tedavisi yapılmayan ağız hastalıkları
sistemik enfeksiyon riskini oluĢturur.

15. Sistemik Hastalık Ağız
Sağlığı ĠliĢkisi
• Hastalıkların ve çocuk ihmal ve istismarının
belirtileri ağızda görülebilir. Vitamin
eksiklikleri, bakteriyel, viral ve mantar
enfeksiyonları, konjenital durumlar, sistemik
durumlar ve çocuk istismarı ağız ve yüzde
belirtiler gösterir.
• Anksiyete giderici ilaçlar, antikonvilzan
ilaçlar, antidepresanlar, antihistaminikler,
dekonjestanlar, diüretikler, narkotikler,
non-streoidal antiinflamatuvar ilaçlar gibi
bazı ilaçlar tükürük yapısı ve miktarında
değiĢikliklere neden olurlar.

16. • Down Sendromlu hastalar,
• Bazı nörölojik hastalıklar,
• damak ve dudak yarığı
• Kraniyofasiyal defektleri
• Öğrenme ve geliĢim gerilikleri,
• Görme ve iĢitme bozuklukları,
• genetik ve herediter hastalıklar,
• HIV
Sistemik Hastalık Ağız Sağlığı ĠliĢkisi

19. • Fenitoin sodyum gibi epilepsinin tedavisinde
kullanılan ilaçlar diĢetinde büyümelere neden
olur.
• Özel diyetler
• Tükürük akıĢının azalması
• Ağız temizliğinde zorluklara neden olan
motor problemler
• Ağız geliĢimi ve büyümesi ile ilgili yeterli
bilgisi olmayan aileler çocuklarının ağız
bakımlarında güven eksikliği duyabilirler.
Sistemik Hastalık Ağız Sağlığı ĠliĢkisi

20. Ciddi Ağız sağlığı
problemlerinde;
• Çiğneme güçlüğü
• Kendine güvende azalma
• Uyku problemleri
• Öğrenme olanaklarının kaybedilmesi,
okul devamsızlığı görülebilir.

21. DiĢ çürüğü çocukluk
çağının en sık görülen
kronik, enfeksiyöz
hastalığıdır.
DiĢ çürüğü astımdan 5 kat,
rinitten 7 kat daha sık
görülmektedir.

22. • National Health and Nutrition
Examination Survey (NHANES)
(1988-1994) sonuçlarında,
2 yaĢ çocuklarda % 8 bir veya daha
fazla diĢte diĢ çürüğü varken 5 yaĢta
% 40 çocuk diĢ çürüğüne sahip olduğu
bildirilmiĢtir.

23. PROF. DR. SAADET GÖKALP
DOÇ. DR. BAHAR GÜÇĠZ DOĞAN
DOÇ. DR. MERYEM TEKÇĠÇEK
DOÇ. DR. ATĠLLA BERBEROĞLU
DT. ġENGÜL ÜNLÜER
• TÜRKĠYE‟DE AĞIZ VE DĠġ SAĞLIĞI
DÜZEYĠ:
ÜLKE PROFĠLĠ 2004 ARAġTIRMASI

24. TÜRKĠYE‟DE AĞIZ VE DĠġ SAĞLIĞI DÜZEYĠ:
ÜLKE PROFĠLĠ 2004 ARAġTIRMASI

25. Türkiye Ağız-DiĢ Sağlığı
Profili 2004
• 5 yaĢ çocuklarının;
• % 82,1‟i hiç diĢ hekimine gitmemiĢ,
• % 87,6‟sı yakınması olunca diĢ hekimine gitmiĢtir.

26. Türkiye Ağız-DiĢ Sağlığı
Profili 2004
• 5 yaĢ çocuklarının ( n:1539);
• % 69,8 çocukta diĢ çürüğü varken,% 97,9‟unda
dolgu bulunmamaktadır.
• Kızlarda diĢ çürüğü daha az görülmüĢtür.
• En çok öğle yemeğini atladıklarını, % 89,3 „ünün
öğün aralarında atıĢtırma alıĢkanlığının olduğunu
aileleri bildirmiĢtir.
• % 21,2 çocuğun diĢ fırçasının olmadığı, % 1,2 „sinin
diĢ fırçasını aile bireyleri ile ortak kullandıkları
öğrenilmiĢtir.
•

27. • 12 yaĢ çocuklarının (n:1611);
• % 41,4‟ü hiç diĢ hekimine gitmemiĢ,
• % 94,8‟i yakınması olunca diĢ hekimine
gitmiĢ,
Türkiye Ağız-DiĢ Sağlığı
Profili 2004

28. Türkiye Ağız-DiĢ Sağlığı
Profili 2004
• 12 yaĢ çocuklarının ( n:1611);
• % 61,1 çocukta diĢ çürüğü varken,% 93,5‟inde
dolgu bulunmamaktadır.
• En çok öğle yemeğini atladıklarını, % 87,4 „ünün
öğün aralarında atıĢtırma alıĢkanlığının olduğunu
aileleri bildirmiĢtir.
• % 9,5 çocuğun diĢ fırçasının olmadığı, % 1,2 „sinin
diĢ fırçasını aile bireyleri ile ortak kullandıkları
öğrenilmiĢtir.
• % 67‟sinin ara öğünlerde bisküvi,kek,kolalı içecekler
tükettiklerini bildirmiĢlerdir.

30. Süt diĢlerinin önemi
• Yemek yeme
• KonuĢma
• Gülme, estetik
• Daimi diĢler için yer tutma

33. Süt dişleri
Yaşlar ( ay )
A. Ön kesiciler Üst Alt
A. Yan kesiciler 8-13 6-10
A. Köpek
dişleri
8-13 10-16
A. 1. Süt azı 16-23 16-23
A. 2. Süt azı 13-19 13-19
25-33 23-31
Daimi dişler
Yaş ( yıl)
Üst Alt
1. Ön kesiciler 7-8 6-7
1. Yan kesiciler 8-9 7-8
1. Köpek dişleri 11-12 9-10
1. 1. Küçük azı 10-11 10-12
1. 2. Küçük azı 10-12 11-12
1. 1. Büyük azı 6-7 6-7
1. 2. Büyük azı 12-13 11-13
1. 3. Büyük azı 17-21 17-21
Tablo 1. DiĢlerin sürmesi

34. Anıl 18 aylık ve diĢinin üzerine
düĢmüĢ ve diĢetleri kaĢınıyor.

35. Bebek diĢ çıkarırken,
• Huzursuzluk
• Tükürük artıĢı
• Objeleri ağza götürme
• Uyku problemleri
• Isırma
• Kulak kaĢıması
• Kızarma
• DiĢ etinde kaĢıma
• DiĢ sürdükten sonra problemler yok olur.
DiĢ kaĢıyıcıları,soğuk kaĢık, ıslak ve soğuk
kumaĢ parçası kullanılabilir.

39. 5 günlük Irmak Bebek ağzında fark
edilen diĢleri nedeniyle kliniğe geldi.

40. 5 YaĢında Furkan diĢlerinin sallanması
nedeniyle baĢvurdu.

42. Ağız muayenesini nasıl
yapabiliriz?

44. Ağız içi muayene
• Dudak kaldırılarak yumuĢak dokular ve diĢler gözle
muayene edilir.
• Dental plak varlığına,
• DiĢlerde beyaz lezyon veya diĢ çürüğünün varlığına,
• Mine defektlerinin varlığına,
• DiĢlerde çapraĢıklık varlığına bakılır.
• Muayene sırasında diyet ve diĢ fırçalama eğitiminin
verilmesi gereklidir.

45. Çocuk doktorları;
• Ağız sağlığını değerlendirirken,
dudaklar, dil, diĢler, yanakların içi,
ağız tabanı muayene edebilirler.
Özellikle, diĢ çürüğü ve diğer ağız
sağlığı durumları ( diĢlerin geç çıkması,
erken diĢ kaybı, abseler, travma)
konularında rehber yapabilirler.

48. 10 aylık bebeğin ağzında mor renkli bir
ĢiĢlik oluĢmuĢ.

52. Alt ve üst çene ön bölgenin
açık olması

53. DiĢlerin üzerinde minenin
olmaması

56. Ön ve arka diĢlerde hipoplaziler
(Molar insizör hipomineralizasyon)

58. BaĢlangıç çürüğü
DiĢeti absesi

60. DiĢ sürmesi ve diĢetinde fistül

61. Ektopik diĢ sürmesi
DiĢ eksikliği

62. Primer herpetik
gingivostomatitis

65. DiĢlerin üzerindeki yiyecek artığı ve
dental plak kontrol edilmelidir.
Dental plağın fırça ile nasıl
uzaklaĢtırılacağı anlatılmalıdır.

67. Diş çürüğü;
• Asitler, bakterilerin karbohidratları
fermente etmesi sonucu oluĢur ve dental
plak pH‟sını düĢürür.
• BaĢlangıç çürük lezyonu mine üzerinde beyaz
lezyon olarak görülür. Bu lezyon
ilerlediğinde diĢlerde kavitasyon oluĢur.
• DiĢ çürüğü bir süreç olup diĢ dokusunun
kaybı bu süreçin son safhasıdır.

68. DiĢ çürüğü,
DiĢlerin mineralize dokuları olan
mine, dentin ve sementi etkileyen,
diyetteki fermente olabilen
karbonhidratları kullanan
mikroorganizmaların
neden olduğu enfeksiyoz bir hastalıktır. .

70. • 71 aylık veya daha küçük çocuklarda
bir ya da daha fazla süt diĢinde
çürük, kayıp ya da dolgu varsa bu
durum “erken çocukluk çağı çürüğü”
olarak tanımlanır.
• EÇÇ yalnızca diĢlere zarar vermez,
çocuğun büyümesini ve yaĢam kalitesini
etkiler.

71. Erken çocukluk çağı çürüğü
• ġeker içeren besin veya içecek bulunan
biberonun uzun süreli olarak her
istendiğinde ve yatmadan önce verilmesi
• Anne sütünün çürük yapıcı ek gıdalarla
birlikte uzun süre verilmesi
• DüĢük sosyoekonomik durum
• DüĢük doğum ağırlığı
• KaĢığın paylaĢılması
• Emzik yoluyla anneden mikroorganizmaların
bulaĢması

72. • EÇÇ‟nin prevelans ve ciddiyeti
geliĢmekte olan ülkelerde geliĢmiĢ
ülkelere kıyasla daha yüksek
bulunmuĢtur.

73. • Mikroorganizmalardan Mutans streptococci
grubu insanda diĢ çürüğünün baĢlamasından
sorumlu ana mikroorganizma olduğu
bildirilmiĢtir.
• Ġlk diĢ sürmesi ile ağızda kolonize olur.
• Streptococcus mutans ve Lactobacillus
asidürik bakteriler olup diĢ çürüğü için ana
indikatör bakterilerdir.

74. • YetiĢkinlerin ağızlarında yüksek konsantrasyonda
S.mutans bulunmaktadır.
• Bakteriler bebeklerin ağızlarına aile veya bakıcılarının
tükürükleri sayesinde geçerler.
• Bebeklerin parmaklarını anne veya babasının ağzına
koyması ve sonra kendi ağzına koyması, biberonun
sıcaklığına ağzı ile kontrol edilmesi, kaĢık ve çatalın
paylaĢılması, yere düĢmüĢ emzik veya biberon baĢının
bebeğe verilmeden önce ağız yardımı ile temizlenmeye
çalıĢılması örnekler verilebilir.

81. • DiĢ çürüğü diĢlerin herhangi bir yüzeyinde
oluĢabilir.
• BaĢlangıç mine çürüğünde tebeĢirimsi beyaz
bölgeler görülür.
• Çürük ilerledikçe boĢluklar oluĢur.
• Eğer diĢ çürüğü kavitesi görülüyorsa vakit
kaybetmeden diĢ hekimine gitmesi gerekir.
• DiĢler üzerindeki renklenmeler ile diĢ çürüğü
karıĢabilir. Ayırıcı tanı için diĢ hekiminden
yardım almak gereklidir.

83. Erken çocukluk çağı çürüğünün
erken teĢhisi ve yaklaĢım

85. DiĢ çürüğü için yüksek riskli gruplar
• Özel sağlık bakımına ihtiyacı olan
• DüĢük sosyoekonomik ve etnokültürel çocuk
grupları
• Sistemik ve topikal florürle karĢılaĢmamıĢ
veya az karĢılaĢmıĢ olanlar
• Kötü beslenme ve diyet alıĢkanlıkları olan
• Yüksek Ģeker içeren besinleri sık alan
• Bakıcı veya kardeĢlerinde diĢ çürüğü olan
• Beyaz lezyon, diĢ plağı veya diĢ çürüğünün
görüldüğü çocuklar

86. Bebeklerde ve çocukluklarda çürük
riskini artıran durumlar;
• 37 haftadan önce veya 2.500 g.dan az doğan
bebekler,
• DiĢ minesinde ve diğer sert dokularında anormal
yapı bozukluğu olan çocuklar,
• Gastrik reflusu olan,
• Ġmmün sistem yetmezliklerinde,
• Fiziksel ve davranıĢsal engelleri olan,
• Özel diyetlerinde yüksek karbohidrat bulunanlar,
• ġeker içeren ve tükürük akıĢ hızını azaltan ilaçlar
kullananlar,
• Radyasyon tedavisi olanlar

87. Bebeklerde ve çocukluklarda çürük
riskini artıran durumlar
• DiĢetleri kolay kanıyanlar
• Yer tutucu veya ortodontik tedavi görenler
• Ağız hijyeni kötü olanlar
• Emziği Ģeker, bal gibi tatlara batırılanlar
• Aile, bakıcı ve kardeĢinde son 12 ay içinde
aktif çürük olması.

89. AAPD Çürük Riski Değerlendirme Aracı (Caries-Risk Assessment Tool (CAT))
DEĞERLENDĠRĠLMESĠ GEREKEN RĠSK
FAKTÖRLERĠ
(Aşağıda bulunan her madde için sağdaki risk
indikatörleri altındaki en uygun cevabı daire içine
alınız. )
RĠSK ĠNDĠKATÖRLERĠ
Yüksek Orta Düşük
Bölüm 1- Hikaye (Ebeveyn/bakıcı ile görüşme ile belirlenir)
Çocuğun özellikle motor koordinasyon veya
kooperasyonunu etkileyen özel bakım ihtiyacı var
Evet Hayır
Çocukta tükürüğü azaltan durum varlığı (ağız
kuruluğu)
Evet Hayır
Çocuğun rutin diş muayenesi sıklığı Hiç Düzensiz Düzenli
Çocukta diş çürüğü varlığı Evet Hayır
Çocuğun son diş çürüğünden sonra geçen zaman <12 ay 12 ile 24 ay
arasında
>24 ay
Çocuk braket var veya ortodontik/oral aparey
kullanıyor
Evet Hayır
Çocuğun ebeveynlerinde ve/veya kardeş(ler)inde
çürük var
Evet Hayır
Çocuğun ebeveynlerinin sosyoekonomik durumu Düşük Orta Yüksek
Günlük olarak öğün aralarında şeker ya da
çürüğe neden olabilecek besinlerin tüketimi
(isteğe bağlı olarak su dışında içecek içeren
biberon/matara kullanımı; meyve suyu,karbonatlı
içecekler,spor içeceklerinin tüketilmesi;
tatlandırılmış ilaçların kullanımı)
>3 1 yada 2 Sadece
öğünlerde

90. AAPD Çürük Riski Değerlendirme Aracı (Caries-Risk Assessment Tool (CAT))
DEĞERLENDĠRĠLMESĠ GEREKEN RĠSK
FAKTÖRLERĠ
(Aşağıda bulunan her madde için sağdaki risk
indikatörleri altındaki en uygun cevabı daire içine
alınız. )
RĠSK ĠNDĠKATÖRLERĠ
Yüksek Orta Düşük
Çocuğun florür alımı Florürlü diş
macunu
kullanmıyor
; içme suyu
florürlenme
miş ve
florür
desteği
almıyor
Florürlü diş
macunu
kullanıyor;
genelikle
florürlü
içme suyu
tüketmiyor
ve florür
desteği
almıyor
Florürlü diş
macunu
kullanıyor;
florürlü içme
suyu
tüketiyor
veya florür
desteği
alıyor
Çocuğun diş/diş etlerini günlük fırçalama sıklığı <1 1 2-3
Bölüm 2- Klinik Bulgular (Çocuğun ağız muayenesine göre değerlendirilir)
Görünür plak (beyaz, yapışkan) Var Yok
Gingivitis (kırmızı, şişkin dişeti) Var Yok
Mine demineralizasyon alanları (tebeşirimsi
beyaz noktalar)
1’ den fazla 1 Yok
Mine defektleri, derin pit/fissürler Var Yok
Bölüm 3 - Destekleyici Profesyonel Değerlendirme (İsteğe Bağlı)
Radyografik mine çürüğü Var Yok
Mutans streptokok veya laktobasil seviyeleri Yüksek Orta Düşük

91. Erken çocukluk çağı çürüğünün
oluĢturduğu sorunlar
• Ciddi ağrı
• Enfeksiyonun yayılması
• Çiğneme güçlüğü
• Kilo kaybı
• Büyüme eğrisinde düĢme
• Yoğun, pahalı, genel anestezi gerektiren
tedavi
• Daimi diĢlerde diĢ çürüğü riski
• Maloklüzyon

94. • DiĢlerde harabiyet
• KonuĢma bozuklukları
• Konsantrasyon sorunları
• Öğrenme güçlüğü
• Okul devamsızlığı
• Okul performansında problemler
• Kendine güvende azalma
• Sosyal iliĢkilerde problemlere,
• Ciddi enfeksiyonlar ve hastane yatıĢı
Erken çocukluk çağı çürüğünün
oluĢturduğu sorunlar

95. Ahmet 3,5 yaĢında; diĢlerindeki çürükler
ve diĢ ağrısı Ģikayeti ile kliniğe geldi.

98. Süt diĢlerindeki çürükler
• Süt diĢleri çocuğun geliĢiminde önemli
bir yer tutmaktadır.
• Kalıcı diĢler süt diĢlerinin arkasından
geleceği için süt diĢlerine yeterli önem
verilmemektedir.
• Süt diĢlerinde olan çürük gelecekte
kalıcı diĢlerde de çürük
oluĢabileceğinin göstergesidir.

99. Beslenme çocuğun ağız sağlığını nasıl
etkiler?
• DiĢlerin ve diĢetlerinin iyi geliĢmesi için
dengeli beslenme önemlidir.
• Beslenme içindeki yüksek oranda Ģeker ve
niĢasta gibi karbonhidratların kullanılması
diĢ çürüğü riskini artırmaktadır.

101. • Yiyecek içinde ferment olabilen karbohidrat içeren
tüm Ģekerler ve piĢmiĢ niĢasta S. mutans ile
etkileĢim içindedirler.
• Sukroz içeren Ģeker, kurabiye, kekler, Ģekerli
içecekler diĢ çürüğünün oluĢumunda rol oynar.
• Eğer şekerler çok sıklıkla alınıyorsa ve formları ağızda
uzun süre kalacak tarzda ise çürük riski en yüksek
düzeydedir.
• Nişastadan zengin yiyecekler düşük çürük riskine
sahip olmalarına rağmen şekerle birlikte karıştırılıp
yendiğinde karyojeniktir.

102. ġEKER

104. Beslenme;
• Sağlıklı besinler olan sebze, meyve, tüm tahıllar, süt, peynir,
yoğurttu ana ve ara öğünlerde yenmelidir.
• Meyve suyu yerine meyveyi tercih edilmelidir. Meyve suları
yalnızca ana öğünlerde alınmalıdır.
• Asitli içeceklerden kaçınılmalıdır.
• Florür içieren içme suları kullanılmalıdır. Kullanılan ĢiĢe,
damacana üzerindeki bilgilerde ortalama florür miktarının 0.7
to 1.2 mg/L (ppm) olmasına dikkat edilmelidir.
• Bebek doğduğunda biberonun sucaklığının ağız ile kontrol
edilmesinden kaçınılmalıdır. KaĢık ve çatalın ortak
kullanımından, emzik ya da biberon baĢlığının temizliğinde
ağzın kullanılmasından kaçınılmalıdır.
• Bir yaĢından sonra bardak kullanımını özendirmek gereklidir.

106. • Anne sütü verilen bebekler meme baĢı ağızda
iken uyuya kalırlar. Ağızın ve diĢetlerinin
beslenme sonrası ve yatmadan önce
temizlenmesi önerilmektedir.
• Çocuk uyurken biberonla yatması istenilen bir
durum değildir. Yalnızca su konularak
yatabilirler.
• Yemeklerde Ģekerli yiyecek ve içeceklerin
tüketimi kısıtlanmalıdır.
• Gazlı yiyecek ve içeceklerden kaçınılmalıdır.
• Yemek aralarında su ve süt içmeleri önerilir.
• Meyve yenmesi özendirilmelidir.

109. Anne veya bakıcı
• Anne veya bakıcının ağız sağlığı
hikayesinin değerlendirilmesi
• Tedavi edilmemiĢ ağız sağlığı
problemlerinin diĢ hekimine danıĢılması

110. Beslenme dıĢı emme
alıĢkanlıkları
• Emme, bebekler için doğal bir reflekstir.
• Beslenme dıĢı emme alıĢkanlıkları arasında
parmak, dil, emzik, kumaĢ emme sayılabilir.
• Beslenme dıĢı emmenin duygusal yararları
vardır. Bebeğin veya çocuğun
sakinleĢmesine, uykuya dalmasına ve
dikkatini toplamasına yardımcı olur.
• Çocukların %70-90‟ında beslenme dıĢı emme
alıĢkanlığı bildirilmiĢtir.

112. • Çocuğun yaĢı ilerledikçe alıĢkanlıklar azalır.
Genellikle 2-4 yaĢlarında sonlanır.
• Bir çalıĢmada, çocukların;
• 26-28 aylıkken %50‟si,
• 36 aylıkken % 71‟i
• 48 ayda da % 90 „ı beslenme dıĢı emme
alıĢkanlığını bırakmaktadır.
• Uzun süre emme alıĢkanlıklarında etken
faktörler arasında ileri anne yaĢı, anne
eğitim düzeyinin yüksek olması ve büyük
kardeĢin olmaması bildirilmiĢtir.
Beslenme dıĢı emme alıĢkanlıkları

113. • Eğer aile bebeğin emzik emmesini istiyorsa
doktor riskleri belirterek önerilerde
bulunmalıdır.
• Kurdele veya iple emziğin bebeğe bağlanması
boğulma riski nedeniyle yapılmamalıdır.
• Emzik sağlam ve esnek olmalı,toksik
materyalden yapılmamalıdır.
• Meme ucu ile baĢlığının kolay ayrılmaması
gereklidir.
Emzik;

114. • Eskidiğinde emzik yenilenmelidir.
• Emmenin heveslendirilmesi için emzik
bal, Ģeker, reçel gibi Ģekerli
yiyeceklere batırılmamalıdır.
• Emziğin temizlenmesinde ve
ıslatılmasında asla ağız ve tükürük
kullanılmamalıdır.
Emzik;

118. Beslenme dıĢı emme
alıĢkanlıklarına yaklaĢım
• Hasta ile konuĢma
• Hatırlatıcı tedavi
• Hediye ve ödül
• AlıĢkanlık kırıcı bant ve apereyler

119. Dental Erozyon

121. Ağız ve DiĢ Temizliği
• Bebeğin diĢini fırçalarken
bebek anne veya babanın
kucağında aynı tarafa bakılmalı
ve karĢılarında ayna
bulunmalıdır.

122. • Çocuk 2 yaĢın altında olduğunda
sürüntü Ģeklinde florürlü çocuk diĢ
macunu kullanılmalıdır. Çocuğun diĢ
fırçalama sonrasında macunu
tükürebildiği kontrol edilmeli ve ağız
fazla su ile çalkalatılmamalıdır.
• Küçük miktar florürlü macunun ağızda
kalması diĢlerin sağlıklı olmasında
yardımcı olmaktadır.

123. • 2 yaĢ ve üstünde bezelyeden daha küçük
florürlü çocuk diĢ macunu ile fırçalaması
istenir.
• Küçük çocuklar diĢlerini fırçalamak ister
ancak ailenin yardımı olmadan tam olarak
diĢleri temizleyemezler. Çocuklar
ayakkabılarını ancak 7-8 yaĢlarında
yapabilirler. DiĢ fırçalamanın ailenin
gözetiminde 7-8 yaĢına kadar yapılması
önerilmelidir.

126. DiĢ fırçasını diĢ etlerine 45 derece
açı ile yerleĢtirmek gereklidir. DiĢ
fırçalarken diĢlerin görünür ön ve
arka yüzler küçük hareketlerle
fırçalanır.
Küçük ve ileri geri hareketlerle
çiğneme yüzeyleri fırçalanır.
Üst ön ve alt ön diĢlerin arka
yüzeyleri diĢ fırçası dik tutularak
yukarı aĢağı hareket ettirilerek
fırçalanır.
Dil üzerindeki mikropların
uzaklaĢtırılması ve ağzın güzel
kokması için, dil arkadan öne doğru
fırçalanır.

132. Florürler
• Florür diĢ ve kemik sağlığında önemli
bir mineraldir.
• Florür diĢin diĢ çürüğüne karĢı
direncini özellikle topikal etkileri
sayesinde artırır.
• Florür; su, yapımında florürlü su
kullanılan ekmek ve içecekler gibi
besinlerde bulunur.
• DiĢ çürüğünün azalmasında %50-70
rolü vardır.

133. • Suların florürlenmesi en iyi koruyucu
halk sağlığı uygulamalarından biri olup
bebeklerin diĢlerinin geliĢimi sırasında
etkili olabilir. Ancak, içme suyunun
kullanılmaması, damacana kullanımı
sistemik kullanımın baĢarısını olumsuz
etkileyebilir.
Florürler

134. İÇME SUYUNUN
FLORÜRLENMESİ
• 260 milyon kişi doğal,
260 milyon kişi yapay
olarak florürlü su
kullanmaktadır.
• Süt ve daimi dişlerde %
50-60 koruma sağlar
• Sistemik & topikal etki

135. Florürün Ağız Florasına Etkisi
• Minede remineralizasyona ve erken diĢ
çürüğü lezyonlarının tedavisinde yardımcı
olur.
• Minenin çözünürlüğünü azaltır.
• Karyojenik organizmaların büyümesini inhibe
ederken asit üretiminin de azalmasına neden
olur.
• Sistemik ve topikal kullanılabilir.

137. • Topikal florür diĢ çürüğünün
önlenmesinde en önemli yöntemdir.
Topikal florür diĢlere direkt ulaĢır ve
etki gösterir. Az miktarda florür
yutulacağı da unutulmamalıdır.
• Topikal florürler içinde en çok bilineni
diĢ macunlarıdır.Türkiye‟de bulunan diĢ
macunlarının hemen hepsinde florür
bulunmaktadır.
Florürler

138. • Profesyonel uygulanılan florürler ise
jeller, köpükler, cilalardır. DiĢ
minesindeki baĢlangıç lezyonlarını
onarabilme Ģansı oluĢmaktadır.
• Özellikle florürlenmiĢ su kullanmayan,
yüksek çürük riski olan, medikal
problemi olan, Ģekerli sık ara öğün
yiyen çocuklarda topikal florürler
etkilidir.
Florürler

139. • Fazla florürün sistemik ya da topikal
florürler nedenleriyle alınması ile geliĢen
diĢlerde florozis geliĢebilir.
• Genellikle diĢ minesinde beyaz alanlar
görülür. Dental florozis estetik problemlere
neden olur.
• Florozis riskinin azaltılmasında özellikle 6
yaĢ ve altında diĢler geliĢirken aile
gözetiminde florürlerin kullanımı önemli yer
tutmaktadır.
Florürler

141. Florosis

143. < 1 yıl
~ yumuşak bir fırça ile dişler
temizlenir.
1–2 yıl
~ Aile dişleri fırçalar.
2–6 yıl ~ Bezelye büyüklüğünde florür
içeren diş macunu ile günde iki
kere fırçalanır.
~ Aile gözetiminde ya da aile
yapabilir.
> 6 yıl ~ Florürlü diş macunu ile günde iki
kere dişler fırçalanır.

144. DiĢ fırçalama
Küçük bezelye boyutunda diĢ macunu
0.4 -0.6 mg. Florür içerir ve günde
iki kez kullanımı önerilmektedir.

145. Profesyonel topikal florür uygulaması belirli
zamanlarda ve düzenli olarak uygulanır ve
çürüğün önlenmesinde en etkili yöntemdir.
Jel, köpük, gargaralar, cilalar bu grup
içerisindedir. Özellikle cilalar, diĢ yüzeyine
yapıĢması, yutulma Ģansının az olması,
florür ile diĢ arasındaki kontak zamanının
artması gibi avantajlara sahiptir.

146. Florürlü cila uygulaması

148. • 1. DüĢme, çarpma
2. Sportif yaralanmalar
3. Oyun kazaları
4. Trafik kazaları
5. Kavgalar
6. Mental retardasyon ve epilepsi
7. DiĢlerdeki yapısal bozukluklar (ön diĢlerin
ileri itimi)
8. Çocuk istismarı ve ihmali

149. Yaralanmadan korunma
• BaĢ, boyun ve yüz yaralanmaları çocuklarda
sık görülür. Küçük çocukların % 30 „ u süt
diĢlerini ilgilendiren travma ile
karĢılaĢmaktadır.
• 18-30 aylık dönemde sıklıkla görülen
travmalarda yürüme, koĢma ve tırmanma
sırasında olan kazalar ve çocuk istismarı ve
ihmali nedenleri arasında sayılabilir.

150. • Bebek yer değiĢtirirken bir elle tutulmalı
• Kapı ve pencerelerin kilitli tutulması
• Araba ve diğer motorlu taĢıtlarda güvenliğin
sağlanması
• Çocuklar için oyun alanlarının güvenli,
ekipmanların iyi durumda olması, zeminin
yumuĢak olması
• Çocuk bahçesinde ailenin gözetimi altında
oynaması
• Yürüteçlerin kullanılmaması
• Bisiklet kullanırken koruyucu baĢlığın
kullanılması

151. Bebek veya çocuğun alıĢveriĢ
arabasında bulunmaması

157. AVÜLSĠYON

158. • Dental travmadan korunma, travmaya
yaklaĢım önemli konulardır.
• Süt diĢlerinde olan travmalar dahil
tüm travma olgularında hemen diĢ
hekimine gitmek uygun olacaktır.

160. Öneriler
• Ağız Sağlığı problemleri ile genel sağlık
iliĢkisinin bilinmesi
• Ağızdan uygulanılan ilaç ve terapilerin
etkilerinin değerlendirilmesi
• Kronik durumlarda veya tekrarlayan ilaç
kullanımlarında Ģeker içermeyen ilaçların
kullanımının tercih edilmesi
• Erken diĢ bakımı ve muayenenin önerilmesi
• Koruyucu önlemlerin kullanımı

161. ÖNERĠLER
• 1. EÇÇ enfeksiyöz ve önlenebilir hastalık
olup annelerden ya da bakıcılardan vertikal
olarak bebeğe geçer. Anne ve bebeğe
hizmet eden tüm sağlık çalıĢanları EÇÇ den
korunma ile ilgili ailelere eğitim vermelidir.
• 2. Ağız Sağlığı risk değerlendirmesi, erken
korunma gibi konular Çocuk doktorlarının
eğitim müfredatında olmalıdır.

164. Fissür Örtücüler
• Fissür örtücü diĢlerin çiğneme
yüzeylerinde bulunan delik ve yarıkların
diĢ plağının birikimini engellemek amacı
ile rezin esaslı madde ile kapatılmasıdır.
• DiĢler yeni sürdüklerinde yapılmalıdır.

171. DİKKATİNİZ İÇİN
TEŞEKKÜR EDERİM.