Resumo dos apuntes sobre como chegou o liberalismo a España para o exame de recuperación. Contidos mínimos. Para 4º da ESO

1. Contidos mínimos para recuperar
Como chegou o liberalismo a España?
Comezo de século absolutista:
Reinado de Carlos IV
Iníciase o séculocoreinadode CarlosIV,un rei. España,como outras potencias europeas,
declarou a guerra á Francia revolucionaria, pero perdeu e tivo que pactar cos franceses. Hai
que saber dúas cousas:
- Os francesesentran en España coa escusa de invadir Portugal, pero van ocupando as
cidades españolas.
- O fillo de Carlos IV consegue que o seu pai lle ceda a coroa.
Reinado de Xosé I e guerra contra os franceses (1808 – 1814)
Napoleón obrigou a Carlos IV e Fernando VII a cederlle o trono ao seu irmán Xosé
Bonaparte. A poboaciónespañolasublevouse contra osfranceses o2 de maiodando comezo á
Guerra da Independencia.
A loita foi longa e dura. As guerrillas españolas atacaban continuamente ás tropas
francesas. Asguerrillaseran pequenosgruposde civís1
armadosque atacaban continuamente
aos franceses co fin de baixarlles a moral e debilitalos.
Durante a guerra redactouse aprimeiraconstituciónespañola:aConstituciónde Cádiz de
1812, chamadapopularmente “aPepa”por aprobarse odía de San Xosé.Istode redactar unha
constitucióné propio do liberalismo, pero ademais era unha constitución moi liberal porque
por mor da guerra moitos deputados non puideron chegar a Cádiz e foron substituídos por
xente de alí, sendo Cádiz unha cidade moi aberta e liberal.
O máis importante da constitución era:
- A soberanía nacional.
- División de poderes.
- Recoñecemento de dereitos liberais como a igualdade ante a lei.
Como estaban en guerra a Constitución practicamente non se aplicou, pero foi un feito
moi importante que marca a entrada do liberalismo en España.
O reinado de Fernando VII: predominio do absolutismo.
Xa sabemosque Napoleónfoi vencidopolaspotenciaseuropease entónvolveu Fernando
VIIa España. Candochegouviuque tiñamoitosapoiosentre osabsolutistase decidiu abolir2
a
Constitución e todas as leis que fixeran as cortes de Cádiz, e empezou a reinar como un rei
absoluto. A xente partidaria do liberalismo foi perseguida.
1 Eran homes e algunhas mulleres quenon pertencían ao exército. Escondíanseentre a poboación.
2 Eliminar unha lei.

2. Todo o reinadode FernandoVIIfoi absolutista agás tres anos, o chamado Trienio Liberal.
Porque en 1820 un pronunciamento3
militar liberal obrigou ao rei a xurar a Constitución de
1812.
Un exército estranxeiro repuxo a Fernando VII como rei absoluto.
A perda das colonias americanas:
Durante o reinado de Fernando VII independizáronse as colonias que España tiña en
América do Sur. Os movementos independentistas comezaron durante a guerra da
independencia contra os franceses.
A chegada do liberalismo: o reinado de Isabel II
O liberalismo chegou a España definitivamente da man de Isabel II.
O problema da herdanza:
CandomorreuFernandoVII, a súa viúva fíxose cargo do goberno no nome da súa filla, xa
que Isabel era unha nena. Pero ao mesmo tempo os absolutistas consideraron que o
verdadeiro rei era Carlos de Borbón, declarándose así a primeira guerra carlista.
A xente partidariadoabsolutismo apoiaba a don Carlos, así que a Isabel II so lle quedaría
a opciónliberal se quería atopar apoios. Desta maneira entrou o liberalismo definitivamente
en España.
O reinado de Isabel II.
A meirande parte do goberno de Isabel II estiveron no poder os liberais moderados. Só
houbodous anos nos que estiveron no poder os liberais progresistas, pero conseguírono por
un pronunciamento e axiña se volveu á situación anterior.
A raíña era liberal peromoi conservadora,poloque osprogresistasforonradicalizándose.
Algúns progresistas formaron novos grupos como os demócratas, que defendían o sufraxio
universal masculinoe os republicanosque desexabancambiaramonarquíapor unharepública
sen rei nin raíña.
A chegada da democracia: o sexenio democrático
A Gloriosa:
Ao final doreinadode Isabel II,progresistas,demócratase republicanos xuntaron as súas
forzas para quitar do poder á raíña. En 1868 un pronunciamento militar comezou unha
revolución á que chamaron “a Gloriosa” xa que Isabel II abandonou España.
Convocáronse elecciónsacortese fixeronunhanovaConstitución,aprimeiraconstitución
democráticada historiade España.Porfin a constitución declaraba que a soberanía estaba no
3 Pronunciamento: rebelión militar moi frecuente no século XIX consistenteen manifestar a súa
oposición ao goberno para provocar un cambio.

3. pobo e que o sufraxio era universal (sufraxio universal masculino). Tiña tamén unha ampla
declaración de dereitos da cidadanía. De todas formas España seguía a ser unha monarquía,
non unha república, e puxéronse a buscar un rei ou raíña.
Amadeo I:
FinalmenteascorteselixironaAmadeode Saboiacomorei de España.PeroAmadeoI non
tiña moitos apoios.
Amadeo abdicou4
.
A Primeira República:
Xa era moito poñerse a buscar outro rei, así que se declarou a república. Era a primeira
vezque había unha repúblicaen España. Pero por se foran poucos os problemas que xa había
(guerras carlista e cubana), os republicanos non tiñan todos a mesma idea de república. Os
había que querían unha república unitaria5
e outros que querían unha república federal6
.
Estalou o movemento cantonalista. Declararon a súa independencia Cataluña, Málaga,
Cartaxena... O movemento foi duramente reprimido polo goberno.
A Restauración:
Volveron a poñer de rei a un Borbón: o fillo de Isabel II, Afonso XII.
Fixeron unha nova constitución. España volvía a ser unha monarquía constitucional, na
que a soberanía estaba compartida entre o rei e as cortes, así que de democracia xa nada.
Volvían ao liberalismo do reinado de Isabel II.
Os liberaisorganizaronopoderaoseuantollo.Deixaronforaatodos os partidos que non
foranmonárquicose constitucionais (anarquistas7
,republicanos8
,socialistas9
e nacionalistas10
).
O poder o alternaban os liberais progresistas (os “liberais”) e os liberais moderados ( os
“conservadores”) a través do fraude electoral.
Corrupción electoral: caciquismo e pucheirazo.
O rei decidía primeiro quen ía formar goberno, e logo facían como de quen que había
eleccións limpas e que era o pobo o que decidía:
4 Abdicar é como dimitir cando és rei ou raíña.
5 República unitariaéunha España sen rei pero toda unida nun só Estado.
6 República federal é unha España sen rei e dividida en estados ( o Estado galego, o Estado Catalán,etc.)
que se unen nunha España Federal.
7 Anarquistas os daremos máis adiante:non queren poder ningún. Queren que a xente se organice
pacíficamente entre si.
8 Non queren rei.
9 Os socialistaseran demócratas deesquerdas,liderados por Pablo Iglesias.Tamén o daremos.
10 Que querían que España fora unha federación de Estados ou ben a independencia dos diferentes
territorios de España.

4. - No campoos caciques,forzabaná xente avotar a quenelesdicíanmediante ameazas.
Eran persoas moi influentes e poderosas, se o cacique te poñía na lista negra
facíanche a vida imposible.
- Na cidade, onde os caciques tiñan menos poder, manipulábanse os resultados: o
pucheirazo.
Así que acabamos o século con liberalismo, despois dun breve período democrático.