mugikortasun segururako hezkuntza programazioak - sarrera

1. 00
00
Sarrera
Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak
Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak
BIGARREN hezkuntza
Introducción
Competenciasparalaseguridad,competenciasparalavida
Programacionesdeeducaciónparalamovilidadsegura
EducaciónSECUNDARIA

2. 00 Introducción
01 ¡Aconducir!
02 ¡Atenciónalriesgo!
03 Yodecido
04 Alcoholyconducción
05 Reunióndemadresypadres
00 Sarrera
01 Gidatzera!
02 Adi arriskuari!
03 Neuk erabakitzen dut
04 Alkohola eta gidatzea
05 Gurasoen bilera
Edición: 1.ª,noviembre2011
Tirada: 1.500ejemplares
© AdministracióndelaComunidadAutónomadelPaísVasco
DepartamentodeInterior
Internet: www.euskadi.net
Edita: EuskoJaurlaritzarenArgitalpenZerbitzuNagusia
ServicioCentraldePublicacionesdelGobiernoVasco
Donostia-SanSebastián,1-01010Vitoria-Gasteiz
Autores: M.ªJesúsIturraldeArriaga,MartínGilOsoro,
FrancescEstebaniAmat,BrendaPinaLeón,
LetiziadiBartolomeoyAnnaD’Aniello
Coordinación: M.ªJesúsIturraldeArriagayMartínGilOsoro
Diseñoeilustraciones: TiktakMultimediaS.L.
Materialaudiovisual: ImagoS.L.
Impresión: Sacal
ISBN: 978-84-457-3225-0
DepósitoLegal: VI815-2011
EstapublicaciónhasidoimpresaenCyclusPrint,papel100%recicladoycuenta,
entreotras,conlossiguientescertificados:AngelAzul,CisneNórdico,Etiqueta
EcológicaEuropea,ISO14001yEMAS.Másinformación:http://www.cyclus.dk
Argitaraldia: 1.a., 2111ko azaroa
Ale-kopurua: 1.500 ale
© Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazioa
Herrizaingo Saila
Internet: www.euskadi.net
Argitaratzailea: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia
Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco
Donostia-San Sebastián, 1 - 01010 Vitoria-Gasteiz
Egileak: M.ª Jesús Iturralde Arriaga, Martín Gil Osoro,
Francesc Esteban i Amat, Brenda Pina León,
Letizia di Bartolomeo eta Anna D’Aniello
Koordinazioa: M.ª Jesús Iturralde Arriaga eta Martín Gil Osoro
Diseinua eta irudiak: Tiktak Multimedia S.L.
Itzulpena: Aixe S.L.
Ikus-entzunezko materiala: Imago S.L.
Inprimatzea: Sacal
ISBN: 978-84-457-3225-0
Lege-gordailua: VI 815-2011
Lan hau Cyclus Printen argitaratu da, papera % 100 birziklatua da, eta besteak beste
ziurtagiri hauek ditu: Aingeru Urdina, Iparraldeko Beltxarga, Etiketa Ekologiko
Europarra, ISO 14001 eta EMAS. Informazio gehiago hemen: http://www.cyclus.dk
Unregistrobibliográficodeestaobrapuedeconsultarseenelcatálogodela
BibliotecaGeneraldelGobiernoVasco:http://www.euskadi.net/ejgvbiblioteka
Lan honen bibliografia-erregistroa Eusko Jaurlaritzako Liburutegi Nagusiaren
katalogoan aurki daiteke: http://www.euskadi.net/ejgvbiblioteka
Competenciasparalaseguridad,competenciasparalavida
Programacionesdeeducaciónparalamovilidadsegura
EducaciónSECUNDARIA
Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak
Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak
BIGARREN hezkuntza

3. Segurtasunerako gaitasunak,
bizitzarako gaitasunak
Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak
BIGARREN HEZKUNTZA
Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia
Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco
Vitoria-Gasteiz, 2011

5. Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 3
Aurkezpena 4
I Sarrera 5
II Zer dira gaitasunak? Zer da gaitasunen araberako prestakuntza? 7
III Nola aukeratu programazioa? 10
IV Nola erabili eskuliburu hau? 11
V Edukiak, gaitasunen eta programazioen arabera 17
Arreta 17
Zaurgarritasunaren eta arriskuaren kontzientzia 20
Ingurunearen azterketa 23
Taldeko presioarekiko erresistentzia 26
Egokitzapena eta malgutasuna 29
Neure burua eta nire emozioak kudeatzea 32
Bideari lotutako egoeretan estresa kudeatzea 35
Aurkibidea

6. Aldaketarako tresna
Espazio publikoari erabilerarik hoberena ematea da gure gizartearen dema handienetako bat.
Espazio hori hobetzeko, beharrezkoa da –beste hainbat neurriren artean– mugikortasuna
hobetzea. Herritarrak geroz eta jakitunago dira behar horretaz; hala, bada, politika koherenteak
eskatzen dituzte, mugikortasun iraungarri, osasungarri eta seguruagoko eredu baterantz
bideratutako politikak.
Mugikortasun horretarako, noraezekoak dira hainbat eratako aldaketak. Hori lortzeko, gure
esku dugu gizabanakoa eta gizataldeak eraldatzeko tresnarik hoberena: hezkuntza.
Horiek horrela, aldaketaren aldeko gure apustua da mugikortasun segururako hezkuntza.
Mugikortasun segururako hezkuntza garatzea istripu-arriskua duen gizatalderen bat dagoen
eremu guztiei dagokie, dela aisialdian, dela ikastetxeetan, dela lantokietan. Mugikortasun
segururako hezkuntza ezartzeak berekin dakar gizarte-garapeneko prozesu bat. Zenbat eta
sentiberatze-, inplikazio- eta ardura-maila handiagoa duten gizarte-eragileek, orduan eta
eraginkorragoa izango da garapen hori.
Aspaldi honetan, Euskadin bide-kultura berri baterantz ari gara jotzen. Horren adibide ditugu
edozein profesionalentzat eginak dira. Programazio hauek guztiek helburu bat bera dute:
bakoitzaren barruan gogoeta eragitea, mugikortasuna egiaz segurua izan dadin.
Lerrohauetatikgonbitaluzatzendiet,hezkuntzanetaprestakuntzandihardutenei,mugikortasun
seguruarendemanpartehardezaten.Horretarako,programaziohauekeskaintzendizkiegu.Uste
osoa dut programazio hauek erabiltzeak guztiona den espazio publikoa hobetzen lagunduko
duela.
Aurkezpena
Amparo López Antelo

7. Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 5
Irakasle agurgarria:
Ahalegin eta ilusio handiz zuretzat egin dugun dokumentua duzu esku artean. Tresna hau
lagungarri izango zaizu ikasleekin heriotza goiztiarraren prebentzioa lantzeko, ziur.
Astelehenero, hedabideetan jakitera ematen dira errepidean hildako pertsonen zifrak. Datu
horiek estatistika hutsa baino askoz gehiago dira. Izan ere, datu horien atzean tragedia pertsonal
gogorrak daude, eta halakoen aurrean ezin gara hotz izan, eta ez dugu hotz izan behar.
Gure hezkuntza-sistemak onartzen du maiz zailtasunak izaten direla ikasgelan bide-hezkuntza
lantzeko, beharbada beste eduki batzuek hezkuntza-praxian egiten duten presioa dela-eta.
berriz ikusten dugu gizakiaren hutsegiteek zerikusia dutela istripu gehienetan. Egia da, azken
urteotan, nabarmen egin duela behera gure errepideetan hildakoen kopuruak. Nolanahi ere,
heriotza gehiegi dira oraindik, eta onartezinak dira gure gizartean.
irakastea. Guk bide-hezkuntzari eman diogun ikuspegiak pertsonak eta prebentzioa ditu ardatz,
eta arriskua dagoen eta pertsonek erabakiak hartu behar dituzten bestelako prebentzio-
arloetara ere heda daiteke (etxeko istripuak, drogen eta alkoholaren gehiegizko kontsumoa,
eta abar).
Arriskua bizitzako alderdi gehienetan dago: kalea zeharkatzean, azterketa baterako nola eta
zenbat ikasi erabakitzean, hipoteka eskatzean… Horregatik jarri diogu izenburu hau argitalpe-
nari: Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak.
-
lburu du, gainera, behar bezain orokor eta transferigarri izatea, kausa berberak dituzten bes-
telako arazoak konpontzen lagundu ahal izateko. Gure ikuspegia honako argitalpen honetan
zehaztu da: Mugikortasun segururako hezkuntza. Gaitasunen gida1
.
Urteen joanean, ikuspegi horrek funtzionatzen duela egiztatu ahal izan dugu, gauzatu dugun
eredu pedagogikoari esker. Izan ere, eredu pedagogiko horrek pertsonak ditu ardatz, eta
aukera ematen du pertsonen emozioak aztertzeko, taldearekin libreki elkarrekintzan aritzeko,
eta pertsonari bere autonomia eta erantzukizuna garatzen laguntzen dio. Argitalpen horretan
zehaztutako gaitasunen eta Euskal Autonomia Erkidegoko Oinarrizko Hezkuntzako eta
Batxilergoko curriculumean ezarritako gaitasunen artean, korrelazio argia dagoela ikusiko duzu:
«Oinarrizko Hezkuntzak, batik bat, goi-mailako ikasketak egiteko behar den prestakuntza
eskaintzeari eta ikasleei ikasketa horiek egiteko behar diren ezagutzak helarazteari eman izan
dio garrantzia, eta ez dio hainbeste erreparatu helduen bizitzarako garatu behar diren gaitasun
pertsonalak, sozialak eta lan-arlokoak lantzeari eta bizitza osoan ikasteko behar diren oinarriak
prestatzeari»2
.
SarreraI
1
Herrizaingo Saila (2008). Mugikortasun segururako hezkuntza. Gaitasunen gida. Vitoria-Gasteiz: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen
Zerbitzu Nagusia.
2
Euskal Autonomia Erkidegoko Oinarrizko Hezkuntzaren curriculuma sortu eta ezartzeko dekretuko (175/2007 Dekretua) III. eran-
skinean xedatua. Gerora, 97/2010 Dekretuak du dekretu hori.

8. Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak6
3
Euskal Autonomia Erkidegoan Batxilergoko curriculuma sortu eta ezartzen duen 23/2009 Dekretua (122/2010 Dekretuak aldatua).
«Batxilergoko ikasleek lortu behar dituzten gaitasunak lagungarri dira pertsona gisa garatzeko,
biztanle aktiboak izateko, helduaroan sartzeko eta bizitza osoko irakaskuntza garatzeko»3
.
Dokumentu honetan, argi eta garbi gaitasunen ikuspegitik diseinatutako programazioak aurki-
tuko dituzu. Programazioetan sartu diren jardueretan, parte-hartzaileen aurretiko ideiak abia-
puntu hartuta, ikasketa berriak eta beren errealitaterako berariazkoak izango diren aplikazioak
proposatu dira.
Sartu ditugun jardueretako batzuen sorburua, azken urteotan Euskadin eta Katalunian egindako
bide-hezkuntzako monitoreen ikastaroak dira. Beste batzuk, berriz, Servei Català de Trànsit zer-
bitzuak argitaratutako bi dokumentutan daude bilduta: Programar des de la GEMS (2005) eta
Programar des de la GEMS-2 (2008). Lerro hauetatik, gure esker ona agertu nahi diegu, eskuza-
baltasunez lagundu digutelako.
Espero dugu material hau erabilgarri izango zaizula hezkuntza-eginkizunerako, eta lagungarri
izango dela parte-hartzaileen segurtasuna hobetzeko. Dena den, jakin behar duzu programazio
hauek, guretzat, bizirik daudela, ez daudela bukatuta. Horregatik, atsegin handiz hartuko ditugu
zure iradokizunak: proposamen hau hobetzen lagunduko digute, ezbairik gabe. Eskerrik asko,
aldez aurretik.

9. Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 7
Zer dira gaitasunak?
Zer da gaitasunen araberako prestakuntza?
4
Herrizaingo Saila (2008). Mugikortasun segururako hezkuntza. Gaitasunen gida. Vitoria-Gasteiz: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen
Zerbitzu Nagusia.
Gizartea aldatzen ari da, eta bideko segurtasun-gabeziarekiko erakutsi duen kezka da aldaketa
kopurua murriztu da. Hala ere, murrizketa hori benetan erabatekoa izan dadin lan egin behar
dugu.
Horretarako, arauak aldatzea eta horren ondoriozko zigor-ezartzeak ez dira nahikoa; batez ere,
bide-kultura aldatu behar da, eta norberaren zein besteen segurtasuna guztiek balioets dezaten
lortu behar da.
Baina... non ikas dezakegu pertsona seguruak izaten? Soilik bizitzako lehen urteetan ikasi behar
dugu, ala bizitzako etapa guztietan? Mugikortasun segururako hezkuntza. Gaitasunen gida4
dokumentuak zalantza horiek argitzen lagunduko digu. Dokumentu hau ikerketa- eta parte
hartzezko ekintza-prozesu baten bidez egin da, eta prestakuntza-eredu bat eskaintzen die
mugikortasun segururako hezkuntza-programak egin nahi dituztenei. Dokumentuan hezkuntza-
ibilbide osoa zehaztu da, eta honako galdera hauei erantzutea du helburu: zer, nola eta noiz hezi
mugikortasun seguruan.
Erantzukizuna, autonomia eta prebentzioa; hiru balio horiek dira hezkuntza-ibilbidearen oinarri,
eta horiek bideratzen dute ibilbidea.
da: eredu berari jarraitzen dioten eta elkarren artean lotuta dauden jokabideen multzoa (ezagutzak,
trebetasunak eta jarrerak integratzearen emaitza). Jokabide horiek berekin dakarte ekintza
arrakastatsu bat egitea testuinguru zehatz batean; orain lantzen ari garenari dagokionez, bideetan.
oinarrizkoaetazeharkakoa(arreta);bi,pertsonarenkanpokoalderdieilotuak(zaurgarritasunaren
eta arriskuaren kontzientzia eta ingurunearen azterketa); bi, aldaketa-prozesuekin zerikusia
dutenak (taldeko presioarekiko erresistentzia eta egokitzapena eta malgutasuna); eta beste
bi, pertsonaren barneko prozesuei lotuak (neure burua eta nire emozioak kudeatzea eta bideari
lotutako egoeretan estresa kudeatzea).
Zaurgarritasunaren eta
arriskuaren kontzientzia
Taldeko presioarekiko
erresistentzia
Neure burua eta nire
emozioak kudeatzea
Ingurunearen azterketa
Arreta
Kanpoko
alderdiak
Aldaketari
loturiko
alderdiak
Barneko
alderdiak
Egokitzapena eta
malgutasuna
Bideari lotutako egoeretan
estresa kudeatzea
PREBENTZIOA
ERANTZUKIZUNA AUTONOMIA
II

10. Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak8
egiten duena deskribatzen du, eta zenbait osagarrik ekintza argitzen dute. Laburpena
esaldi bat izango da, eta xedetzat izango du gaitasunaren elementu nagusia galdera
moduan laburbiltzea.
Arreta
Zaurgarritasunaren eta arriskuaren kontzientzia
Ingurunearen azterketa
Taldeko presioarekiko erresistentzia
Egokitzapena eta malgutasuna
Neure burua eta nire emozioak kudeatzea
Bideari lotutako egoeretan estresa kudeatzea
Egoera arriskutsuei aurrea hartzeko behar bezalako kontzentrazio-maila
egokia erakustea, ernetasun-maila egoeraren arabera egokituta.
Mantentzen al dut nahikoa arreta-maila eta areagotzen al dut arrisku handiagoa
izateko aukerak hautematen ditudanean?
Mugikortasunari lotutako egoeretan jasan daitekeen edo besteri egin
dakiekeen kaltea edo kaltearen probabilitatea kontuan izatea.
Balioztatzen al ditut bideko nire egintzen ondorioak arrisku-terminoetan?
Inguruneari buruzko beharrezko informazioa modu interaktiboan aztertzea
eta egoeretako bat balioestea aukerarik seguruena hartuta.
Nire erantzunak egokiak al dira inguratzen nauen ingurunerako?
Norbere irizpidearen arabera jardutea eta besteen eragina balioestea, norbere
eta gainerakoen segurtasuna hobetsita.
Benetan nik erabakitzen al dut?
Bideko egoera ezberdinei erantzun desberdinak ematea, norbere edo
testuinguruaren beharren arabera, horrek dakarren aldaketa onartuta.
Erraz egokitzen al naiz aldaketetara, barruko aldaketetara nahiz bide-testuin-
guruaren aldaketetara?
Norbere barne-egoera aztertzea, horrek dakartzan arriskuak balioztatzea, eta
arrisku horiek minimizatze aldera jardutea.
Jabetzen al naiz nola nagoen eta zer sentitzen dudan une honetan?
Presiopeko egoera iraunkorrak edo estimulu adierazgarri kopuru handiegia
kontrolatzeko eta gainditzeko baliabideak izatea.
Konturatzen al naiz egoerak gainditu egingo nauela? Presio-egoera arriskua
areagotu gabe mantentzeko gai al naiz?

11. Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 9
-
har baitira. Hezkuntza-ibilbidean bost maila bereizi dira gaitasun bakoitzeko. Maila bakoitza,
bilakaeraren ikuspegitik, hurrengo maila baino txikiagoa eta aurreko maila baino handiagoa da.
Maila horiek ezarri izanak ez du esan nahi pertsona guztiak ezinbestean gaitasunaren goren
maila irits daitezkeenik edo iritsi behar direnik. Hirugarren mailan dauden pertsonak «gai» izan
daitezke, mugikortasun seguruaren ikuspegitik.
Halaber, dokumentuak bost adin-tartetan banatu du hezkuntza-ibilbidea: 3-8 urte bitartekoak,
8-14 urte bitartekoak, 14-25 urte bitartekoak, helduak eta adinekoak. Funtsezkoa da ulertzea
ezarritako adinak orientatzeko baino ez direla, eta ez dagoela korrelazio zuzenik gaitasun-mai-
len eta adin-tarteen artean. Hala ere, adin jakin batean parte-hartzaileak, aurreikusitakoaren ara-
bera, zein mailatan izango diren zehazteak hezitzailearen lana erraz dezake.
GAITASUNA
ADIN-TARTEAK
3-8 8-14 14-25 helduak adinekoak
Arreta
N1 N1 N1
N2 N2
N3 N3 N3 N3
N4 N4 N4
N5 N5
Zaurgarritasunaren
eta arriskuaren
kontzientzia
N1 N1
N2 N2
N3 N3 N3 N3
N4 N4 N4
N5 N5
Ingurunearen
azterketa
N1 N1
N2 N2
N3 N3 N3
N4 N4 N4
N5 N5
Taldeko
presioarekiko
erresistentzia
N1 N1
N2 N2
N3 N3 N3
N4 N4 N4
N5 N5
Egokitzapena eta
malgutasuna
N1 N1 N1
N2 N2 N2
N3 N3 N3
N4 N4
N5 N5
Neure burua eta nire
emozioak kudeatzea
N1 N1 N1 N1
N2 N2 N2 N2
N3 N3 N3
N4 N4
N5 N5
Bideari lotutako
egoeretan estresa
kudeatzea
N1 N1 N1
N2 N2 N2
N3 N3
N4
N5

12. Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak10
Nola aukeratu programazioa?
Hainbat irizpide erabil daitezke abiapuntu, programazioa aukeratzeko. Esate baterako,
programazioa aukera daiteke landu nahi den gaitasunaren arabera, berariazko eduki
baten arabera edo prestakuntza-ekintza egingo duten pertsonen adinaren arabera.
Aukera horietako edozein da baliozko. Hala ere, lehendabiziko ikuspegia proposatzea izan
da jarraitu dugun logika, prestakuntza jasoko duten pertsonen adina abiapuntu hartuta.
Prestakuntza emango diozun taldea hartu eta adin-talde baten barruan jar dezazun
iradokitzen dizugu. Mugikortasun segururako hezkuntza. Gaitasunen gida5
dokumentuan
bostadin-blokeezarridira:3-8urtebitartekoak,8-14urtebitartekoak,14-25urtebitartekoak,
helduak eta adinekoak. Bloke horien bitartean dauden adineko parte-hartzaileen taldea
baduzu, zuk zeuk erabaki beharko duzu zein den taldearen garapen-mailari hobekien
egokitzen zaion programazioa. Beraz, hasiera batean talde horri ez dagokion adin-bloke
bateko programazioa aukera dezakezu, egoki bada.
Aukeratzeko era bat programazioak gain-gainetik aztertzea da. Programazioetan,
Programazioaren erabilgarritasuna izeneko atala irakur dezazun gomendatzen dizugu.
Atal horri esker, programazio bakoitzak zertarako balio duen jakingo duzu oro har, bai eta
programazioak zer helburu orokor duen ere.
Halaber, erabilgarri izan dakizuke Tartean diren gaitasunak atala ere. Atal horrek aukera
emango dizu jakiteko ea programazioak landutako gaitasunen batean goragoko maila
izatea eskatzen duen ala ez.
Programazio bakoitza sakonago ulertuko duzu baldin Edukiak, gaitasunen arabera atala
aztertzen baduzu.
Programazioak erabiltzeko beste modu bat ere badago: gaiari bereziki gaitasunen aldetik
begiratzen diona. Alegia, V. atalera jo dezakezu (Edukiak, gaitasunen eta programazioen
arabera), eta han eduki jakin bat zein programaziotan landu den ikusteko aukera izango
duzu.
III
5
Herrizaingo Saila (2008). Mugikortasun segururako hezkuntza. Gaitasunen gida. Vitoria-Gasteiz: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen
Zerbitzu Nagusia.

13. Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 11
Nola erabili eskuliburu hau?
Eskuetan duzun dokumentuan hainbat adin-talderentzako programazioak bildu dira, eta
askotariko gaitasunak eta gaitasun-mailak landuko dira.
Hona hemen programazio bakoitzaren eskema:
1– Informazio orokorra
IV
Norentzat
10 – 14 urte bitarteko haurrentzat
Denboraren banaketa
1. saioa: 1 ordu eta 30 min. 2. saioa: 1 ordu eta 30 min. 3. saioa: 3 ordu. = 6 ordu.
Programazioaren erabilgarritasuna
Herri askotan, adin horretako haurrek bizikleta erabil dezakete ohiko garraiobidetzat,
etxetik ikastetxera joateko edo toki batetik bestera lekualdatzeko, motordun ibilgailuak
Bizikletaz ibiltzen garenean ere, bestelako ibilgailuen gidariei (ziklomotor-, motozikleta-,
auto-gidariei, besteak beste) eskatzen zaien errespetu eta zuhurtzia bera izan behar
arriskutsuagoa izan daiteke, gidaria ez baitago beste ibilgailuetakoak bezain babestuta.
Programazio honen xedea da bizikletaren erabiltzaileei laguntzea gogoeta egin dezaten
zirkulazio-arauez eta lekualdaketetan autoprebentzioko portaerak sartzearen onuraz.
Tartean diren gaitasunak
Gaitasunak Maila
Arreta 2-3
Ingurunearen azterketa 2
Egokitzapena eta malgutasuna 2
Gidatzera!
1 2 3edukiak, gaitasunen
arabera
helburuak eta
eskema orokorra
informazio
orokorra
Informazio orokorra
Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 1
Programazioaren menua
(«Informazio orokorra» atalean gaude)
Prestakuntza hartuko duen
taldearen ezaugarriak eta
berezko arriskuak deskribatzen
dira, eta programazioaren
beharra eta komenientzia
Programazioaren izenburua
Parte hartuko duen taldeak
programazioa egin eta gero
lortuko duela espero den
gaitasun-maila
Programazioan landuko diren
gaitasunen izena
Prestakuntzaren hartzaile
izango den taldea
(Adinak gutxi gorabeherakoak dira)
Saio-kopurua
Saio bakoitzaren iraupena
Iraupena, guztira

14. Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak12
2– Edukiak
Gidatzera!
1 2 3helburuak eta
eskema orokorra
informazio
orokorra
edukiak, gaitasunen
arabera
Egokitzapena eta malgutasuna
Mugikortasun-egoera desberdinetara egokitzen saiatzen da, bere segurtasuna
zaintzeko.
- Arretaren oinarrizko
funtzionamendua
- Informazioaren hautaketa
- Arreta hautakorraren kontzeptua
- Arreta banatuaren kontzeptua
- Arretaren aktibazio-mailak
Informazioak eta kontzeptuak
- Arauaren kontzeptua
- Bide-arauek mugikortasun
segururako beharrezkoa den
gizarte-adostasun gisa duten
erabilera.
- Alde segurua / ez segurua
kontzeptua
- Araua pertsona arteko akordio eta
jarraitu beharreko irizpide gisa.
- Bideko segurtasun-gabezian
eragina duten elementuak.
- Gidarientzako oinarrizko arauak
eta seinaleak
- Nahi gabe hartu dituen ohiturak
- Bide-segurtasunarekin zerikusia
duten estimulu garrantzitsuak
bereiztea
Trebetasunak
- Arauak errespetatuz eta arauak
errespetatu gabe izan daitezkeen
ondorioak alderatzea
- Behatzeko ahalmena
- Estimulu ugari aldi berean
horien aurrean bizkor erantzuteko
gai izatea
- Gidariei zuzendutako oinarrizko
- Norberaren mugak eta guztia
kontrolatzea ezinezkoa dela
onartzea.
- Adi egon beharra eta arreta
mantendu beharra balioestea.
- Erantzukizuna: bide-portaeran
etengabeko zaintza behar duela
jabetzea
- Guztia kontrolatzea ezinezkoa
dela onartzea
Balioak eta jarrerak
- Behaketa: adi egotea
- Arauenganako errespetua, gizarte-
adostasun gisa, eta gainerakoen
segurtasunarenganako
errespetua.
- Errespetua
- Autonomia
- Zuhurtzia
- Araua adostasun sozial gisa
onartzea
Arreta
Badaki zein garrantzitsua den arreta mugikortasun seguruan.
Ingurunearen azterketa
Bide-ingurunea aztertzen du, elementu ezberdinak aintzat hartuz, eta aukera
ezberdinen artean erabakitzeko gai da, bere buruaren segurtasuna balioetsiz.
Edukiak, gaitasunen arabera
Arretaren kalitatea aitortzen du, mugikortasun segurua mantentzeko.
Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak2
Programazioan landuko
diren edukiak, gaitasun
bakoitzaren eta gaitasun-
maila bakoitzaren arabera.
Hiru zutabetan daude
banatuta: informazioak eta
kontzeptuak; trebetasunak;
balioak eta jarrerak.
Edukiak dokumentu
honetatik aukeratu dira:
Mugikortasun segururako
hezkuntza. Konpetentzien
gida.
Programazioaren menua
(«Edukiak, gaitasunen arabera»
atalean gaude)

15. Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 13
3– Eskema orokorra
Programazioaren eskema orokorra
1. saioa Ni neu gidari 1 ordu eta 30 min.
1.1. jarduera Zer da gidari ona izatea?
Ideia-jasa eta elkarrizketa gidatua: 15’
1.2. jarduera Zer dakigu zirkulazio-arauez?
Ezagutza eta jarrerei buruzko galdetegia eta taldeko lana: 35’
1.3. jarduera Arauak ulertzen ditut
Taldeko eztabaida eta elkarrizketa gidatua: 40’
2. saioa Nire bidea aukeratuko dut 1 ordu eta 30 min.
2.1. jarduera Nondik ibiliko naiz?
Kasuen azterketak eta taldeko eztabaida: 30’
2.2. jarduera Bote eragin pilotari
Jolasa eta eztabaida gidatua: 30’
2.3. jarduera Aintzat har dezagun arriskua
Ariketa talde txikietan: 30’
3. saioa Ibilaldia bizikletaz 3 ordu
3.1. jarduera Ibilaldia bizikletaz
Irteera, ikastetxe ingurura 180’
Gidatzera!
Programazioaren helburu orokorrak
tatzea, eta niretzat zein gainerako pertsonentzat erabaki seguruak hartzeko beharra
ere esperimentatzea.
1 2 3edukiak, gaitasunen
arabera
informazio
orokorra
helburuak eta
eskema orokorra
Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 3
Programazioaren
helburu orokorra edo
helburu orokorrak
azaltzen ditu.
Programazioaren labur-
pen orokorra da. Saioei,
saioetako jarduerei,
metodoei eta gutxi
gorabeherako iraupenari
buruzko informazioa
dakar.
Saio bakoitza egitean,
komenigarria da, oro
har, ezarritako jardueren
ordenari jarraitzea.
Programazioaren menua
(«Helburuak eta eskema orokorra»
atalean gaude)

16. Irteera, ikastetxe ingurura
Jarduera horretarako, barneko zein kanpoko langileen laguntza beharko da. Parte-
hartzaileek ibilaldia egingo dute bizikletaz, edo irteera auzora, inguruaren ezaugarrien
arabera, eta erabilgarri diren baliabide pertsonalak eta denbora kontuan hartuta. Eskola-
elkarteak gutxieneko baldintzak ezarri behar ditu, bizikletaz egingo duten ibilaldia era
seguruan eta eraginkorrean egin dadin.
Gidatzera!
1 2 3edukiak, gaitasunen
arabera
helburuak eta
eskema orokorra
informazio
orokorra
Ibilaldia bizikletaz 3 ordu
Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak14
4
Ideia-jasa eta elkarrizketa gidatua
Hezitzaileak ea dagoeneko nagusi izateko gogorik duten ala ez galdetuko die neska-
mutilei. Orobat, pertsonek nagusi egiten direnean zer irabazten duten galdetuko die.
Parte-hartzaileen ikuspuntuak entzungo ditu, eta haien baieztapenak baliatuko ditu
nagusi izateak dituen abantailetako bat gidatu ahal izatea dela esateko. Erantzunak
arbelean idatz daitezke.
Era berean, beraien ustez gidatzea erraza ala zaila den galdetuko die, eta saiatu behar
du guztien artean adosten ondo gidatzeko gauza asko izan behar dela kontuan eta,
beraz, ez dela erraza.
Hori abiapuntutzat hartuta, eztabaida egingo dute taldean, gidatzeak berekin dakarren
erantzukizunaren inguruan. Ea gidatzen dakiten ere galdetuko die. Ziurrenik, ezetz
erantzungo dute. Hori baliatuz, hezitzaileak taldea bideratuko du ondoriozta dezan
bizikletaz ibiltzen garenean ere gidatzen dugula; eta, hain zuzen ere, oinez ibiltzen
garenean ere, gidatzen dugula.
Hezitzaileak parte-hartzaileei galdetuko die ea, beren ustez, zerk egiten duen pertsona
bat gidari on.
Hezitzaileak txartel bakoitzean erantzun bat apuntatuko du, eta arbelean zintzilikatuko
ditu. Lana azkarrago egite aldera, zenbait pertsonari laguntza eska diezaieke.
Gidatzera!
1 2 3
edukiak, gaitasunen
arabera
helburuak eta
eskema orokorra
informazio
orokorra
Zer da gidari ona izatea?
15 minutu
4– Saioak
5– Jarduerak
Saio bakoitzean hiru jarduera izan ohi dira.
Saio bakoitzaren iraupena
ordubetetik hiru ordura
bitartekoa izan daiteke.
Programazio batzuek
saio bakarra dute, baina
gehienek bi edo hiru dituzte.
Lehenengo jarduerak gaiari
buruzko hasierako gogoeta
egiteko aukera ematen die
parte-hartzaileei, gaiari buruz
dituzten aurrekontzeptuak
eta aurretiazko ideiak azal
ditzaten. Orobat, hezitzaileari
ahalbidetzen dio parte-
hartzaileen jakintzaren,
trebetasunen eta jarreren
hasierako balioztatzea egitea.
Bigarren jarduerak errealitatea
beste modu batean
ikusten lagun diezaieketen
ezagupenak edo esperientziak
berenganatzeko aukera
ematen die parte-hartzaileei.
Hirugarren jardueraren
helburua da ikasitakoa
praktikara eramatea, parte-
hartzaileengan aldaketa
eraginkorra eta berehalakoa
eragiteko.
t
Gidatz
1 2eta
orra
tz
et
o
be
ur
tua
o
a
u
19
arriskuarekin eta zaurgarritasunarekin lotzea.
Ariketa talde txikietan
Hezitzaileak lau eta sei pertsona arteko taldeak egiteko eskatuko die, «gaizki» egiten
ditugun jokabideen zerrenda egiteko. Jokabide horiek arrisku gehiegi hartzea dakarte, bai
norberarentzat, bai beste pertsonentzat, oinezko garenean zein bizikletaz gabiltzanean.
Talde txikian lan egin eta gero, bateratze-lana egingo da. Hezitzaileak taldearekin batera
aztertuko du zein jokabide agertu diren maizen.
Gidatzera!
1 2 3
edukiak, gaitasunen
arabera helburuak etaeskema orokorra
informazio
orokorra
Aintzat har dezagun arriskua 30 minutu
Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak
14
Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak
Ideia-jasa eta elkarrizketa gidatua
Hezitzaileak ea dagoeneko nagusi izateko gogorik duten ala ez galdetuko die neska-
mutilei. Orobat, pertsonek nagusi egiten direnean zer irabazten duten galdetuko die.
Parte-hartzaileen ikuspuntuak entzungo ditu, eta haien baieztapenak baliatuko ditu
nagusi izateak dituen abantailetako bat gidatu ahal izatea dela esateko. Erantzunak
arbelean idatz daitezke.
Era berean, beraien ustez gidatzea erraza ala zaila den galdetuko die, eta saiatu behar
du guztien artean adosten ondo gidatzeko gauza asko izan behar dela kontuan eta,
beraz, ez dela erraza.
Hori abiapuntutzat hartuta, eztabaida egingo dute taldean, gidatzeak berekin dakarren
erantzukizunaren inguruan. Ea gidatzen dakiten ere galdetuko die. Ziurrenik, ezetz
erantzungo dute. Hori baliatuz, hezitzaileak taldea bideratuko du ondoriozta dezan
bizikletaz ibiltzen garenean ere gidatzen dugula; eta, hain zuzen ere, oinez ibiltzen
garenean ere, gidatzen dugula.
Hezitzaileak parte-hartzaileei galdetuko die ea, beren ustez, zerk egiten duen pertsona
bat gidari on.
Hezitzaileak txartel bakoitzean erantzun bat apuntatuko du, eta arbelean zintzilikatuko
ditu. Lana azkarrago egite aldera, zenbait pertsonari laguntza eska diezaieke.
Gidatzera!1 2 3
edukiak, gaitasunen
arabera
helburuak eta
eskema orokorra
informazio
orokorra
Zer da gidari ona izatea?
15 minutu
! Oso garrantzitsua da jarduerak adierazitako ordenan egitea.

17. Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 15
Saioaren zenbakia
eta izena
Jardueraren zenbakia,
izena eta iraupena
Jarduerarekin zer
helburu lortu nahi den
azaltzen du
Jardueran erabiliko
den metodoaren izena
Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak6
egitea.
Ezagutza eta jarrerei buruzko galdetegia eta taldeko lana
Hezitzaileak parte-hartzaileei eskatuko die galdetegia ( DVD o páginas 7, 8, 9, 10 y 11
de este cuadernillo) zintzotasunez eta seriotasunez bete dezatela, baina lasai hartuta,
ez baita azterketa. Zer dakigun eta oraindik zer dugun ikasteko jakingo dugu horren
bitartez..
Galdeketa banan-banan bete dutenean, parte-hartzaileak taldeka jarriko dira, lau eta sei
pertsona arteko taldeetan. Galdeketako erantzunak adostu beharko dituzte.
(Erantzunak: liburuxka honetako 12. orrialdean)
Gidatzera!
1 2 3edukiak, gaitasunen
arabera
helburuak eta
eskema orokorra
informazio
orokorra
Zer dakigu zirkulazio-arauez? 35 minutu
DVD

18. Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak16
7Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak
Zenbait jarduerek eranskina
dute.
Eranskinaren kopiak egin
daitezke, edo DVDtik inprimatu,
parte-hartzaileei emateko.
Eranskinetan askotariko
ariketak daude, hala nola test-
erakoak, jarduerak hobeto
ulertzen laguntzeko testuak,
eztabaidarako abiapuntutzat
balio duten dilema moralak,
jolasak, eta abar.
1Gidatzera!
ZIRKULAZIOA:
1– Errepidean, nondik ibili behar dira bizikletak?
a) Eskuineko aldetik, zirkulazioaren noranzkoan.
b) Ezkerreko aldetik, zirkulazioaren noranzkoan.
c) Errepidearen ezkerreko aldetik, hurbiltzen diren autoak ikusteko.
d) Beste erantzun bat:...........................................................................................
2– Errepidean, nondik ibili behar dira bizikletak?
a) Bi noranzkoak bereizten dituen lerro zuriaren ondo-ondotik.
b) Eskuineko bazterbidetik, baldin halakorik badago.
c) Ezkerreko aldeko bazterbidetik.
d) Beste erantzun bat:...........................................................................................
3– Herri barruko bideetan, arau orokorrari jarraikiz, nondik ibili behar dira bizikletak?
a) Kaletik edo bidegorritik, baina inoiz ere ez espaloitik.
b) Kaletik zein bidegorritik, batetik zein bestetik; baina inoiz ere ez espaloitik.
c) Bidegorritik, baldin halakorik badago. Bidegorririk ez badago, aukera dago
kaletik edo espaloitik joateko; bietako bat hauta daiteke.
d) Beste erantzun bat:...........................................................................................
4–Errepidean, nola ibili behar dira txirrindulariak, baldin taldean irten badira?
a) Paraleloan; baina bizikleta-talde bakoitzak ez du hamar metroko eremua
baino handiagoa hartu behar, ibilgailuek errazago aurrera ditzaten.
b) Bizikleta guztiak paraleloan, erreiaren zabalera osoa hartuz.
c) Lerroan, eta eskuineko aldera ahalik eta gehien hurbilduta.
d) Beste erantzun bat:...........................................................................................
MANIOBRAK:
1– Zer egin behar dute txirrindulariek, gelditu nahi badute?
a) Ezkerreko eskua jaso, okertuta.
b) Eskuineko eskua jaso, okertuta.
c) Ezkerreko eskua jaso; eskua zabalik, eta atzamarren puntak gora begira.
d) Ez da eskurik jaso behar.

19. Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 17
Edukiak, gaitasunen eta programazioen
arabera
V
Arreta
Edukiak, gaitasunen eta programazioen arabera
Sentikorra da oinarrizko zentzumenen bidez jasotako
informazioekiko
Badaki zein garrantzitsua den arreta mugikortasun seguruan
1
2
Edukiak
Edukiak
- Zentzumenak: funtzionamendua eta mugak
- Pertzepzioa bide-egoeretan: funtzionamendua eta banakako
diferentziak
- Arretaren oinarrizko funtzionamendua
- Informazioaren hautaketa
- Borondatezko arreta eta borondatezkoa ez dena
- Arretak ohiturekin nahiz automatismoekin duen lotura
- Zentzumenen mugak, hautemate-akatsak eta hautemate-ilusioak
- Estimulu-kopuru handiagoa diskriminatzea
- Errealitatearen eta errealitate hori interpretatzeko moduaren arteko
diferentzia onartzea
- Bide-errealitate konplexu, aldakor eta anbiguora egokitzeko
ahalmena
- Norberaren akatsak onartzea
- Norberarenak ez diren beste ikuspegiak ere badaudela antzematea
- Norberaren mugak eta guztia kontrolatzea ezinezkoa dela onartzea
- Egokikortasuna: aurreikusten ez den horretara irekita egotea
- Adi egon beharra eta arreta mantendu beharra balioestea
- Arreta-maila areagotzeko ahalegina mantentzeko prest egotea
Informazioak
eta
kontzeptuak
Informazioak
eta
kontzeptuak
Trebetasunak
Trebetasunak
Balioak eta
jarrerak
Balioak eta
jarrerak
program. zk.
program. zk.
1
1
1
1
1

20. Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak18
Arreta
Edukiak, gaitasunen eta programazioen arabera
Arretaren kalitatea aitortzen du,
mugikortasun segurua mantentzeko
Arreta bere segurtasunaren zerbitzurako tresna gisa erabili ohi du
3
4
Edukiak
Edukiak
- Arreta hautakorraren kontzeptua
- Arreta iraunkorraren kontzeptua
- Arreta banatuaren kontzeptua
- Arretaren aktibazio-mailak
- Bideko arriskuen, horien ondorioen eta gidatzean izan ditzaketen
inplikazioen azterketa
- Bide-segurtasunarekin zerikusia duten estimulu garrantzitsuak
bereiztea
- Arreta mantentzea, errendimendua jaitsi gabe
- Aldibereko estimulu-kopuru handiagoa zuzen hautematea
- Autoazterketaren bidez, norberaren arreta-prozesuak ebaluatzea
- Arreta sustatzen duen norberaren ikuspuntua defendatzera
zuzendutako komunikazio- eta asertibitate-estrategiak aplikatzea
- Dituen arreta-mugak murriztea ahalbidetzen duten estrategiak
prestatzea
- Egokikortasuna: estimulu desberdinak hautematera irekita egotea
- Erantzukizuna: bide-portaeran etengabeko zaintza behar duela
jabetzea
- Guztia kontrolatzea ezinezkoa dela onartzea
- Aurrerapena prebentzio gisa
- Malgutasuna ingurune, estimulu eta egoera aldakorren aurrean
- Norberaren ideiekiko koherentea izateak duen garrantzia balioestea
- Norberaren emozioak ezagutzeko eta erregulatzeko prest egotea
Informazioak
eta
kontzeptuak
Informazioak
eta
kontzeptuak
Trebetasunak
Trebetasunak
Balioak eta
jarrerak
Balioak eta
jarrerak
program. zk.
program. zk.
1-2
2
1-2
1
2
1-2
1-2
1-2

21. Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 19
Arreta
Edukiak, gaitasunen eta programazioen arabera
Gertuko ingurunean dituen pertsonei arreta-maila egokia
mantentzeko beharrezkoak diren informazioak jakinarazten dizkie
5
Edukiak
- Bideko arriskuen, horien ondorioen eta gidatzean izan ditzaketen
inplikazioen azterketa
- Prebentzio kolektiboaren kontzeptua
- Enpatia-kontzeptua
- Beste pertsonengan eragiteko kontzeptua
- Asertibitatea eta proaktibitatea
- Komunikazio- eta gogatze-teknikak garatzea
- Komunikazioa: beste ikuspuntuetara irekita egotea eta norberaren
beharrak adierazten jakitea
- Enpatia: gainerako pertsonen akatsak eta horien ikuspuntuak
ulertzeko ahalmena
Informazioak
eta
kontzeptuak
Trebetasunak
Balioak eta
jarrerak
program. zk.

22. Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak20
Zaurgarritasunaren eta
arriskuaren kontzientzia
Edukiak, gaitasunen eta programazioen arabera
Intuizioz hautematen du berehalako arrisku propioa
Arrisku-egoerak balioztatzen ditu, ez norberak jasan dezakeen
kaltearen arabera bakarrik, baita beste pertsonengan eragin
dezakeen kaltearen arabera ere
1
2
Edukiak
Edukiak
- Arriskuaren aurreko erantzunak
- Arriskuaren oinarrizko kontzeptua
- Segurtasun pasiboaren oinarrizko kontzeptua
- Segurtasun pasiboaren berariazko elementuei buruzko informazioa
- Arriskuaren oinarrizko kontzeptua
- Arriskua kaltearen eta zaurgarritasunaren arteko erlazio gisa
- Arrisku subjektiboa eta arrisku objektiboa
- Segurtasun pasiboko sistemei buruzko informazioak
- Eguneroko mugikortasun-ekintzetan egon daitezkeen arrisku-egoerak
aztertzea
- Istripua eta istripuaren ondorio larriak erlazionatzea
- Segurtasun pasiboko ohitura errazak erabiltzea
- Norberaren segurtasuna nahiz gainerakoena jokoan dauden arrisku-
egoerak aztertzea
- Arriskua eta zaurgarritasuna bereiztea
segurtasunaren alde egiten dutenak egiten ez dutenetatik bereiztea
- Segurtasun pasiboko sistemak behar bezala erabiltzea
- Autobabesa
- Autoezagutza: norberaren aukerei buruzko itxaropen errealak izatea
- Norberaren zaurgarritasuna onartzea
- Norberaren egintzekiko erantzukizuna
- Beste pertsonekiko eta horien osotasunarekiko aitortza, enpatia eta
begirunea
Informazioak
eta
kontzeptuak
Informazioak
eta
kontzeptuak
Trebetasunak
Trebetasunak
Balioak eta
jarrerak
Balioak eta
jarrerak
program. zk.
program. zk.
2-4
2
2-4
2-4
2
4
2-4
2-4
4

23. Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 21
Zaurgarritasunaren eta
arriskuaren kontzientzia
Edukiak, gaitasunen eta programazioen arabera
prebentziorako eta minimizaziorako irizpideei jarraiki
3
4
Edukiak
Edukiak
- Arriskua, galzoria eta zaurgarritasuna
- Segurtasun aktiboa eta pasiboa
- Ibilgailua mantentzea
ezagutzea
- Arrisku-faktoreak
- Erantzukizun pertsonal, legal eta soziala
- Arrisku handiko egoerak
- Prebentzio-estrategiak
- Segurtasun-ohiturak
- Distantziak, denborak eta abiadurak kalkulatzea
- Segurtasun pasiborako sistemak (kaskoa, uhala, haurrak eusteko
sistemak, airbag...) ondo erabiltzea eta erabilaraztea
- Autoazterketaren bidez, norberaren mugak
- Bideko arriskuak aztertzea
- Arriskuaren pertzepzioa arrisku errealera doitzea
- Autoezagutza
- Norberaren mugak onartzea
- Autobabesa
- Erantzukizuna
- Gidatze prebentiboa
- Zirkulazio-arauen sistema onartzea, norberaren segurtasuna nahiz
beste pertsonena laguntzeko
- Norberaren, beste pertsonen nahiz ingurunearen mugak onartzea
- Aurreratzea
- Erantzukizuna
Informazioak
eta
kontzeptuak
Informazioak
eta
kontzeptuak
Trebetasunak
Trebetasunak
Balioak eta
jarrerak
Balioak eta
jarrerak
program. zk.
program. zk.
2
2
2-4
4
5
5
2-4
5
5
4
2-4
2-4
2-4
2-4
2
5

24. Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak22
Zaurgarritasunaren eta
arriskuaren kontzientzia
Edukiak, gaitasunen eta programazioen arabera
Barneratuta du arriskua aztertzeko prebentzio-eskema,
eta beste pertsonekin konpartitzen du
5
Edukiak
- Udal, autonomia, estatu nahiz Europa mailan istripuen prebentzioarekin
lotuta garatzen diren politikak ezagutzen ditu
- Herritarren parte-hartzea
- Arazoak hautematea eta soluzio-proposamenak nahiz -estrategiak
diseinatzea.
- Adierazpen- eta gogatze-komunikaziorako teknikak garatzea
- Norberaren ikuspegia defendatzea
- Proaktibitatea
- Erantzukizun pertsonala eta soziala
Informazioak
eta
kontzeptuak
Trebetasunak
Balioak eta
jarrerak
program. zk.

25. Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 23
Ingurunearen azterketa
Edukiak, gaitasunen eta programazioen arabera
Hurbileko inguruneak ematen dizkion informazioak biltzen ditu
eta egoera horri lotutako portaera segurua hautatzen du
Bide-ingurunea aztertzen du, elementu ezberdinak aintzat hartuz,
eta aukera ezberdinen artean erabakitzeko gai da, bere buruaren
segurtasuna balioetsiz
1
2
Edukiak
Edukiak
- Alde segurua / ez segurua oinarrizko kontzeptua
- Bide-ingurunean oinezkoentzat dauden oinarrizko arauak eta seinaleak
- Segurtasun pasiboaren oinarrizko kontzeptua
- Segurtasun pasiboaren berariazko elementuei buruzko informazioa
- Egoera zailetan jarraitu beharreko arauak (galduta dagoen haurra...)
- Alde segurua / ez segurua kontzeptua
- Araua pertsona arteko akordio eta jarraitu beharreko irizpide gisa
- Bideko segurtasun-gabezian eragina duten elementuak
- Gidarientzako oinarrizko arauak eta seinaleak
- Alde seguruak eta ez seguruak bereiztea
- Segurtasun pasiboko ohitura errazak erabiltzea
- Laguntza eskatzerakoan, argitasunez adierazten jakitea
- Behatzeko ahalmena
aurrean bizkor erantzuteko gai izatea
- Behaketa: adi egotea
- Autobabesa
- Arauak errespetatzea
- Laguntza eskatzea / laguntza onartzea
- Lasaitasuna: kontrola ez galtzea
- Errespetua
- Autonomia
- Zuhurtzia
- Araua adostasun sozial gisa onartzea
Informazioak
eta
kontzeptuak
Informazioak
eta
kontzeptuak
Trebetasunak
Trebetasunak
Balioak eta
jarrerak
Balioak eta
jarrerak
program. zk.
program. zk.
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1

26. Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak24
Ingurunearen azterketa
Edukiak, gaitasunen eta programazioen arabera
batetatik aztertzen ditu, bere buruaren segurtasuna eta
gainerakoen segurtasuna zainduz
ditu ikuspegi sistematiko batetatik, aldagaien arteko elkarrekintza
aurreikusten du eta besteen gaineko ardura hartzeko gai da
3
4
Edukiak
Edukiak
- Zirkulazio-arauak
- Segurtasun-irizpideak
- Gidari seguru bat izateko kontuan hartu beharreko funtsezko puntuak
- Erabakiak hartzea
- Mugikortasun-estilo prebentiboa
- Aurreratzea
- Autoazterketaren bidez indarguneak eta ahulguneak ebaluatzea
- Aurretiaz interpretatzea bidearen beste erabiltzaileen balizko
erreakzioak
- Antzeko egoeratan erabakitzeko jarraibide seguruak sortzea
- Arrisku-egoerak antzematea
- Norberarentzat nahiz besteentzat egoera desberdinetan seguruak
diren bide-erantzunak automatizatzea
- Autoezagutza
- Ikuspegia hartzea: nirea dena eta gainerakoena dena
- Segurtasuna oinarrizko printzipio gisa
- Zuhurtzia
- Aurreratzea
- Segurtasuna
- Erantzukizuna
- Egokitzapena
Informazioak
eta
kontzeptuak
Informazioak
eta
kontzeptuak
Trebetasunak
Trebetasunak
Balioak eta
jarrerak
Balioak eta
jarrerak
program. zk.
program. zk.
5
5
5
5

27. Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 25
Ingurunearen azterketa
Edukiak, gaitasunen eta programazioen arabera
Mugikortasun-estilo prebentiboa du eta estilo hori
gainerakoengan sustatu nahi du
5
Edukiak
- Mugikortasun prebentiboa
- Alternatiba segurua
- Prebentzio kolektiboa
- Arazoak antzematea eta prebentzio kolektiborako estrategiak
diseinatzea
- Komunikazio-teknikak garatzea
- Gainerako pertsonengan eragiten du
- Koherentzia
- Prebentzioa
- Autonomia
- Aurreratzea
Informazioak
eta
kontzeptuak
Trebetasunak
Balioak eta
jarrerak
program. zk.
5
5
5
5
5
5
5

28. Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak26
Taldeko presioarekiko
erresistentzia
Edukiak, gaitasunen eta programazioen arabera
Konturatzen da noiz dagoen taldeko presio edo presio afektibo ba-
ten pean, eta arriskuzko bide-portaera batekin erlazionatzeko gai da
Badaki eta onartzen du taldearen eragina bizipen komuna dela
gizaki ororentzat, eta hori negoziatu egin daitekeela
1
2
Edukiak
Edukiak
- Egoera emozionalak
- Gizarte-presioaren oinarrizko kontzeptua
- Barruko kontraesana tentsio gisa
- Ezinegona adierazi beharra ondo sentitzeko
- Negoziazioa, nire ikuspegiaren eta taldearen ikuspegiaren arteko
distantzia murrizteko bide gisa ulertuta
errefusa...)
- Taldearen presioa antzematea
- Bere emozioak eta desioak adieraztea
- Norberaren ikuspegia ulertzea
- Besteen ikuspegia ulertzea
- Negoziaziorako argudioak erabiltzea
- Koherentzia: norbera dena izatea, irizpide propioa izatea
- Autobabesa
- Koherentzia: norbera dena izatea, irizpide propioa izatea
- Autobabesa
- Zinezkotasuna
- Autokontzientzia: portaeraren automatismoa hautsi behar da, «egiten
dudana zergatik egiten dudan» ulertzeko
Informazioak
eta
kontzeptuak
Informazioak
eta
kontzeptuak
Trebetasunak
Trebetasunak
Balioak eta
jarrerak
Balioak eta
jarrerak
program. zk.
program. zk.
3-4
3
3
3
3-4
3-4
3
3-4
3-4
3-4
3-4

29. Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 27
Taldeko presioarekiko
erresistentzia
Edukiak, gaitasunen eta programazioen arabera
Taldean onartua izan beharra eta baztertua izateari beldurra
kudeatzen ditu, beste pertsonarenganako erasoa inplikatu gabe
eta bere ikuspegia alde batera utzi gabe
Lehentasuna ematen dio sistematikoki bere segurtasunari,
horrekin kontraesanean dauden taldeko presio-egoeren aurrean
3
4
Edukiak
Edukiak
- Pasibotasuna, oldarkortasuna, obedientzia eta errebolta
- Enpatia
- Asertibitatea eta proaktibitatea
- Negoziazioa, bi aldeen beharrak asetze gisa ulertuta
- Autonomia eta mendekotasun emozionalaren kontzeptuak
- Asertibitatea eta proaktibitatea
- Aurreratzea, gatazkak saihesteko modu gisa
- Frustrazioaren aurrean erresistentzia
- Beste baten emozioak eta ikuspegiak sentitzea eta ulertzea
- Argi eta garbi adieraztea norberaren beharrak, eta horiek defendatzen
jakitea
- Nire eta bestearen desioak aseko dituzten alternatibak bilatzea
- Komunikazio-estilo asertiboa erabiltzea
- Gatazka-egoerei aurrea hartzeko estrategiak garatzea
- Autobabesa: norberaren segurtasuna hautatzea
- Koherentzia: norbera dena izatea, irizpide propioa izatea
- Beste pertsona errespetatzea
- Elkar adostea
- Autobabesa: norberaren segurtasuna hautatzea
- Norberarenganako erantzukizuna
Informazioak
eta
kontzeptuak
Informazioak
eta
kontzeptuak
Trebetasunak
Trebetasunak
Balioak eta
jarrerak
Balioak eta
jarrerak
program. zk.
program. zk.
3
3
5
3-4
3-4
3-4
3-4
5
5
3-4
3-4
4

30. Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak28
Taldeko presioarekiko
erresistentzia
Edukiak, gaitasunen eta programazioen arabera
Sistematikoki defendatzen du segurtasunaren aldeko ikuspegia,
eta hortaz konbentzitu nahi ditu gainerakoak
5
Edukiak
- Besteen egoera emozionalak antzematen ditu (enpatia)
- Komunikazioaren eraginkortasuna
- Argudiatzea
- Negoziazioa: nik irabazten dut – zuk irabazten duzu
- Besteen lekuan jartzea
- Komunikazio asertiborako teknikak garatzea
- Argudiatze-teknikak garatzea
- Koherentzia
- Beste pertsona ulertzea eta onartzea
- Errespetua
- Elkartasuna
Informazioak
eta
kontzeptuak
Trebetasunak
Balioak eta
jarrerak
program. zk.

31. Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 29
Egokitzapena
eta malgutasuna
Edukiak, gaitasunen eta programazioen arabera
Bide-ingurunea dinamikoa eta aldakorra dela konturatzen da,
eta oinarrizko ohitura seguruak hartzen ditu
Mugikortasun-egoera desberdinetara egokitzen saiatzen da,
bere segurtasuna zaintzeko
1
2
Edukiak
Edukiak
- Alde segurua / ez segurua oinarrizko kontzeptua
- Bide-portaera segururako jarraibideak: eskuinetik joatea, ibiak zaintzea,
kaletik jolasean ez joatea...
- Bide-ingurunearen aldaketak
- Arauaren kontzeptua
- Bide-arauek mugikortasun segururako beharrezkoa den gizarte-
adostasun gisa duten erabilera
- Alde seguruak eta ez seguruak bereiztea
- Ekintza-jarraibide seguruak aplikatzea ohikoa duen bide-ingurunean
aldaketak gertatzen direnean
- Laguntza eskatzea / laguntza onartzea
- Segurtasunez erantzutea bideko ezustekoen aurrean
- Arauak errespetatuz eta arauak errespetatu gabe izan daitezkeen
ondorioak alderatzea
- Ekintza-jarraibide seguruak aplikatzea ohikoa ez duen bide-ingurunean
aldaketak gertatzen direnean
- Adi egotea
- Autobabesa
- Autoezagutza: beldurraz jabetzea
- Autoezagutza: norberaren gaitasunez jabetzea
- Apaltasuna: ez du uste berak duenik egia osoa arriskuak
aztertzerakoan
- Behaketa: adi egotea
- Arauenganako errespetua, gizarte-adostasun gisa, eta gainerakoen
segurtasunarenganako errespetua
Informazioak
eta
kontzeptuak
Informazioak
eta
kontzeptuak
Trebetasunak
Trebetasunak
Balioak eta
jarrerak
Balioak eta
jarrerak
program. zk.
program. zk.
1
1
1
1
1

32. Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak30
Egokitzapena
eta malgutasuna
Edukiak, gaitasunen eta programazioen arabera
Automatikoki aplikatzen du bere estrategia propioa, mugikortasun-
egoera ezberdinetara egokitzeko, arriskuei aurrea hartuz
Malgua da bere portaeretan, bere buruaren nahiz besteen
segurtasuna zainduz
3
4
Edukiak
Edukiak
- Aldaketekiko erresistentzia: zer esan nahi duen eta nola azaltzen den
- Ohituraren kontzeptua
- Prebentzioa arriskuari aurrea hartzeko
- Prebentziorako ohiturak eta estrategiak
- Sinesmenen aldaketa: nola funtzionatzen duten eta nola maneiatu
daitezkeen
- Proaktibitatea
- Malgutasuna versus zurruntasuna bide-ingurunean
- Segurtasuna arauaren printzipio gisa
- Arazo beraren aurrean estrategia berriak aztertzea eta barneratzea
- Norberaren sinesmenak eta pertzepzioak zalantzan jartzea
- Ohiturak mugikortasun-egoera berrietara egokitzea
- Bere segurtasuna nahiz besteena sustatzen duten aldaketak balioestea
eta onartzea
- Beste ikuspegi eta aukera batzuk ikustea eta onartzea
- Bideko arriskuak orokorki ebaluatzea
- Berria den horretarako irekitasuna eta malgutasuna
- Autobabesa
- Autoezagutza: norberaren erantzunak ezagutzea eta onartzea
- Autokudeaketa emozionala
- Malgutasuna: beste planteamenduak onartzea
- Proaktibitatea
Informazioak
eta
kontzeptuak
Informazioak
eta
kontzeptuak
Trebetasunak
Trebetasunak
Balioak eta
jarrerak
Balioak eta
jarrerak
program. zk.
program. zk.
5
5
5
5
5

33. Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 31
Egokitzapena
eta malgutasuna
Edukiak, gaitasunen eta programazioen arabera
Estilo malgua du bide-portaeretan eta egokitze-alternatiba
seguruak sustatzen ditu
5
Edukiak
- Bidearen erabiltzaileen artean ohikoenak diren akatsak eta horiek arrisku-
faktoreekin duten harremana
- Mugikortasun prebentiboa
- Alternatiba segurua
- Prebentzio kolektiboa
- Lasaitasuna mantentzea presio-egoeren aurrean
- Gainerakoak konbentzitzea
- Tolerantzia
- Autokontrol emozionala
- Entzuteko jarrera
- Asertibitatea
- Besteei laguntzea
Informazioak
eta
kontzeptuak
Trebetasunak
Balioak eta
jarrerak
program. zk.
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5

34. Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak32
Neure burua eta nire
emozioak kudeatzea
Edukiak, gaitasunen eta programazioen arabera
Oinarrizko barne-egoerak hautematen ditu, eta badaki
bide-portaeraren gainean ondorioak izan ditzaketela
Ondo ulertzen ditu bere barruko egoerak eta egoera emozionalak,
eta baita horiek ekar dezaketen arriskua ere
1
2
Edukiak
Edukiak
- Barruko sentsazioak
- Oinarrizko egoera emozionalak
- Arriskuaren oinarrizko kontzeptua
- Autokontzientziaren kontzeptua
ondorioak
- Egoera emozional kontrolatu gabeak eta horien ondorioak
- Barrutik datozkion sentsazioak lokalizatzen ditu bere gorputzean
- Egoera emozionalen arrazoiak hautematea
erlazionatzea
- Bere burua entzutea: barruko bizitzari arreta eskaintzea
- Autobabesa
- Autoezagutza
- Autobabesa
Informazioak
eta
kontzeptuak
Informazioak
eta
kontzeptuak
Trebetasunak
Trebetasunak
Balioak eta
jarrerak
Balioak eta
jarrerak
program. zk.
program. zk.
4
4
4
4
3-4
4
3-4
4
3-4
3-4
4
4
3
3-4

35. Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 33
Neure burua eta nire
emozioak kudeatzea
Edukiak, gaitasunen eta programazioen arabera
Bere egoera emozionalak erregulatzen ditu, eragin negatiboak mi-
Ongi jarduten da bidearen gainerako erabiltzaileekin,
baita egoera emozional zailetan ere
3
4
Edukiak
Edukiak
- Emozioaren eta portaeraren arteko harremana
- Erregulazio emozionalaren kontzeptua
- Asertibitatea eta proaktibitatea
- Prebentzio-estrategiak
- Segurtasun-ohiturak
- Enpatia-kontzeptua
- Autoazterketaren bidez norberaren egoera emozionalak ebaluatzea
- Norberaren ikuspegia defendatzea
- Autobabeserako estrategiak erabiltzea, emozioak kontuan hartuz edo
kontuan hartu gabe
- Erregulazio emozionaleko estrategia berriak txertatzea
- Norberaren egoera emozionala aztertzea, ondoren erregulatu ahal
izateko
- Norberarentzat nahiz besteentzat seguruak diren erantzunak
aurreratzea bide-egoera arriskutsuetan
- Autoezagutza
- Autobabesa
- Erantzukizuna
- Autoezagutza
- Autobabesa
- Erantzukizuna
- Autonomia
- Prebentzioa
- Enpatia
Informazioak
eta
kontzeptuak
Informazioak
eta
kontzeptuak
Trebetasunak
Trebetasunak
Balioak eta
jarrerak
Balioak eta
jarrerak
program. zk.
program. zk.
3-4
3
3
5
3-4
3-4
5
3-4
3-4
3-4
5
5
5

36. Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak34
Neure burua eta nire
emozioak kudeatzea
Edukiak, gaitasunen eta programazioen arabera
Bere barruaren eta emozioen kudeaketa hobetzen jarraitzen du
eta bide-segurtasun kolektiboari dagokionez gauza bera egitera
bultzatzen ditu ingurukoak
5
Edukiak
- Prebentzioaren kontzeptua eta estrategiak
- Komunikazio asertiboa
- Proaktibitatea
- Komunikazio asertiborako teknikak garatzea
- Norberaren erantzunei nahiz gainerakoenei aurrea hartzea
- Besteen lekuan jartzea
- Autoezagutza
- Autobabesa
- Erantzukizuna
- Autonomia
- Prebentzioa
- Enpatia
Informazioak
eta
kontzeptuak
Trebetasunak
Balioak eta
jarrerak
program. zk.

37. Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 35
Bideari lotutako egoeretan
estresa kudeatzea
Edukiak, gaitasunen eta programazioen arabera
Badaki noiz gainditzen dituen bere mugak eta noiz doan
barne-aktibazioko maila egokietatik haraindian
Badaki eta onartzen du estresa pertsonaren eta bide-ingurunearen
arteko harremanaren ondorio dela
1
2
Edukiak
Edukiak
- Estresaren kontzeptua eta motak
- Bide-ingurunean estresa eragiten dutenak
- Estresari lotutako egoera emozionalak: tentsioa, antsietatea, estutasuna
eta beldurra
- Estresa eta bide-portaera
- Baliabide pertsonalak ebaluatzeko estrategiak
egoeretara lotzea
- Bide-ingurunean dituen estreseko erantzunak erlazionatzea
- Eustresa eta distresa bereiztea
- Autoazterketaren bidez estres-egoeren aurreko indarguneak eta
ahulguneak ebaluatzea
- Autoezagutza
- Autobabesa
- Autoezagutza
- Norberaren mugak onartzea
Informazioak
eta
kontzeptuak
Informazioak
eta
kontzeptuak
Trebetasunak
Trebetasunak
Balioak eta
jarrerak
Balioak eta
jarrerak
program. zk.
program. zk.

38. Segurtasunerako gaitasunak, bizitzarako gaitasunak36
Bideari lotutako egoeretan
estresa kudeatzea
Edukiak, gaitasunen eta programazioen arabera
Estres-egoeren aurrean, estres-sortzaileen pisua arintzen
laguntzen dioten estrategiak garatzen ditu
Erantzukizuneko eta prebentzioko jarrerak hartzen
ditu norberaren edo besteen estresaren aurrean, eta
lasaitasun- nahiz erlaxazio-egoeretarantz autokudeatzen da
3
4
Edukiak
Edukiak
- Estresa kontrolatzeko eta maneiatzeko teknikak:
- Estresa kontrolatzeko saiheste-estrategiak
- Estresaren neurketa
- Lasaitzera eramaten duten sistemak
- Pentsamendu positiborako teknikak
- Erlaxazioaren, lasaitasunaren eta jarrera bateratzaileen erreferente
- Estresa kontrolatzeko eta maneiatzeko teknikak erabiltzea
- Norberari hobekien etortzen zaizkion estrategiak eta praktikak
- Pentsamendu automatikoz aldatzeko teknikak aplikatzea
- Beste norbait konbentzitzea, bere onetik atera gabe
- Lasaitasuna
- Gauzak umorez hartzea
- Baretasuna
- Segurtasuna
- Bizitza propioa balioestea
- Autokudeaketa emozionala: norberaren zentroan mantentzea,
kontrako egoerak kontuan hartu gabe
- Proaktibitatea
- Bateratzea: elkarrizketara eta gauzak aldatzeko aukerara irekitzea
Informazioak
eta
kontzeptuak
Informazioak
eta
kontzeptuak
Trebetasunak
Trebetasunak
Balioak eta
jarrerak
Balioak eta
jarrerak
program. zk.
program. zk.

39. Mugikortasun segururako hezkuntza-programazioak 37
Bideari lotutako egoeretan
estresa kudeatzea
Edukiak, gaitasunen eta programazioen arabera
Estresa maneiatzeko mekanismoak planteatzen eta zabaltzen ditu
eta autokontrolerako estrategiak konpartitzen ditu
5
Edukiak
- Estresaren ebaluazioa: estresa arrisku-faktore garrantzitsua dela
erakusten duten programak eta esperientziak
- Estresa gizarte-fenomeno gisa, eta estresak bide-harremanetan dituen
ondorioak
- Estresa larrialdietako bide-egoeratan tratatzeko estrategiak
- Besteen lekuan jartzea bide-egoera kritikoetan
- Laguntza eskatzea
- Besteengan lasaitasuna eta erlaxazioa sustatzea
- Negoziaziorako eta adiskidetzerako teknikak garatzea
- Entzutea: besteek barrua hustea, lasaitzea eta sentitzen dutena
zentsuratu gabe adieraztea sustatzen du
- Enpatia
- Autokudeaketa emozionala: norberaren zentroan mantentzea,
kontrako egoerak kontuan hartu gabe
Informazioak
eta
kontzeptuak
Trebetasunak
Balioak eta
jarrerak
program. zk.