Από την ανάλυση αναγκών στις πολιτικές αποφάσεις για τη γλωσσική εκπαίδευση μεταναστών και προσφύγων - Γιώργος Ανδρουλάκης

Από την ανάλυση αναγκών στις πολιτικές αποφάσεις για τη
γλωσσική εκπαίδευση
μεταναστών και προσφύγων
Γιώργος Ανδρουλάκης
Καθηγητής ΠΤΔΕ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Αντιπρόεδρος Ακαδημαϊκών Θεμάτων & Διεθνών Σχέσεων ΕΑΠ
Ο κοινωνικός και πολιτικός λόγος σήμερα
για την ξενόγλωσση εκπαίδευση στην Ε.Ε.
Αθήνα
4-6 Νοεμβρίου 2016

Πολιτικός και κοινωνικός λόγος για τη διδασκαλία της ελληνικής ως
δεύτερης / ξένης γλώσσας
Περίγραμμα
 Εκπαιδευτικές γλωσσικές πολιτικές για μετανάστες και πρόσφυγες
 Τα projects ΜΑΘΕΜΕ και PRESS
 Ανάλυση αναγκών: «μαθήματα» από τη βιβλιογραφία και από την πράξη
 Από τις τοπικές ανάγκες στις κριτικές πολιτικές αποφάσεις

Τοποθετημένες, πρακτικοποιημένες ή ‘de facto’
εκπαιδευτικές πολιτικές
 Εκπαιδευτικές πολιτικές:
 Σε επίπεδο συστήματος (διεθνείς, εθνικές, περιφερειακές):
σημαντικές για χρηματοδότηση, νομικά πλαίσια κατά των
διακρίσεων, εκπαίδευση εκπαιδευτικών, δομές προσχολικής
εκπαίδευσης, σχολική διαρροή
 Σε επίπεδο σχολικών μονάδων: bottom-up και ‘tailor-made’
προοπτική, εναλλακτική, ευέλικτη, μαθητοκεντρική.

Αναποτελεσματικότητα των ενταξιακών πολιτικών
για μετανάστες και πρόσφυγες (1/2)
 Σε πολλές χώρες και στην Ελλάδα: μη συστηματική αποτίμηση της εφαρμογής των
εκπαιδευτικών πολιτικών
Όταν έχουμε στοιχεία, οι τάσεις είναι:
 Χαμηλότερα εκπαιδευτικά αποτελέσματα για τα παιδιά με μεταναστευτικό υπόβαθρο
 Υψηλότερη ή ανάλογη κινητοποίηση για τα παιδιά με μεταναστευτικό υπόβαθρο σε σχέση με
τους μονόγλωσσους μαθητές
 Εκπαιδευτικός διαχωρισμός (segregation): ακόμη πρόβλημα!
 Οι εκπαιδευτικοί σπάνια εργάζονται σε καλές συνθήκες και δεν έχουν υψηλές προσδοκίες
 Η διδασκαλία των γλωσσών προέλευσης δεν είναι ο κανόνας
 Η επικοινωνία μεταξύ των σχολείων και των οικογενειών με μεταναστευτικό υπόβαθρο είναι
συχνά προβληματική.

Αναποτελεσματικότητα των ενταξιακών πολιτικών
για μετανάστες και πρόσφυγες (2/2)
 ΓΙΑΤΙ;
 Συγκεντρωτικές εκπαιδευτικές πολιτικές (curricula, απασχόληση εκπαιδευτικών, ανακατανομή
πόρων)
 Εθνοκεντρικές προσεγγίσεις (εστίαση στις εθνικές γλώσσες): η γλωσσική στήριξη δεν είναι ποτέ
αρκετή!
 Ασυνεχείς, επιμέρους και μη συνεκτικές προσεγγίσεις
 Ομαδοποίηση με βάση την ηλικία και σχολική επιλογή συνδέονται με το κοινωνικο-οικονομικό
status
 Ο ανταγωνισμός και όχι η αλληλεγγύη ως κεντρικό μήνυμα στα σχολεία
 Η μετανάστευση ως πρόβλημα και όχι ως ευκαιρία.

Καλές ενταξιακές πρακτικές
 Πολυγλωσσικοί στόχοι στην προσχολική και πρώιμη σχολική ηλικία και περαιτέρω
 Συνεργατική μάθηση
 Διαπολιτισμική και διαγλωσσική κατάρτιση των εκπαιδευτικών
 Εκπαιδευτικοί με μεταναστευτικό υπόβαθρο
 Από την προφορική παράδοση στον γραμματισμό ως εργαλείο
 CLIL
 Δημιουργία ειδικών syllabi και διδακτικών υλικών με βάση την ανάλυση των τοπικών
αναγκών
 Μέτρα που αφορούν όχι μόνο τις κοινότητες αλλά όλους τους μαθητές.

Ταυτότητα του project ΜΑΘΕΜΕ (2015)
 ΜΑΘΕΜΕ  Μαθήματα στην ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό για μετανάστες/τριες από μη
ευρωπαϊκές χώρες (άνεργοι/ες, μητέρες, ΑμεΑ, και αναλφάβητοι/ες μετανάστες/τριες)
 Συντονιστής project: Εργαστήριο Μελέτης, Διδασκαλίας και Διάδοσης της Ελληνικής Γλώσσας
και της Πολυγλωσσίας (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας)
 Μαθήματα σε 7 πόλεις (Αθήνα, Πειραιάς, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ιωάννινα, Λάρισα, Ηράκλειο)
σε 3 επίπεδα γλωσσομάθειας: αρχάριο, μέσο και προχωρημένο επίπεδο
 410 μαθητευόμενοι/ες συνολικά students in sum, 80 ώρες διδασκαλίας σε κάθε
 Κύριος στόχος: η ενδυνάμωση των μεταναστών/τριών κατά τη διαδικασία της ένταξής τους
στην Ελλάδα δίνοντας φωνή στις αφηγήσεις τους και σχεδιάζοντας ειδικά μαθήματα ελληνικών
 Προϋπολογισμός: 150.000.

Στάδια υλοποίησης του ΜΑΘΕΜΕ
 Καταγραφή του κοινού-στόχου και αρχικές επαφές
 Ανάλυση αναγκών: ανίχνευση και ανάλυση των κοινωνικών προσδοκιών, των επικοινωνιακών και
γλωσσικών τους αναγκών
 Σχεδιασμός μαθημάτων: σχεδιασμός των μαθησιακών στόχων προς επίτευξη και δημιουργία syllabus για
κάθε μαθητική ομάδα (κατηγορία)
 Σχεδιασχμός, ανάπτυξη και προσαρμογή εκπαιδευτικού υλικού σε έντυπη ή πολυμεσική μορφή,
οργάνωση των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων
 Υλοποίηση μαθημάτων: δωρεάν μαθήματα στην ελληνική γλώσσα, ιστορία και πολιτισμό σε κατάλληλους
εκπαιδευτικά χώρους στις 7 πόλεις
 Αξιολόγηση προγράμματος: αξιολόγηση και αναστοχασμός στα υλοποιημένα μαθήματα. Δημιουργία ενός
πακέτου πόρων για τη χρησιμοποίησή του από μελλοντικά αντίστοιχα έργα
 Διάχυση: αξιοποίηση των αποτελεσμάτων, δρώμενα για το κοινό και τον τύπο, επιστημονικές συναντήσεις,
διαδικτυακή πύλη και δημοσιεύσεις

Νοέμβριος 2016: εκπαίδευση προσφύγων στην
Ελλάδα
 Μια ασταθής κατάσταση!
 Περίπου 35.000 – 40.000 παιδιά και έφηβοι στα προσφυγικά camps!
 Περίπου 4.000 – 6.000 ανήλικοι χωρίς συνοδεία!
 Μόλις 1.200 πρόσφυγες ενταγμένοι στα ελληνικά σχολεία
 Όχι ενταγμένοι στις mainstream τάξεις, γλωσσική στήριξη στα ελληνικά
και τα αγγλικά
 Σποραδικές άλλες εκπαιδευτικές παρεμβάσεις
 Τεράστια κοινωνική απαίτηση για εκπαίδευση για μια ολόκληρη γενιά
ανθρώπων από πολλές χώρες!

 P.R.E.S.S.  Provision of Refugee Education and Support Scheme
 Πρωτοβουλία του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ) για παροχή
Εκπαίδευσης και Υποστήριξης στους Πρόσφυγες
 ΣΤΟΧΟΣ: σχεδιασμός και υλοποίηση εκπαιδευτικών δράσεων και παρεμβάσεων
υποστήριξης για τους πρόσφυγες, με έμφαση στην πρωτογενή έρευνα επικοινωνιακών,
γλωσσικών και εκπαιδευτικών αναγκών και προσδοκιών των προσφύγων και στην
εκπαιδευτική ενδυνάμωση παιδιών και ενηλίκων προσφύγων που βρίσκονται στην
Ελλάδα.
 Διάρκεια: Ιούνιος 2016 - Δεκέμβριος 2017
 Προϋπολογισμός: 1.000.000.
Ταυτότητα του project PRESS (2016-2017)

Άξονες του PRESS
 Άξονας 1. Έρευνα  ποιοτική & ποσοτική έρευνα Διεπιστημονική έρευνα 
κοινωνιογλωσσολογική και ανθρωπολογική με σκοπό την ανίχνευση των
εκπαιδευτικών (γλωσσικών και επικοινωνιακών) αναγκών και προσδοκιών των
προσφύγων (με βάση την ηλικία και άλλες αναλυτικές παραμέτρους).
 Άξονας 2. Γλώσσες  στοχεύει στη γλωσσική και πολιτισμική ένταξη και
προσαρμογή προσφύγων (ενηλίκων και παιδιών) μέσα από δράσεις άτυπης
και μη τυπικής εκπαίδευσης
 Άξονας 3. Ενδυνάμωση  κοινωνική ευαισθητοποίηση, στην παροχή
υποστηρικτικών υπηρεσιών και σε στοχευμένες παρεμβάσεις για τη
μακροπρόθεσμη εκπαιδευτική ενδυνάμωση των προσφύγων.

Άξονας 2: Γλωσσική Εκπαίδευση των προσφύγων
 ΔΡΑΣΗ 10 Κατάρτιση εκπαιδευτικών, διαμεσολαβητών & εθελοντών
 ΔΡΑΣΕΙΣ 12-13 Κινητή μονάδα υποστήριξης & πληροφόρησης προσφύγων και Κινητή μονάδα τηλε-
εκπαίδευσης και υποστήριξης ενηλίκων (20 θέσεων)
 ΔΡΑΣΗ 14 Πρόγραμμα-γέφυρα Α: Γλωσσική και κοινωνική προσαρμογή-ένταξη στο σχολικό περιβάλλον
παιδιών& οικογένειας
 ΔΡΑΣΗ 15 Πρόγραμμα-γέφυρα Β: Γλωσσική και κοινωνική προσαρμογή-ένταξη και υποστήριξη εφήβων
 ΔΡΑΣΗ 16 Γλωσσική εκπαίδευση ενηλίκων προσφύγων
 ΔΡΑΣΗ 17 Αξιοποίηση 1.000 αδειών OLS για τη γλωσσική κατάρτιση και πιστοποίηση προσφύγων
 ΔΡΑΣΗ 18 Άτυπη εκπαίδευση για γυναίκες: Πολυτροπικό υλικό και Παρεμβάσεις
 ΔΡΑΣΗ 19 Άτυπη εκπαίδευση για παιδιά και γονείς: Πολυτροπικό Υλικό και Παρεμβάσεις

Τωρινό στάδιο υλοποίησης του PRESS
 Τωρινό στάδιο υλοποίησης:
 2 μήνες έρευνα πεδίου
 Σχεδιασμός εκπαιδευτικών δράσεων βασισμένων α) στη βιβλιογραφία και β) στην
ανατροφοδότηση από το πεδίο
 Σχεδιασμός εκπαιδευτικού υλικού για τις δράσεις της άτυπης εκπαίδευσης και της
επιμόρφωσης
 Σχεδιασμός των εκδηλώσεων ευαισθητοποίησης πολιτών σε διάφορες γεωγραφικές
περιοχές της Ελλάδας
 Εμπλοκή προσφύγων συνεργατών στο Έργο με σκοπό την ενεργή συμμετοχή τους στις
αποφάσεις που τους αφορούν

Aνάλυση αναγκών - «Μαθήματα» από τη βιβλιογραφία (1/2)
 Ανάλυση ατομικών & κοινωνικών αναγκών  προσδίδει εγκυρότητα
(validity) και συνάφεια (relevancy) σε όλες τις δράσεις εκπαιδευτικού
σχεδιασμού και παρέμβασης
 Έννοια της εστίασης στις ανάγκες των μαθητών  δεκαετία 1970  σε
συνδυασμό με τη διδασκαλία ΓΕΣ (LSP) και  τη διδασκαλία γλωσσών
(κυρίως της αγγλικής) για ακαδημαϊκούς σκοπούς (LAP).
 Ανάλυση αναγκών (NA)  αποτέλεσε γρήγορα τη βάση για τον σχεδιασμό
προγραμμάτων γλωσσικής εκπαίδευσης και curricula που να εξυπηρετούν
συγκεκριμένες διδακτικές/μαθησιακές διαδικασίες και κοινά-στόχους

Aνάλυση αναγκών - «Μαθήματα» από τη βιβλιογραφία (2/2)
 μοντέλο του Munby (1978) – στάδια: (a) the “Communication Needs Processor” (CNP), set out
under eight variables that affect communication needs and have dynamic relationships with
each other, and (b) the interpretation of the profile of needs derived from the CNP in terms of
micro-skills and micro-functions
 Διαφορετική εστίαση – ποικίλες προσεγγίσεις 
 learner’s situation (Target Situation Analysis),
 learner’s needs in combination with the teaching context (Pedagogic Needs Analysis)
 the specific language and communication goals pursued (Register, Discourse or Genre
Analysis to needs assessment).
 Nunan (1988): διάκριση ανάμεσα σε «αντικειμενικές» και «υποκειμενικές» ανάγκες

 Επικοινωνιακές ανάγκες μεταναστών/τριών  σχετικές με την καθημερινή τους ζωή και την εργασία
 Σημασία της εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας για την εύρεση εργασίας και τη βελτίωση της οικονομικής τους
συνθήκης (οικονομικό κεφάλαιο)
 Κοινωνική ένταξη και ενίσχυση του κοινωνικού τους κεφαλαίου
 Ανάγκη για αποτελεσματική τυπική επικοινωνία με δημόσιες υπηρεσίες (αντικειμενοποιημένο κεφάλαιο -
objectified capital)
 Αποτελεσματική τυπική επικοινωνία με τα σχολεία των παιδιών τους ως δημόσιους οργανισμούς
 Προσδοκίες από τα γλωσσικά μαθήματα  γνώση και δεξιότητες που δεν θα μπορούσαν να αποκτήσουν από
την καθημερινή γλωσσική χρήση
 Επείγων χαρακτήρας του ρόλου απόκτησης δεξιοτήτων γραφής και ανάπτυξης της γλωσσικής τους ικανότητας
 διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους στον επαγγελματικό τομέα, ανταπόκριση στις απαιτήσεις της
εργασίας, χειρισμός ζητημάτων γραφειοκρατίας σχετικά με το νομικό καθεστώς στη χώρα
(Androulakis et al., 2016)
Aνάλυση αναγκών – "Μαθήματα" από την πράξη
Αποτελέσματα από το project ΜΑΘΕΜΕ

Παράδειγμα – δεδομένα από συνέντευξη (ΜΑΘΕΜΕ)
«εγώ περιμένω να μάθω ελληνικά, γράφω καλύτερα, να διαβάζω γιατί
να έχει αύριο πιο εύκολα για μένα, αύριο για μένα πιο εύκολα η ζωή,
όταν μάθω καλύτερα, καλύτερα είναι η ζωή εδώ ελλάδα, αν δεν μάθω
τίποτα, τίποτα, δύσκολα, άμα πάω κάπου δουλειά μου λέει φέρε αυτά,
μπορεί να βρω δουλειά για ντελίβερι, πώς θα γράφω; πώς θα διαβάσω;
μου λέει πήγαινε αυτό το στενό, πώς θα..; [...]»
άντρας από το Πακιστάν, 13 χρόνια στην Ελλάδα, 30 ετών (γλώσσα συνέντευξης: ελληνικά)
(Androulakis et al., 2016)

Αποτελέσματα από το project ΜΑΘΕΜΕ
 Εκπεφρασμένες ανάγκες μεταναστών/τριών  σχετικές περισσότερο με διαδικασίες και κοινωνικές
δεξιότητες παρά με την ίδια τη γλώσσα (π.χ. Ή αναζήτηση εργασίας στην Ελλάδα ή ποια έγγραφα είναι
απαραίτητα για την απόκτηση κάρτας ανεργίας αντί για την ακριβή χρήση της γλώσσας κατά τη
συμπλήρωση του εγγράφου)
 Κύρια πεδία στα οποία εντάσσονται οι ανάγκες τους: σχολείο, σπίτι & οικογένεια, μετακινήσεις,
εργασία, υγεία, καθημερινή επικοινωνία
 Έλλειψη επικοινωνιακών γλωσσικών δεξιοτήτων
 Έλλειψη διαπολιτισμικής κατανόησης στο κοινωνικό πλαίσιο
 Εθνοκεντρικές και ξενοφοβικές στάσεις κατά τη διάρκεια της κοινωνικο-οικονομικής κρίσης
ΜΕ ΒΑΣΗ ΑΥΤΑ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ από την έρευνα
 Αναπτύχθηκε ένα πολυδιάστατο syllabus (αναλυτικό όχι συνθετικό, με εστίαση στη διαδικασία και όχι στο
προϊόν, πολιτισμικό, εργασιοκεντρικό – task-based)
 Επιλέχθηκε η εργασιοκεντρική προσέγγιση (task-based approach) ως η πιο κατάλληλη 
περιλαμβάνει εργασίες που εμπλέκουν τους/τις μαθητευόμενους/ες μέσω επικοινωνιακών διαδικασιών σε
περιστάσεις που απαιτούν επίλυση προβλημάτων, λήψη αποφάσεων και διαπραγμάτευση εννοιών (Van
den Branden 2006).

Ανάλυση αναγκών – σχεδιάζοντας δράσεις στο
project PRESS (1/2)
 Ποιες ανάγκες; Ποιο κοινό;  τρεις ηλικιακές ομάδες (παιδιά, έφηβοι και ενήλικες)
 Συνεχώς μεταβαλλόμενο τοπίο και σύνθεση πληθυσμών στους καταυλισμούς  πολλές εθνότητες, στο
ήδη ποικίλο περιβάλλον -ΥΠΕΡΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ-, συνύπαρξη διαφορετικών ταυτοτήτων, θρησκευτικών
ομάδων, διαφορετικών γλωσσών και πολιτισμών, διαφορετικών εκπαιδευτικών υπόβαθρων
 Η πρόκληση της ανάλυσης αναγκών σε κοινό με προσφυγικό υπόβαθρο  Χρειάζεται ευελιξία.
Πρόκληση η μετακίνηση (mobility). Μπορούμε να μεταφέρουμε/αξιοποιήσουμε τη γνώση από κοινό με
μεταναστευτικό υπόβαθρο σε κοινό με προσφυγικό; Διαφορές και προκλήσεις (πρακτικές, εννοιολογικές,
επιστημολογικές)  νέα θεωρητικά και εννοιολογικά εργαλεία, διεπιστημονικότητα
 ΕΝΑΣ ΤΡΟΠΟΣ: Από την έννοια του context στην έννοια του chronotope
 “Much of what we do in the way of identity work is organized in relation to highly specific timespace
configurations, which (as Bakhtin's chronotope suggests) are filled with specific norms and identity
affordances. Chronotope, in this sense, provides a far more precise heuristics than "context”.”
Blommaert & de Fina, Chronotopic Identities On the Timespace Organization of Who We Are, 2016.

 Η αναγκαιότητα της ανάλυσης αναγκών ακόμη πιο σημαντική λόγω ακριβώς αυτής της
ποικιλομορφίας και της ασταθούς κατάστασης
 Με ποιον τρόπο;  ανάλυση αναγκών, σχεδιασμός βασισμένος στα αποτελέσματα της έρευνας  συν-
σχεδιασμός από ομάδες ατόμων με διαφορετικά γλωσσικά-πολιτισμικά στοιχεία και εκπαιδευτικό
υπόβαθρο (μεικτές ομάδες)  εφαρμογή σε κύκλους και ανατροφοδότηση  τελικό πρότυπο
εκπαιδευτικό και διδακτικό υλικό
 πρόκληση για ποιους;  για ερευνητές, εκπαιδευτικούς, φορείς λήψεις αποφάσεων, άλλους
εμπλεκόμενους (κοινωνικούς λειτουργούς, γιατρούς, δικηγόρους, στρατιωτικούς κλπ.), τοπική κοινωνία
 τι σημαίνει πολιτική απόφαση σε αυτό το πλαίσιο;  να ΜΕΤΑΚΙΝΗΘΟΥΜΕ, η έννοια «mobility» να
εφαρμοστεί και στον τρόπο λήψης αποφάσεων  να ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΟΥΜΕ προηγούμενες παρωχημένες
πολιτικές αποφάσεις, να ΔΡΑΣΟΥΜΕ απορρίπτοντας μοντέλα passe-partout
 πώς θα περάσουμε από την ανάλυση αναγκών στις πολιτικές αποφάσεις;
Ανάλυση αναγκών – σχεδιάζοντας δράσεις στο
project PRESS (2/2)

Πώς θα περάσουμε από την ανάλυση αναγκών
στην πολιτική απόφαση;
 Porcher (1983: 129)  “speaking of a need is not the same as speaking in general of what is
lacking. A need does not exist prior to a project: it is always constructed”. Furthermore, we are
more and more aware today that NA should not just be considered as a first stage for the design
of language courses, but rather as an “on-going process” (White 1998: 91).
 «a view of identities as chronotopic can offer invaluable insights into the complexities of identity
issues in super-diverse social environments, and how it fits within a renewed sociolinguistic
paradigm that stresses ethnographic, practice-oriented approaches to communication and
discourse, aimed at the most minute aspects of identity practices operating as indexicals for
large-scale ‘structuring’ characteristics of social practice—a nano-politics of identity so to speak
(cf. Parkin 2016; Rampton 2006).» (Blommaert & de Fina, 2016).

Πώς θα περάσουμε από την ανάλυση αναγκών στις
πολιτικές αποφάσεις;
 αναγκαιότητα της έρευνας ανίχνευσης και ανάλυσης αναγκών
 πιλοτική εφαρμογή εκπαιδευτικών παρεμβ(δρ)άσεων, ευέλικτων μοντέλων
 ανοιχτότητα σε καινοτόμες ιδέες βασισμένες στις ιδιαίτερες ανάγκες και προσδοκίες των προσφύγων
 (informed) εφαρμογή  καλές πρακτικές  πολιτικές αποφάσεις
 ποιοι παράγοντες παίζουν ρόλο;
 Ταυτότητες, χώροι & αλληλεπίδραση (chronotopic identities)
 ποσότητα (πόσοι, αριθμοί, πού, πότε) vs ποιότητα (ποιοι, με ποιες ανάγκες, ιδιαιτερότητες, πώς και γιατί)
--> προκλήσεις και διλήμματα
 πολιτικοποιώντας την εκπαιδευτική πράξη – κριτικές εννοιολογήσεις των εκπαιδευτικών
παρεμβάσεων (κριτική προσέγγιση της παιδαγωγικής πράξης - critical language teaching)
 ασκώντας πολιτική (εκπαιδευτική δράση ως πολιτική δράση - νέοι χώροι και πολιτικοί Λόγοι -
διευρύνοντας τα όρια της γραφειοκρατίας και του χώρου)

References
 Androulakis, G., Gaintartzi, A., Kitsiou, R., Tsioli, S. (in press). Research-driven task-based L2
learning for adult immigrants in times of humanitarian crisis: results from two nationwide projects
in Greece IN the proceedings of The Linguistic integration of adult migrants: lessons from
research, Council of Europe, de Gruyter Mouton.
 Blommaert, J., & de Fina, A. (2016). Chronotopic identities: On the timespace organization of
who we are. Tilburg Papers in Culture Studies, pp. 1-26.
 Branden, Κ. van D. (Ed.) (2006). Task-Based Language Education. From Theory to Practice.
Cambridge: Cambridge University Press.
 Munby, J. (1978). Communicative Syllabus Design. Cambridge: Cambridge University Press.
 Nunan, D. (2004). Task-based Language Teaching. Cambridge: Cambridge University Press.
 White, R. V. (1998). The ELT Curriculum. Cambridge: Basil Blackwell.

androulakis@eap.gr
Thanks you for your attention!
and…

Thanks Bessie!!!

Από την ανάλυση αναγκών στις πολιτικές αποφάσεις για τη γλωσσική εκπαίδευση μεταναστών και προσφύγων - Γιώργος Ανδρουλάκης

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

La actualidad más candente (11)

Destacado

Destacado (14)

Similar a Από την ανάλυση αναγκών στις πολιτικές αποφάσεις για τη γλωσσική εκπαίδευση μεταναστών και προσφύγων - Γιώργος Ανδρουλάκης

Similar a Από την ανάλυση αναγκών στις πολιτικές αποφάσεις για τη γλωσσική εκπαίδευση μεταναστών και προσφύγων - Γιώργος Ανδρουλάκης (20)

Más de rceluoa

Más de rceluoa (16)

Último

Último (14)

Από την ανάλυση αναγκών στις πολιτικές αποφάσεις για τη γλωσσική εκπαίδευση μεταναστών και προσφύγων - Γιώργος Ανδρουλάκης