Presentación sobre o sector primario destinado ao alumnado de 3º ESO

1. TEMA 3:
A AGRICULTURA, A
GANDARÍA, A PESCA E
A SILVICULTURA
3º ESO

2. RPV
INTRODUCIÓN
● O sector primario abrangue as actividades relacionadas coa obtención e produción
de alimentos. Estas actividades son: a agricultura, a gandaría, a pesca e a
explotación dos bosques.
● Nos países ricos, a agricultura ten unha elevada produtividade grazas, entre
outros motivos, á tecnoloxía e á automatización de moitos procesos, mentres
que nos países pobres, as colleitas son escasas e irregulares.
● Desde un punto de vista económico, distínguese entre agricultura e gandaría de
subsistencia, orientada preferentemente ao abastecemento familiar, e agricultura
de mercado, que dirixe a produción á venda.
● A pesca actual presenta diversos problemas, debido á sobreexplotación das
especies e á falta de caladoiros. Esta situación obrigou a regular as capturas e
as zonas pesqueiras.

3. RPV
1.- A AGRICULTURA
● Agricultura: conxuntos de actividades económicas e técnicas
relacionadas co tratamento do chan e o cultivo da terra para a
produción de alimentos.
● Na actualidade, o 33,5% da poboación mundial traballa neste sector,
pero cando esta cifra se analiza por continentes, danse grandes
diferenzas.
● O seu desenvolvemento está moi condicionado por factores físicos
e humanos:
– O clima: Cada cultivo precisa unhas condicións climáticas, de
temperatura e de humidade, para o seu crecemento.
– O relevo. A agricultura adoita localizarse nas chairas e nos fondos
dos vales máis amplos. Ás veces, para aproveitar o terreo das
ladeiras das montañas construíronse terrazas ou socalcos.
– A textura do solo condiciona a retención de auga, e a acidez, que
limita a súa fertilidade.
– O aumento da poboación: demanda maior produción de alimentos,
polo que é necesario dispor de terreos agrícolas.
– Os medios técnicos e o destino final das colleitas: no mundo
atopamos a agricultura de subsistencia e a agricultura de mercado.
– As políticas agrarias dos países para mellorar o desenvolvemento
agrícola.

4. RPV
O SECTOR PRIMARIO

5. RPV
O SECTOR PRIMARIO

6. RPV
PRODUTOS AGRÍCOLAS MÁIS CULTIVADOS NO MUNDO

7. RPV
PRINCIPAIS PRODUTORES DE CEREAIS

8. RPV
2.- AS PAISAXES AGRARIAS
● Chamámoslle paisaxe agraria á paisaxe natural modificada co fin
de obter produtos da natureza.
● Os elementos que caracterizan as paisaxes agrarias son as:
A) As parcelas.
B) Os sistemas de cultivo
C) O poboamento.

9. RPV
2.- AS PAISAXES AGRARIAS
● Unha parcela ou leira é unha división do solo agrario, isto é, un anaco de solo
dedicado ao cultivo.
● As parcelas diferéncianse unhas doutras
– polo tamaño: grandes ou pequenas.
– pola forma: regulares ou irregulares.
– polos límites: cerradas ou abertas.
● Segundo estes criterios podemos distinguir dous tipos de paisaxes agrarias::
– A paisaxe de campos cerrados ou bocage, que se caracteriza por parcelas
cerradas por muros ou sebes. Este tipo de paisaxe dáse na Europa atlántica.
– A paisaxe de campos abertos ou openfield, formada por leiras abertas. Este
tipo de paisaxe é característica de Europa Central.
A) AS PARCELAS

10. RPV
2.- AS PAISAXES AGRARIAS
BOCAGE OPENFIELD

11. RPV
● Segundo a variedade de produtos que se cultivan nunha zona, distínguese entre:
– O policultivo, o espazo agrario divídese en moitas parcelas ou leiras de pequeno tamaño
para cultivar especies vexetais distintas.
– O monocultivo, o espazo agrario especialízase no cultivo dun só produto (cereal,
oliveira...).
● Segundo os sistemas de rega dos cultivos, as paisaxes pódense diferenciar entre regadíos e
secaños:
– Nas paisaxes de regadío, parte da rega faise de forma artificial, extráese do subsolo ou de
encoros e, a través de canles, aceas, aspersores, etc., condúcese ata os campos.
– Nas paisaxes de secaño, os cultivos só reciben a auga procedente da chuvia. Non
obstante, é frecuente utilizar técnicas de regadío en paisaxes tradicionalmente de secaño.
● Segundo o tipo de aproveitamento do solo, a agricultura pode ser intensiva ou extensiva:
– A agricultura intensiva: Prodúcese a maior cantidade de produtos no mínimo espazo
posible. Empréganse todo tipo de máquinas e recursos. Utilízanse fertilizantes e sementes
seleccionadas.
– A agricultura extensiva: A súa finalidade é obter a un prezo baixo grandes cantidades dos
produtos cultivados. As máquinas realizan gran parte do traballo. Para non ter que usar
fertilizantes practícase o barbeito.
2.- AS PAISAXES AGRARIAS
B) OS SISTEMAS DE CULTIVO

12. RPV
Policultivo
Monocultivo
2.- AS PAISAXES AGRARIAS

13. RPV
Secaño
Regadío
2.- AS PAISAXES AGRARIAS

14. RPV
Agricultura extensiva
Agricultura intensiva
2.- AS PAISAXES AGRARIAS

15. RPV
2.- AS PAISAXES AGRARIAS
● O poboamento rural é a parte do espazo rural habitado polas persoas. Pode ser:
– Espallado: as vivendas están illadas unhas das outras
– Concentrado: as vivendas están agrupadas.
C) O POBOAMENTO

16. RPV
3.- A AGRICULTURA NO MUNDO

17. RPV
3.1.- A AGRICULTURA DE SUBSISTENCIA

18. RPV
3.1.- A AGRICULTURA DE SUBSISTENCIA
● A agricultura de subsistencia está orientada a producir todo o necesario para a
supervivencia, isto é, para o autoconsumo dos propios agricultores.
● As técnicas de cultivo son rudimentarias. O campesiño traballa coas súas propias
mans e con poucas ferramentas, como a aixada ou o arado con animais.
● O rendemento é moi baixo e produce poucos excedentes para a súa venda.
● Tipos:
– A agricultura itinerante por cremación (rozas), que se practica en África
(cunca do río Congo), América do Sur (cunca do río Amazonas) e nalgunhas
zonas illadas de Asia.
– A agricultura extensiva de secaño, que ten lugar nas zonas secas de África.
– A agricultura irrigada do arroz, na Asia monzónica.

19. RPV
3.1. A AGRICULTURA DE SUBSISTENCIA
● Agricultura itinerante por queima:
● Os campos de cultivo obtéñense a partir da queima dunha parte do bosque
ou da sabana. As cinzas serven de fertilizante. Os campos só se manteñen
fértiles tres ou catro anos, polo que son abandonados. Logo, cortánse e
quéimanse novas terras.
● sultivos: tubérculos, mandioca, sorgo,...
● Lugares: África, America do Sur, zonas de Asia.

20. RPV
3.1. A AGRICULTURA DE SUBSISTENCIA
● Agricultura extensiva de secaño:
● Usa o barbeito para deixar repousar unha parte da terra, así coma os
fertilizantes que proporciona o gando asegurando así a fertilidade do
solo.
● As parcelas seguen unha rotación trienal de cultivos.
● Lugares: clima tropical: África, Asia, América do Sur.

21. RPV
3.1. A AGRICULTURA DE SUBSISTENCIA
● Agricultura irrigada do arroz:
● Lugares: Propia das rexións monzónicas (sueste de Asia), con chuvias
abundantes.
● É moi intensiva, produtiva e usa moita man de obra.

22. RPV
3.2.- A AGRICULTURA DE MERCADO

23. RPV
3.2.- AGRICULTURA DE MERCADO
● A agricultura de mercado practícase principalmente en América do Norte, gran
parte de Europa, Xapón, Nova Zelandia e nalgunhas zonas de Australia,
Arxentina e Brasil.
● A agricultura de mercado persegue aumentar as vendas e reducir os custos,
mediante:
– A mecanización do campo e a aplicación de modernas técnicas de cultivo,
que aforra man de obra, aumenta a produción e permite reducir os prezos
dos produtos agrícolas.
– A especialización da produción en poucos cultivos, que permite aumentar a
produción con menos investimento.
– Unha áxil e rápida comercialización dos produtos agrarios con transportes
adecuados a cada tipo de produto.
● Exemplos:
– Agricultura cerealista extensiva.
– Agricultura de plantación.
– Agricultura mediterránea.

24. RPV
3.2.- AGRICULTURA DE MERCADO
● A agricultura cerealista extensiva:
– Zonas: Chairas de Estados Unidos, Canadá ou Australia.
– Grandes explotacións dedicadas ao monocultivo (trigo, millo, algodón, etc.).
– Moi mecanizada, esixe pouca man de obra.
– Aplica técnicas e coñecementos avanzados para seleccionar sementes, loitar
contra as pragas, etc.
– Obtéñense grandes cantidades de produtos de calidade que se exportan.

25. RPV
3.2.- AGRICULTURA DE MERCADO
Cintos agrícolas dos EE.UU (Belt)

26. RPV
3.2.- AGRICULTURA DE MERCADO
● A agricultura de plantación dalgunhas zonas tropicais:
– Grandes explotacións dedicadas ao monocultivo (café, té, cacao, azucre,
algodón, etc.).
– Utiliza moita man de obra porque os produtos non admiten a mecanización.
– As explotacións pertencen a empresas estranxeiras.
Plantación de té

27. RPV
3.2.- AGRICULTURA DE MERCADO
● A agricultura mediterránea moderna:
● Introduciu técnicas (irrigación, fertilizantes...) que permiten cultivar, ademais dos produtos
mediterráneos, plantas doutras zonas do mundo (tropicais ou subtropicais)
– Os cultivos de secaño, polo xeral de baixo rendemento, como a vide, a oliveira e o trigo.
– Os cultivos de regadío, máis rendibles, que producen gran variedade de froitas e
hortalizas.
– Os cultivos de invernadoiro, que proporcionan produtos como piñas, aguacates e
mangos, ademais de froitas e hortalizas.
Viñedos Rega de hortalizas por aspersión Cultivos de invernadoiro

28. RPV
4.- A GANDARÍA NO MUNDO
● A gandaría consiste na cría de animais para obter alimentos, materias
primas, forza de traballo e fertilizantes naturais.
● Os tipos de gando máis numerosos no mundo son: bovino, ovino e
porcino, ademais do caprino e do equino.

29. RPV
4.- A GANDARÍA NO MUNDO
● A gandaría tradicional consiste en obter produtos de orixe animal para o
autoconsumo.
● Contan con pequenos rabaños que proporcionan carne, leite ou la, tamén se
emprega como forza de traballo e fertilizantes para o campo.
● Esta gandaría practícase en rexións intertropicais, e nalgunhas áreas
mediterráneas.
● Nas zonas moi secas domina a gandaría nómade (camelos, ovellas, cabras).
GANDARÍA TRADICIONAL

30. RPV
4.- A GANDARÍA NO MUNDO
● Na gandaría comercial, o seu obxectivo é vender a produción no mercado e
obter o máximo beneficio: lógrase coa selección de razas, a automatización dos
procesos produtivos, as melloras na alimentación, etc.
● A gandaría intensiva practícase en explotacións especializadas ás que se destinan
grandes investimentos, en instalacións e alimentos para o gando. Pode ser:
– Gandaría estabulada: os animais críanse en cortellos ou granxas.
– Gandaría semiestabulada: combínase a súa alimentación cos pastos.
– Localízase en Canadá, Estados Unidos, Europa Atlántica,...
● A gandaría extensiva practícase en lugares que dispoñen de grandes extensións
de pastos para alimentar rabaños moi numerosos, como acontece no Oeste de
Estados Unidos, na Pampa e na Patagonia arxentina, Australia Sudáfrica. Require
pouca man de obra.
GANDARÍA COMERCIAL

31. RPV
4.- A GANDARÍA NO MUNDO
Gandaría intensiva estabulada
Gandaría intensiva semiestabulada Gandaría extensiva

32. RPV
5.- A PESCA. TIPOS DE PESCA
● A pesca baséase no aproveitamento dos recursos animais que ofrecen os ríos,
lagos, mares e océanos.
● Pódense diferenciarse dous tipos de pesca:
– A pesca tradicional ou artesanal realízase preto da costa. Esta modalidade
de pesca emprega a forza humana e aparellos de pesca de doado manexo,
como por exemplo arcos, frechas e arpóns ou trampas como nasas, anzois e
redes. A pesca artesanal é propia de rexións pouco desenvoltas.
– A pesca industrial ou comercial persegue obter un gran volume de capturas.
Necesita: recursos económicos, unha tecnoloxía avanzada e infraestruturas
portuarias.
Pesca tradicional Pesca industrial

33. RPV
5.- A PESCA. TIPOS DE PESCA
● Segundo o lugar onde se practica a pesca distinguimos:
● A pesca de baixura: utiliza barcos pequenos que pescan preto da costa e as
súas capturas están descendendo pola sobreexplotación do fondo mariño. Duración
inferior ao día.
● A pesca de altura: empréganse barcos grandes e ben equipados (radares,
sonares, instalacións de frío) que permanecen en alta mar semanas ou meses.
● A gran pesca, practicada por países que teñen barcos que pescan en augas moi
afastadas xunto a grandes buques factoría onde o peixe se clasifica, conxela ou
se envasa para conservas.

34. RPV
5.- A PESCA. TIPOS DE PESCA
● As capturas de pescado son máis abundantes en determinados lugares
denominados caladoiros. Os máis importantes sitúanse en:
– As zonas onde a plataforma continental é extensa. Destacan os caladoiros do
mar do Norte e mar do Xapón.
– As zonas de contacto entre correntes mariñas cálidas e frías. Destacan os
caladoiros do mar do Xapón e os das costas de Terranova.
– As zonas costeiras próximas ás correntes mariñas frías, levan moito plancto
vexetal, que serve de alimento aos peixes. Destacan as do norte de Chile, o
sur de Perú, e o suroeste de África.
PRINCIPAIS ZONAS PESQUEIRAS

35. RPV
5.- A PESCA. TIPOS DE PESCA
PRINCIPAIS ZONAS PESQUEIRAS

36. RPV
5.- A PESCA. TIPOS DE PESCA
TÉCNICAS DE PESCA
Palangre
Arrastre
Cerco
Trasmallo

37. RPV
5.- OS PROBLEMAS DA PESCA
● Os principais problemas da pesca débense a:
– A sobreexplotación é unha consecuencia do uso de
técnicas eficaces e grandes flotas, poñendo en perigo
a reprodución de moitas especies.
– A falta de caladoiros é consecuencia da ampliación
das augas xurisdicionais (200 millas-370 km.), que
impuxo o dominio dos Estados sobre os caladoiros.
– A contaminación é debida a verquidos industriais e
mareas negras.
● Aínda que os océanos son unha importante reserva
alimentaria, os seus recursos son limitados:
– É imprescindible asegurar unha explotación
sustentable dos recursos mariños, que regule as
capturas e permita a recuperación dos caladoiros.
– A acuicultura tamén podería ser unha solución;
consiste na cría de de animais e plantas mariñas en
piscinas, estanques ou zonas ben delimitadas e
cercadas.

38. RPV
6.- A EXPLOTACIÓN FORESTAL
● A explotación dos bosques é unha actividade
económica moi espallada no planeta.
Relacionada con ela está a silvicultura, é dicir, o
cultivo dos bosques para a súa explotación
dunha forma sostible.
● Dos bosque obtense principalmente madeira. A
madeira emprégase como fonte de enerxía,
construción de vivendas, fabricación de mobles,
para a obtención de celulosa,...
● Os bosques tamén se explotan para obter
alimentos e tamén medicinas, sobre todo nos
países subdesenvolvidos. Nos países
desenvolvidos, o uso alimenticio dos produtos
do bosque está unido á gastronomía (castañas,
cogomelos, trufas...son prezados alimentos).

39. RPV
MASAS BOSCOSAS DO MUNDO

40. RPV
7.- O SECTOR PRIMARIO EN ESPAÑA
● En España, o 4,2 % da poboación traballa no sector primario.
● As explotacións agrarias:
– Os latifundios, explotacións de grandes dimensións (máis de 100
ha.), nos que se practica a agricultura extensiva, predominan en
Castela-A Mancha, Estremadura e Andalucía.
– Os minifundios, explotacións de pequenas dimensións (menos de 10
ha), predominan na metade Norte peninsular e nos arquipélagos.
● A produción agrícola:
– A agricultura española presenta características dunha agricultura
modernizada. Entre os principais cultivos predominan:
● Cultivos de secaño: trigo, vide e oliveira (triloxía mediterránea) nas
dúas Mesetas.
● Cultivos de regadío: cítricos, froitas de pebida e de carabuña e
hortalizas prodúcense na zona mediterránea.
● A gandaría: España é o segundo país da UE pola sua importancia. O
gando avícola, o porcino, o ovino e o bovino son os máis destacados.

41. RPV
7.- O SECTOR PRIMARIO EN ESPAÑA
● España é unha gran potencia pesqueira dentro da UE.
● As rexións pesqueiras son:
– Noroeste: O primeiro porto pesqueiro de España é Vigo.
– Cantábrica: Bermeo, Donostia, Xixón.
– Tramontana, Levantina, Surmediterránea e Balear: No Mediterráneo.
– Suratlántica: Cádiz, Huelva, Alxeciras.
– Canarias: Os portos máis importantes son As Palmas e Arrecife.
● Na actualidade a pesca en España ten graves problemas:
– O esgotamento dalgúns caladoiros pola sobreexplotación e a contaminación
das augas.
– As cotas que impón a UE.
– As restricións que establecen determinados países a pescar nas augas de
control exclusivo.
– A necesidade de renovación e modernización da frota pesqueira.
– A carestía dos combustibles.

42. RPV
7.- O SECTOR PRIMARIO EN ESPAÑA

43. RPV
7.- O SECTOR PRIMARIO EN ESPAÑA
● A explotación forestal:
– As especies máis abundantes nos bosques españois son as frondosas
(castiñeiro, chopo, eucalipto, carballo e faia) e as coníferas (piñeiro).
– Obtense madeira, resina e cortiza.
– O maior inimigo dos bosques en España son os incendios forestais.

44. RPV
8.- AS PAISAXES AGRARIAS EN ESPAÑA

45. RPV
A- A PAISAXE AGRARIA OCEÁNICA OU ATLÁNTICA
● Tipo de hábitat: disperso en
casaríos ou aldeas.
● A propiedade agraria: minifundio,
con pequenas parcelas separadas
entre si. Tamén zonas de
concentración parcelaria.
● Agricultura: Presenza do
policultivo para o autoconsumo,
prados e cultivos de forraxe para o
gando.
● Gandaría: Especializada en gando
vacún destinado á produción de
carne e leite.
● Explotación forestal: Importante
pola abundancia de árbores
(carballo, castiñeiro, piñeiro e
eucalipto).

46. RPV
B- A PAISAXE AGRARIA MEDITERRÁNEA
● Tipo de hábitat: conviven o hábitat disperso co concentrado.
● A propiedade agraria: As explotacións son de tamaño medio, aínda que en Andalucía
predomina o latifundio.
● Agricultura: Secaño (cereais, vide e oliveira) no val do Guadalquivir, froitas e hortalizas no
Levante e tropicais en invernadoiros (Almería).
● Gandaría: Gandaría ovina e caprina extensiva, abundante en terras de secaño; bovino e
porcino criado en granxas.
●
Explotación forestal: o bosque mediterráneo encóntrase nun grave estado de degradación.

47. RPV
C- A PAISAXE AGRARIA DO INTERIOR PENINSULAR
● Tipo de hábitat: concentrado
● A propiedade agraria: Nas zonas
do val do Douro, pequenas e
medianas explotacións, latifundios
nas zonas de secaño.
● Agricultura: Secaño (cereais, vide
e oliveira) na Meseta; nas veigas
do ríos explotacións hortofrutícolas
de regadío.
● Gandaría: Predomina o gando
ovino sobre o porcino e o bovino.
● Explotación forestal: ten pouca
importancia pola escaseza do
arbolado.

48. RPV
D- A PAISAXE AGRARIA DE MONTAÑA
● Tipo de hábitat: disperso e
escaso.
● A propiedade agraria: Pequena.
● Agricultura: no fondo dos vales
cultivo de horta; a máis altura
pastos e forraxes.
● Gandaría: Bovina, ovina e caprina
en réxime extensivo.
● Explotación forestal: Obtención
de leña e resina de piñeiros, faia e
castiñeiros.

49. RPV
E- A PAISAXE AGRARIA DAS ILLAS CANARIAS (SUBTROPICAL)
● Tipo de hábitat: Concentrado e
escaso.
● A propiedade agraria: conviven a
pequena e mediana explotación coa
grande.
● Agricultura: O primeiro produto é o
plátano, seguido do tomate; outros:
pataca, vide, piña, aguacate.
● Gandaría: Escasa, destaca a ovina e
a caprina.
● Explotación forestal: é minima. O
bosque de piñeiro canario e laurisilva
está protexido.

50. RPV
FINFIN