This document explains about organic farming techniques,use of earthworm manure for organic farming

2. saoMid`ya SaotIcao mah%va
pTvaUna doNao.

3. • AaQauinak SaotIcyaa naavaaKalaI Asalaolyaa rasaayainak SaotIcao duYprINaama Aaja laxaat
Aalaolao Aahot. jaimana hI saijava Asato AnaokaMnaa maahIt naahI. vanasptIMnaa
AavaSyak AsanaarI Annad`vyao yaaogya sva$pat $paMtrIt krNyaacao kama sauxma
ijavaaNaU krt Asatat. Annad`vyaaMcao p`maaNa kmaI jaast Jaalao mhNajao jaimanaIcyaa
saupIkta patLImaQyao frk pDtao. mhNajaoca sauxma jaIvaaNaUvar jaimanaIcaI saupIkta
AvalaMbaUna Asato. prMtU rsaayanaacyaa AtIvaapramauLo jaimanaItIla sauxma jaIvaaNaUcao
p`maaNa kmaI JaalyaamauLo %yaacyaa saM#yaot GaT JaalaI Aaho. yaa sava- baabaI mauLo
jaimanaIcaI p`t KalaavalaI AaiNa ba­yaaca p`maanaat jaimanaI naapIk Jaalaolyaa idsatIla
yaacaa ivacaar k$na Anaok izkanaI saoMidya SaotIca p`%yaxa vaapr k$na ]%padna
vaaZlyaacao inadSa-naasa AaNaUna idlao Aaho.mhNaUnaca Aaja barocasao kRYaI ivastark
AaiNa SaotkrI naOsaiga-k SaotI¸ saoMid`ya SaotI¸ gaaDUL SaotI¸ sajaIva SaotI yaa saar#yaa
ivaYayaavar cacaa- krtanaa idsatat.

4. SaotI vyavasaaya pUNa-t: inasagaa-cyaa svaaQaIna krNao AaiNa SaotImaQaIla
naOsaigak kayaa-maQyao kaoNa%yaahI p`karcaI ZvaLaZvaL na krNao yaalaaca
naOsaiga-k SaotI Asao mhNatat.

5. 1. jaimanaIcaI kaoNa%yaahI p`karcaI maSaagat kravaI laagat naahI.
2. AaOjaaraMcaa ikMvaa rsaayanaaMcaa vaapr k$na tNa naYT kravayaacao naahI.
3. tNao kapUna jaimanaIvarca AacCadna mhNaUna vaapr kravaa.
4. kuzlyaahI rasaayanaIk d`vyaacaa vaapr kravayaacaa naahI.
5. jaimanaImaQaIla sauxmajaIva ijavaNaUcaI saM#yaa AaiNa kaya-vaaZIsaazI yaaogya %yaa
]payayaaojanaa krNao.
6. SaotImaQaUna imaLalaolyaa ekUNa ]%padnaapOkI AavaSyak Asalaolaa Baaga kaZUna
rahIlaolaa Baaga prt jaimanaIt imasaLNao.

6. naOsaiga-k SaotI pQdtIcyaa mau#ya t%vaaMnaa kaoNa%yaahI p`karcaa Qa@ka na
laava%aa kahI badla k$na saoMid`ya SaotIcaa AvalaMba krNao Sa@ya
Aaho.parMparIk pQdtIkDUna naOsaiga-k SaotI kDo vaaTcaala krNyaasaazI
saoMid`ya SaotI ha ek maQya ibaMdU z$ Saktao.

8. 1. jaimanaIcaI kimatkmaI AaiNa garjao evaZI maSaagat krtanaa T^/@TreovajaI baOlaaMcaa
vaapr krNao.
2. rasaayanaIk KtaMnaeovajaI saoMid`ya KtaMcaa vaapr krNao.saoMid`ya Kt Saotabaahor
tyaar k$na TakNao ikMvaa SaotamaQyaoca saoMid`ya pdaqaa-caa AacCadna mhNaUna vaapr
k$na toqaoca saoid`ya Kt inaima-tI krNao.
3. rasaayanaIk ikTknaaSakaeOvajaI ArasaayanaIk ikTknaaSakaMcaa vaapr kravaa.
4. SaotImaQaIla tNaaMcao inayaM~Na majaUraMvdaro krNao.
5. jaimana sajaIva zovaNyaasaazI jaIvaaNaUKto¸ gaaDULKto ¸ ihrvaLIcaoKto ¸kMpaoYT Kto
yaacaa vaapr kravaa.

9. 1. P`a%yaokanao inasagaa-SaI sausaMvaad zovaUnaca SaotI kolaI pahIjao.
2. jaimanaIcaI maSaagat garjaoevaZIca kravaI.
3. imaEaipk pQdtI va AaMtripk pQdtIcaa vaapr kravaa.
4. ]plabQa saoMid`ya KtaMcaa jaastIt jaast vaapr kravaa.
5. pIk saMvarxaNa jaOivak pQdt va vansptIjanya ikTknaaSako vaap$na
kravao.
6. maaozyaa vaRxaacaI laagavaD pDIk jaimanaIvar kravaI.
7. SaotI vyavasqaapna yaaMcaI yaaogya saaMgaD GaalaavaI.

11. 1. jaimana pva-rt ksadar banavaavaI
2. baIjap`k`Iyaa kravaI.
3. ]plabQa saaQanaapaasaUna kMpaoYT Kt banavaInao va %yaacaa
vaapr k$na jaIva saRYTI vaaZvaINao.
4. AacCadnaacaa yaaogya vaapr krNao.
5. jaOvaIk pQdtInao raoga va ikD inayaM~Na krNao.
6. paNaI inayaaojana krNao.
7. saoMid`ya maalaacaI ivak`I vyavasqaa krNao.

12. 1.Aaplyaa SaotIt pDNaa­yaa pavasaacaa p`%yaok qaoMba jaimanaIt ksaa maurola yaaca
ivacaar kravaa.
2.saod`Iya SaotI pQdtIt tNaMacaa vdoYa kolaa jaat naahI.
3.ipkaMcyaa vaaZIsaazI A%yaMt hlakI maSaagat PaUrI haoto.
4.p`%yaokacao Saot ho paNalaaoT xao~ samajaUna opaNaI va maatI vaahUna jaaNaar naahI yaacaI
dxata GyaavaI.

14. 1.mah%%vaacao mhNajao Garcao ibayaaNao zovaayalaa iSaka.
2.parMparIk ibayaaNaaMcaa vaapr kra.
3.ibayaaNao SauQd Asaavao.
4.jaahIratIMnaa baLI pDU nayao.

15. 1. 100 laI. ivahrIcao paNaI.
2. 5 iklaao gaa[-cao SaoNa .
3. 5 laI. gaaomaU~ .
4. 1 laI.gaa[-cao duQa .
5. 150 ga`^ma kLIcaa caunaa.
6. 6 tasa AabaMvaNao.
7. to baIyaaMnaa laavaUna saavalaIt saukvaavao.
8. iWdlavagaI-ya ipkaMsaazI ho d`avaNa vaap$ nayao.

16.  ipkaMcyaa daona AaoLItIla ikMvaa JaaDacyaa KaoDajavaLIla
jaagaa ]GaDI na zovata ipkacao vaayaa jaaNaaro AvaSaoYa yaacaa
vaapr k$na jamaIna Jaakuna Taktat.

17. 1. AacCadana ho ipkaMmaQaIla maaokLyaa jaagaot kolao jaato.
%yaamauLo baaYpIBavanaacaa vaoga maaozyaa p`maaNat kmaI hao}na paNyaat
bacat haoto .
2.maaokLyaa jaagaot ]gavaNaa–yaa tNaaMcao p`maaNa kmaI haoto.
3.AacCadna mhNaUna saoMd`Iya pdaqaa-caa vaapr kolyaamauLo saoMd`Iya pdaqa-
kujatat.
4.AacCadnaamauLo jamaInaItIla paNyaacao baaYpIBavana haot naahI
%yaamauLo Kalacao xaar var yaot naahI.
5.maSaagat caaMgalaI haoto.

18. 1. jaast p`maaNaavar rasaayainak Kto va ikTknaaSako
vaaprNao.
2. jaast p`maaNaat paNaI vaapramauLo.
3. ijavaaNaUnaa hvaa imaLt nasalyaamauLo.
4. jaimanaIcaa saamaU vaaZNao.

19. 1.saoMd`Iya pdaqaa-caa maaozyaa p`maanaavar vaapr krNao.
2. saoMd`Iya Kto ,tNanaaSako va ikTknaaSako yaaMcaa vaapr krNao.
3.paNyaacaa yaaogya p`maanaat vaapr k$na jaimanaIt hvaa AaiNa
paNyaacao yaaogya p`maana raKavao.
4.saurvaatIlaa ijavaaNaUcaI saM#yaa vaaZvaNyaasaazI ijavaaNaU KtaMcaa
vaapr k$na %yaaMnaa KaQya mhNaUna saoMd`Iya pdaqaa-cao
vaapr kolaatr ijavaaNaUMcaI saM#yaa vaaZola.

20. 1.ijavaaNaU KtaMcaI ikMmat rasaayainak KtaMcyaa tulaNaot kmaI
Aaho.
2.jaimanaIt saoMd`Iya pdaqaa-cao yaaogya p`maaNa AaiNa AnaukUla
vaatavarNaat imaLalao tr ijavaaNaU KtaMcaa vaapr ekda kolaa trI
caalatao.
3. ijavaaNaU KtaMcaa vaapr kolyaamauLo inasagaa-maQyao Asalaolao na~ va
sfurd hI Kto ipkaMnaa AavaSyak Asalaolyaa sva$pat imaLto.
4.ijavaaNaU havaotIla Aad`ta SaaoYaUna Gaotat.
5.sauxma ijavaaNaUcaa kaya-kaL saMplyaanaMtrhI %yaaMcyaa Sairracaa Kt

21. ijavaaNaU Kto ibayaaMnaa lavaNao :
1. 10 to 15 iklaao.ibayaaMsazI ijavaaNaU Ktacao 250 ga`^ma vajanaacao
pakIT GaoNao.
2.paikTatIla ijavaaNaU puroSaa paNyaat imasaLUna Gyaavao.
3. ibayaaNao eka gaaoNapaTavar ikMvaa Gamaolyaat Gao}na %yaasa hLUvaar pNao
caaoLavao.
4. ijavaaNaU Kt ibayaasa caaMgalao icaTkUna rahNyaasaazI 100 ga`^ma gauL va 10
ga`^ma iDMk yaa p`maaNaat puroSaa paNyaat ]KLUna .qaMD k$na naMtr
ibajap`ËIyaa kolyaasa jast fayada haotao.
ijavaaNaU Kt laavalyaalao ibayaaNao saavalaIt saUKvaUna lagaoca poravao.

22.  ijavaaNaU Kto raopaMnaa laavaNao :
raopaMcaI laagavaD krtanaa 2 to 3 iklaao ijavaaNaUKt ek
baadlaIbar paNyaamaQyao imasaLUna d`avaNa kravao.yaa d`avaNaat raopaMcaI
mauLo 5 imanaTo bauDvauna laagavaD kravaI .ivaivaQa BaajaIpalyaacaI
laagavaD krtanaa ASaa p`karcaI p`ËIyaa kravaI.

23.  ijavaaNaU KtaMcaI baoNaop`ËIyaa:
ijavaaNaU Kt 4 to 5 iklaao 50 ilaTr paNyaamaQyao imasaLUna
d`avaNa tyaar kravao.eka ekrasazI laagaNaaro baoNao yaa d`avaNaat
5 to 10 imanaTo bauDvaUna laagavaD kravaI.
]da. }sa ,baTaTa ,hLd ,Aalao.

24. ijavaaNaU KtaMcaa Saotat vaapr :
1. fL baagaosaazI 20 ga`^ma p`it JaaD yaa p`maaNaat SaoNaKtamaQyao
imasaLUna JaaDaBavatI Takavao.
2.[tr pIkaMsazI vaapr krtanaa ekrI 3 to 4 iklaao ijavaaNaU
Kt ek baOlagaaDI SaoNaKtat imasaLUna Saotat samap`maanat
vaapravaI.

25. 1. ijavaaNaU Kto naohmaI qaMD tsaoca sauya-p`kaSa ivarhIt izkaNaI
zovaavaI.
2. baurSaInaaSako va ikTknaaSaIko laavaayacaI Aasalyaasa Agaaodr
%yaaMcaI p`ËIyaa puNa- k$na SaovaTI ijavaaNaU KtaMcaI ibajap`ËIyaa
kravaI.ijavaaNaU Kto rasayainak Ktat ikMvaa [tr
rsaayanaabaraobar imasaLU nayaot.
3. ijavaaNaU Kto ivaiSaYT ipkaMsaazI tsaoca idlaolyaa kalavaQaIt
vaapravao.ijavaaNaU Kto vaaprlyaanao rasayainak KtaMcaI pUNa- pNao
]NaIva Ba$na kaDta yaot naahI.tovha ijavaaNaUKtaMcyaa
baraobarInao saoMd`Iya Kto ,gaaMDUL Kato vaaprNao hI fayadyaacao

26. 1. gaaya ,baOla ,tNao, ,ipkaMcaa palaapacaaoLa, va kaDIkcara yaapasauna
kMpaosT Kt tyaar krtat.
2. jaagaaojaagaI kcara gaaoLa k$na tao iBaja}na %yaacao ZIga kravao.
3. ZIga krtanaa %yaacao ek ek fuT ]caIcao str TkUna Gyaavao.
4. SaoNa ,maatI ,gaaomau~ yaaMcaa kalaa k$na %yaavar saDa Takavao.
5. punha ek ek fuT ]McaIcaa str rcaavao Asao paca vaoLa kravao.
6. 2 to 3 caaMgalao kaLo pDlyaanaMtr kMpaosT Kt tyaar hao[-la.

27. 1.SaotatIla kaDIkcara ,SaoNa yaaMcyaapasauna gaaMDuLanaI banaivalaolyaa
Ktalaa gaaMDUL Kt ikMvaa vhmaI-kMpaosT Asao mhNatat.
2.[saoinayaa faoTIDa va yauD/Ilasa yaUjaonaI yaa daona jaatI jaast
vaaprtat.
3.gaaMDULacaI ivaYza ,AQa-vaT pcana Jaalaolao saoMd`Iya pdaqa- ,gaaMDULacaI AMDI
,yaaMcaa samaavaoSa gaaMDUL KtamaQyao Asatao.
4.ho pIkasazI ]pyaaogaI Aasato.

29. 1.]%kRYz djaa-cao Kt.
2.Sauxma ijavaaNaU va Annad`vyaaMcao p`maaNa [tr KtaMpoxaa jaast.
3.kba--¹na~acao yaaogya p`maana
4ipkaMnaa Gaota yao[-la %yaaca sva$pat Annad`vyaMacaI ]plabQatta.

30. ]plabQa Asalaolao Annad`vyao T@kovarI
na~ 1.4 to 2.07
sfUrd 0.3 to 3.5
palaaSa 0.2 to 2.1
gaMQak 0.2 to 0.6
saoMd`Iya kba- 40
hyaumasa 30 to 35

31. 1.jaimanaIcaa saamaU nyaUT/la krNyaasa madt haoto.
2.ipkaMcaI vaaD jaaomadar haoto.
3. jaimanImaQyao paNyaacaa inacara caaMgalaa hao}na paNaI Qa$na
zovaNyaacaI xamata vaaZto.%yaamaULo kmaI paNyaamaQyao ipk yaoto.
4. jaimanaImaQyao p`aNavayaUcao p`maaNa vaZto %yamauLo jaOivaiËyaa vaaZto.
5.]%padnaacaI p`t sauQaarto ,ivaSaoYat: rMga ,sazvaNa xamata ,cakakI
yaamauLo ]%padnaalaa jaast baajar Baava imaLtao.
6 tNaaMcaI vaZ kmaI hao}na tNao kaZNyaacaa Kca- vaacatao.
7.]%padna Kcaa-t bacat hao}na pyaa-varna caMagalao zovaNyaasa madt
haoto.

33. MGaTk p`maaNa
gaavazI gaayaIcao SaoNa 10 iklaao
gaaomau`~ 5 laITr
kaLaÀlaala gauL 2 iklaao
DaLIcaoÀkDQaanya pIz 2 iklaao
baaMQaavarcaI maatIÀijavaaNaU 1 iklaao
maatI
paNaI 200laITrs

34.  ijavaaMmaRt mhaNajao jaIvajaMtUMnaa jaIvana doNaaro AmaRt Aaho.
 jaIvaanaUMcaI vaaZ caagalaI haoto.
 jaimanaItIla na~acao p`maaNa vaaZto.

35.  pava iklaao doSaI gaayaIcao tup 10 iklaao SaoNaamaQyao caaMgalao imasaLUna
Gyaavao va %yaamaQyao AQaa- iklaao maQa TakUna ek jaIva imaEana tyaar
kravao.200 ilaTr paNyaat ho imaEaNa caaMgaalao imasaLUna
AmaRtpaNaI tyaar haoto.

36. 1.]saasaar#yaa ipkaMnaa paNaI dot Asatanaa paNyaabaraobar dyavao.
2.]sa ,hLd ,Aalao yaa ipkaMcao ibayaaNao AmaRtpaNyaamaQyao baUDvaUna
laavaavao.
3.imarcaI ,tMbaKu ,AaiNa fLJaaDo yaaMnaa Aaotuna dyaavao.

37. 1. kmaI kalaavaQaIt jaimanaIt gaaMDUL inamaa-na haotat.
2. sauPtavasqaotIla ijavaNaU kaya-xama haotat.
3. vaayaa jaaNaa¹yaa pdaqaa-pasauna ]%tma p`tIcao saoMd`Iya Kt tyaar
haoto.
4. ]%padnaat vaaZ haoto.

38. Interview with an farmer
practicing Organic farming
• Click here for video