Para seguir aprendendo

1. O POBOAMENTO
ASENTAMENTO DA POBOACIÓN
NO TERRITORIO

2. DEFINICIÓN
O poboamento é o asentamento da poboación no territorio. Segundo a forma na
que se realice, pode ser de dous tipos:
 RURAL: cando a poboación se asenta en aldeas ou casas illadas no campo.
 URBANO: cando a poboación se establece en cidades.

3. CRITERIOS PARA DIFERENCIAR OS NÚCLEOS
DE POBOACIÓN URBANOS/RURAIS
O número e a As actividades
concentración económicas da
de habitantes. poboación
As
infraestruturas A extensión
e servizos territorial
públicos.
A forma e
tamaño das
rúas e edificios

4. PAISAXE HUMANIZADA
Calquera tipo de poboamento implica que as persoas transformaron o medio
natural e isto dá lugar a unha paisaxe humanizada
RURAL URBANA
Alterada polas
Sufríu maiores
actividades
transformacións.
agrícolas.
Poboamento
escaso e
Está moi
conserva
poboada.
elementos do
medio natural.

5. O POBOAMENTO RURAL
Mais da metade da poboación mundial reside en núcleos rurais aínda que
disminúen progresivamente mentres crece a poboación urbana.
TIPOS DE POBOAMENTO RURAL:
DISPERSO: a poboación vive en casas, granxas
ou aldeas diseminadas polo campo.
CONCENTRADO: as vivendas agrúpanse en
núcleos onde se localizan os servizos.
INTERCALAR: intermedio entre os dous
anteriores. Edificios illados entre os núcleos.

6. OS NÚCLEOS RURAIS: AS VILAS
As aldeas son as unidades básicas de asentamento no poboamento rural. Pódense
clasificar en función de dous criterios:
A súa relación
A súa forma coa actividade
agraria.

7. SEGUNDO A SÚA FORMAE A SÚA
RELACIÓN COA ACTIVIDADE AGRARIA.
LINEAL: as vivendas sitúanse a ALDEA AGRÍCOLA: núcleo
reducido dedicado á
ambos lados dunha vía de agricultura e á gandaría.
comunicación ou dun río.
AGROCIDADE: é unha vila con
NUCLEAR: as casas atópanse diversos servizos e elementos
arredor dun núcleo central onde se urbanos aínda que a
localiza un edificio importante. actividade principal segue
sendo a agricultura e gandaría
RADIAL: as vivendas concéntranse VILA RESIDENCIAL: aínda que
arredor dun núcleo central do que se sitúa nun espazo rural as
parten varias rúas ou vías. actividades dos seus
habitantes son propias do
espazo urbano.

8. OS NÚCLEOS RURAIS: A REDE VIARIA
No espazo rural, as comunicacións realízanse a través de dous tipos de vías:
CAMIÑOS RURAIS: comunican
os núcleos de poboación e
estes coas áreas cultivadas
Xunto á rede viaria rural coexiste
unha rede viaria
VÍAS PECUARIAS: lugares de
(autoestradas, estradas, liñas de
paso para o gando que se ferrocarril,etc.) que comunica as
trasladan en busca de pasto
aldeas cos núcleos urbanos.

9. AS EDIFICACIÓNS: A CASA DE CAMPO
A casa de campo presenta elementos construtivos diferentes en función do clima
do lugar, as prácticas agrarias da zona e os materiais de construción existentes.
Os pechamentos (portas e ventás) tamén están condicionados polo seu clima.

10. O POBOAMENTO URBANO
O poboamento urbano é o
resultado dun proceso de
concentración de persoas en
cidades. Esta tendencia é
crecente, na actualidade, un
48,68% da poboación mundial
vive en cidades. A taxa de
urbanización non é mesma en
todos os lugares: en
Oceanía, América e Europa esta
taxa supera o 70%, mentres que
en África e Asia non chega ao
40%.

11. O CRECEMENO DAS CIDADES
O crecemento deu lugar a grandes núcleos urbanos de diferentes dimensións. Entre
eles atópanse os seguintes:
ÁREA METROPOLITANA
•Un núcleo central e outros núcleos menores.
•A metróplole centraliza a actividade administrativa, económica
e cultural, os outros acollen os aeroportos, zonas
residenciais, centros comerciais, industrias.
CONURBACIÓN
•Orixínase cando dúas ou máis cidades proximas se unen.
•Cada cidade mantén a súa independencia administrativa.
MEGALÓPOLE
•Unión de varias cornubacións. Trátase de grandes extensións de
terreo moi poboadas.
•Boston, Washington, Osaka, Kobe. Amsterdam e Stuttgart.

12. AS FUNCIÓNS DA CIDADE
A función da cidade defínese pola actividade principal que se leva a cabo nela.
Función residencial, función comercial, función industrial, función político-
administrativa, función cultural.

13. A XERARQUÍA URBANA
A xerarquía é a organización das cidades en rangos ou categorías. Unha cidade
dispón tamén dunha área de influencia, é dicir, un contorno xeográfico co que ten
relación. O conxunto de núcleos urbanos xerarquizados e relacionados entre sí
constitúe unha rede urbana.
Nos países máis desenvolvidos, as redes urbanas son máis densas ca nos menos
desenvolvidos.

14. A ANÁLISE DA CIDADE
Para analizar unha cidade é necesario coñecer a súa relación co territorio
(emprazamento e situación) e a súa morfoloxía ou forma (plano e edificacións).

15. A LOCALIZACIÓN E A SITUACIÓN
Localización é o lugar
concreto no que se
asenta unha cidade.
Situación é a
localización da cidade
con respecto a outros
lugares (centro
costa, interior,etc.)

16. O PLANO URBANO
É unha representación gráfica da distribución dos espazos edificados
(vivendas, edificios públicos …) e os espazos libres (rúas, prazas, parques, …)
dunha cidade. Segundo a súa forma pódense distinguir: plano ortogona, en
cuadrícula ou taboleiro de damas, plano radiocéntrico, plano irregular.

17. PLANO ORTOGONAL
Presenta rúas rectas que se cruzan
perpendicularmente. Vantaxes: pode
ampliarse sen dificultades, facilita a
división administrativa e permite a
construción de rueiros de edificios
regulares.
INCONVENIENTES: non se adapta a
todos os relevos e dificulta a circulación
rodada (soluciónase construíndo
avenidas diagonais.
O plano ortogonal empregouse en cidades como Bos Aires, Nova York e o
ensanche de Barcelona.

18. PANO RADIOCÉNTRICO
Caracterízase pola existencia dun punto
central desde o que parten unha serie
de rúas e de vías en sentido
radial, cortadas por outras que forman
círculos concéntricos.
VANTAXES: facilita a comunicación
entre o centro e a periferia e adáptase
á diversas formas de relevo.
INCONVENIENTES: dificultade de
circulación de vehículos que se ven
obrigados a atravesar o centro da
cidade.
Os centros históricos de Moscova, Milán,Nördingen ou Vitoria-Gasteiz.

19. PLANO IRREGULAR
Caracterízase porque non responde a
unha forma xeométrica definida.
Acostuma corresponder á zona máis
antiga da cidade e xeralmente posúe
un grande atractivo turístico.
INCONVENIENTE: a dificultade para o
tráfico e carencia de espazos abertos.
Sevilla, Córdoba, Granada, Madrid e Toledo

20. A EDIFICACIÓN URBANA
Nunha cidade podemos atopar edificios de
diferentes tipos; os principais sos os seguintes:
 Edificios antigos.
 Edificios en bloque.
 Vivendas unifamiliares.
 Edificacións de crecemento espontáneo ou
chabolas.

21. A ESTRUTURA DA CIDADE
A organización dos núcleos urbanos está
condicionada polas funcións da cidade. Así
pódense distinguir:
1. O centro: é o espazo máis destacado da
cidade. Nel desenvólvese unha grande
actividade comercial e localízxanse
numerosos centros de lecer, así como
as principais institucións financeiras.
Esta área denomínase “distrito central de negocios”, adoita estar ben
comunicado, dispoñer de edificios de grande altura, ter un tráfico intenso.
En moitas cidades europeas, o centro correspóndese co núcleo histórico.

22. A ESTRUTURA DA CIDADE
2. Área suburbuna, trátase dunha zona que era
rural e que se converteu en urbana como
consecuencia do crecemento da cidade.
Nela localízanse servizos e industrias, así como
barrios dormitorio nos que predomina a función
residencial.
3. Área industrial, as fábricas localízanse nos
polígonos industriais situados na periferia, preto
das grandes vías de comunicación.

23. A ESTRUTURA DA CIDADE
4. Área residencial, en xeral están distribuidas por
toda a cidade. Poden clasificarse segundo o nivel
económico dos seus habitantes:
• Barrios de grupos sociais acomodados.
• Barrios de grupos sociais menos acomodados.
5. Zonas verdes, áreas non edificadas nas que
predominan a vexetación, distribúese por todo o
espazo urbano, benefician o medio natural e
melloran a imaxe da cidade. As súas dimensións
son variables.

24. OS PROBLEMAS URBANOS E AS SÚAS
SOLUCIÓNS
Na actualidade, as cidades presentan problemas relacionados co medio natural,
as infraestruturas e o transporte.
1. O medio natural: a contaminación
atmosférica, a acústica. Ademais xeran unha
grande cantidade de refugallos.
Co fin de resolver estes problemas urbanos
lévanse a cabo as seguintes actuacións:
 Utilización do transporte público.
 Instalación de pantallas acústicas.
 Separación de materia orgánica doutros
residuos.

25. OS PROBLEMAS URBANOS E AS SÚAS
SOLUCIÓNS
As infraestruturas urbanas inclúen o
abastecemento de auga e enerxía ou os
servizos públicos e os servizos públicos.
O transporte de viaxeiros e mercadorías
provoca enormes problemas de circulación e
contaminación. Para resolver o problema do
transporte urbano constrúense vías que
rodean a cidade (circunvalacións)

26. O POBOAMENTO EN ESPAÑA
Na actualidade, en España predomina o poboamento urbano fronte ao rural. O
78,6% da poboación española vive en cidades.

27. O POBOAMENTO RURAL
1. Tipos: o disperso é característico do norte peninsular e o concentrado no resto.
2. Transformación no mundo rural: Nas últimas décadas, o poboamento rural
en España experimentou importantes cambios entre os que destacan os
seguintes:

28. O POBOAMENTO RURAL
1. As áreas rurais montañosas e do interior víronse afectadas polo éxodo rural
desde a década de 1960. Moitos núcleos quedaron despoboados e incluso
abandonados. Na actualidade comezan a revitalizarse a través do turismo rural
ou a repoboación de familias de inmigrantes.
2. Os núcleos rurais situados en áreas costeiras experimentaron unha
transformación radical, pasaron de desenvolver unhas actividade pesqueira ou
agraria a ser centros urbanizados e turísticos.
3. As poboacións rurais próximas ás grandes cidades asumiron funcións urbanas
(residencial, industrial, de servizos,…) e convertéronse en parte da área
metropolitana.

29. O POBOAMENTO URBANO
O proceso de urbanización en España remóntase á Idade Antiga e foise
desenvolvendo ao longo dos séculos. Nas últimas décadas, o poboamento urbano
experimentou as seguintes transformacións:
o As cidades son centros de actividades terciarias.
o As grandes áreas metropolitanas (Madird e Barcelona) consolidáronse e
convertéronse en importantes centros económicos.
o As cidades principais dalgunhas das grandes áreas metropolitanas perderon
poboación a favor dos núcleos máis próximos.
o O crecemento das cidades organízase mediante plans urbanísticos (plans
xerais de ordenación urbana).
o Os centros históricos, os ensanches e as áreas urbanas máis deterioradas
reformáronse.

30. O POBOAMENTO URBANO
o Nalgúns núcleos urbanos realizáronse proxectos para modernizar a súa imaxe.
o Ampliáronse e melloráronse as vías de comunicación e os sistemas de
transporte.

31. A ESTRUTURA DA CIDADE ACTUAL
Na maioría das cidades españolas
podemos distinguir:
 O centro histórico.
 Os barrios residenciais e
ensanches.
 Os antigos barrios de
traballadores.
 Periferia urbana: áreas
residenciais, áreas
industriais, áreas de
equipamentos e servizos.

32. A XERARQUÍA URBANA
As cidades españolas ordénanse segundo unha xerarquía que inclúe as seguintes
categorías:
1. Metrópoles nacionais: pertencen a este rango as áreas metropolitanas de
Madrid e Barcelona. (4,9 millóns de habitantes).
2. Metrópoles rexionais: son as áreas metropolitanas de
Valencia, Alacant, Sevilla, Bilbao, Málaga e Zaragoza.(500.000 /1.600.000
habitantes).
3. Metrópoles subrexionais ou rexionais de segundo orde: Las
Palmas, Murcia, Palma de Mallorca, Valladolid, Córdoba, Vigo,…
(250.000/500.000 habitantes)
4. Cidades medias: Burgos, Albacete, Badajoz, Almería, León, Santa Cruz de
Tenerife,… (50.000/250.000)
5. Cidades pequenas: Plasencia, Mieres, Calatayud, Medina del Campo,…(menos

33. A REDE URBANA
As cidades españolas conforman unha rede que presenta as seguintes
características:
 É periférica: a maioría das cidades grandes localízanse nas áreas costeiras.
 É bicéfala: ten dúas cabezas xa que sobre todo o conxunto destacan as áreas
metropolitanas de Madrid e Barcelona.
 Pódese dividir en eixes e áreas xeográficas: terzo norte, eixe
mediterráneo, interior peninsular, ndalucía e rexións insulares.