Emakumeak Anztinako Grezian. Atenas&Esparta Leire Fernandez Kristina Pozo Nahia Khiari Malen Lizarraga Historiako Gradua UPV/EHU

1. EMAKUMEAK
ANTZINAKO GREZIAN
ATENAS & ESPARTA
Leire Fernandez, Kristina Pozo,
Nahia Khiari eta Malen Lizarraga.

2. ZERGATIK EMAKUMEAK?
● Emakumearen historia berria zaigu → Historiaren parte
soilik duela 20 urtetatik.
● 60.hamarkada amaierako mugimendu feministak bultzatua
(AEBn).
● ANTZINAROAn batez ere emakumea menpekotasunean
bizi zen, politika eta gerra testuinguruan: etxekotasunera
mugatua.
● Iturrien arazoa: errealitate greziarra soilik gizonezkoen
eskutik ezagutzen dugu.
● HELBURUA: antzinako emakumeen egoera errealitate
Historikoan kokatzea.

3. ATENAS ESPARTA
● DEMOKRAZIAREN AMA →
HIRI-ESTATUA.
● ALDI KLASIKOAN:
KONTITUZIO DEMOKRATIKOA
HIRITAR BANAKOAN
OINARRITUA.
● EKONOMIA: ITSAS
MERKATARITZAN
OINARRITUA.
● NEKAZAL HERRIA, ITXIA ETA
OLIGARKIKOA → HIRIRIK
GABEKO POLIS-A.
● DIARKIA.
● MILITARISMOAN
OINARRITUA → AGOGE.

4. Atenas
Esparta

5. ARLO PUBLIKOA ETA ARLO PRIBATUA
•
- Greziako gizarte estruktura sexuaren arabera
antolatua:
- Arlo publikoa: Gizonak (gerra eta politika)
- Arlo pribatua: Emakumeak (etxea, Oikos-a)

La tragedia de Esquilo: “ Es cosa de hombres –
no intervengan mujeres- lo de fuera. Quieta en tu
casa y no causes daño.”

- Beraz, zer egiten zuten emakumeek,
greziarrentzat berebiziko garrantzia zituzten
aspektuak gizonek egiten bazituzten?

6. • Emakumearen funtzio edo zereginak:
- Funtzio garrantzitsuenak etxe barnean → Etxearen
administrazioaz arduratzen zen, artilea lantzen zuten, janaria
eta bere zerbitzarien lana antolatzen zuen.

- Hirian parte hartu: manifestazio edo kultu erlijiosoen bidez.

- Baina emakumeen funtzioa ez zen berdina izan ez
denboran zehar, ez zonaldetan:
o
oAtenas:
Emakumeak etxearen administraziorako hezitu.
Bizitza politikotik isolatuak bizi
Eskubide zibil edo juridikorik ez: Juridikoki tutore batek
errepresentatu edozen transakzio egiteko: Kyrios
Zergatik? Emakumea= betiko adingabea

7. oEsparta:
Inguru domestikoan jarduten zuten, baina gizonak bezala
kanpora ere bizi.
- Kiroletan (karrera) aritu gizonak bezala, propietatea
eskuratu zezaketen.
Biek hezkutza jaso ( ariketa fisikoa eta gaitasun intelektualak
izateko).
Zergatik? Espartako semeak ahalik eta indartsu kementsuen
izateko.
Licurgok bilatu: semeak ez izatea gurasoen propietatea,
Polisaren ondasun komuna izatea
Hala ere, emakumeak= semeak izateko instrumentua bihurtu.
Espartako emakumeak libreenak zirela pentsatu baina=
instrumentuak ziren: “ Un vientre fecundo donde lo que importa
es introducir el mejor semen” + Ezkontzera ere behartu.

8. HEZKUNTZA - Atenas
● Emakumeak ez zuen inoiz lortzen adin
nagusitasuna → beti gizonezko senide
batenpean.
● Hauen identitate sozial eta legala betiere
familia erlazioei lotua → etxeari lotutako
bizitza zikloak.
● Emakumeen jaiotzeak balore gutxi.
● Anfridomia.
● 6 urte arte neska eta mutikoak → amekin
etxeko lanak egiten ikasi.
● Ugalkortasunaren adinera iritsi →
ezkontzeko gai → haurtzaroa amaitu.

9. Esparta
<<Al Preguntarle a una mujer del Atica: “¿Por qué, vosotras
espartanas, sois las únicas que gobernáis a vuestros
hombres?”, le respondió: “Por qué somos las únicas que
alumbramos hombres” >> Plutarco, Máxima de mujeres
espartanas, 240E.
● Neskentzako hezkuntza programa → irakurri eta idatzi +
ariketa fisikoak.
● Plutarcoren esanetan: liberar a las muchachas espartanas
de la blandura, la delicadeza y el afeminamiento,
acostumbrandolas a tomar parte desnudas en las
procesiones y a danzar y cantar en festivales.
● Licurgo: senar emazteen harremanari eta amatasunari
garrantzia → guraso indartsu eta osasuntsuak, seme-alaba
indartsuagoak.

10. ● Ariketa fisikoak eta biluztasuna
→ gainontzeko hirietan gaizki
ikusia.
● Ezkontza 18-20 urterekin.
● Ugalketa: hiritar eta borrokalariak
estatuarentzat.
● Etxeako lanak hiloten eskuetan
→ emakumeek autonomia
handia, gizonak denbora luzez
etxetik kanpo.
● Aristoteles: gineocracia.
Cinisca: <<Mi padre y mi hermano fueron reyes de
Esparta. Yo, Cinisca, vencedora con mi carro de caballos,
erigi esta escultura. Declaro que soy la unica mujer en
Grecia, que ha ganado esta corona >>

11. EZKONTZA
● EZKONTZA = haustura → neskatotik emakumerako
prozesua (iturri grekoek beti lotura hau egiten
zuten).
● Emakumea, jaiotzetik, Kiros -aren menpean
egongo da.
● Kiros -a, Oikosaren burua da.
● Ezkontza, funtsen
tranferentzia
izango da, Kiros
eta senargaiaren
artean.

12. ● Senargaia emakumearen aitarekin akordio batera ailegatu
behar da – ENGYE
● Neska bat jaiotzean, ezkontza bat zihurtatzea izango zen
gurasoen lehenengo helburua.
● Dotearekin, emakumearen statusa ezagutaraziko da →
Dote Ekonomikoa
● GAMOS – emaztegaia, senargaiaren etxera joaten
denenan, esaten zaio
– Senargaiak, dotea onartzean; emaztearen
erantzukizuna hartzen du.
DOTEA edo EZKONSARIA

13. SALBUESPENAK:
● Atenas: Ezkontza adina ugaltzeko adinarekin
bat (14 urte inguru) → 30 urteko gizona.
– Ohikoa alarguntzea eta berriro ezkontzea.
– Helburua: seme legitimoak izatea, etorkizunean
hiritarrak izanen direnak.
● Esparta: 18 urte ingururekin → senarrak adin
antzekoa.
– Licurgo legegileak: mantener el número suficiente
de ciudadanos guerreros que defendiesen ala
ciudad → UGALKORTASUNA.

14. Dibortzioa
● Gizonen kasuan, prozedura simple batez gauzatuko da.
● Aldiz, emakumeek, haien eskakizuna, gorteei aurkeztu behar zioten
→ Hauek, gizonaren alde jarriko ziren, emakumea, gizonaren etxera
bueltzeko.
● Ezkontza, dibortzioan amaitzen bazen → Gizonak, emakumearen
dotea,familiari itzuli beharra.

15. ESKUBIDE POLITIKOAK
Ez Hitzik, ez Botorik izan!
● Astai bezala ezagutuak ziren – Eskubide Erlijiosoak,
ekonomikoak eta legalak.
● Baina, ez ziren Politai . Hau da, Ez ziren hiritarrak.
● ESPARTA: emakumeak
betiere
independienteago
irudikatuak.
● GORGO adibidez,
indartsua politiko eta
ekonomikoki.

16. ESKUBIDE EKONOMIKOAK
Legalki ez da autonomoa izango
● Jaiotzetik emakumeak, gizon baten menpean ikusiko du
bere burua.
● Bai ekonomikoki, sozialki
eta politikoki hitz egiten.
● ESPARTA: jabetza eta
lurrak izatera iriits zitezkeen.

17. EMAKUMEEN LANAK
“Tú, dije yo, tendrás que estar dentro de la casa,
despachar afuera a los esclavos cuyo trabajo esté
en el exterior, vigilar a los que tienen que trabajar
adentro, recibir las mercancías que entren”
Jenofonte, Económico, 7.35

18. Lehenengo mailako lanak
– Bi dira ekintza nagusienak:
● Elikadura eta umeak
– Hala ere, lan garrantzitsuena: EHUNGINTZA
● Denbora ugari okupatzen zuen jarduera.
● Moztu eta berriz asteko ekintza erraza.
– Honek ematen zien aukera beste lanak burutzeko; elikadura
eta umeak.
<<¿Y conoces algún oficio ejercido por seres humanos en el
cual no aventaje en todos los aspectos el sexo de los hombres
al de las mujeres? ¿o vamos a extendernos hablando de la
tejeduría y del cuidado de los pasteles y guisos, menesteres
para los cuales parece valer algo el sexo femenino?>>
Platon, Repùblica, 455 c-d.

20. ● Emakumeen lanen ezaugarriak:
– Izaera errepetitiboa.
– Ezagutza espezifikoen ez beharra.
– Orokorrean ez zuten praktika sinboliko eta
teknologiko espezifikoren beharra.
● Ez ziren baloratzen → gehien bat “IZAERA
ERREPETITIBOAGATIK”
– Antzinateko munduan oso salatua egon zen.
– Amaitezinak ziren ekintzak. “Zigor amaigabea”
– “Dánaoren alabak”.

22. Bigarren mailako beste lan batzuk
– Uraren bila joatea.
– Behe-mailako merkataritza.
– Tabernak.
– Emagina; Mania
● Sórano medikuak:
“La comadrona tendra que ser, razonablemente
inteligente, respetable y robusta”

23. Emakumea iturrietan
● Emakumeen diskurtso faltsuak.
● Ahots femeninoa oso eskasa da.
“El teatro, es el espejo de la ciudad. Espejo y
no reflejo, porque envia de nuevo su propia
imagen el que se contempla en él, una imagen
que no es la realidad.”
Jesus Mª Ibañez Nieto.

24. AUTORE KLASIKOEN IKUSPEGIA
EMAKUMEENGAN
<< Ni aunque quisiera, una doncella espartana podría ser buena,
pues con jóvenes lejos de su casa tienen en común carreras y
luchas para mí intolerables, descubriendo sus muslos y con
túnicas sueltas.¿Y habrá que admirarse después si criáis malas
a las mujeres?>> Eurípides, Andrómaca, 595-601.
<<Para la mujer, en efecto, es más honroso permanecer dentro
de la casa que estar de cotilleo en la puerta, mientras que al
hombre le resulta más impropio estar dentro que cuidarse de los
trabajos de fuera>> Jenofonte, Económico, 7.30.

25. EURIPIDES, Tragedia de Medea.
Medea: “de todo lo que tiene vida y pensamiento nosostras, las
mujeres, somos el ser más desgraciado […] dicen que vivimos
en casa una vida exenta de peligros, mientras ellos luchan con
la lanza. Preferiria tres veces estar a pie firme con un escudo
que dar a luz una sola vez”.
PANDORAREN MITOA:
“pues el mayor mal que creó Zeus es este: las mujeres. Incluso
aunque parezcan reportar alguna utilidad a su marido”.

26. BIBLIOGRAFIA
CEPEDA, J., “Transmisión hereditaria a través de la mujer en la
Grecia Clásica”, Espacio, Tiempo y Forma, 13, 159-186 orriak.
NIETO IBAÑEZ, M.J., Estudios sobre la mujer en la cultura griega y
latina, Leon, Universidad de Leon, 2005.
MOSSE, C., La mujer en la Grecia Clásica, Madril, Nerea, 1990.
PICAZO GURINA, M., Alguien se acordará de nosotras: mujeres
en la ciudad griega antigua, Bartzelona, Ediciones Bellaterra,
2008.