Dhikrullah

Hysein Shehu – DHIKRULLAH, Përkujtim Allahun xh.xh.
Copyright© Hysein Shehu, Maj 2009. Kopjimi dhe shpërndarja e tekstit lejohet nëse përmendet burimi.
1
DHIKRULLAH
Përkujtim Allahun xh.xh.
Hysein Shehu
Gjilan, Maj 2009



Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!
Falënderimi i takon All-llahut, Zotit të botëve!
Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!
Sunduesit të Ditës së Gjykimit (përgjegjësisë-shpërblimit)!
Vetëm Ty të adhurojmë dhe vetëm te Ty kërkojmë ndihmë!
Udhëzona (përforcona) në rrugën e drejtë!
Në rrugën e atyre, të cilët i begatove me të mira, jo në të atyre që kundër
veti tërhoqën hidhërimin, e as në të atyre që e humbën veten!

2
















3
1. Elif, Lam, Mim.
2. Ky është libri që nuk ka dyshim në te (sepse është prej All-llahut) është
udhëzues për ata që janë të devotshëm.
3. Të cilët e besojnë të fshehtën, e kryejnë faljen (namazin) dhe prej asaj
që Ne u kemi dhënë, ata japin (zeqat, sadaka etj.).
4. Dhe ata, të cilët besojnë në atë që t'u shpall ty, dhe në atë që është
shpallur para teje, dhe që janë të bindur plotësisht për (jetën e ardhshme
në) botën tjetër (Ahiretin).
5. Të tillët janë të udhëzuar nga Zoti i tyre dhe vetëm ata janë të
shpëtuarit.
6. E ata që mohuan (Kur'anin dhe Muhammedin), për ta është njësoj ua
tërhoqe vërejtjen apo nuk ua tërhoqe, ata nuk besojnë.
7. All-llahu ua mbylli atyre zemrat, veshët e tyre dhe në të pamurit e tyre
ka një perde, e ata kanë një dënim të madh.
8. Ka disa njerëz që thonë: "Ne i kemi besuar All-llahut dhe jetës tjetër
(Ahiretit), po në realitet ata nuk janë besimtarë.
9. Ata përpiqen ta mashtrojnë All-llahun dhe ata që besuan, po në të
vërtetë ata nuk mashtrojnë tjetër, pos vetvetes, por ata nuk e hetojnë.
10. Në zemrat e tyre kanë sëmurje, e All-llahu u shton sëmundje edhe më
shumë, e për shkak se ata përgënjeshtruan, pësojnë dënim të
dhembshëm.
11. E kur atyre u thuhet: "Mos e prishni rendin në tokë"! Ata thonë: "Ne
jemi vetëm përmirësues (paqtues)!"
12. Veni re, ata në të vërtetë janë shkatërruesit, por nuk e kuptojnë.
13. Dhe kur atyre u thuhet: besoni, sikurse besuan njerëzit, ata thonë: "A
të besojmë ashtu sikurse besuan mendjelehtit?" Në të vërtetë ata, dhe mu
ata janë mendjelehtit, por nuk e dinë.
14. E kur i takojnë ata që besuan thonë: "Ne kemi besuar!" Por kur
veçohen me djajt (parinë) e vet u thonë: "Ne jemi me ju, ne vetëm jemi
tallur (me besimtarët)".
15. All-llahu i ndëshkon talljet e tyre, duke i lënë të bredhin edhe më
shumë në mosbesimin e tyre.
16. Të tillët janë që e ndërruan të vërtetën (besimin) me të pavërtetën
(mosbesimin), pra tregtia e tyre nuk pati fitim dhe ata nuk qenë të
vetëdijshëm (në punën e tyre).
17. Shembulli i tyre (në hipokrizi) është si shembulli i atij që ndezë një
zjarr dhe, posa ta ndriçojë ai vendin për rreth tij, All-llahu ua shuan
dritën e tyre dhe i lë në errësira që nuk shohin.
18. (Mbesin në errësirë) Të shurdhër, memecë dhe të verbër, andaj ata
nuk kthehen (nga ajo rrugë e tyre e keqe).

4
Bismilahirrahmanirrahim
Të gjitha Falënderimet i takojnë vetëm Allahut, Krijuesit të botërave.
Paqja dhe shpëtimi i Allahut qofshin mbi të Dërguarin e Allahut
Pejgamberin,Murshidin tonë Hazreti Muhamed Musatafanë s.a.v.s., Ehli-
Bejtin r.a. e Tijë si dhe të gjithë pasuesit e Tijë të Rrugës së Drejtë të
Allahut xh.xh. Amin.
I Nderuar lexues, e Nderuara Lexuese, jo rastësisht i zgjodha Vargjet e Ajeteve të lartëshenuara
në fillim të Sures el-Bekara.
Në këta rreshta Allahu xh.xh. tregon se Kurani është Libër i Tijë:
Ky është libri që nuk ka dyshim në te (sepse është prej All-llahut) është udhëzues për ata që
janë të devotshëm.
dhe njëherit tërhjek vëmendjen për pasojat në rast nëse nuk i përmbahemi:
All-llahu ua mbylli atyre zemrat, veshët e tyre dhe në të pamurit e tyre ka një perde, e ata
kanë një dënim të madh.
Edhe pse ka të tillë që thirren në emër të Islamit, prap se prap janë në rrugë të gabuar:
Ka disa njerëz që thonë: "Ne i kemi besuar All-llahut dhe jetës tjetër (Ahiretit), po në realitet ata nuk
janë besimtarë.
Veni re, ata në të vërtetë janë shkatërruesit, por nuk e kuptojnë.
Që edhe ne të mos bëhemi nga të tillët, atëherë të zbatojmë Urdhërat e Krijuesit dhe të Dërguarit
s.a.v.s. të Tijë sikurse qe edhe Allahu xh.xh. thotë në këtë Sure:
Ky është libri që nuk ka dyshim në te (sepse është prej All-llahut) është udhëzues për ata që
janë të devotshëm.
Të bëhemi nga të devotshmit dhe të zbatojmë Urdhërat e Allahut dhe mos të lejojmë që zemrat
tona të sëmuren:
Në zemrat e tyre kanë sëmurje, e All-llahu u shton sëmundje edhe më shumë, e për shkak se
ata përgënjeshtruan, pësojnë dënim të dhembshëm.

5
Sepse Dhikrullah është ilaçi më i mirë për të shëruar zemrën:

Elledhine amenu ve tatmeinnu kulubuhum bi dhikrillah, e la bi dhikrillahi tatmeinnul kulûb.
Ata që besuan dhe me të përmendur All-llahun (Dhikrullah) zemrat e tyre qetësohen; pra ta
dini se me të përmendur All-llahun (Dhikrullah) zemrat stabilizohen.
Kuran, Sure: Rad, Ajeti: 28.
Të shkruash mbi Dhikrin (Zikrin) nuk është edhe aq lehtë. Por, nëse marrim lexojmë Kuranin
Fisnik dhe Sunnetin e Pejgamberit,Murshidit tonë Muhamed Mustafasë s.a.v.s. atëherë na
lehtësohet puna rreth shkrimit mbi Dhikrin. Ka me dhjetëra e dhjetëra Ajete nga Kurani dhe
dhjetëra e dhjetëra Hadithe nga Muhamed Mustafaja s.a.v.s. ku këshillohemi dhe detyrohemi të
bëjmë Dhikër.
Në gjuhën shqipe ka shumë komentues dhe ligjërues apo më mirë ti quaj kinsekomentues dhe
kinseligjërues të cilët njëherit edhe janë injorant, të cilët shumë Ajete Kuranore ku përmendet
Dhikri, mundohen tu japin kahje tjetër, gjegjësisht ti komentojnë se kinse këto Ajete flasin për
Namazin.
Do të ketë të atillë që do ta keqkuptojnë këtë, për këtë arsye edhe po e ceki që nuk dua që t’ja
humbas vlerën Namazit, Estagfirullah sepse Namazi është një ndër Shtyllat e Islamit. Ajo çka dua
të them se pa Dhikër, nuk ka afrim tek Krijuesi xh.xh. ynë.
Këtë nuk po e shpiki, këtë vetë Allahu xh.xh. e thot në Kuranin Famëlartë, gjegjësisht në
Sure Ankebut, Ajeti: 45:


Utlu ma uhije ilejke minel kitabi ve ekimis salah, innes salate tenha anil fahshai vel munker,
ve ledhikrullahi ekber, vallahu ja'lemu ma tasne'ûn.
Ti lexo atë që po të shpallet nga libri (Kur'ani), fal namazin, vërtet namazi largon nga të
shëmtuarat dhe të irituarat, e përmendja e All-llahut është më e madhja (e adhurimeve); All-
llahu e di ç'punoni ju.
Në këtë Ajet, Allahu xh.xh. thotë që Namazi është largues nga punët e shëmtuara, por Dhikrullah
është më e madhja – DHIKRULLAHI EKBER.

6
Ajetet që i përmenda të cilat flasin mbi Dhikrin, më vonë do ti numëroj (disa nga ato për arsye se
janë të shumtë) dhe do të jenë në Shqip, Arabisht me shkronja Latine dhe Arabe. Arabisht me
shkronja Latine për arsye që lexuesi të ketë mundësinë të shoh edhe vet se bëhet fjalë për Dhikër
e jo Namaz. Namazi në gjuhën arabe quhet Salat kurse Zikri Dhik’r. Për këtë shihni më vonë më
tepër.
Kuran, Surja: el-Munafikun, Ajeti 9 :


„Ja ejjuhelledhine amenu la tulhikum emvalukum ve la evladukum 'an dhikrillah, ve mej
yef'al dhalike feulaike humulhasirûn“.
“O ju që besuat, as pasuria juaj e as fëmijët tuaj të mos u shmangin prej adhurimit të All-
llahut, e kush bën ashtu të tillët janë mu ata të humburit.”
“Grup Engjëjsh (Melek) shetisin gjithnjë nëpër tokë për të takuar grupe njerëzish
(shoqëri) të cilët mblidhen për të Përkujtuar Allahun xh.xh. (Dhikrullah) dhe kur ti
takojnë thonë: Ja shihni, këta janë që i kërkuam, dhe pastaj këta Engjëj (Melek) i
rrethojnë ata njerëz për mbrojte dhe bëjnë Istigfar për ata)”
Ky është Hadith i Pejgamberit, për këtë do të flas më vonë ma gjerësisht.
Nga Buhariu dhe Muslimi:
Abu Darda tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë:
“Në ditë e gjykimit Allahu do të mbledhë disa njerëz dhe do ti lartësojë ata me Dritë (Nur). Edhe
pse këta njerëz nuk do të jenë as Profet e as Martirë, të tjerët do të ja kenë zili”.
Pas kësaj një Beduin i thotë Pejgamberit s.a.v.s. :
“Na i përshkruaj këta njerëz që ti njofim”.
Resulullahu s.a.v.s. i thotë:
“Ata njerëz duhen në Rrugën e Allahut. Janë nga Fise dhe regjione të ndryshme dhe bashkohen
në një vend për të Përkujtuar Allahun (Dhikrullah)”.
DHIKRULLAH – Përkujtimi i Allahut xh.xh.

7
Dhikri (Zikri) është një mjet që nëpër Shkallë të ndryshme (Sejri Sulluk), kërkuesi (udhëtari)
kalon dhe merr frytet e mbjelljes së farës deri sa të arrin në pranin e Allahut xh.xh.
Në udhëtim për tek prania (afria) e Allahut xh.xh. fara e Dhikrit është e mbjellur në zemër, ujitet
me mburrje përderisa lisi i Dhikrit të lëshojë rrënjët thellë dhe të fillon të japë fruta. Është fuqia
e gjitha udhëtimeve dhe bazamenti për sukses. Është freski, është urë lidhëse për tek Ai xh.xh.
Një Shejh kishte thënë:
“Të Përkujtova Ty sepse për një moment të vogël të harrova dhe rruga më e lehtë për të të
përkujtuar Ty është gjuha”.
Nëse kërkuesi për çdo moment përmend Zotin e tijë, ai atëherë do të ndijë paqe dhe lumturi në
zemrën e tijë, ai do të ngrisë shpirtin dhe mendjen e tijë dhe ai do të jetë në pranin e Zotit të tijë.
Në një Hadith autentik me këtë në Musnad Ahmed tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thëne:
“Njerëzit e Dhikrit janë njerëzit që janë afër meje dhe në pranin time”
DHIKRI NË KURAN:
Siç thashë në fillim, këtu tash do ti paraqe disa nga dhjetra Ajetet Kuranore të cilat flasin mbi
Dhkrin dhe njëherit na detyrojnë të bëjmë Dhikër poqëse dëshirojmë të jemi nga të shpëtuarit.
Surja: Bekare, Ajeti 152:

“Pra ju më kujtoni Mua (me adhurime), Unë ju kujtoj juve (me shprëblim). Më
falënderoni e mos Më mohoni.“
Surja: Ali Imran, Ajetet 41 dhe 191:
“...e ti përmende shumë Zotin tënd dhe madhëroje mbrëmje e mëngjes”!
“Për ata që All-llahun e përmendin me përkujtim kur janë në këmbë, kur janë ulur, kur janë
të shtrirë dhe thellohen në mendime rreth krijimit të qiejve e të tokës (duke thënë): Zoti ynë,
këtë nuk e krijove kot, i lartësuar qofsh, ruana prej dënimit të zjarrit!”
Surja: Enbija, Ajeti: 50
“
„Ve hadha dhikrum mubarakun endhelnah, e fe entum lehu munkirun“.
“Edhe ky (Kur'ani) është këshillë, është i bekuar që Ne e shpallëm. A, ju po e refuzoni.“


8
„Elledhine amenu ve tatmeinnu kulubuhum bi dhikrillah, e la bi dhikrillahi tatmeinnul
kulub“.
Ata që besuan dhe me të përmendur All-llahun zemrat e tyre qetësohen; pra ta dini se me të
përmendur All-llahun zemrat stabilizohen.
Surja: Ahzab, Ajetet: 35, 41-42 :




İnnel muslimine vel muslimati vel mu'minine vel mu'minati vel kanitine vel kanitati ves
sadikîne ves sadikati ves sabirine ves sabirati vel hashiine vel hashiati vel mutesaddikine vel
mutesaddikati ves saimine ves saimati vel hafidhine furuxhehum vel hafidhati vedh
dhakirinellahe kesirav vedh dhakirati eaddelahu lehum magfiratev ve exhran azima.
Nuk ka dyshim se për muslimanët e muslimanet, besimtarët e besimtaret, adhuruesit e
adhurueset, të sinqertit e të sinqertat, durimtarët e durimtaret, të përvuajturit e të
përvuajturat, sadakadhënësit e sadakadhënëset, agjëruesit e agjërueset, ruajtësit e nderit e
ruajtëset e nderit, shumëpërmendësit e All-llahut e shumëpërmendëset e All-llahut, All-llahu
ka përgatitur falje (mëkatesh) dhe shpërblim të madh.

41. Ja ejjuhelledhine amenudhkurullahe dhikran kethira.
42. Ve sebbihuhu bukratev ve esila.
41. O ju që besuat, përkujtoni All-llahun sa më shpesh.
42. Dhe madhërojeni Atë mëngjes e mbrëmje.
Surja: Munafikun, Ajeti: 9


„Ja ejjuhelledhine amenu la tulhikum emvalukum ve la evladukum 'an dhikrillah, ve mej
jef'al dhalike feulaike humulhasirûn“.

9
O ju që besuat, as pasuria juaj e as fëmijët tuaj të mos u shmangin prej adhurimit të All-llahut, e kush
bën ashtu të tillët janë mu ata të humburit.
Këto ishin vetëm disa nga Ajetet Kuranore ku shifet qartë rëndësia dhe njëherit detyrimi për
Dhikrullah.
Imam Neveviu në librin e Tijë: „Futuhat ar-Rabbani ala-l-Adhkar an-Nevenijja“ vë vëllimin e I-rë,
f.106-109 shkruan:
„Të gjithë Dijetarët Islam kanë arritur një koncenzus (janë të një mendimi) dhe pajtohen me
Dhikrin i cili bëhet vetëm me zemër (heshtazi,pa zë) dhe Dhikrin me zë dhe se këtë kanë të
drejtë ta praktikojnë sikurse meshkujt,femrat ashtu edhe fëmijët. Përveq kësaj pajtohen edhe që
Dhikri mundë të jetë në formë me Tesbih, Tahmid si lavdërime Pejgamberit s.a.v.s. (shenim i imi:
Salavate).
Dhikri është ushqim për zemrën, dhe është burim i frymës Hyjnore e cila edhe të vdekurin e
ngjallë me lejen e Allahut, është një ilaq që shëron, të shëndrron nga një gjendje agonie në zgjim
absolut.
Praktikimi i Dhikrit na bën të ndihemi të qetë dhe të lumtur. Dhikri është qelësi i kënaqësisë me
Krijuesin, është qelës i gëzimit të zemrës, qelës i Dashurisë Hyjnore.
Dhikri nga Sunneti i Pejgamberit s.a.v.s.
Simbas Buhariut, ka transmetuar Abu Musa al Ashari që Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë:
“Dallimi në mes të atijë njeriu që bën Dhikër dhe atijë që nuk bën, është sikur dallimi në
mes të njeriut të gjallë dhe atijë të vdekur”.
Tirmidhiu transmeton nga Anas thotë që Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë:
“Nëse kaloni kah kopshtet e Xhenetit, atëherë ndaluni aty”.
E pyetë Pejgamberin s.a.v.s.:
„Ja Resul-Allah, kush janë ato kopshte të Xhenetit“?
Pejgamberi s.a.v.s. ju tha:
„Janë mbledhit (mexhliset) ku bëhet Dhikër“!
Buhariu në librin e tijë transmeton nga Abu Huraira që Pejgamberi s.a.v.s. të ketë thënë:
„Allahu, i Gjithëfuqishmi, Mëshiruesi ka Engjuj (Melek) që janë për të kërkuar njerëz të
cilët bëjnë Dhikër. Kur ti gjejnë këta njerëz, i rrethojnë ata (për ti mbrojtur) deri sa të
arrijnë Qiellin e Parë dhe pastaj Allahu i pyet Melekët: Çka po bëjnë shërbëtorët e mijë?
Melekët i përgjegjen: O Allah, ata po të madhërojnë dhe lavdërojnë Ty, po bëjnë Dhikrin
Tënd. Pastaj Allahu i pyet: Më kann parë ata ndonjëher? Melekët i përgjegjen: Jo,
asnjëherë nuk të kanë parë. Prap i pyet Allahu: Çka do të ndodhte sikur të më shihnin?
Melekët përgjegjen: O Allah, sikur të shihnin ata Ty, edhe ma shumë do të të lavdëronin e

10
madhëronin, më tepër do të bënin Dhikrin Tënd. Allahu i pyet: Për çka luteshin ata?
Melekët i përgjegjen: Për Xhenetin Tënd. Allahu ju thot: E kanë pare ata Xhenetin tim
ndonjëher? Melekët I thonë: Jo Zoti ynë, nuk e kanë pare. Allahu ju thot: Po sikur ta
shifnin, çka do të ndodhte? Melekët ia kthejnë: Ata do të mundohen edhe ma tepër për ta
arritur Atë. Pastaj Allahu ju thot: Kujt ja kan frigën ata njerëz? Melekët pergjegjen:
Frigohen nga zjarri I Xhehnemit Tënd. Allahu përsëri: Po sikur ta shifnin zjarrin e
Xhehnemit tim, çka do të ndodhte? Melekët përgjegjen: Do ti ikin sa më shumë dhe do të
të lusin Ty më tepër që Ti ti mbrojsh nga ai zjarr. Allahu ia kthen: Juve (Melekët) ju kam
dëshmitarë se që të gjitha gjynahet e tyre janë të falura dhe ua fala.
Një nga Melekët thotë: O Zoti ynë, në mesin e tyre ishte një njeri që nuk i takonte atyre,
por që ishte ardhur për të lutur njerin nga ata për një nevojë të veten, të kërkonte diçka.
Allahu I thotë: Këta janë të dashurit e mi që e bëjnë Dhikrin Tim. Secili që merr pjesë aty
dhe është në atë hallkë, është i falur.
Në Buhari dhe Muslim transmetohet nga Abu Huraira që Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë se Allahu
xh.xh. ka thënë:
“Unë i përmbushi ato nevoja që presin shërbëtorët e Miijë, të cilët në vehte ushqehen nga
unë. Dhe unë jamë me ata të cilët më Përkujtojnë mua, dhe kur ata Mua më përkujtojnë
në vë vete, dhe unë i kujtoj ata në mua. Dhe kur ata më Përkujtojnë shoqëri të veqanta,
unë I kujtoj ata në shoqëri edhe më të veqanta. Nëse ata më afrohen mua për një pëllëmb
dore, une u afrohem atyre sa për një krahë. Nëse ata më afrohen sa për një krah, unë ju
afrohem atyre sa për dy krahë. Nëse ata më afrohen me shpejtësi të ecjes, unë u afrohem
atyre me shpejtësi më të madhe”
Tirmidhiu dhe ibn Maxha transmetojnë nga Abu Darda që Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë:
“Dëshironi të dini nga unë për veprën më të mire, më të Nderuar, më të madhëruarën
dhe për të cilën shpërblehemi më së shumti, vepër më e vlefshme se të dhurohet Ari dhe
më e mire se sa të takoni shokun tuaj në Xhihad kur atij i ndahet qafa në dyshë”?
Ata të pranishmit që ishin aty i thanë:
“Po o Resul-Allah, na trego”
Pejgamberi s.a.v.s. ju përgjegj:
“Kjo vepër është Dhikrullah”.
Pejgamberi s.a.v.s. në një Hadith tjetër ka thëne:
“Për çdo gjë ka një lloj llustrimi (spjegim imi: llustrim-politur) dhe llustra e zemrës është
Dhikrullahi”.
Marrim shembull kur llustrojm mobilet apo veturën, përse e bëjmë këtë. Arsyja është e thjeshtë:
Për të shkëlqyer më tepër por thelbi i llustrës është që ai send të mbrohet nga kushtet
atmosferike, pluhuri etj. E njejta gjë na dëshmon edhe Pejgamberi s.a.v.s. se nëse permanent, ne
vazhdimsi bëjmë Dhikrulllah, atëher zemrat tona jo vetëm që shkëlqejnë dhe janë të ndritura,
por edhe njëherit çka është ma kruyesorja, ato janë të mbrojtura nga të ligat e kësaj bote, njejt
sikur llustra që mbron sipërfaqet nga ndytësirat.

11
Mualla bin Xhabel ka thënë:
„Asgjë nuk të mbron nga denimi i Allahut përveq se Dhikrullahi“.
Shumë të shumta janë Hadithet e Pejgamberit s.a.v.s. që dëshmojnë për vlerën tejet të Lartë, mos
ta them më të Lartën sepse me siguri ka dikush që me këtë mundë të keqëkuptohet dhe të
nervozohet.
Çka thonë Imamët dhe Dijetarët mbi Dhikrin?
Ibni Abasi thoshte:
„Allahu i Gjithëfuqishmi dhe i Lartësuari, për çdo gjë që ka ndaluar dhe lejuar ka vënë
edhe kufinj për këto. Dhikri është i vetmi për të cilin Ai nuk ka lënë kufinj.“
Ibni Kajam Xhevziu:
Edhe pse ky ishte ishte nxënës i të udhëzuarit në rrugë të gabuar i ibni Tejmijes por që
çuditërisht, me siguri duke u bazuar në Hadithin e lartëshenuar,vetëmse paksa të dryshuara në
fjalë njëher kishte thënë:
„Ska dyshim se sikurse Bakri dhe Argjendi që ndryshken, ndryshket edhe zemra.
Llustrimi i sajë është Dhikri i cilil e bën atë (zemrën) të shkëlqejë si një pasqyrë.
Ndryshku i zemrës vie nga mëkatet dhe harresa mbi egzistencën e Zotit.
Llustrimi i zemrës bëhet me anë të dy veprimeve: Me Teube (istigfar) dhe me Dhikër. Kur
zemra e një njeriu është e mjegullosur, reflektimet bëhen të pakjarta, gënjeshtrat merren
si të vërteta dhe e Vërteta reflektohet si gënjeshtër. Kur zemra kaplohet nga ndryshku,
ajo bëhet e errët dhe në errësirë nuk mundë të dallohen e Vërteta dhe realiteti. Mënyra
më e mirë për të larguar ndryshkun nga zemra, është Dhikrullahi”
Këtë thënie me siguri e ka thënë pak para se të vdes sepse siq e përshkruan edhe vet, NUK
MUNDË TË DALLOHET E VERTETA NGA GËNJESHTRA. Të kujtojm, ky ishte nxënës i ibni
Tejmijës ky i cili në tërësi ishte në errësi dhe devijim. Për këtë ndoshta e përmend: TEUBE dhe
DHIKËR. Allahu e din më së miri dhe inshAllah shpërblehet simbas veprave dhe zemrës së tijë.
Amin.
Ibn Ata’illah as-Sakanderi ka thënë:
“Me anë të Dhikrit menjanohet harresa e egzistimit të Zotit dhe harresa në përgjithsi dhe
kur bën Dhikër, në zemër është prania e Allahut të Lartit dhe të Gjithëfuqishmit.
Mënyra më e mire për të afruar pranin e Atij në zemër është: Thuaj me zemër “ALLAH”
ose recito emra të tjerë të Atijë. (Risalat al-Qushajrijja)
Mulaj al-Arabi ad-Darkavi ka thënë:
“Mos thuaj: ‘Nuk jam asgjë’; as mos thuaj: ‘Jam diçka’. Mos thuaj: ‘Më duhet kjo apo ajo
gjë’; poashtu as mos thuaj: ‘Nuk më nevojitet asgjë’. Vetëm thuaj: ALLAH dhe do të
përjetoshë Mrekulli. (Kjo është letër që këtij i kishte dërguar një Sufi).

12
Nga e gjithë kjo që u shkrua deri tash këtu, pamë se gjithë Prijësit, Shejhët, Dijetarët e ndryshëm
i këshillojnë dhe urdhërojnë kërkuesit e Rrugës së Allahut që në ç’do aspekt të jetës të bëjnë
Dhikër dhe për të ju bashkangjit atyre shoqërive që praktikojnë Dhikër.
Shofim që të gjitha këto që u thanë, janë nga Kurani si dhe Hadithe të ndryshme të Pejgamberit
tonë të dashur, Murshidit tonë Hazreti Muhamed Mustafasë s.a.v.s.
Pasiqë është nga Kurani dhe Sunneti i Pejgamberi s.a.v.s. them nganjëher:
Ka disa njerëz në ditët e sotme që kategorikisht kundërshtojnë praktikim e Dhikrit, qoftë ai në
vetmi apo në shoqëri. Këtë e bëjnë me të vetmin arsyetim se kinse kjo është shpikur nga
Dervishët.
Po mirë ore njerëz, Ajetet Kuranore dhe ato Hadithe, Dervishët i paskan shkruar? Simbas këtyre
Ajeteve dhe Haditheve dhe simbas teorisë së këtyre njerëzve injorant, po del se edhe Allahu
xh.xh. e edhe I Derguari I Tijë qenkan Dervish sepse urdhërojnë dhe madhërojnë Dhikrin. Apo
ndoshta do të thonë këta njerëz se këto Hadithe janë të falsifikuara. E çka është puna e Ajeteve
Kuranore, janë edhe ato të falsifikuara? Estagfirullah. Këto gjëra I bën vetëm injoranca dhe si
kishte thënë ibn Xhevziu: Kur ndryshket zemra, njeriu nuk mund të dalloj të Vërtetën nga
gënjeshtra.
Athua vallë njerëzit injorant, në Ditën e Gjykimit, kur të pyeten nga i Madhërishmi dhe Fuqiploti
se përse nuk kanë zbatuar urdhërat e Tijë, çfar përgjegjje do ti japin këta?
Ditën kur të fryhet në Surr dhe të thirret për llogaridhënje, si do të jetë përgjegjja e injorantëve?
Hazreti Resul-Allahu ka thënë:
“Ka njerëz që agjërojnë, por përveq se durojnë urie, tjetër dobi nuk kanë. Ka edhe të atillë që 5
Vaktet e Namazit i praktikojnë, por përveq se që humbin kohën dhe prishin gjumin në mëngjez,
tjetër dobi nuk kanë”
Pra, shifet qartë që ka njerëz të atillë që sa për sy e faqe agjërojnë dhe falën. Këto dyja I bëjnë me
arsyetim se këto janë Shtyllat e islamit. E vërtetë që janë, por Kurani Famëlartë po na DETYRON
edhe tjera gjëra përveq këtyre dyjave.
Ditën e Gjykimit kur Pejgamberi s.a.v.s. të jetë aty dhe injorantët dalin para të Madhit xh.xh. për
të dhënë llogari dhe Pejgamberi u thotë: Përse nuk keni zbatuar Sunnetin tim? Athua këta
injorant çfar përgjegjje do të japin? Vallë do ti thonë: O Pejgamber, po Dhikri është I Dervishëve,
për ate nuk e kem praktiku!?! Është kjo përgjegjja e tyre që në ditët e sotme përhapin këto
gënjeshtra në popull?
Ajete nga Kurani Famëlartë janë me qindra ku tregohet shpërblimi për Besimtarët e devotshëm
por janë edhe ato Ajete nga Kurani ku tregohen qartazi denimet që I prêt injorantët.
inshAllah Allahu xh.xh. i mëshiron dhe denimin e atyre ua lehtëson, Allahu është Shumfalës dhe
Mëshirues, inshAllah i denon simbas Mëshirës së Tijë e jo simbas Ligjit të Tijë. Amin!
LLOJET E DHIKRIT

13
Dhikri mundet të bëhet i qetë (pa zë në vete) por edhe me zë. Pejgamberi s.a.v.s. këshillon të dy
llojet. Dijetar nga Sheriati dhe Shumë Sufi, kanë preferuar dhe preferohet Dhikri që bëhet me zë.
Por, prap ka edhe prej atyre që preferojn atë pa zë.
DHIKRI ME ZË:
Transmetohet nga Buhariu që Abu Huraira të ketë thënë që ka treguar Pejgamberi s.a.v.s. dhe ka
thënë që Allahu xh.xh. ka thënë :
““Unë i përmbushi ato nevoja që presin shërbëtorët e Miijë, të cilët në vehte ushqehen
nga unë. Dhe unë jamë me ata të cilët më Përkujtojnë mua, dhe kur ata Mua më
përkujtojnë në vë vete, dhe unë i kujtoj ata në mua. Dhe kur ata më Përkujtojnë shoqëri
të veqanta, unë I kujtoj ata në shoqëri edhe më të veqanta. Nëse ata më afrohen mua për
një pëllëmb dore, une u afrohem atyre sa për një krahë. Nëse ata më afrohen sa për një
krah, unë ju afrohem atyre sa për dy krahë. Nëse ata më afrohen me shpejtësi të ecjes,
unë u afrohem atyre me shpejtësi më të madhe”
Nga ky Hadith (fjalë të cilat mundë të konfirmohen edhe me Kuran sepse përmban Ajete nga
Kurani), nënkuptojmë që Dhikri me zë lejohet sepse në shoqëri Dhikri mundet të jetë vetëm me
zë. Edhe pse mos të bëhet me zë kur është shum më i vlefshëm sepse Allahu xh.xh. po na tregon
që: Nëse më Perkujtoni në shoqëri, unë ju kujtoj në shoqëri edhe më të mirë se ajo e juaja.
inshAllah nuk duam që të jemë nga popujt injorant.
Imam Sujutiu për Hadithin e lartëpërmendur ka thënë:
“Dhe kur më kujtoni Mua në shoqëri, Unë ju kujtoj juve në shoqëri edhe më të mirë.
Dhikri në shoqëri mundet të jetë vetëm me zë. Kur është pa zë, atëher përputhet me
pjesën e parë të Hadithit të lartëshenuar kur Allahu thot: Nëse më kujton në vete, edhe
Unë të kujtoj ty ne vete.”
Transmeton Buhariu nga Abu Ma’bad ky nga ibn Abasi që kishte thënë:
“Në kohën sa ishte gjallë Pejgamberi s.a.v.s. ishte traditë që pas Namazit të bëhej
Madhërimi i Allahut dhe atë me zë të lartë… tutje vazhdon ibn Abas: Kur ndëgjohej Dhikri
me zëra të lartë, atëherë e dija se përfundoi Namazi.”
Imam Ahmad, Abu Darda dhe Tirmidhiu transmetojnë të ket thënë as-Saib që Pejgamberi s.a.v.s.
ka thënë:
“Më ardhur Xhibrili dhe më ka urdhëruar që të ju lejoj ti ngritni zërat gjat Tekbirit.”
Nga Buhariu dhe Muslimi transmetohet që të ket thënë Xhaludin as-Sujuti në mbledhim tjetër të
ket thënë Ali ibn Abi Talib:
“Një ditë e pyeta Pejgamberin: O i Dërguar i Allahut, më trego rrugen më të shkurtër për
tek prania e Allahut, Rrugën më të lehtë për ibadet dhe Rrugën më të mire për Allahun e
Madhëruar dhe të Gjithëfuqishmin.”

14
Pejgamberi s.a.v.s. më tha:
“O Ali, bën Dhikër pa ndërprerë, në heshtje dhe me zë.”
Unë i thashë:
“O Resul-Allah, të gjithë bëjnë Dhikër. Më jep diçka të veqantë.”
Ai s.a.v.s. më tha:
“O Ali, më e mira e them unë dhe që të gjithë Profetët para mua e kan thënë është: la ilahe
ilallah. Nëse i marrim të gjithë Qiellin dhe Tokën i vemë me një anë, dhe fjalën la ilahe
ilallah në anën tjetër, ana ku është la ilahe ilallah dë të peshojë shum më shumë.
Përderisa do të ketë njerëz të cilët thonë la ilahe ilallah, Dita e Kijametit nuk do të vijë”.
Pastaj e pyeta:
“Po sit a recitoj?”
Profeti s.a.v.s. më tha:
“Mbylli sytë dhe më dëgjo se sip o e them unë la ilahe ilallah dhe pastaj thuaje ti e unë të
ndëgjoj….pastaj tregon Aliu r.a. pasi e recitoi Pejgamberi s.a.v.s. unë e përsërita me zë të
lartë”
Në transmetimet e Imam Ahmadit dhe Taberaniut ky Hadith vazhdon akoma dhe spjegohet se si
Pejgamberi s.a.v.s. ua spjegonte Sahabëve të Tijë dhe ua mësonte Dhikrin.
Ibada bin Samit tregon se Pejgamberi s.a.v.s. njëherë na tha:
“Është ndonhë i huaj në mesin tone?”
Ne ju përgjegjëm:
“Jo o i Dërguar i Allahut”
Ai s.a.v.s. na tha:
“Atëherë mbylleni derën. Ngritni duart lart dhe përsëritni pas meje la ilahe ilallah.”
Ne i ngritëm duart dhe recituam La ilahe ilallah. Pastaj Pejgamberi s.a.v.s. tha:
“Lavdëruar qoftë Allahu që më solli në këtë botë me këtë fjali (Kelimah) dhe më këshilloi
dhe më premtoi Xhenetin. Ai asnjëherë nuk e ndërron premtimin e Tijë” ... Pas kësaj tha:
Gëzohuni, Allahu ua fali mëkatet e juaja”
Xhelaludin as-Sujuti në artikullin e tijë: “Natijat al-Fikr fi Xhahri-dh=Dhikr” = Dobia nga Dhikri
me zë, përmend njëzet e pesë Hadithe autentike të cilat flasin ose përmendet në to Dhikri me zë.

15
DHIKRI I QETË:
Allahu përmend në Suren Surat al-Araf, Ajeti 205:


Vedhkur rabbeke fi nefsike tedarruav ve hifetev ve dunel xhehri minel kavli bilguduvvi vel
asali velatekum minelgafilin.
Ti përmende Zotin tënd në vete (heshtas), me respekt e me dro, jo me shprehje të larta,
(përmende) në mëngjes e në mbrëmje dhe mos u bër prej atyre që nuk kanë kujdes.
Imam Ahmadi transmeton nga Abu Huraira qe Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë që Allahu ka thënë:
“Unë jam me shërbëtorin tim kur ai më kujton dhe kur më kujton dhe lëviz buzët”
Imam Neveviu këtë Hadith e komenton kështu:
“Allahu është me ata që e kujtojnë Atë, dhe që me gjith zemër e thërrasin, edhe me ata që
me gjuhën e tyre e thërrasin, por ne duhemi ta kemi parasysh se përkujtimi nga zemra
është më i kompletuar. Ai i cili Dhikrin e tijë e bën me gjuhë, e bën që ta reflektojë në
zemrën e tijë. Kur dashuria Huyjnore kaplon zemrën dhe mendjen e tijë, atëherë gjuha
lëviz vetvetiu dhe kërkuesi i afrohet Atijë.”
Shejh Amin al-Kurdi në “Ndiçimi i Zemrës” (Tanwir al-Qul) f.522 ka thënë:
“Dhikri me gjuhë që përmban shkronja, nuk është gjithmonë lehtë të shqiptohet (thuhet)
sepse shitblerja dhe veprimtari tjera e bëjnë të pamundur përqendrimin në këtë Dhikër”
Në të kundërtën Dhikri i vërtetë është ai i zemrës i cili thuhet pa shkronja. Në këtë mënyr
nuk mundet asgjë të shmangë dhe dekoncentrojë nga ky Dhikër sikur që një Shkrimtar
thoshte: Me zëmër kujtoje Allahun, pa fjalë e pa gjuhë.”
Kjo është edhe arsye pse pjestarët e Tarikatit Nakshibendi më së shumti preferojnë Dhikrin pa
zë. Përveq kësaj, zemra është ajo që Falësi (Allahu) e shikon. Ajo është qendra e besimit, është
qendra e msheftësive dhe burimi i ndriçimeve. Kur ajo është e shëndoshë, është i tërë trupi i
shëndoshë, kur ajo është e sëmurë, është i tërë trupi i sëmurë.
Abu Musa al-Ashari transmeton:
“O Njerëz, (që ju të mos mundoheni shumë me Dhikër me zë të lartë) keni mëshirë me
vetveten tuaj, sepse lutjet tuaja po i drejtoni Dikujt që as nuk është i shurdhër e as nuk
është larg jush. Pa dyshim Ai është afër jush, pa dyshim Ai ju dëgjon sepse është afër
jush.”
(Buhari,Xhihad; Muslim,Dhikr;Abu Dawud,Salat;Ahmed in Hanbal,Musnad)

16
Ky Hadith është dëshmi që Dhikri me zë të lartë nuk është i ndaluar e as Bid’a. Por që Resul-
Allahu s.a.v.s. ka preferuar Dhikrin pa zë. Me këtë Hadith njëherit as nuk ndalohet Dhikri me zë
të lartë.
Nga Bajahaki transmetohet:
“Dhikri të cilin Melekët që shkruajn, nuk e dëgjojnë, është më i lartë se sa Dhikri të cilin e
dëgjojnë.
(Bajhaki, Shuabul Iman, 555-556, 1/407)
Edhe kjo është një dëshmi tjetër që Dhikri me zë është ekzistent dhe njëherit nuk është i ndaluar.
Kuran, Sure: Bekare, Ajeti 114:


Ve men adhlemu mimmem menea mesaxhidellahi ej judhkera fihesmuhu ve sea fi harabiha,
ulaike ma kane lehum ej jedhuluha illa haifin, lehum fid dunja hidhjuv ve lehum fil ahirati
adhabun adhîm.
E kush mund të jetë më mizor se ai që në xhamitë e All-llahut pengon të përmendet emri i Tij
dhe përpiqet për shkatërrimin e tyre. Atyre ndryshe nuk u takoi të hyjnë vetë në to, vetëm
duke qenë respektues (të tyre e jo rrënues). Ata në këtë jetë kanë nënçmim e në botën tjetër
dënim të madh.
Këtë Ajet shum Dijetar e marrin si bazë për Dhikrin me zë të lartë sepse aty thuhet që askush
nuk guxon ti ndërpres njerëzit në Mesxhide të cilët bëjnë Dhikër me zë të lartë.
Abu Musa al-Ashari tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë:
“O ju njerëz! Gjat Dhikrullahit, ngritni zërat tuaj. Nefsi i juaj le të zgjohet ta dëgjojë dhe të
largohet”
(Ahmed Gymyshhanevi, Ramudhu’l Ehadis, Hadis 75, Benzri)
Zejd ibn Eslam ka treguar që ibd Edra tha:
“Një natë shëtitnim me Pejgamberin dhe kaluam kah Xhamija. Aty takuam një njeri i cili
me zë të lartë bënte Dhikër. I thashë Pejgamberit: Ky njeri po bën Rija (po shtirret,po
bëhet kinse). Pejgamberi më tha: Jo, ky është një njeri i pastër.
(Bajhaki)
Ibn Abasi tregon:

17
“Sa ishte në jetë Pejgamberi, më kujtohet se si As’habët pas Namazit të obliguar bënin
Dhikër. Zëri i tyre akoma më qëndron në vesh.”
(Buhari)
Allama Shejh Mahmud Alusi në Ruhul Maani të tijë thotë:
“E dini që kur dikush thotë se: “Dhikri dhe Duaja haptazi” kjo është e ndaluar. Kjo thënie,
nuk guxon të ketë kuptim absolut. Imam Neveviu në “FATWA” të tijë ka thënë që: Nëse
nuk ka pengime nga të tjerët, atëherë Dhikri haptazi është Mandub (i preferuar) dhe pasi
është Mandub, tek Shaafit është më i preferuar. Kjo është edhe në Medh’hebin e Imam
Ahmedit. Një transmetim nga Imam Maliku, gjithashtu e mbron këtë. Ngjashëm edhe
Hafidh Ibn Haxhar al-Askalani shkruan në Fet’hul Bari e tijë. I vetmi Dhikër që është
Mekruh (që as nuk sjell dobi, por edhe dëm assesi) është ai pas Xhenazes. Kështu është
edhe në Medh’hebin Shaafi dhe kështu që nuk guxon të thuhet se Dhikri haptazi në total
është Mekruh.”
Më tutje Alusi thotë:
“Simbas disave, DUNAL XHEHRI (ku përmendet në Suren Araf, Ajeti 205) kuptohet për të
mos bërtitur shumë. Por, edhe nëse atëherë nuk është problematike sepse në mëse 20
Hadithe të Pejgamberit s.a.v.s. dëshmohet se Ai s.a.v.s. ka preferuar edhe Dhikrin me zë.
Abu Dhubajr tregon në një Hadith Sahih nga Abdullah ibn Dhubajr që Pejgamberi s.a.v.s.
pas çdo Namazi, pasi jepte Selam, me një zë të lartë thoshte:
La ilahe ilallau Vahdehu la sherike lehu lehul mulku ve lehu’l hamdu ve huve ala kuli
shejin kadir la havle ve la kuvete ila bilah ve la na’budu ila ijahu, lehun’n-ni’metu ve
laehu’l-fadlu.”
Ibn Abidin në Raddul Muhtar të tijë gjithashtu është i mendimit se Dhikri mundet të bëhet edhe
heshtazi por edhe me zë.
“Dhikri është trellojësh.
1. Pa pjesëmarrjen e zemrës, vetë me zë/guhë. Ky nuk ka vlerë.
2. Dhikri pa gojë, vetëm me zemër. Në Tesavuf ky quhet Dhikri-Hafi
3. Dhikir me zëmër dhe me zë.
Për këto ka shum Hadithe që e dëshmojnë se dyjat mundë ti praktikojmë.
Hz.Muhamedi Dhikrin cilin ia kishte dhënë Hz.Aliut ishte Dhikri Xherhi.

Elledhine amenu ve tatmeinnu kulubuhum bi dhikrillah, e la bi dhikrillahi tatmeinnul kulûb.
Ata që besuan dhe me të përmendur All-llahun zemrat e tyre qetësohen; pra ta dini se me të
përmendur All-llahun zemrat stabilizohen.

18
Dhikër është përmendje permanente, përkujtim permanent i Allahut, përkujtim i Krijuesit,
përkujtim i të Gjallit - Kajum, përkujtim i të Parit - Evel dhe të Fundit – Ahir, përkujtim i të
Pavdekshmit – Hajj, përkujtim i të Përjetshit – Samed, përkujtim i Atijë – HU.
Sa e sa Hadithe dhe Ajete Kuranore pamë që Dhikri është pastrim i zemrës. Me anë të Dhikrit
zemrës i largohet barrë e rënde negative dhe ajo mbushet me energji që të jepë jetë, energji që të
shtyen të përkujtosh Krijuesin tënd, i Cili na fali jetë dhe i Cili na i merr jetën.
Ajeti i Sures Rad, tregon që me Dhikër zemrat tona qetësohen dhe me Dhikrullah ato
stabilizohen. Edhe pse përkthyesit nuk kan bërë punën e tyre ashtu si duhet (arsyet i dinë ata më
së miri) prap nëse e lexojmë këtë Ajet, aty thuhet: DHIKRULLAH.
Jeta jonë e përditshme dhe me shumë halle e brenga, ndoshta nganjëherë nuk na lejon që të
Përkujtojmë Allahun – Dhikrullah. Por, nëse e mundim Nefsin (egon) tonë, atëherë padyshim se
pavarësisht hallet dhe brengat, zemrat tona prap do të thonë: ALLAH, do të thonë: La ilahe
ilallah, do të thonë: HU.
Jo secili mundet të arrijë në këtë gjendje. Për të arritur në këtë gjendje, duhet të kemi një
Udhëzues – Murshid. I cili na udhëzon në Rrugën e Drejtë sepse nëse bëjmë Dhikër, e anën tjetër
jemi me plot mëkate (gjynahe) atëherë është e njejtë sikur të tentojmë ta mbushim me ujë një
gotë e cila nuk e ka fundin.
Kjo është e njejtë sikur kur të shkojmë në një qytet të panjohur dhe kërkojmë ndonjë rrugë. Në
dorë kemi hartë e qytetit, por prap ndoshta nuk mundë të orientohemi si duhet pa e pyetur
dikend.
Kështu është edhe puna e Udhëzuesit – Murshidit. E kur të kemi Murshidin, por jo vetëm
Murshid, por Insani Kjamil dhe Kuranin, atëherë jemi ndër më të udhëzuarit.
Dikush do të thotë na mjafton Kurani. Jo! Assesi nuk na mjafton vetëm Kurani sepse ne njerëz
jemi, dhe mundë të gabojmë dhe ta keqinterpretojmë Kuranin. Këtë në ditët e sotme e shohim
më shumë se sa duam ta shohim, të atillë që Ajetet Kuranore po i interpretojnë simbas nevojave
dhe ideve të tyre të prishura. Allahu xh.xh. i udhëzoftë në Rrugë të Drejtë.
Autori i librit: “Hadarat-ul kuds”, Bedredin Serhendi në këtë libër thotë:
“Kam studiuar tek Imam Rabaniu librat e Buhariut, Hidaje (të Hanefive) etj.
Gjithnji thoshte: Së pari Shkencën (është fjala Kuranin dhe Sunetin e Pejgaberit s.a.v.s.)
pastaj Tarikatin”
Pasi pa që unë më tepër isha i përqendruar në Tarikat, një ditë më tha:
Lexo libra! Mëso shkenc sepse një Sufi i paditur, shum lehtë bëhet lodër e Shejtanit. Me
tha: “Rutbetul-ilmi a’ler ruteb” – Shkalla më e lartë është shkalla e Shkencës (Diturisë).”

19
Allahu xh.xh. në Kuran thotë,
Sure: Zumer, Ajeti: 22


E fe men sherahallahu sadrahu lil islami fe huve ala nurim mir rabbih, fe vejlul lil
kasijeti kulubuhum min dhikrillah, ulaike fi dalalim mubîn.
Atij që All-llahu ia ka zgjeruar kraharorin për besimin islam, ai është në një dritë të
sigurt prej Zotit të vet. Të mjerë janë ata që nga zemërfortësia e tyre nuk përmendin
All-llahun, të tillët janë në humbje të qartë.
Dashtë Allahu xh.xh. që zemrat tona të ndriçohen edhe më tepër me Dritën e Tijë, dashtë Allahu
xh.xh. që edhe më tepër të na mundësojë të Përkujtojm Atë.
Të mjerët ata që mohojnë fjalën e Allahut xh.xh. Allahu xh.xh. i udhëzoftë gjith ata që mohojnë
fjalën e Tijë. Allahu xh.xh. na shpërbleftë për veprat tona, i shpërbleftë të gjith njerzimin simbas
veprave dhe zemrave të tyre. Gjith Ymmetin Muhamed i cili ruan Rrugën e Allahut xh.xh. i
përmbahet Sunetit të Pejgamberit s.a.v.s. si dhe mban Urdhërat e Pejgamberit s.a.v.s. të
vazhdojnë Rrugën e Ehli Bejtit të tijë, Allahu xh.xh. ua bëftë të bukur jetën dhe të ndriçuar
Ahiretin. AMIN.
Gjilan, Maj 2009

Dhikrullah

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

La actualidad más candente (20)

Destacado

Destacado (20)

Similar a Dhikrullah

Similar a Dhikrullah (20)

Más de Denis Berberi

Más de Denis Berberi (6)

Dhikrullah