2. HASI
ESKEMA
BALIABIDEAK
INTERNET
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA DBH 4. MAILA
Célula.Bizi-uitatea
Irakurgaia
1951n, Henrietta Lacks andrea baginako hemorragia ugariak edukitzen
hasi zenez, Baltimoreko Johns Hopkins ospitalera (Estatu Batuetan)
joatea erabaki zuen. Proba batzuk egin ondoren, tumore bat aurkitu
zioten umetoki-lepoan. Diagnosi eztabaidaezina lortzearren, sendagileek
biopsia egin eta laginak aztertzera bidali egin zituzten.
George Otto Gey sendagileak ere, garai hartan minbizirako sendaketa
baten bila ari zenak, lagin txiki bat jaso zuen. Bere lan nagusia giza
zelulak laborategian hazaraztean zetzan. Ordura arte ikusita zeukaten
giza zelula arrunt bat, hazkuntza ingurune egoki batean, berrogeita
hamar aldiz-edo zatikatu ondoren hil egiten zela. Geyk Lacks andrearen
zelulen lagina aztertu zuenean, harrituta geratu zen haren zelulak
probeta baten barruan etengabe hazi eta zatikatu egiten zirelako. Horrela
zelula ildo hilezin bat aurkitu zuen.
Henrietta 1951ko urrian hil zen, ahalik eta gehien heriotzaren kontra
borrokatu ondoren. Egun horretan bertan Gey doktoreak, Henriettaren
edo honen familiaren baimenik gabe, komunikabideei erakutsi zien
minbiziaren kontrako ikerkuntzan berak egindako aurrerapen zoragarria,
eta lehen aldiz zelula horiei HeLa zelula deitu zien.
Ordudanik HeLa zelulek euren burua zatikatzen jarraitu dute eta mundu
osoko laborategietan ikertu egin dira. Haiei esker milaka ikerkuntza
garatu eta minbiziaren kontrako borrokan aurrerapen zientifiko handiak
eskuratu dira.
Henrietta Lacks
HeLa. Zelulak
AURREKOA
IRTEN
3. HASI
ESKEMA
BALIABIDEAK
INTERNET
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA DBH 4. MAILA
Célula.Bizi-uitatea
Edukien eskema
Zelula. Bizitzaren unitatea
Aurkikuntza
Zelula-teoria
Antolaketa- mailak
Ezaugarriak
Motak
Kromosomak
Zelula-nukleoa
Ezaugarriak
ADNaren kondentsazioa
Ezaugarriak
Kopurua
Motak
Kariotipoa
Zelula-zatiketa
Zelula-zikloa
Ezaugarriak
Faseak
Mitosia
Meiosia
Konparaketa
Aldakortasuna
HASIERA
AURREKOA
IRTEN
4. HASI
ESKEMA
BALIABIDEAK
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA DBH 4. MAILA
Célula.Bizi-uitatea
INTERNET
Unitatearen azalpenerako baliabideak
Zelularen
aurkikuntza
Zelula-teoria
Antolaketamailak
Zelula-Antolaketa.
Motak
Zelula-nukleoa
ADNaren
kondentsazio
prozesua
Kromosomak
Kromosoma
kopurua
Kromosoma
motak
Kariotipoa
Zelula-zikloa
Zelula-zikloaren
faseak
Meiosia
Mitosi eta
meiosiaren arteko
konparaketa
Meiosiaren
ondoriozko
aldakortasuna
Estekak
HASIERA
AURREKOA
IRTEN
5. HASI
ESKEMA
BALIABIDEAK
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA DBH 4. MAILA
Célula.Bizi-uitatea
INTERNET
Zelularen aurkikuntza
1665
1674
Robert Hooke
Anthony van
Leeuwenhoek
1831
Robert
Brown
1838
Johannes
Purkinje
Matthias
Schleiden
1855
Rudolf
Virchow
Mikroskopioa
Mikroskopioa
Zelula
begetalen
nukleoa
aurkitu zuen
Friedrich
Schwann
Zelula
betetzen duen Zelulek osatzen
dituzte begetalak
likidoari
zein animaliak
protoplasma
deitu zion
Kortxoa Animalikuluak
AURREKOA
IRTEN
Zelula oro
aurretik
existitzen den
beste batetik
dator
Eta 1899an?
7. HASI
ESKEMA
BALIABIDEAK
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA DBH 4. MAILA
Célula.Bizi-uitatea
INTERNET
Zelula-teoria
Zelula:
• Izaki bizidunen
egiturazko unitatea da
• Unitate funtzionala da
• Aurretik existitzen den
beste batetik dator
• Unitate genetikoa da
AURREKOA
IRTEN
8. HASI
ESKEMA
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA DBH 4. MAILA
Célula.Bizi-uitatea
INTERNET
BALIABIDEAK
Antolaketa-mailak
Partikula
subatomikoak
Organuluak
Molekulak
Maila
abiotikoak
Atomoak
Organoak
Banakoa
Maila
biotikoak
Makromolekulak
Aparatuak eta
sistemak
Zelulak
Ehunak
Ekosfera
Komunitatea
Biztanleria
Ekosistema
AURREKOA
IRTEN
10. HASI
ESKEMA
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA DBH 4. MAILA
Célula.Bizi-uitatea
INTERNET
BALIABIDEAK
Zelula-antolaketa. Motak
Zelula
prokariotoa
Zelula-pareta
Bakteriokromosoma
Finbriak
Erribosomak
Mintz
plasmatikoa
Flageloak
ITZULI
AURREKOA
IRTEN
11. HASI
ESKEMA
BALIABIDEAK
INTERNET
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA DBH 4. MAILA
Célula.Bizi-uitatea
Zelula-antolaketa. Motak
Nukleoa
Mintz
plasmatikoa
Zelula
Zentrosoma
Zitoplasma
Zelulaorganuluak
Animaliazelula
eukariotoa
Zelula
begetala
ITZULI
AURREKOA
IRTEN
15. HASI
ESKEMA
BALIABIDEAK
INTERNET
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA DBH 4. MAILA
Célula.Bizi-uitatea
Kromosoma kopurua
Organismo diploideak
Organismo haploideak
Zelula n = 3
Amakromosomak
Aitakromosomak
Zelula 2n = 6
AURREKOA
IRTEN
16. HASI
ESKEMA
BALIABIDEAK
INTERNET
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA DBH 4. MAILA
Célula.Bizi-uitatea
Kromosoma motak
Metazentrikoak
Submetazentrikoak
Zentromeroa
Zentromeroa
Telozentrikoak
Akrozentrikoak
Zentromeroa
Zentromeroa
AURREKOA
IRTEN
18. HASI
ESKEMA
BALIABIDEAK
INTERNET
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA DBH 4. MAILA
Célula.Bizi-uitatea
Zelula-zikloa
Zelularen
tamaina zein
organulu
kopurua
handitu egiten
da.
Interfasea
ADNa bikoiztu egiten
da.
M fasea
Kromatina antolatzen
da. Zuntzak
kondentsatu eta
biribildu egiten dira eta
kromosomak osatzen
dira.
ADNa bi zelulen artean
banatzen da, zitoplasma
zatitzen da eta bi zelula
alaba sortzen dira.
AURREKOA
IRTEN
19. HASI
ESKEMA
BALIABIDEAK
INTERNET
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA DBH 4. MAILA
Célula.Bizi-uitatea
Zelula-zikloaren faseak
M fasea
Nukleoaren zatiketa
(mitosia)
Zitoplasmaren zatiketa
(zitozinesia)
HEMEN SAKATU
GEHIAGO JAKITEKO
HEMEN SAKATU
GEHIAGO JAKITEKO
AURREKOA
IRTEN
20. HASI
ESKEMA
BALIABIDEAK
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA DBH 4. MAILA
Célula.Bizi-uitatea
INTERNET
Mitosia edo nukleoaren zatiketa
M fasea
PROFASEA
METAFASEA
ANAFASEA
TELOFASEA
ITZULI
Nukleoaren zatiketa (mitosia)
PROFASEA
METAFASEA
TELOFASEA
ANAFASEA
Kromatinaren
Kromosomak
Kromosomak
kondentsazioa
Kromatida
erdian paratzen
kromatinan
ahizpak
dira
deskondentsatzen
banatzen dira
dira
AURREKOA
IRTEN
22. HASI
ESKEMA
BALIABIDEAK
Meiosia
INTERFASEA
(ADNren
bikoizketa)
1. I. PROFASEA
(Kromosomen
kondentsazioa)
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA DBH 4. MAILA
Célula.Bizi-uitatea
INTERNET
I. MEIOSIA
MEIOSIS I (Kromosoma
homologoen banantzea)
(separación de cromosomas
homólogos)
II. MEIOSIA (Kromatida
ahizpen banantzea)
7. TELOFASEA eta
ZITOZINESIA
GAINGURUTZAKETA
2. I. METAFASEA
(Kromosomak bikoteka
ezartzen dira)
6. II. ANAFASEA
(Kromatiden banantzea)
Zelula alabak
3. I. ANAFASEA
(Kromosomak banantzea)
IKUS ZIKLO
BIOLOGIKOAK
4. I. TELOFASEA
eta ZITOZINESIA
5. II. PROFASEA (Ardatza
berrosatzen da)
AURREKOA
IRTEN
27. HASI
ESKEMA
BALIABIDEAK
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA DBH 4. MAILA
Célula.Bizi-uitatea
INTERNET
Mitosi eta meiosiaren arteko konparaketa
MITOSIA
MEIOSIA
Emaitza: Bi zelula alaba diploide,
elkarren eta amaren berdinak.
Emaitza: Lau zelula alaba haploide,
elkarren eta zelula amaren desberdinak.
AURREKOA
IRTEN
28. HASI
ESKEMA
BALIABIDEAK
INTERNET
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA DBH 4. MAILA
Célula.Bizi-uitatea
Meiosiaren ondoriozko aldakortasuna
1. Banaketa
2. Banaketa
I. Profasea
Informazio
genetikoaren
trukaketa
I. Metafasea
I. Anafasea
Ama-kromosoma
Aita-kromosoma
AURREKOA
IRTEN
29. HASI
ESKEMA
BALIABIDEAK
INTERNET
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA DBH 4. MAILA
Célula.Bizi-uitatea
Esteka interesgarriak
Mitosiaren animazioa
Kariotipoen jarduera
SARTU WEB
ORRI
HONETARA
SARTU WEB
ORRI
HONETARA
HASIERA
AURREKOA
IRTEN
